جایگاه زبان عربی در تمدن اسلامی

زبان عربی، زبان دین ماست؛ زبانی که با نزول قرآن کریم برگزیده شد و به عنوان وسیله‌ای برای فهم وحی و علوم اسلامی قرار گرفت. افزون بر این، زبان عربی زبان تمدن ما نیز هست، تمدنی که در تاریخ به نام تمدن اسلامی-عربی شناخته می‌شود.

با گسترش اسلام در سرزمین‌های مختلف، بسیاری از ملت‌هایی که به این دین گرویدند، نه‌تنها عقاید و آیین‌های خود را با اسلام تطبیق دادند، بلکه زبان خود را نیز تغییر داده و به زبان عربی روی آوردند. در نتیجه، عربی نه‌تنها زبان دین، بلکه زبان علم، فرهنگ و تمدن شد.

هنگامی که اسلام به سرزمین ما رسید، مسلمانان این دیار زبان عربی را آموختند و در ترویج و تدوین علوم اسلامی نقش برجسته‌ای ایفا کردند. دانشمندان این منطقه قواعد زبان عربی را تدوین نمودند، کتاب‌های حدیث را گردآوری و شرح کردند، و در توسعه علوم اسلامی مشارکت فعالی داشتند. شاعران پارسی‌زبان ما نیز در کنار سرودن اشعار فارسی، به زبان عربی شعرهایی جاودانه سرودند. افزون بر آن، نظام نوشتاری ما نیز تحت تأثیر خط عربی قرار گرفت و با پذیرش آن، همبستگی فرهنگی و علمی بیشتری میان مسلمانان شکل گرفت.

بر این اساس، زبان عربی نه‌تنها در ساختار علمی و فرهنگی تمدن اسلامی تنیده شده، بلکه در روح و جان این تمدن حضور دارد. ازاین‌رو، هرگونه بیگانه‌انگاری زبان عربی در میان مسلمانان مردود است، چراکه این زبان، بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت دینی، فرهنگی و تاریخی ماست.

@FikrDel

هنر طلب علم

اگر طالب علم هستی و برای وقتت ارزش قائلی، روزانه حدود ده ساعت مطالعه کن. نیمی از آن را به تخصص اصلی خود اختصاص بده و نیم دیگر را به دانش‌های متنوعی چون علوم شرعی، زبان، اندیشه و مسائل روز.

روزت را با تلاوت قرآن آغاز کن، چراکه قرآن اساس علم شرعی است؛ از آن آمادگی علمی حاصل می‌شود، با فهم آن بهره‌گیری از دیگر علوم بهبود می‌یابد، و در پرتو آن سعادت دنیا و آخرت تأمین می‌گردد.

أ. خباب الحمد

@FikrDel

**اولین وظیفه در تربیت

اولین چیزی که باید در فرزند یا شاگرد خود نهادینه کنید، اعتماد به نفس** است؛ پیش از آموزش علم و ادب.

اگر فرزند تان دانش و اخلاق همهٔ مردم دنیا را بیاموزد، اما شخصیتی ضعیف داشته باشد، چیزی جز یک وضعیت بیمارگونه نخواهد بود که تنها شایسته‌ی ترحم و درمان است.

د.ث حلاق

@FikrDel

تقابل دین‌داری و عقب‌ماندگی
دین‌داری حقیقی هرگز نمی‌تواند در یک جامعه با عقب‌ماندگی جمع شود، زیرا هر عنصر از دین‌داری، عنصری از عقب‌ماندگی را از میان برمی‌دارد.

@FikrDel

ابراهیم زمانه ‌ات باش

روزی یکی از یاران ابراهیم بن أدهم رحمه الله از کنار او و یارانش عبور کرد، در حالی که ابراهیم و یارانش در کنار هم نشسته بودند، او به آنها نگاهی انداخت اما سلام نکرد!

یکی از یاران ابراهیم گفت:
دیدی ابراهیم؟ چگونه به ما نگاه کرد ولی به ما سلام نکرد؟!
ابراهیم پاسخ داد:
شاید غمگین است… زیرا کسی جز غم‌زده از دوستانش غافل نمی‌شود.
ابراهیم به دنبال او رفت و گفت: ای فلانی چرا به ما سلام نکردی؟
او پاسخ داد: زنم در حال وضع حمل است و هیچ چیزی برای تأمین نیازهای او ندارم. سپس رفت.

ابراهیم به یارانش گفت:
قسم به خدا، ما بر او را دو بار ظلم کردیم: یک بار که بدگمان شدیم به او، و بار دیگر که او را رها کردیم تا نیازمند شود.
سپس ابراهیم دو دینار قرض کرد، با یک دینار گوشت، عسل، روغن و آرد خرید و دینار دیگر را نگه داشت. سپس به سرعت به خانه آن مرد رفت و در زد.
زن او در حالی که درد می‌کشید پرسید: چه کسی پشت در است؟
ابراهیم گفت: ابراهیم بن أدهم هستم… این‌ها را بگیر خداوند نجاتت‌ دهد و سپس رفت.

زن در را باز کرد وقتی خوراکه‌‌‌ها و دینار دیگر را دید، ابراهیم از دور صدای دعای او را شنید که با احساسی عمیق ‌گفت:

«خداوندا این روز را برای ابراهیم فراموش نکن!»

امروزه چندها‌ زن پاک دامن از نیازمندان مانند او هستند که منتظر طعام و دینار ابراهیم‌اند؟
ازینرو ابراهیم این زمانه باش، برای هزاران نیازمند و غمگینی که در شرایط مشابه او هستند. با سخاوت به آنان کمک کن، تا دعای آنها پشت‌سر تو باشد و چه دعای شیرینی خواهد بود!

برگردان شده از صفحه د. خالد حمدی

@FikrDel

مدیریت روابط

بسیاری از مردم در مدیریت زمان و اولویت‌ها موفق‌اند، به‌ویژه با وجود دوره‌های فراوانی که در این زمینه برگزار می‌شود، بلکه حتی در این موضوع اغراق می‌کنند؛ اما ممکن است در مدیریت روابط چندان مهارت نداشته باشند!

می‌توان گفت، مدیریت روابط از مدیریت زمان مهم‌تر است. زیرا اگر وظایف و مسئولیت‌ها را در زمان مشخص انجام دهیم، حتی اگر کمی در ترتیب آن‌ها بی‌نظمی وجود داشته باشد، زیانی نخواهیم دید. اما اگر به دلیل بی‌توجهی یا نادیده گرفتن، افراد و روابط را از دست بدهیم، زیان بزرگی خواهیم کرد.

@FikrDel

وقت
از وقت خود غافل مشو؛ بگونه‌ای که هر چه هر وقت اتفاق افتاد بدان مشغول شوی، بلکه به اعمال‌ات رسیدگی کن، وظائف شب و روز ات را نظم ببخش، برای هر کاری وقت مشخصی را تعیین کن که نه از آن فراتر رود و نه در آن وقت کار دیگری را انجام دهی. این‌گونه برکت وقت آشکار خواهد شد.
اما اگر نفس خود را بیهوده و بی‌بهره وبی نظم رها کردی؛ طوری‌که ندانی چه وقت چه کاری انجام می‌دهی، بیشتر وقت‌ات تلف می‌شود. درحالی‌که وقت‌‌ زندگی توست، زندگی سرمایهٔ اصلی توست. داد و ستد تو بسته به آن است، با آن به سعادت سرای ابدی در جوار خدای تعالی می‌رسی.
هر نَفَس تو جوهر با ارزشی است چون جای‌گزینی ندارد و اگر بگذرد بازگشتی ندارد.
مثل نا آگاهان فریب‌ خورده نباش که هر روز از زیاد شدن مال و کم شدن عمر شان خوش‌حال می‌شوند. جز به فزونی علم یا عمل نیک شادمان نباش. آن دو یاران تو در قبر هستند؛ جایی‌که خانواده، پول، فرزندان و دوستان ات تو را تنها می‌گذارند.

برگردان شده از کتاب بدایة الهدایة، اثر حجة الإسلام امام ابو حامد غزالی رحمة الله علیه.

@FikrDel

بهترین داشتهٔ انسان

از عبد الله بن مبارک رحمه الله پرسیده شد بهترین داشتهٔ یک انسان چیست؟
گفت: عقل.
گفته شد: اگر نبود.
گفت: ادب نیکو.
گفته شد: اگر نبود.
گفت: برادر نیکی‌که از وی مشوره بخواهد.
گفته شد: اگر نبود.
گفت: سکوت طولانی.
گفته شد: اگر نبود.
گفت: مرگ زود هنگام !

برگردان شده از کتاب المعجم ابن المقرئ.

@FikrDel

کوتاه‌سخن‌های حکیمانه

1- من بورك له في شيء فليلزمه؛
هر ‌که خداوند برایش در چیزی برکت داده، آن را محکم بگیرد.
(إحياء علوم الدين، سخنی از پیشینیان نیک)

2- المرء نتاج خلواته؛
انسان ثمره کارهایی است که در اوقات تنهایی و فراغت انجام می‌دهد.

3- هناك فرق بين أن نقول: له أخطاء فاجتنبوها و له أخطاء فاجتنبوه؛
فرق بزرگیست بین این‌که بگوییم فلانی اشتباهاتی دارد از آن‌ها صرف نظر کنیم، و بین این‌که فلانی اشتباهاتی دارد از او صرف نظر کنیم !

4- ليس دين زال سلطانه إلا بدلت أحكامه وطمست أعلامه؛
هر دینی که حاکمیت اش از بین برود، احکام و نشانه‌های آن نیز از بین خواهد رفت.
(أدب الدین والدنیا؛ ماوردی)

5- إنَّ الفتنةَ إذا أقبلت لم يعرفها إلا الحكماء، فإذا أدبرت عرفها كلُّ جاهل؛
فتنه چون روی آورد جز حکیمان کس دیگری بدان پی نبرد، و چون روی گرداند جاهلان نیز آن را بشناسند.
(حلیة الأولیاء؛ از حسن بصری)

@FikrDel

شوهرش شراب می‌نوشید اما…

خانمی در یکی از شبکه‌های تلویزیونی عربی به یکی از عالمان تماس گرفت تا سوالی در مورد شوهرش بپرسد.
گفت: من زن متدینی هستم اما شوهرم شراب می‌نوشد، نماز نمی‌خواند، هر کار نا پسندی انجام میدهد و شب‌ها دیر وقت به خانه بر‌میگردد. شبی وارد خانه شد و مرا در حال تلاوت قرآن یافت، قرآن را از من گرفت و به آن بی احترامی کرد. آیا زندگی کردن با وی درست است یا در خواست طلاق دهم؟
شیخ پرسید: آیا از او فرزند داری ؟
خانم گفت: بلی پنج فرزند دارم.
شیخ پرسید: آیا فامیل داری؟
خانم گفت: بلی اما آن‌ها در شهر بسیار دوری زندگی می‌کنند و من در پایتخت سکونت دارم.
شیخ پرسید: الآن کسی را داری تا سرپرستی تو‌ را به عهده گیرد؟
خانم گفت: نخیر.
شیخ گفت: حالا که این‌گونه است در جایت بمان، در خواست طلاق مده، با شوهرت درگیر نشو و صبر پیشه کن.
خانم گفت: ای شیخ چگونه من بر مردی صبر کنم که از خدا نمی‌ترسد، شراب می‌نوشد، به کتاب او توهین می‌کند و…
شیخ گفت: دخترم اگر او را رها کنی و‌ بروی به جای این‌که یک نفر شراب بنوشد و به قرآن توهین کند، شش نفر این‌چنین خواهند کرد، زیرا فرزندانت را می‌گیرد و طوری تربیه می‌کند که شراب بنوشند و کارهای حرام را انجام دهند. پس راه حل فرار و ترک منزل نیست.
صبور باش و پلی باش برای فرزندانت، نماز شب بخوان و برای هدایت شوهرت دعا کن، با او به مهربانی رفتار کن و از خداوند متعال بخواه که او را هدایت کند.
روزها و ماه‌ها گذشت، بعد از یک سال همین خانم به همان برنامه و همان شیخ تماس گرفت.
خانم‌گفت: السلام علیکم ای شیخ آیا مرا شناختی؟
شیخ گفت: وعلیکم السلام نخیر دخترم خودت را معرفی کن.
خانم گفت: من زنی هستم که یک سال پیش زنگ زدم شوهرم شراب می‌نوشید….
شیخ گفت: بلی یادم آمد حالا اوضاع چطوره دخترم ؟
خانم گفت: به خدا شیخ شوهرم اکنون کسی است که دروازه مسجد را به نماز صبح باز می‌کند، اذان می‌دهد، شب نماز تهجد می‌گذارد، قرآن را تلاوت می‌کند، فرایض و نوافل را به جای می‌آورد خداوند او را کاملا هدایت کرده است.
سپس خانم در حالی‌که گریه میکرد گفت: خداوند خیرت دهد تو سبب ساختن خانهٔ من شدی.
برگران شده از عربی.

از این داستان می‌توان درس‌های زیادی در صبر و دعا و روش فتوا دادن و… گرفت. از همه مهم‌تر اینکه یک فرد مهربان و صبور و‌ متدین چه پدر باشد و یا مادر و یا همسر و یا فرزند و یا برادر و یا خواهر، می‌تواند نقش اساسی در هدایت خانواده خود داشته باشد.

@FikrDel