У биринчи бўлиб муаллифлик ҳуқуқидан воз кечган, давлат тизимига қарши бўлган ва диний авторитетларни рад этгани учун черковдан четлатилган. У Нобель мукофотидан воз кечган, пулни ёмон кўрган ва деҳқонлар томонида чиқишлар қилган. У 1902, 1903, 1904, 1905 ва 1906 йилларда беш марта адабий Нобель соврини учун номзод бўлган. Сўнгги марта у "олдиндан" мукофотдан воз кечган. Унинг номи —Ҳазрат Лев Николаевич Толстой.

Толстой ҳикматлари:

1. Ҳукуматнинг кучи халқнинг саводсизлигида . Ва ҳукумат бундан хабардор, шунинг учун у доимо маърифатга қарши курашади. Буни тушуниш вақти келди.

2. Ҳар бир одам инсониятни ўзгартирмоқчи, аммо ўзини ўзгариши ҳақида ўйламайди.

3. Сабр қилган одамга барча нарса етади.

4. Барча бахтли оилалар бир-бирига ўхшайди, ҳар бир бахтсиз оила ўзига хос бахтсиз.

5. Кучли одамлар доимо содда бўлишади.

6. Ҳар ким ўз эшиги олдини супуриб тозаласин. Агар ҳар бир одам шундай қилса, кўча тоза бўлади.

7. Ҳаммага биз яхши эканлигимиз учун бизни севишади, деб ўйлаймиз. Лекин бизни севган одамларнинг яхши эканлигини билмаймиз.

8. Муҳаббатсиз яшаш осонроқ. Аммо унда бошқа маъно йўқ.

9. Менда яхши кўрган нарсаларимнинг барчаси йўқ. Аммо менда бор нарсаларни яхши кўраман.

10. Дунё азоб чекадиганлар туфайли олдинга силжийди.

11. Энг катта ҳақиқатлар энг оддий бўлади.

12. Кўп нарсани билиш эмас, балки билинганлардан энг кераклисини билиш муҳим.

13. Инсон ўз виждонининг тозалиги билан фахрланади, чунки унинг хотираси қисқа.

14. Энг разил одам бошқа разилларни ўзига нисбатан ёмонроқ деб топа олмаса ва шунинг учун фахрланишга сабаб топмаса ўшадир .

15. Ёмонлик фақат ўзимизда, яъни уни олиб ташлаш мумкин бўлган жойда.

16. Инсон доимо бахтли бўлиши керак. Агар бахт тугаса, унинг кейин хатосини топ.

17. Мен ишонаманки, ҳаётнинг маъноси — муҳаббатдаги ўсиш.

18. Ҳамма режа тузади, бироқ кечгача яшай олишини билмайди.

19. Инсон ҳар қандай шароитга мослаша олади, айниқса, атрофдагилар ҳам худди шундай яшашса.

20. Энг ажабланарли хато — инсоннинг бахтли бўлиши ҳеч нарса қилмасликда, деб ўйлашидир.

P.S. Владимир Набоков ўз лекцияларида қуйидаги усулни қўллаган. У хонанинг барча пардаларини ёпиб, тўлиқ қоронғиликка эришарди. «Рус адабиётининг осмонида бу Гоголь», — ва зал охирида бир чироқ ёнарди. «Бу Чехов», — шифтда яна бир юлдуз пайдо бўларди. «Бу Достоевский», — дея яна бир чироқ ёқарди Набоков. «А бу Толстой!» — у пардаларни очарди ва хонани ёруғликка чулғаб ташларди.

Afsonaviy bokschi Usik: "Agar odam mendan katta bo'lsa, bu mendan kuchliroq degani emas. Agar qo'llari uzunroq bo'lsa, bu afzallik bo'ladi, degani emas." 15 yoshimdan boks bilan shug‘ullanaman. Ular menga boks bilan shug‘ullanmasligimni aytishdi. Ular menga Olimpiya chempioni yoki jahon chempioni bo‘lmasligimni va og‘ir vazn toifasiga o‘tmasligim kerakligini aytishdi. Ammo bu o'zlari buni qila olmaydigan odamlarning fikrlari edi. Shaxsan men ibodatda davom etaman va oldinga intilaman. Manzilga yetamanmi, deb o‘ylamayman. Bu samurayga o'xshaydi. Uning maqsadi yo'q, uning yo'li bor. Mening ham o'z yo'lim bor.

? - Oleksandr Usik

ЎҒЛИМ

Али ва Усмонга

Сени менга берди, шукур Ўзига,
Соғ бўл, ортда қолар изим бўл,  ўғлим.
Кўз тегмасин асло мунчоқ кўзингга,
Кўзим қувнатиб юр, кўзим бўл, ўғлим.

Тошқин дарё бўлдим, сиғмам ўзанга,
Енгилмадим аммо қуюн, тўзонга.
Худо раҳм қилди мендек сўзонга,
Энди элга айтар сўзим бўл,  ўғлим.

Ҳаёт синов экан, баланд-пасти кўп,
Мен ёлғизман,  улар бўлишди тўп-тўп.
Майда гап-сўзларга бўйин берма, хўп,
Пасткашга паст кетма, тўзим бўл, ўғлим.

Мудом порлоқ бўлсин иқбол юлдузинг,
Мард бўлгин, тузликка туфлама тузинг.
Тангрим иссиқ қилсин ҳамиша юзинг,
Юзим ёруғ қилгин,  юзим бўл,  ўғлим.

Сенга боқиб кетар дилдан ғашлигим,
Ўтиб борар сенга менинг ёшлигим.
Бу дунёнинг барча бағритошлигин
Унутай, умримга ҳузун бўл, ўғлим.

Қулоғингга азон айтдим: "Аллоҳу... "
Иймон бўлсин мудом сенинг ҳамроҳинг.
Мўминларнинг бўлгин ўзинг паноҳи,
Исломга қалқон бўл, ҳусн бўл,  ўғлим.

Наслим давомчиси, кичкина отам,
Қўрқма, фақат олға ташлагин қадам.
Олим бўлма майли,  одам бўл, одам,
Кураш,  ҳеч бўлмаса ўзим бўл,  ўғлим.

2024.12.14

✍ Давлат Карим