Меценатлар ижодкорларни фақат моддий тарафдан қўллаб қувватлаши шарт эмас.  Имкони йўқлар ўша ёзувчининг ижоди ҳақида кўпроқ ва қизиқарлироқ усулда гапириб ҳаётимизга, истеъмолимизга яхши, кучли асарларни қайтариши, орамиздагиларни китобга муҳаббатини уйғотиши ва ўша ёзувчининг жамиятдаги обрўси , мавқеийини кўтара олиши мумкин.  Оддий қилиб айтганда, бугун  адабиётимиз  ҳаттоки шундай қўллаб-қувватловга ҳам рози... Биз арзийдиган асарларни тарғиботидан қочмаслигимиз керак. Ҳозир шунга мажбурмиз. Қанчадан-қанча яхши асарлар бор, на муаллифнинг ўзи ва на китобсеварлар бу ҳақида гапириб, тарғиб қилади. Гапиравериш керак.

Нигора Ҳасанова,
Узрепорт журналисти, "Битмас хазина" лойиҳаси муаллифи.

Меценат-илм ва ижод аҳли ҳомийси.

Сув томонда тимсоҳ ётар,
Ўрмон ёқда айиқ бор.
Миниб қочсанг- дафъа хатар -
На от бор, на қайиқ бор.

Лек ишончинг сенга паноҳ,
Ҳамонки дил ҳайиқмас.
Тимсоҳ сенга эмас тимсоҳ,
Айиқ сенга айиқмас.

✍ Ўзбекистон Қаҳрамони, Ўзбекистон халқ шоири Эркин Воҳидов, 1988 йил

Биз тенгилар қатъий тутумли, адабий шахсларни кўрмади. Эшитди холос. Кўрмагач қалб компасини нимага қараб тўғирлашни билмайди. Ачинарлиси, шахсларни кўрган шоир-ёзувчилар ҳам улар ўлгач бир-икки марсия битар битмас, гўри совимай лоп этиб ўзгариб олишган.
Ялтоқ, пулсевар, хушомадгўй, хушомадхўр...

Демак улар аввал бошдан шундай бўлишгану майдонда турган саноқли темиркосовлар олдида қисиб юришган ва шароит туғилиши билан аслларига қайтган.

Энди эсини таниётган ҳаваскор ижодкорлар ўшаларга қараб андоза олябди. Олиб, улғайиб ҳам бўлди катта қисми (бу ҳали мамлакатга жуда ёмон расволик келтиради.)
Чунки майдон бўш эди. Ялаб-юлқаб мансаб олган, бойлик йиққан, обрў топган шоир-ёзувчилар энг намунали дея уқтирилди ва ёшлар кўзига четдан қараганда чиндан ҳам кам-кўстсиз шоир образи сифатида тасаввур беради бу қиёфа. Сўнг уларга яқинлашадилар. Ҳар қилмишларини қабул қилишади. Шоир шундай бўлмоғи душвор дея қолип ясайдилар мияларида.

Лўлини эшагини суғор, пулини ол. Шу шоирми? Ҳа! Нима қилиб бўлмасин, ишинг битгунча эшакни амаки дейсанми, алқов битасанми, қайтма. Муҳими китобинг чиқса,  шароитинг яхшиланса, ёлғондакам машҳур бўлсанг бас.
Қўрқма, ҳеч қачон ёлғиз қолмайсан. Сендақалар кўпайса кўпаядики, йўқолиб кетмайди.
Ана шу қараш илдайга чиқди.

Атрофга қаранг. Мансаби ё унвони олиб ташланса ҳам шоир сифатида тик турадиган нечта тузугимиз бор?!

Тенгдошлар орасида ҳали тўғритаёқларни кўрмаябман. Бор деганларингиз ҳам ҳали хом. Ён-верида ялоқ танишлари сон минг. Бу эрк. Бу темиртанлик жуда оғир. Унга қадам қўйганинг заҳот ҳамма сендан узоқлашишни бошлайди. Чунки ортиқ ниқоб билан яшолмай қоласан. Шунга қарамай  яқин йилларда ҳеч йўқ иккита фигура пишиб етилса ҳам ичларида, ана шу улкан ҳодиса бўлади. Сабаби энди келадиган гўдаклар тирик принципларни кўришади. Солиштиришади буқаламунлар билан.

Тирик шахс соғинчи еб битирди муҳитни. Замонни. Ўнглаб олинг ўзингизни. Қирқ, элликка кирасиз бир кўз очиб юмгунча. Кейин атрофингизда ялоқлар тўплансинми ё...

✍ Жонтемир

ШАМОЛ ЎЙИНИ

Кимдир деразангни чертади бир кун,
Ойналар сингудай бўлар зарбадан.
Даричага боқиб бўласан тушкун,
Аста шивирлайсан: “Йўқ, шамол экан”.

Кимдир тақиллатар эшигинг бир кун,
Сочларинг тўғрилаб учиб чиқасан.
Эшигингни очиб бўласан маҳзун,
Тағин шивирлайсан: “Йўқ. Шамол экан”.

Кимдир дарвозангни қоқади бир кун,
Безовта юрагинг титрар қўққисдан.
Дарвозангни очиб бўласан дилхун,
Сўнг бор шивирлайсн: “Йўқ... Шамол экан”.

✍ Давлат Карим
2024, май

@davlat_karim

#men_tugatgan_kitob

Xurshidning dardi sari…

Asar quloqlari bilan vataniga xizmat qiladigan Hotamning mashmashalari-yu hangomalari bilan boshlanadi.
Bu gʻalvali boshlanishning oʻziyoq oʻqirmonni kitobga bogʻlab qoʻyadi. “Dardisar”ni oʻqiganlarning bir qismi uni fantastik asar dedi. Bir qismi sarguzasht desa, boshqasi yumoristik roman deb baholadi. Men esa bu fikrlarni rad etmagan holda, “Dardisar”ni turli janrlar omuxtasidagi ramz va timsollarni oʻzida jamlagan kitob degan boʻlardim.

Xurshid Abdurashidning “Dardisar”idagi har bitta obrazni hayotimizdagi kimgadir yoki qaysidir voqeaga bogʻlash mumkin. Menga koʻproq yoqqani deputat Qoʻylibek Qultoyev obrazi boʻldi. Ismi sharifida ham oʻziga xos ramz va timsollar soʻzlaydi. Uning manqtiqsiz qonun tashabbuslari esa ismdagi ramzlarni yanada boʻrttiradi. Oʻquvchini hushyor torttiradi. Achchiq tabassumga undaydi. Asab tolalari bilan oʻynashadi. Qoʻylibekning “ishsiz kishilarga soliq solish” tashabbusi yaqin tarixda oʻz hayotimizda uchragan “migrantlarga soliq solish kerak” taklifini yodga soladi.

Muallif bizning oʻlchov va qarashlarimizni tushunmaydigan, uni tanasida his etmaydigan begona olamdan kelgan Jin obrazi orqali yuzimizga koʻzgu tutadi. Jin odamlar bilan munosabatga kirishar ekan, millatimizning qusur va yutuqlarini oʻrtada paydo boʻladigan tushunarsiz vaziyatlar va kelishmovchiliklar orqali koʻrsatib beradi. Tursunboyning ishq mojarosiga Jin yordam qilmoqni istarkan, afsunlari ish bermasligi ortidan koʻngil ishida senga hech kim yordam qila olmaydi, buning uchun oʻzing yonib-kuyishing, harkat qilishing kerak degan mazmunni anglash mumkin.

Asardagi shifokor, oʻqituvchi, olimlar-u mahalla idorasidagi muamolarga ham achchiq yumor, yoqimli soʻzlash uslubi - nazmiy satrlar bilan toʻxtalib oʻtiladi. Har bir obraz orqali uning orqasidagi turli aholi qatlamlarining dardlarini, ularning siyosatdan va davlatdan kutayotganlarini izhor qiladi.

Romanda muallif osh va lagʻmonga alohida urgʻu beradiki, oʻqiyotib hozirgi kunda har ikkisini keng koʻlamda tanovul qilayotganimizni shu jamiyat kishisi sifatida osongina anglashingiz mumkin boʻladi. Oshni haddan ziyod koʻp yeyotgan boʻlsak, lagʻmonni keragidan karrasiga orttirib quloqlarga ilmoqdamiz. Xurshidning bu ikkisini ramzlar orqali gapirtirishga uringanini asardan olingan mana bu ikki iqtibosdan ham anglashingiz mumkin:

Kimdir va’daga vafo qilib turishi ham kerak. Boʻlmasa, “va’da” degan jonivor lugʻatdan oʻchib ketadi.

Qachondir Samarqand oshi bilan vodiy oshi oʻrtasidagi farqni ilmiy jihatdan oʻrganib chiqaman. Fizika hamma narsaga qodir. Oʻshanda koʻrasiz, qaysi osh zoʻrligi haqidagi bahslarga nuqta qoʻyiladi. Oʻylab qarasam, bizga eng kerakli ilm shu ekan…

Kitob soʻngida Jinning yaxshi deb bilganlarini qaysidir ma’noda mukofotlashi, yomon deb hisoblaganlarining ta’zirini berib qoʻyishi muqaddas dinimizda qilgan amallar uchun yakunda javob berilishini yodga soladi. Bundan qochib boʻlmasligini har qanday oʻqirmon tushunadigan sodda koʻrinishda koʻrsatib beradi. Bularni ochiq aytmasdan, ramz va timsollar orqali tushuntirishga urinadi.

Asardagi voqeliklarga koʻp ham toʻxtalib oʻtirmayman. Uni kitobdan oʻqib, matn shirasini oʻzingiz his etganingiz durust. Kitobxonlarga yangicha qarashlar va uslub bilan yozilgan roman muborak boʻlsin. Millatning faol va ziyoli kishisi sifatida “Dardisar”ni oʻqib koʻrishingizni va oʻz fikrlaringizni bildirishingizni istardim. Mutolaa yoqimli boʻlsin.

✍ Muhiddin Nido

"Men yomg'irda yurishni yaxshi ko'raman, chunki hech kim mening ko'z yoshlarimni ko'rmaydi." - Charli Chaplin

@davlat_karim

Янги жанрда ёзилган янгича асар – ёзувчи дардларини қора юморга яширган “Дардисар” романи таҳлили

Бугунги жамиятдаги муаммолар, одамлар орасидаги муносабат, давлат бошқарувидаги, ижтимоий ҳаётдаги камчиликлар рўй-рост очиб берилган. Ишсизликнинг оғир юки, пул топиш учун ҳар нега тайёр одамлар, турли касбдаги турфа тақдирлар, хуллас, сизу бизнинг орамиздаги одамларнинг типик умумлашма образлари мисолида ўзимизга ойна тутилган.

Oʻz: https://oyina.uz/uz/article/2688

Ўз: https://oyina.uz/kiril/article/2689

Расмий саҳифаларимиз👇

Telegram | Facebook | YouTube |X

Bilimli abituriyentlar uchun ham zo‘r yangilik!

Endilikda muayyan bir yo‘nalishga ajratilgan davlat granti doirasida yuqori ball to‘plagan abituriyent, tanlagan oliy ta’lim muassasasidan qat’i nazar, davlat grantiga tavsiya etiladi. Ya’ni, yuqori ball olgan yoshlar o‘qishga kirmay qolmaydi.

Avvallari ayrim abituriyentlar yuqori ball to‘plasa-da, topshirgan oliygohining kvotasi soniga qarab, o‘qishga kirolmay qolar edi. Masalan, qaysidir OTMda bitta yo‘nalishda 90 ball olgan abituriyent grantga o‘qishga kirar, boshqa OTMda esa xuddi shu yo‘nalishda 160 ball olgan abituriyent o‘qishdan yiqilar edi.

Endi davlat grantlari iqtidorlilarga, yuqori ball olganlarga yo‘naltiriladi.

👉 @xushnudbek 👈

Amerika...

Muhabbatniń maskanidir qalb,
Quloq soliń uniń amriga -
Har bir inson aslida Kolumb,
Har bir yurak bir Amerika...

Davlatjon Karimov

@sherSehri

УЗР...

Шуҳратга ўч бўлсам керак мен гумроҳ,
Ёлғон бўлса керак дилда нолам ҳам.
Тўпори байтларим битар пайтим гоҳ,
Кўзимга кўринмай қолар болам ҳам.
Қалам ушладимми, демак ўйинмас,
Яйраб очолмайди гул дудоғини.
Мундоқ юрак ютиб сўрашолмас,
Хонада қолдирган қўғирчоғини.
Оламни эркалаб, эрка сўз излаб,
Боламни эркалаб, бир сўз айтмайман.
Мушукдай суйкалиб келса ҳам музлаб,
Бетидан бир ўпмай, уйдан ҳайдайман.
Бурчак-бурчакда, жим тортишар бурун,
Билмам, қандай ўй-ҳаёл ичида,
Тузсиздан тузсиз шеъларимни деб,
Болаларим юрар оёқ учида...
Улар шеър ёзмасин, ҳеч менга ўхшаб,
Мендан кўпроқ нафи тегар элимга.
Шоҳ асар ёзсам ҳам, тупурдим, ўша –
Боламни йиғлатиб, ёзган шеъримга!

©️ Муҳаммад Юсуф

Назира ас-Салом:

Муҳаммад ака, илҳом деган тушунчани тан олмаган. «Шоир нимадандир кўнгли тўлса, нимадандир озорланса шеър ёзади. Шеър туп­роққа аралашиб ётади. Уни топиб, артиб-суртиб уйга олиб келасан», деган эди бир интервьюсида.

Шоирнинг ҳолатини шоир тушунмаса, ким тушунади? У пайтлар ҳушёр бўлмасанг, бир ижод дурдонаси яралмай қолиши мумкин. У ҳеч кимни кўрмаяпти. Хаёли паришон. Олис-олисларга кўз тикиб, гоҳо жим, гоҳо пичирлаб, безовта бўляптими, тамом, унга халақит берадиган барча овозми, ҳаракатми, болаларми, ҳаммасини тинчитиш керак! Фақат ими-жимида, сездирмасдан! Болалар кичкина, бу ҳолатни тушунмайди, тушунишни ҳам истамайди. Аммо минг ҳуш­ёр бўлсам ҳам, гоҳида мен истамаган вазият юз берган вақтлар ҳам бўлган. Бир куни қизим Нозима югуриб дадасининг хонасига кириб, тиззасига ўтириб олган. Кутилмаганда ота ўзига келиб, қизчамизга илкис овозини кўтариб юборган. Нозима қўғирчоғини кўтариб, хўмрайиб чиқиб кетган. Мен югуриб кирганимда, Муҳаммад ака ручкасини шарт синдириб, менга қаради. Кўзларида жиққа ёшни кўриб, ўзимни йўқотиб қўйдим. Бир оздан сўнг уйдан чиқиб, Нозимани кўтариб олди-да, юзларидан ўпиб, эркалаб, ундан кечирим сўради.

Кечаси эса яна ижодга шўнғиди. Саҳар чоғи улар ухлашга ётганида мен секин иш кабинетига кириб, столига қарадим ва ниҳоят шеър ёзилганини кўрдим. Уни ўқир эканман, кўзларимдан тирқираб ёш қуйилди. Бу шеър кечаги ҳолатнинг маҳсули эди...