🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅پالایش زبان پارسی

🔷پارسی‌گویی هماره جایگزین‌کردن واژه‌ای پارسی به‌جای واژه‌ی بیگانه نیست. گاهی می‌توان با واگویِشِ درست واژه، پارسی را پاک سُخَنید.
بسیاری از واژه‌ها پارسی‌اند، ولی به‌گونه‌ای نادرست و با زبانی بیگانه بازگو می‌شوند.
در پی، شماری از این واژه‌ها را می‌آوریم و امید داریم که شما نیز در پربارترکردن این پِهرِست یاری‌مان کنید.

#ابلق= اَبلَک
#اذناب= دُنب‌ها، دم‌ها
#ذنب= دُنب، دم، دنبال، دنباله
#اریکه= اورنگ
#اسفنج= اسپَنگِه
#جزاء= (جِزیَه‌ها)، گَزیَت‌ها
#جند= گُند، سپاه، یاوران
#جندی= گُندی، سپاهی
#جندی_شاپور= گُندی‌شاپور
#جنود= گُندها، سپاهان
#جوال= گَوال
#جوالدوز= گَوالدوز
#جیره= گیره، روزیانه
#خفه= خپه
#خناق= خُناک
#قلیان= غَلیان
#مهمیز= مِهمیخ

🔹شمار دیگری از این دسته واژه‌ها:
t.me/AdabSar/9292
t.me/AdabSar/9353
t.me/AdabSar/9495

گردآوری #مجید_دری
#پارسی_پاک
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

☀️🍷 سه یادداشت برای آشنایی با آیین‌های شب #چله در جای‌جای ایران:

https://t.me/AdabSar/12526

https://t.me/AdabSar/12527

https://t.me/AdabSar/12528

☀️ بازنمایی امید، بنیادی‌ترین ویژگی ایرانیان در شب یلدا
#میرجلال_الدین_کزازی

به نام یزدان دادار و روشن کردگار
شبی که در پیش است شبی باستانی و آیینی و گران‌ارج است. زیرا شبی است که مایه‌ی امید و نوید است همه‌ی ایرانیان را. این شبِ آیینی مانند دیگر شب‌ها و روزهای ویژه در فرهنگ و سرگذشت ایرانیان شبی است که بر پایه‌ی امید استوار شده است. یکی از بنیادین‌ترین ویژگی‌ها در فرهنگ و منش ایرانی امید است: امید به آینده‌ای بهتر. آیین شبِ زایش مهر نیز بر این امید بنیاد گرفته است. در این سامانه‌ی نمادشناختی، شبِ پایان پاییز در پی آن شب آغاز زمستان درازترین و دیریازترین شب سال است. از سوی دیگر تیره‌ترین شب نیز. زیرا که در آن تاریکی دیرتر از هر شب دیگر سال به فرجام می‌رسد. از دیگرسوی، این شب شبی است که سرما و زمستان با آن آغاز می‌گیرد. در باورهای باستانی ایرانی، تیرگی و شب و سرما پدیده‌هایی‌اند اهریمنی. زیرا زیان‌باراند و دلازار. سترونی، خاموشی، پژمردگی را به همراه می‌آورند. ولی چرا ایرانیان در این شب خوانی ویژه و نمادین می‌گسترند و می‌کوشند که این شب را تا دمیدن خورشید و آغاز روز زنده بدارند. پاسخ بدین پرسش بازمی‌گردد به ارزش و کارکرد بسیارِ امید نزد ایرانیان. در درازترین و تیره‌ترین شب سال نیاز و امید هر ایرانی به دمیدن خورشید و برآمدن روز دلافروز و برخورداری جهان از فروغِ فرورینه بیش از هر زمانی است دیگر. آنان بدین‌سان آشکار می‌دارند و استوار که چیرگیِ تیرگی را که اهریمنی است برنمی‌تابند. مردمانِ فر و فروغ با شب و تاریکی پیوندی نمی‌توانند داشت.

#چله #یلدا
☀️@AdabSar

☀️ پیدایش شب چله و نبرد با اهریمن بد کنش

☀️ شب چله درازترین شب سال و نخستین شبِ زمستان و از گرامی‌ترین جشن‌ها نزد ایرانیان است. جشن #چله جشن بزرگداشت «ایزد مهر» است. «مهر» یا «میترا» یکی از ایزدان زردشتی و نامش برابر با دوستی و پیمان است و خورشید نیز نماد اوست. جایگاه مهر که نگهبان پیمان و دوستی است چنان والاست که یکی از بخش‌های اوستا، «مهریشت»، در ستایش اوست.

☀️ به شب چله #یلدا هم می‌گویند. یلدا به مانک «زایش» است. چون این شب، شب زایش ایزد مهر یا میترا به شمار می‌آمده است. نام آن شب چله است، چرا که نشان‌دهنده‌ی آغازِ چله‌ی بزرگ است. آن‌چه از آیین‌های شب چله یا شب یلدا میان همه‌ی ایرانیان بر جای مانده است شب‌نشینی در این درازترین شب سال است. در این شب، میوه‌های پاییزی همچون انار و خرمالو و هندوانه و سیب و بِه و انگورهای آویخته، زینت‌بخشِ خوانِ شب چله‌اند. نهادن این میوه‌ها بر خوان شب چله «مَیَزد» نام دارد که پیشکشی‌ است به اهورامزدا. ایرانیان به گردِ این خوان به شادی می‌نشینند.
شادی بنیادِ جشنهای ایرانی است.

☀️ انگیزه‌ی آفرینش شادی، برپایه‌ی نبیک پارسیگ (کتاب پهلوی) بُندَهش (= آغاز آفرینش) این است که اهورامزدا شادی را آفرید تا مردمان بتوانند آمیختگی نیکی و بدی زندگی را تاب آورند. واژگونه‌ی آن، اندوه و زاری اهریمنی است و ناخرسندی اهورامزدا را در پی دارد. با چنین نگرشی ایرانیان شب چله را هر چند اهریمنِ بدکنش در آن می‌تازد به شادی و خوشی و پایکوبی سپری می‌کنند و می‌نوشند و گفت‌وگو می‌کنند و از آن‌جا که با این شب زمستان آغاز می‌شود و میوه‌ای هم دیگر پرورش نمی‌یابد، این خوانِ خوراکی و میوه پرشگون بودند و نشانه‌ای است از اینکه با آمدن زمستان باز هم خوان‌ و خانه‌ی ایرانیان پرمیوه و پرخوراک خواهد بود.

☀️ در این میان گاهی مادربزرگ‌ها داستان‌های شیرین روزگاران گذشته را برای خانواده بازگو می‌کنند و پدربزرگ یا سالخورده‌ای دیگر بخش‌هایی از شاهنامه‌ی فردوسی را می‌خواند و از رزم‌های پهلوانی و سرفرازی و آزادی‌خواهی ایرانیان سخن می‌گوید.
ایرانیان بدین‌گونه به پیشباز «چله‌ی بزرگ» می‌روند که از یکم دی آغاز می‌شود و دهم بهمن به سر می‌آید. در این چهل روز سرما استخوان‌سوز می‌شود و پس از آن «چله‌ی کوچک» فرامی‌رسد که تا بیستم اسپندماه دنباله دارد و در آن سرما رو به کاستی می‌رود و نویدبخش فرارسیدن بهار است. نویدبخش از میان رفتن سرما و شکفتن شکوفه‌ها.

☀️ در شهرستان‌های ایران آیین‌های شب چله گستردگی بیشتری دارند. در کرمان که بیشینه‌ی مردم تا بامداد بیدار می‌مانند بر این باورند که کارن (قارون) در نمای هیزم‌شکنی که پشته‌ای از هیزم بر دوش دارد به خانه‌ی نیکوکارانِ بی‌چیز می‌رود و هیزمی به آنان می‌دهد و آن هیزم شمشِ زر می‌شود و آنان را از تهیدستی می‌رهاند. گفتنی است که در روزگاران گذشته برخی از مردم به این امید چله‌نشینی می‌کردند که قارون به دیدنشان بیاید و به پاسِ این چله‌نشینی شمش زرین به آنان بدهد. این باور یادآورِ بابانوئل در کریسمس است و کاری که او در این روزها انجام می‌دهد و این نشان‌دهنده‌ی آن است که این دو باور آبشخوری یکسان دارند.

☀️ در شب چله در بخش‌هایی از آذربایجان دختری که شوهر کرده است خانواده‌اش برای او پیشکشی می‌فرستند. در خوی و شهرهای دیگرش پشمک می‌برند و این شاید به شوند همانندی پشمک به برف زمستانی باشد.
در روستاهای خراسان خانواده‌ی پسری که تازه زن گرفته است برای دختر پیشکش می‌فرستند. این آیین‌های فرستادن پیشکشی در خراسان و آذربایجان نشانگر پیوندِ این شب با زایش است.

☀️ در فرهنگ دهخدا درباره‌ی پیوند شب یلدا با زایش مسیها (مسیح) گفته شده است که یلدا واژه‌ای سریانی است به مانک (میلاد) تازی و چون شب یلدا را با زایش مسیها برابر می‌کرده‌اند از این رو بدین نام نامیده‌اند. جشن زایش مسیها (نوئل) که در ۲۵ دسامبر نگاشته شده، برابر پژوهش جویندگان و در بنیاد جشن پیدایش میترا (مهر) بوده که ترساییان (مسیحیان) در سده‌ی چهارم ترسایی(میلادی) آن را روز زادن عیسا گذاشته‌اند. سُرایندگان زلف یار و همچنین روز دوری را از دید سیاهی و درازی بدان همانند کنند و از سروده‌های برخی از چامه‌سرایان مانند سنایی و امیرمعزی پیوند بین مسیها و شب چله دریافت می‌شود.

✍ فرستنده #بزرگمهر_صالحی

☀️ بازخَن‌ها (منابع):
۱- آیینی به قدمت تاریخ، مجله میراث فرهنگی، ۳۰ آذر ۱۳۹۵، «محمد عجم»
۲- نامه سال ۲۰۰۷ بنیاد میراث پاسارگاد به یونسکو برای نگاشتن شب چله در میراث معنوی جهانی
۳- روزنامه‌ی مردم سالاری يکشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۹
۴- همنشین بهار: شبِ یَلدا و انقلابِ زمستانی
۵- آیین‌های یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال، مجله دریای پارس
۶- راهنمای زمانِ جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان «رضا مرادی غیاث‌آبادی»

☀️ @AdabSar

🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅پالایش زبان پارسی

🔻فلاسک، Flask، Flasque:
- فِلِشک(از دید آوایی به «فلاسک» نزدیک است و بهتر در یاد می‌ماند)
- دمابان
- آبدان

✍ #مجید_دری
#پارسی_پاک
#فلاسک #Flasque #Flask
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

🔲 دنباله‌ی واژه‌های پارسی در زبان تازی ▪️ شَیّان = از پارسی شیان، siyan، شاد و یاری دهنده، داروی خون سیاووشان ▫️ شَیداره = از پارسی شادِریان، جامه‌ی پُرنگار و گران‌بهای بانوان، شاتور، بالاپوش زنان، چادر، جامه‌ای که بر روی گردن می‌پوشند ▪️ شیذَقان = بنگرید…

🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅پالایش زبان پارسی

🔻خشن= تندخو، سخت‌رو، درشت‌رو، ستیزه‌جو، خشمگین، ناهموار، ناهنجار، ناتراشیده، پَرغونه، زُفت، کدر(مانیک بنیادین)

🔻خشونت= درشتی، درشتخویی، درشت‌رویی، تندخویی، سخت‌رویی، ستیزه‌جویی، خشمگینی، پرخاشگری، بدرفتاری

✍نمونه:
🔺با خشونت و اخلاق‌های خشن چگونه مقابله کنیم؟
با تندخویی و رفتارهای تندخویانه چگونه رویارویی کنیم؟

🔺خشونت در رابطه از کجا می‌آید؟
پرخاشگری در پیوند از کجا می‌آید؟

🔺برخورد خشونت‌آمیزی داشت=
برخورد ستیزه‌جویانه‌ای داشت

🔺شخص خشنی است=
آدم خشمگینی است
تَنوم درشت‌رویی است

✍ #مجید_دری
#پارسی_پاک
#خشن #خشونت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

📜 حکم انتصاب دکتر ... به سمت رییس مرکز مطالعات مبدل‌های حرارتی امضا شد.

🖋📖 #برگردان_به_پارسی

📜 دستورنامه‌ی بَرگُماری دکتر ... به فَرنِشینی پژوهشگاه واگَردان‌های گرمایی پاینام/دستینه شد.

📜 پی‌نوشت:
بَرگُماری (انتصاب) در برابر برکناری است.
واژه‌ی اروپایی «دکتر» با واژه‌ی ایرانی «دستور» و تازی «وزیر» هم‌ریشه است.

✍ #حمیدرضا_طلایی

✒️📜 @AdabSar

✂️💭 شما گوناگونیِ گوارا و پرمایه‌ی پایان‌ناپذیرِ گیتی را می‌ستایید. از گل سرخ نمی‌خواهید بوی بنفشه بدهد. پس چرا روان آدمی، این ارزشمندترین دارایی، باید تنها به یک گونه هستی داشته باشد؟
من شوخ هستم ولی دادیک (قانون) به من دستور می‌دهد که نرمش‌ناپذیر بنویسم. من بی‌پروا هستم ولی رَستَک (قانون) به من فرمان می‌دهد تا در نوشتن باسپاد (محافظه‌کار) باشم.

خاکستری! خاکستری تنها رنگ آیینی آزادی است.
هر چکه شبنمی که خورشید بر آن می‌تابد با بازیِ پایان‌ناپذیر رنگ‌ها می‌درخشد ولی خورشید مینوی (معنوی) با همه‌ی گونه‌‌گونی آدمیان و همه‌ی آنچه که شید (نور) آن را باز می‌تاباند باید خاکستری را تنها رنگ آیینی را بسازد!
دیسه‌ی سرشتین (شکل ذاتی) روان سرخوشی و شید است ولی شما سایه را به تنها نمود (تجلی) درخور دگرانده‌اید (تبدیل کرده‌اید)؛ بر جان باید جامه‌ی سیاه پوشاند هرچند در میان گل‌ها نمی‌توان گل سیاه یافت!

گوهرِ جان همیشه راستین است ولی شما از این سرشت چه می‌سازید؟ فروتنی یا سرخوردگی؟
گوته می‌گوید تنها واماندگان سرخورده هستند و شما می‌خواهید روان را چنین هَستار (موجود) بی‌سروپایی گردانید!

✍ «کارل مارکس»
برگردان به #پیام_پارسی : «ادب‌سار»

پی‌نوشت: کانون نویسندگان ایران در سال ۱۳۸۷ خورشیدی روز سیزدهم آذر را به نام روز پیکار با سخن‌بُری (سانسور) برگزید.

✂️💭 @AdabSar