14.25%. Базалық ставка жыл соңына дейін өзгеріссіз қалуы мүмкін
«Ұлттық банк базалық ставканы өзгеріссіз қалдырды» деген жазбаларды түрлі ақпараттық ленталардан кезіктірген боларсыз. Мойындаңызшы, құр ақпараттың өзін ғана оқыдыңыз, талдау, түсіндіру жоқ. Нәтижесінде: базалық ставканың не екенін ұқпай қалдыңыз, не жазылғанын, не үшін жазылғанын түсінбедіңіз. Енді соны реттеп көрейік.

Біздің елде ақша-кредит саясатын жүргізетін Ұлттық банк инфляциямен күресу үшін базалық ставканы құрал етеді. Талай жаздық. Бұл ставканың деңгейі сіз бен біз алатын кредиттің де, депозиттің де пайыз «тағдырын» шешеді. Түсіну үшін айтсақ, бүгінгі базалық ставка 14.25% болып тұрғанда, нарықта одан төмен кредит пайызы болмайды деген сөз.

Осы базалық ставкаға қатысты жылына 8 мәрте шешім қабылдайтын Ұлттық банк басшылығы журналистерді жинап, бүгінгі шешімге не түрткі болғанын түсіндіріп берді.

Инфляция. Шілде айында жылдық инфляцияның өскені (8.6%) бар. Демек, елде бағалар кешегіден де шарықтай түсті деген сөз. Негізі ұзақ уақыт бойы инфляцияның қарқыны бәсеңдеп келе жатқан еді. Сол үрдісті ескеріп, Ұлттық банк жыл басынан-ақ ақша-кредит шарттарын жұмсартып көрді.

Мысалы, қаңтарда базалық ставка деңгейі 15,25% болса, шілдеге дейін ол 14.25%-ға түсті. Бірақ, инфляция қайта күшіне мінгесін Орталық банк өз болжамдарын қайта қарауға мәжбүр болды. Себеп?

Елде байланыс пен әуе қызметі қымбаттаған. Жалға берілетін үйлер бағасы да өсе түскен. Осы құбылыстың бәрі шілдеде инфляцияның қарқын алуына түрткі болыпты. Қоғамдық тамақтануда, туризм, өнер саласында қызметті тұтынушылардың шығыны көбейген. Бұның бәрі аталған салаларда инвестициялық белсенділікті күшейтіп, ішкі сұраныстың артуына ықпал етеді деді Ұлттық банк басшысы Тимур Сүлейменов.

Демек, бұл үрдіс жалғасатын болса, инфляциялық тәуекелдер тарқаған жоқ деген сигнал болса керек. Осы жайды баяндап, түсіндіріп берген орталық банк басшылығы ақша-кредит шарттарын ендігі жерде жұмсарту қиын, бәлкім, жыл соңына дейін де ұстап тұруымыз ғажап емес дегенге келтірді.

Өйткені Ұлттық банк елдегі инфляция деңгейін 5%-ға түсіргісі келетінін біз әуелден біліп, жазып келдік. Ол мақсатына, әлбетте, ұстамды ақша-кредит саясатын жүргізу арқылы жете алары сөзсіз. Ендігісін алда көреміз. Нарық өзі сондай дүние. Ешкім ештеңені кесіп айта алмайды, тек болжай алады.

Ал, біз жағдайды одан әрі бақылай түсейік. Осы тақырыпта басқа мысалдармен танысқыңыз келсе, біздің бұған дейінгі жазбаларымызға көз салып қоюға болады:

Үкімет пен Ұлттық банк. Инфляциямен күресте қайсысының жауапкершілігі басымырақ? – https://t.me/qarzhylyq_sauat/28

Қазақстанда базалық ставка туралы шешімді кім қабылдайды? – https://t.me/qarzhylyq_sauat/107

https://t.me/qarzhylyq_sauat

*– Жоспарсыз кредит алып той жасау, оңды-солды шашу – бұл дарақылық және жалған намыс. Енді әркімнің өз басы бар ғой. Қазір біреуге ақыл айтсаң, ауырып қалатын заман. Кейбір жағдайларды көріп жүрміз. Ұлан-асыр той жасайды. Бір ай, екі айға жетпей, жастардың арасына жік түсіп жатады. Ол өте ауыр көрініс. Артында миллиондаған қарызы қалады, ортаға түскен шаңырақ қалады...

Ең үлкен өткізген тойларымның бірі – 650 адам қатысқан той болды. Қаладағы ең үлкен мейрамхана кәдімгідей лық толды. Сонда әкесінің әріптестері дегенде 70 адам шықты. Сол әкесінің әріптестері үйленіп жатқан баланы танымайды. Тек әкесін біледі. Келіп жатқан құдаларды танымайды. Ол жастардың тіпті аты-жөнін білмейді. Арада бір ай өткенде емес, тіпті, ертеңіне сол балалардың атын ұмытып қалады. Мысалы, қараңыз, әкесі жұмыста беделді шығар, жақсы қызметкер шығар, бірақ өзінің отбасына қатысы жоқ сол әріптестерін түгел шақыру міндет пе?*

– деп «ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТ» авторына сұхбат берген еді былтыр тарихшы Айшуақ Дәрменұлы.

Ол сұхбаттың:

І БӨЛІМІ – https://t.me/qarzhylyq_sauat/25

ІІ БӨЛІМІ – https://t.me/qarzhylyq_sauat/26

https://t.me/qarzhylyq_sauat

Тойға дайындалып жатсыздар ма?

...Коронавирустың құтырып тұрған кезі еді. Жаңақорған жаққа хабарласып, жеңгеммен сөйлесіп, тойсыз өмір қалай екенін сұрадым.

– Миымыз тынышталып, ақшамызды үнемдеп, жақсы боп қалдық, – деді күліп. Індеттен бұрын аптасына жеті күн тойға баратын. Күйеуінің 250 мың теңге жалақысы тойға кетеді, өзінің 200 мың теңгесімен үйін асырайды. Карантиннің арқасында соның бәрі қалтасында қалған. Оның үстіне өкімет беретін 42 мың 500 теңге тағы бар.

«Коронавирустың да бір пайдасы тиді, тойды тоқтатты» деген көп адамды көрдім. Тойханамызды мектепке береміз, тойы құрысын деп еді біраз кәсіпкер. Бүгінде бәрі таз қалпына түсті.

Бағана ауылдағы кластасыма звондадым. Сауатты жігіт. «Мына, той дегенді тоқтатпасақ, халықты тонап бітетін болды» деді. Ауылда айлықпен жүрген бір жігіт екі айда 500 мың теңге тойға бердім деп қиналып отырған көрінеді. Асып-тасығандығынан емес, амал жоқтықтан берген.

– Тойға заңмен тыйым сала ма, білмеймін, өкімет қолға алмаса, өзіміздің қолдан шығып кетті. Өз бетімізбен тойды тоқтата алмаймыз. Осыны тоқтатса, ешкім қарсы болмайды, – деді кластасым.

Өкімет тойды заңмен тоқтата алмайды. «Той тоқтасын, үйлену тойына 150 адамнан артық қатыспасын» деген министр, я депутат жексұрын болады, қалың қазақ тойдан шаршап тұрса да бәрібір ит терісін басына қаптайды. Ондай «непопулярный» шешімді ешкім мойнына алмайды.

Шілденің соңында ағам баласын үйлендіріп, той жасады. Тойхананың кезегіне сәуірдің басында тұрды. Алматы мен төңірегінде бірде-бір бос тойхана жоқ. Сенбі-жексенбі түгілі, дүйсенбіге де жоқ.

Алматының шет жағына барсаңыз қаз-қатар тізілген небір зәулім ғимараттарды көресіз. Бәрі – тойхана.

Ақтау, Шымкент, Түркістан, Қызылорда, Таразда тойханалардың көшесі бар екен. Басқа қалаларда да солай шығар. Ономастикалық комиссия сондай көшелерге «Дарақылық даңғылы» деген ат берсе ғой.

2013 жылы «Протон» зымыраны құлап, Қармақшы ауданына бардым. Байқоңыр қаласының тура іргесінде Ақай деген ауыл бар. Шаршап, өкпесі өшкен ауыл. Не жол жоқ, не су жоқ. Шыға берісте жалғыз әдемі ғимарат тұр – тойхана екен.

Пәлен мың доллар қарыз алып, ұлан-асыр той жасап үйлендірген баласы бір жыл болмай ажырасып кеткендер де жетеді. Рас-өтірігін білмеймін, үйленгендердің 50 пайызы ажырасады екен. Сонда той не үшін?

Жұрт 30, 40, 50 жасын ертең өлетіндей неменеге жетісіп тойлайтынын түсінбедім. Бұрын ақын-жазушы құмар еді, қазір иттің-итақайы әуес болды.

Наспай кескен, құлақ тескен, қырқынан шығарған, кісен ашқан дейтін бытықы-шытықыларды да ұқпаймын.

«Кит-мит» деп өзін де, өзгені де алдап жүрген біреу әйтеуір.

Интернетте жүр: Қай күні біреу өзіне жапқан шапанды сол жерде лақтырып тастапты. Не үшін лақтырғанын білмеймін, «байғұс шаршаған шығар» дедім.

Құлаққағыс:
Бұл пост бір тойға ақша таппай отырғанда жазылды.

Жазба авторы: журналист Асылхан Мамашұлы

#ОйСалар

https://t.me/qarzhylyq_sauat

Жалақысы азайған немесе сырқаттанып қалған азаматтың несиесі кешірілуі мүмкін

ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі «Ашық НҚА» порталында қоғамдық талқылауға құжат шығарыпты.

Агенттік жеке тұлғалардың берешегін өндіріп алушы коллекторлық компаниялардың өтеу ережелерін әзірлеген, оның ішінде қарызды толық кешіру де бар, деп жазады naryk.kz.

1 шілдеге дейін қоғамдық талқылауда болатын құжат түбі қабылданатын болса, қарыз алушы азамат несие төлеу мерзімін, оның ішінде өсімпұл мен айыппұлды өзгерте отырып, кейінге қалдыру және бөліп төлеу кезеңдерінен өтуі керек болады.

Ол кезде төлемді кейінге қалдыру немесе қарызды кешіру туралы өтінішті кімдер бере алады? Олар:

*?АИТВ-инфекциясы салдарынан екі айдан астам мүгедек, III топтағы мүгедектер, туберкулезбен ауыратындар;

?жақын туыстары ауырған немесе қайтыс болған қарыз алушылар;

?апат, өрт, су тасқыны, үшінші тұлғалардың заңсыз әрекеттерінен зардап шеккендер;

?орташа айлық табысы 30% төмендеген ресми тіркелген жұмыссыздар;

?халықтың әлеуметтік жағынан осал топтарына жатқызылған немесе отбасында осындай мәртебеге ие мүшесі бар жұмыссыздар.*

Сонымен қатар, жаңа ереже жеке тұлғаларға қарызын өтеу үшін кепілге қойылған мүлікті өз бетінше сатуға немесе сатып алушыға борыштық міндеттемелерін бере отырып сатуға рұқсат етуді көздейді.

Сол секілді, өндіріп алынған мүлікті коллекторлық агенттікке беруге де рұқсат етілуі мүмкін.

Тағы да ескерте кетейін, «Ашық НҚА» порталындағы құжат жобасы 1 шілдеге дейін қоғамдық талқылауда болады.

t.me/qarzhylyq_sauat

«Сіздер неге биткоин туралы жазбайсыздар?» – https://t.me/qarzhylyq_sauat/576

Алтынға инвестиция салу қаншалықты тиімді? – https://t.me/qarzhylyq_sauat/36

Алтын бағасы күннен-күнге рекорд орнатып жатыр – https://t.me/qarzhylyq_sauat/554

Қайсысы тиімдірек: депозит пе, жылжымайтын мүлік пе? – https://t.me/qarzhylyq_sauat/528

Ұлттық банк шығаратын инвестициялық монеталардың бағасын білесіз бе? – https://t.me/qarzhylyq_sauat/511

Ең оңтайлы инвестиция – жылжымайтын мүлік! – https://t.me/qarzhylyq_sauat/495

30 млн теңге салып, 42 млн шығарды – https://t.me/qarzhylyq_sauat/253

Акция туралы білімді қайдан алу керек? – https://t.me/qarzhylyq_sauat/62

P.S. Қаржы саласы бір орында тұрмайтын дүние. Бір ақпарат ескіріп, орнына жаңасы келеді. Бірақ жоғарыдағы жазбалардан көп мағлұмат алуға болады. Ал, біз ізденісті тоқтатпаймыз. Әлі жазатын дүние көп. Тамыр-танысты, дос-жаранды, бауырды осында тартыңыздар. Бәріміз бірге сауат ашайық. Бұл алаңда ақыл айтпаймыз. Тек білген-түйген дүниемізді жазып, әріпті – сөзге, ойды – ақпаратқа айналдырып отырамыз. Халықтың қаржылық білімі көтерілген кезде ғана елдің экономикалық әлеуеті жоғары болмақ.

t.me/qarzhylyq_sauat

«Нағыз неке – бір-біріне қарыз екі психтың ант бергені емес»

Қазір қоғамда күні кеше қабылданған тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы заң өте өзекті тақырыпқа айналды. Қазақстанның бұл заңды қабылдағанын БҰҰ-мы да бір ауыздан қолдап отыр.

Сарапшылар да үнсіз қалып жатқан жоқ. TikTok секілді әлеуметтік желілердің беті неше түрлі мемге толған. Замандасымыз әрі әріптесіміз Айбар Олжаев осы тақырып аясында толғанып, азаматтық ойын, принципін білдіріпті. Сарапшының пайымынша, Қазақстан абьюзерліктің шегіне жетіп қойды.

Ойдан ой туады дейміз ғой. Біз де бөлісейік деп шештік. Таразылап, ой елегінен өткізетін – өзіңіз.

– Осының барлығы әйел анандай болу керек, мынау мынандай болсын дегеннен шықты. Көбіне ұнамайтын ащы шындық бар – расында ешкім ешкімге ештеңе қарыз емес. Ешкім ешкімнің нотациясын тыңдап, соған бола өзін кінәлі сезінуге міндетті емес. Бұл шындық әйелінің мойнына отырып алған абьюзер еркекке, еркектің балағына жабысып жатып алған абьюзер әйелге ұнамайды, – деп жазады автор.

*Кезінде әнтек жымиып "мен енді ешкімге ештеңе қарыз емеспін" деп салқынқанды айтқан фразам айналамда паника тудырған еді. Сен ешкімге ештеңе қарыз емессің. Сен ештеңеге ештеңе үшін кінәлі емессің. Осыны түсінген адамның отбасында басында бунт болса да, кейін өзара жаймашуақ гармония орнайды деп сенемін.

Пофигизм туралы көп оқығандықтан, дені сау пофигизмнің қоғам дертін емдей алар күшін байқадым. Сара Найт, Марк Мэнсон сынды авторларды іздеп көрсеңіз, көп мәселені шеше аласыз.

Сіз ешкімге ештеңе қарыз емес екеніңізді осы постты оқып түсінсеңіз, ертең қатты қуанып оянасыз. Күн сайын өмір сүру жеңілдей береді, жеңілдей береді.

Кешке тамақ болмаса – трагедия емес. 12 минутта дайындай аламын. Ал бітпейтін негатив – ол проблема. Мен өз жүйкемді қатты қадірлеймін.

«Әбіржіп кеткен, ренжіп жүрген әйел + үстел толған тамақ, таза үй»

немесе

«Өзіне ұнайтын бизнесті дамытып жүрген, өз ортасы бар әйел + үйде не керек болса (тамақ, тазалық, үтіктелген киім) өзің жасап ал» системасында мен екінші нұсқаны таңдадым.

Дені сау цинизм, пофигизм және индивидуализм – психологиялық түзу қарым-қатынасқа бастай алады деп ойлаймын.

Жастар кейде кеңес сұрайды. Қиналып, үйленіп, бір-біріңді ұрып өлтіргенше, қазір үйленбей-ақ, өз жалақыларыңды өздеріңе құртыңдар, бір бастарыңа жетеді. Қазір шетелге шығып ел көріңдер, ақыл тоқтатыңдар деймін. 30-дан кейін, психологиялық тұрақтылық пайда болғанда, абьюз салдарын оқып білгеннен кейін, өзіңіз сияқты ойлайтын адам тауып, тең одақ құру – тамаша жол.

Нағыз неке – бір-біріне қарыз екі психтың ант бергені емес, екі терезесі тең тәуелсіз тұлғаның ресми рәсімделген одағы. Осындай түсінік көбейсе, біз артта қалған Абьюзстан елінен прогрессивті Қазақ Республикасына көшетін боламыз*, – деп ойын аяқтайды Айбар Олжаев.

Пікір қосам десеңіз, мархабат!

@qarzhylyq_sauat

Кредит бойынша төлем мерзімін кейінге қалдыруға кім өтінім бере алады?

Төлем мерзімін кейінге қалдыру клиенттің өтінімі негізінде жергілікті атқарушы органдардың тізіміне сәйкес су тасқынынан зардап шеккендер санатына жатқызылған азаматтарға беріледі.

Төлем мерзімін кейінге қалдыру қандай кредиттер/кредиттік карталар бойынша беріледі?

Өтінім беру кезінде «Баспана-хит» және «7-20-25» бағдарламалары аясында берілген қарыздарды қоспағанда, басқа барлық қарыздар бойынша төлемдер кейінге қалдырылады.

Төлемді кейінге қалдыру туралы өтінім беру үшін құжаттарды ұсыну қажет пе?

Құжаттарды ұсыну қажет емес.

Төлемді кейінге қалдыру кезеңінде сыйақы мен өсімпұл есептеле ме?

Сыйақы негізгі борыштың қалдығына Банктік қарыз шартының мөлшерлемесі бойынша есептеледі.

Төлемді кейінге қалдыру кезеңінде өсімпұл есептелмейді.

Төлем кейінге қалдырылғаннан кейін кесте бойынша мерзім және ай сайынғы төлем мөлшері ұлғая ма?

Кредиттеу мерзімі ай сайынғы төлем мөлшерін сақтау мақсатында ұзартылады. Ай сайынғы төлем мөлшері ұлғаймайды.

Төлем кейінге қалдырылғаннан кейін жаңа төлем кестесін және кредит бойынша төлем мөлшерін қалай білуге болады?

Төлемі кейінге қалдырылған жаңартылған кесте Halyk қосымшасында Сіз кейінге қалдыру туралы SMS алғаннан кейін қолжетімді болады.

Кредит тарихы

2024 жылғы 1 сәуірге дейін мерзімі кешіктірілген ай сайынғы төлемдер болған жағдайда – күндер саны жинақталуын жалғастырады.

2024 жылғы 1 сәуірге дейін мерзімін кешіктіру болмаған жағдайда не 2024 жылғы 1 сәуірден бастап мерзімін кешіктірген кезде – кредит төлемі кейінге қалдырылған жағдайда – кредиттік тарих бүлінбейді.

Төлем кейінге қалдырылғаны үшін комиссиялар мен өзге төлемдер

Төлем кейінге қалдырылғаны үшін комиссиялар мен өзге төлемдер жоқ

Су тасқынынан зардап шеккен азаматтардың тізімін жергілікті атқарушы орган жасайды.

Ақпарат Halyk Bank ресми сайтынан.

t.me/qarzhylyq_sauat

«Сіздер неге биткоин туралы жазбайсыздар?»

Жақында оқырманның бірі осындай коммент қалдырған еді. Сұрақ ашық қалмасын деп осы постқа уақыт арнауға шешім қабылдадым. Сұрақ авторының өзі жазғандай, әркім өз бетінше шешім қабылдар.

Биткоин (ағылшынша – Bitcoin, bit – бит, coin – монета) – криптовалютаның бір түрі. Жалпы, криптовалютаның әлемде 10 мыңнан астам түрі бар екен. CoinMarketCap ақпаратына сүйенсек, криптовалюталардың әлемдік нарықтағы капитализациясы 1 трлн доллардан асады.

Криптовалюта дегеніміз – актив. Бірақ, әлемде әр қалай бағаланатын, адамзат қолданып жүрген ақшалар мен монеталарды Орталық банктер шығаратын болса, криптовалютаны шығару процесіне ешбір банк, соның ішінде Орталық банктер немесе қандай да бір реттеуші (регулятор) орган қатыспайды. Яғни, криптовалюталардың есебін, эмиссиясын жүргізетін қандай да бір орталықтандырылған ресми жүйе жоқ. Сонда крипто қайдан шығып жатыр? Белгілі бір орталықтан басқарылмағандықтан, крипто деген дүниені кез келген компания, ұйым, тіпті жекелеген тұлғалар да шығара береді деген сөз.

Ашық дереккөздерге қарап отырып-ақ биткоиннан бөлек әлемде танымал басқа да криптовалюталардың бар екеніне көз жеткізуге болады. Олар – Ethereum, Tether, Binance Coin (BNB), Ripple (XRP), Litecoin, Dogecoin, Cardano деп кете береді.

Дұрыс түсінсек, биткоинның эмиссиясы шектеулі көрінеді. Яғни, оған тән «монеталардың» саны 21 млн данадан аспауы керек. Тағы да сол CoinMarketCap дерегіне қарасақ, қазіргі таңда нарыққа шыққан ВТС саны – 19 684 925 дана. Ал, 1 ВТС құны $63,939 шамасында.

Жалпы, @qarzhylyq_sauat биткоин секілді криптовалютаға қырын қарайды. Артында жауапты ешкімі жоқ, «ауада» тұрған «активке» көзсіз сенуге тағы болмайды. Себебі ол белгілі бір жүйемен, Орталық банкпен қамтамасыз етілмеген цифрлық актив.

Ал, цифрлық активтер туралы ҚР заңнамасы не дейді?

«Қазақстан Республикасындағы цифрлық активтер туралы» Заңына сәйкес, Астана халықаралық қаржы орталығының (АХҚО) аумағын қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағында криптовалюталарды (қамтамасыз етілмеген цифрлық активтерді) шығаруға және олардың айналымына, сондай-ақ қамтамасыз етілмеген цифрлық активтер бойынша цифрлық активтер биржасының қызметіне тыйым салынады, деп жазады naryk.kz.

Криптовалютаға инвестиция саларда нені білу керек?

Осы жайында «Астана халықаралық қаржы орталығының» (АХҚО) аға заңгері Алмас Серікұлының кеңесі бар екен. Оны мына жерде оқи аласыздар.

t.me/qarzhylyq_sauat

Ұлттық банк базалық ставканы өзгерткен жоқ

Базалық ставкаға қатысты жылына 8 мәрте шешім қабылдайтын Орталық банк соңғы бес шешімінде ставка деңгейін түсіріп келген еді.

Соңғы шешім 14,75% деңгейінде қалған-ды. Бүгін де өзгерген жоқ.

Ұлттық банк неліктен мұндай шешімге келді? Осы және басқа да сұрақтардың жауабын реттеушінің басшылық құрамы қазір сағат 12.30-да тікелей эфирде басталатын брифинг кезінде түсіндіріп береді.

Трансляцияны қараймын десеңіз, сілтемесі мынау: https://www.youtube.com/live/8Z0XxgCww00?si=1nXYp9wx2Pj1zGRX

@qarzhylyq_sauat