*🔴*چالش‌های بازنمایی و سوژه‌شدن زن در هنر معاصر ایران

🔶فرزانه هورشید**
@iranfardamag

🔹هنر معاصر ایران در چند دهه اخیر، گویای تلاش‌های هنرمندانی است که نه تنها خود را از محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی آزاد کرده‌اند بلکه در عرصه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی، پرسش‌هایی بنیادین را طرح کرده‌اند. یکی از این پرسش‌ها، مسئله بازنمایی زنان و نقش آن‌ها به‌عنوان خالق و سوژه آثار هنری است؛ چالشی که در تقابل میان سنت،مدرنیته و سیاست‌های جاری بازنمایی درفضای هنر قرار دارد.

🔻یکی از عرصه‌های عمومی نمایش آثار هنری موزه‌ها هستند که با ارائه مجموعه ‌هایی منتخب، نه تنها معرف هنر هر دوره محسوب می‌شوند بلکه بخشی از اعتبار مادی و معنوی اثر را نیز رقم می‌زنند. در این میان، موزه هنرهای معاصر تهران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز نمایش و حفظ آثار هنری معاصر، نقش بسزایی در معرفی هنر ایرانی به جهان و آشنایی مخاطبان داخلی با هنر بین‌المللی ایفا می‌کند. با این حال،حضور زنان در این فرایند همواره جای سوال بوده است.

🔹نمایش اخیر گنجینه موزه هنرهای معاصر که بیش از ۱۲۰ اثر را دربرگرفته، تنها شامل سه اثر از هنرمندان زن می‌شود. این امر به‌طور طبیعی سوالاتی درباره سیاست ‌های کیوریتوری، نگاه مردانه مسلط بر بازنمایی هنری و نحوه حضور زنان دراین فضاها به میان می‌آورد. به‌ویژه هنگامی که آثار انتخاب‌شده نیز تا حدی بازتاب نگاه خیره مردانه به زن به‌عنوان سوژه و ابژه هنری هستند.این یادداشت در پی تحلیل سه اثر از سه هنرمند زنی است که در این نمایشگاه به نمایش درآمده‌اند، با هدف بررسی مفاهیمی چون جنسیت، هویت و سیاست‌های بازنمایی.

✅ لیلی متین‌دفتری (۱۹۲۵–۲۰۰۷)|عنوان اثر: پرتره نسرین

🔻 لیلی متین دفتری، نقاش و گرافیست ایرانی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های هنر معاصر ایران است که با تلفیق عناصر مدرنیسم و نشانه‌های سنتی ایرانی، زبانی نوین در آثار خود خلق کرد. او که نوه محمد مصدق بود، در بستری سیاسی-فرهنگی رشد کرد و توانست هنر خود را به گونه‌ای فراتر از چارچوب‌های رایج ارائه دهد. کارهای او اغلب با رنگ‌های پرشور، ترکیب‌های خلاقانه و سبکی انتزاعی شناخته می‌شوند که نمایانگر کشمکش‌های میان مدرنیته و سنت هستند.اثر پرتره نسرین، که در این نمایشگاه ارائه شده، با نگاه مستقیم به مخاطب و استفاده از پیکره‌ای ساده و گوشواره‌های بزرگ، مفاهیمی چون هویت، زنانگی و فردیت را بازتاب می‌دهد. رنگ‌های تخت و جسورانه اثر، در کنار ترکیب‌بندی مدرن، نوعی مقاومت در برابر کلیشه‌ها را به نمایش می‌گذارند و در عین حال، تلاشی برای بازسازی هویتی زنانه و سیال ارائه می‌دهند که فراتر از مرزهای کلیشه‌ای است.

✅ ماری کاست (۱۸۴۵–۱۹۲۶)|عنوان اثر: مادر روستایی و بچه‌اش

🔹 ماری کاست، هنرمند امپرسیونیست آمریکایی، در آثار خود به مسائل زنان، نقش مادری و جایگاه آن‌ها در اجتماع پرداخته است. اثر مادر روستایی و بچه‌اش، که در این نمایشگاه ارائه شده، لحظه‌ای صمیمی و جهانی از رابطه مادر و فرزند را به تصویر می‌کشد. ترکیب‌بندی اثر و انتخاب رنگ‌ها حسی از آرامش و نزدیکی را القا می‌کنند، اما در لایه‌های عمیق‌تر، تضاد میان نقش‌های سنتی و هویت فردی زن را نشان می‌دهند. مادر در این اثر، چهره‌ای پشت به مخاطب دارد و به فرزندش خیره شده است. این زاویه، در عین حال که مفهوم مراقبت و محبت بی‌قید و شرط را منتقل می‌کند، هویت فردی مادر را در حاشیه قرار می‌دهد و او را بیشتر به نمادی از مادری تقلیل می‌دهد.
*✅ معصومه مظفری (۱۳۳۷)|اثر: بدون عنوان*

🔻 اثر بدون عنوان از معصومه مظفری، نمونه‌ای از توانایی او در انتقال مفاهیم پیچیده انسانی با استفاده از تکنیک‌های ساده است. این اثر که زنی را در فضایی مینیمال و انتزاعی به تصویر می‌کشد، نه تنها به مسائل جنسیتی بلکه به پرسش‌های فلسفی و وجودی نیز پرداخته است.چهره زن در این اثر، در حالی که در سکوت و تأمل غرق شده، در ترکیب با دست‌هایی که در پس‌زمینه دیده می‌شوند، نوعی تنش میان گذشته و حال، و میان هویت فردی و اجتماعی را القا می‌کند. فضای اثر، حس مبارزه‌ای درونی را منتقل می‌کند که زن در آن به دنبال رهایی از محدودیت‌ها و تعریف هویتی مستقل است.

✅ نتیجه‌گیری

🔹 این سه اثر از سه هنرمند زن، تلاش‌هایی متفاوت برای بازتعریف زنانگی و هویت زنانه ارائه می‌دهند. متین دفتری با عناصر مدرن و زبان بصری انتزاعی، به مسائل هویتی و فرهنگی می‌پردازد؛ کاست، در تقابل میان نقش مادری و استقلال زنانه، تنشی مداوم را به تصویر می‌کشد؛ و مظفری، با نگاه مینیمالیستی و سایه‌های مفهومی، زنی را نشان می‌دهد که فراتر از کلیشه‌ها به سوژه‌ای مستقل تبدیل می‌شود.

🔻 بااین‌حال، کمبود تعداد آثار زنان در نمایشگاه “چشم در چشم” نشان‌دهنده تداوم نادیده گرفتن مشارکت زنان در تاریخ هنر است.

#ایران_فردا
#فرزانه_هورشید
#موزه_هنرهای_معاصر

https://cutt.ly/aeZuytex

*🔴*اصلاحات ساختاری؛ پیش‌نیاز پیشگیری از اعتراضات آینده و خروج از وضعیت بحرانی

🔷جمع‌بندی سعید مدنی از اعتراضات آبان ۹۸***

@iranfardamag

▪️شورش اعتراضی است به یک سیاست یا برنامه خاص اما جنبش علاوه بر اعتراض به سیاست و برنامه خاص چشم انداز و آینده کمابیش روشنی را نیز ترسیم می کند لذا جنبش در مقایسه با شورش ماهیتی ایجابی دارد. اما میان این دو کنش جمعی یعنی شورش و جنبش تفاوتهای مهم دیگری هم هست از جمله این تفاوتها تداوم در حرکت است هر جنبشی عموماً با شورش آغاز می شود ولی عوامل متعدد دیگری از جمله تداوم اعتراض و شکل گیری منظومه ای از مطالبات که تصویر آینده بهتر را می سازد می تواند شورش را به جنبش تبدیل کند.

🔸در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ وجوه سلبی اعتراض را به روشنی می بینیم اما تبدیل این اعتراض به جنبش نیازمند حضور نیروی اجتماعی است که آن را سازمان دهی کند. حاصل آنکه می توان نتیجه گرفت اعتراضات آبان بیشتر شورش بود تا جنبش. طبقانی وارد یک کنش اعتراضی میشوند که انگیزه لازم را برای آن داشته باشند. افزایش قیمت بنزین بر اساس مطالعات متعدد زندگی طبقه فرودست را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد مطالعاتی که در ایران انجام شده نشان میدهد بعد از هر بار افزایش قیمت انرژی به ویژه ،بنزین هزینه خانوارهای دهک اول تا ششم جامعه دچار تغییر می شود. به این ترتیب که خانوارهای کم درآمد ناچار میشوند از هزینه تفریح آموزش و مسکن بکاهند و هزینه خوراک و حمل و نقل را افزایش دهند. لذا از کیفیت زندگی آنان بسیار کاسته میشود. در اعتراضات دی ۹۶ شاهد حضور فرودستان بودیم اما از آن زمان تا آبان ۹۸ جمعیت تهیدستان به شدت افزایش پیدا کرد و جمعیت بیشتری نگران عواقب سیاستهای اقتصادی از جمله افزایش قیمت بنزین برای معیشت و زندگیشان شدند. بنابراین علاوه بر شوک ناشی از افزایش قیمت بنزین نارضایتی های پیشین نیز انگیزههای قدرتمندی برای اعتراض فراهم کرد بالا بودن نرخ تورم بیکاری و پایین بودن احساس امنیت انسانی، همه اقشار جامعه به ویژه گروههای سنی جوان را مستعد اعتراض و شورش می کند.

▪️این تصور که فرودستان فقط حاشیه نشیان شهری هستند خطا است. با توجه به افزایش فقر و نابرابری در سالهای گذشته فقرای جامعه فرودستان) جمعیتی بسیار بیشتر از حاشیه نشینان شهری را تشکیل می دهند. علاوه بر این حاشیه نشینی شهری تعریف کاملی برای کسانی که دچار فقر مسکن هستند نیست مطابق برخی برآوردها حدود ۱۱ تا ۲۰ میلیون نفر از جمعیت ایران در سکونت گاه های غیر رسمی زندگی میکنند تمام کسانی که در محدوده اقتصادی شهر ساکن هستند ولی جذب اقتصاد شهری نشده اند در شرایط اسکان غیر رسمی یا به تعبیر نه چندان دقیق حاشیه نشینی به سر می برند منحصراً کسانی که به دلیل جاذبه شهرنشینی و رفاه ،شهری زادگاه خویش را رها کرده و به سوی قطبهای صنعتی و بازارهای کار در شهرها کشانده شده اند حاشیه نشین نیستند بلکه بخش مهمی از ساکنان مناطق حاشیه شهرها را کسانی تشکیل می دهند که قبلاً ساكن مراکز شهری بوده اند اما به دلیل هزینه بالای مسکن ناچار شده اند به مناطق پیرامون شهرها با مسکن ارزان تر بروند ساکنان مناطق اسکان غیر رسمی در سکونت گاههای غیر متعارف در کنار ساکنان بافت اصلی شهر زندگی می کنند.

🔸 سکونت گاه های غیر رسمی نظامهای اجتماعی پیچیده و پویایی هستند که در معرض تغییرات پیوسته قرار دارند. در مناطق حاشیه نشین چهره فقر به شدت نمایان است. در اعتراضات آبان ۹۸ طبقه فرودست نقش پررنگی در اعتراضات داشت اما این اعتراضات در متن و بافت اصلی شهرهایی مانند شیراز و اصفهان هم گزارش شد. در این اعتراضات علاوه بر طبقات محروم جامعه جوانان هم نقش پررنگی داشتند پس در واقع ما از یک سو با شورش معیشتی ناشی از شوک افزایش قیمت بنزین سروکار داشتیم و از سوی دیگر با جنبش جوانان که به طور کلی از وضع موجود به شدت ناراضی اند.

▪️جنبش جوانان شهری تلاشهای ناهماهنگی است که جهتی عام دارد و به آهستگی و همراه با تأمل به آن سو حرکت می.کند جنبش جوانان طولانی مدت و مداوم است این جنبش معمولاً رهبری شناخته شده ای ندارد و تبلور یک اعتراض یا ترسیم کلی نوعی موجودیت آرمان شهری اما فاقد تعریف دقیق است. از حیث جمعیت شناختی منظور از جوانان افراد در بازه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال هستند. در غالب جنبشهای جوانان و جوانان شهری دانشجویان و دانش آموزان محوریت دارند....

🔹متن کامل:

https://cutt.ly/2eKIaydW
#آبان_۹۸
#ایران_فردا
#سعید_مدنی #موسسه‌ی_رحمان #اصلاحات_ساختاری

http://t.me/iranfardamag

🔴**مرزهای ملی‌گرایی و فاشیسم؛ در زیر سایه‌ی جنگ

🔷گفتگوی ایران فردا با «امین بزرگیان»
🔻ازمصطفی محب‌کیا**

▪️ با توجه به ضرب‌آهنگ تندی که اتفاقات ملی، منطقه‌ای و بین المللی پیدا کرده، و تهدیداتی که متوجه ایران و منافع ملی شده است که هر یک، اثرات مستقیمی بر کنش‌ها و واکنش‌های جامعه ما گذاشته و می‌گذارد ، ضروری است برای رصد آنچه در عرصه‌ی اجتماع رخ می‌دهد و فهم هر چه بهتر آنچه در زیر پوست شهر در جریان است، هر چه بیشتر به نظرات کارشناسی جامعه شناسان رجوع شود.

🔸بی تفاوتی بخش‌هایی از جامعه و انفعال و سکوت بسیاری از روشنفکران نسبت به دخالت و تجاوز خارجی

🔸 چراغ سبز بخش‌هایی از جامعه برای حمله ی اسراییل به ایران که با ساده سازی آن را حمله به جمهوری اسلامی و نه حمله به ایران قلمداد می کند

🔸 ملی‌گرایی نژاد پرستانه و فاشیستی (با نمودهای افغانی ستیزی)جایگزین ملی‌گرایی مترقی و انسانی شده و در بخش هایی از جامعه تسری یافته است

▪️زمینه ساز گفتگو با #امین_بزرگیان گردید که به صورت پوشه‌ی صوتی و نوشتاری تقدیم شما می شود.

#ایران_فردا
#امین_بزرگیان
#مصطفی_محب‌کیا
#نسبت_مای_ملی_با_مای_جهانی

http://t.me/iranfardamag