Атом электр станцияларын тиімді басқаруға және оларға техникалық қызмет көрсетуге қабілетті кадр бар ма Қазақстанда? Осы жайлы ойланып көрдік пе?! Оларды дайындайтын оқу орындарының жағдайы қалай деген сауал көлбеңдейді. Бір жобаны ойға алғасын оны жан-жақты саралау керек қой. Ізденіп көрдім мен де.

2023-2024 оқу жылына атом өнеркәсібіне 5246 грант бөлінген, оның ішінде уран өнеркәсібі мамандықтары да бар.
«Ядролық физика», «Ядролық энергетикаға арналған материалдар», «Ядролық физика және ядролық энергетика» мамандықтары бойынша ағымдағы оқу жылында студенттер саны 2535 адамды құрайды. 2011-2023 жылдар аралығында жоғарыда аталған мамандықтар бойынша бітірушілер саны 1649 адамды құрапты.

Қазіргі уақытта Ұлттық ядролық орталық атом саласына кадрлар даярлау мәселесіне үлкен көңіл бөлініп жатыр екен. Қолданыстағы келісімдер мен меморандумдар аясында кадрлар даярлау саласында Шәкәрім атындағы университет, С. Аманжолов атындағы ШҚМУ, Д.Серікбаев атындағы ШҚТУ, Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, Назарбаев университеті және басқа да қазақстандық ЖОО-мен ынтымақтастық жүргізілген.

Қазақстанда атом энергетика саласын дербес дамытуға бағытталған екі ірі ғылыми ұйым бар: бірі - Курчатов қаласындағы ҚР Ұлттық ядролық орталығы, екіншісі Алматы қаласындағы Ядролық физика институты.
Бұл институттар атом электр станциясын құру процесін ғылыми-техникалық қамтамасыз ету рөлін атқарады, ал қызметкерлері МАГАТЭ
сарапшылар құрамына кіреді екен.

Әрине, менің мақсатым-журналист ретінде мәселенің тереңіне үңілу. Ал дұрыс-бұрысын әр адам өзі шешеді.

Әділет Орынбасаров
Теректі аудандық “Теректі жаңалығы” газетінің редакторы, ақын

Сырымдықтар референдумға қатысуға ниетті

Қазақстанға атом электр станциясы қажеттігін Отандық мамандар мен халықаралық сарапшылар жарыса айтып жатыр.
Өйткені алдағы 10 жылда елімізде электр энергиясы тапшылығы туындауы мүмкін. Энергияның бұл түріне деген сұраныс жыл сайын 7-8 пайызға артып, жетіспеушілік байқалуда.
Осы тұста профессор, ғалымдар мен аталған сала мамандары елімізде қауіпсіз 3-ші деңгейдегі реакторларды салуды ұсынып отыр. Бүгінгі таңда атом электр станцияларын әлемнің 32 елі пайдаланады. Атом электр станциясы бой көтерсе, еліміздегі электр қуаты тапшылығы мәселесі алдағы 100 жылға шешімін табады деуде жас ғалымдар.
Мемлекет басшысының бастамасын ардагерлер түгелдей қолдап, референдумға қатысуға ниетті.

Мүсірбек АЙТАШЕВ, Сырым аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы

Владимир Новозенко, директор Аксайского филиала РГП «Институт ядерной физики»:
- Я являюсь сторонником строительства атомной электростанции в Казахстане, безусловно. Тот вопрос, что Казахстану нужна энергия, вопросов никаких уже не вызывает. Потребление энергии растет где-то по 3% в год. По итогам прошлого года Казахстан закупил энергию у своих соседей на 100 млрд тенге. Это большие суммы, и они будут только расти. Нам нужно энергетику свою развивать. Сейчас у нас 70% генерации осуществляется на угольных электростанциях. Если посчитать еще станции на газе и нефти, это 85% тепловой генерации. Но дело в том, что Казахстан взял на себя обязательство прийти к углеродной нейтральности к 60-му году. А тепловые станции грязные. То есть они выбрасывают в окружающую среду огромное количество парниковых газов. Я уже не говорю о том, что образуются сотни тысяч тонн отходов. Поэтому вводить в строй тепловые мощности нежелательно. Их нужно как раз будет со временем выводить из эксплуатации.
Нам надо ориентироваться на зеленую энергетику. Что это? Гидроэлектростанции. Но в Казахстане нет столько гидроресурсов, чтобы восполнить наши потребности за счет ГЭС. Возобновляемые источники энергии (ВИЭ). Это очень хороший вариант. На самом деле он сейчас в тренде. ВИЭ развиваются, в том числе и у нас в Казахстане. Но есть большая проблема - ненадежность. Они очень сильно зависят от погодных условий и не могут обеспечить бесперебойную подачу энергии. ВИЭ относятся к так называемым маневренным мощностям. Они хороши для прохождения пиков потребления, где-то в каких-то регионах добавить энергии в общую энергосистему. А нам нужна базовая генерация. И тут только один вариант остается. Атомная электростанция, - подчеркивает Владимир Александрович.
- Что касается персонала, - продолжая, указывает директор филиала института. - В Казахстане шесть вузов именно занимается подготовкой специалистов по таким направлениям. На бакалавриате, магистратуре и докторантуре обучается порядка 9000 человек. Из них 250 по направлениям ядерная физика, ядерная энергетика, материалы для ядерной энергетики. Поэтому говорить о том, что у нас нет специалистов не совсем корректно. Для работы на АЭС требуется персонал в 2000 человек, из них почти 400 специалистов по ядерно-физическому профилю для атомной отрасли. Я думаю, мы способны подготовить такое количество персонала для работы на нашей станции.

Жыл сайын қыркүйек айында шаһарымызда «Қала күні» мерекесі дәстүрлі түрде аталып өтеді. Биыл да Оралда қала күніне орай бірқатар мерекелік іс-шара жоспарланған. Бұл күндері қала тұрғындары мен қонақтары мерекелік концерттер, жәрмеңкелер мен спорттық іс-шараларды тамашалай алады.

17-23 қыркүйек күндері «Орал» спорт клубында қала әкімінің жүлдесіне арналған волейболдан дәстүрлі «Достық-Дружба» қалааралық турнирі өтеді.

20 қыркүйек сағат 9.00-де «Атамекен» өнер ордасында «Uralsk Green Forum» экологиялық форумы ұйымдастырылады. Сол күні қала аумағында жаңа бульвар мен абаттандырылған аулалардың ашылу салтанаты өтеді.

«Қала күнінің» басты шаралары 21 қыркүйекке жоспарланған.

Шаралар легі 21 қыркүйек күні сағат 11.00-де Д.Нұрпейісова көшесі бойындағы орталық арбатта қолөнер және гүлдер көрмесімен бастау алады. Аталған арбатта сол күні жергілікті азық-түлік тауарларын өндірушілерінің көрмесі де ұйымдастырылады.

21 қыркүйек күні сағат 16.00-де «Атамекен» өнер ордасында дәстүрлі «Орал опера - 2024» классикалық музыка кеші көрермен назарына ұсынылады.

Ал кешкі сағат 20.00-де Тұңғыш Президент алаңында «Туған қалам – Орал» атты мерекелік гала-концерт өтеді. Мерекелік концертте Adam, Балжан Бидаш және Qarakesek секілді танымал әншілер өнер көрсетеді.

22 қыркүйек күні сағат 10.00-де Зашаған кенті «Құс фабрикасы» ауданындағы Бортау атшабар алаңында «Жайық жүйрігі - 2024» атты бәйге түрлерінен Батыс Қазақстан облысының ашық чемпионаты басталады.

Құрметті қала тұрғындары мен қонақтары, баршаңызды «Қала күні» мерекесін бірге тойлауға шақырамыз!?

#орал #қалакүні

Табылгали Сапаров
Общественный государственный деятель
Мы старшее поколение помним, что такое дефицит электроэнергии. Это и отключение, то есть поочередно отключали целые населенные пункты на определенное время. И все вокруг во тьме, в быту перебивались свечками, керасиновами лампами. А вот на производстве чтобы не срывались дойки, доярки доили 30-40 голов коров в ручную, в то же время охладители молока не работали, поэтому приходилось спасаться методами старшего поколения, а именно путем хранения продукции в погребах сохраняя температурный режим.

От инкубирования яиц птиц пришлось вовсе отказаться. Еще сложнее провести санации и операции в таких условиях. Сегодня мы живем в иное время, не ощущаем дефицита электричества. Не ошибусь, если отмечу, что мы зависим от потребляемой электроэнергии, так же, как от потребления питьевой воды и продуктов питания.
Этого мы испытывеам при аварийных отключениях, особенно если на длительный срок в быту. А что твориться на производстве? В той же отрасли здравохранения, даже представить становиться жутко.

А теперь о заглянем в будущее: при дальнейшем развитий промышленного, сельскохозяйственного производства, при экологических требовании сокращения выбросов в атмосферу углекислого газа и перевода транспортных средств на электротягу (развитие производства и содержания электромобилей), да и в быту, приведет к многократному возрастанию потребления электроэнергии.

Об этом высказывался Президент нашей страны К. Токаев в своем Послании народу Казахстана 2 сентября текущего года: «С учетом нарастания глобального энергодефицита мы остро нуждаемся в надежных и экологически чистых источниках энергии. Этот вид генерации способен в значительной степени удовлетворить быстро растущие потребности инашей экономики. Мы должны думать о будущем, участвывая долгосрочные национальные интересы и специфику нашей страны».

Общество развивается от простого к сложному. Это закон диалектики. Источиники энергии сначало дрова, затем уголь, потом газ а теперь атомная энергия. Это тоже закономерность развития человечество.

Әлішер Ашмұратов,
БҚО тәжік-ауған шекарасындағы ұрыс қимылдар мен әскери қақтығыстар ардагерлері одағының төрағасы

Қоғам күн санап өзгеруде, соған сай адам мен қоғамның тұтыну талабы да артуда. Бізде 70-ші жылдары салынған электр станцияларымыз ескірген. Бізге тұрақты қуат қажет, ал атом энергетикасы - бұл қиындықтан алып шығатын жалғыз шешім.

Иә, алаңдаушылық бар, бірақ қазіргі реакторлар қауіпсіз, ал Қазақстанның ауыр апаттарсыз атом технологияларымен жұмыс істеуде 57 жылдық тәжірибесі бар. АЭС арқылы таза энергия өндіріп, сыртқы шығындардан арыламыз және қосымша жұмыс орындары ашылып, халықтың тұрмысының жақсаруына жол ашылады.

АЭС салу еліміздің ғылыми әлеуетін пайдалануға және толыққанды атом саласын құруға мүмкіндік береді.  Мен 1997 жылдан бері бұл құрылысты күтіп жүрмін. Бұл атом станциясы біздің балаларымыз және болашағымыз үшін керек деп есептеймін. Егер көрші ел бізге электрэнергиясын беруден бас тартса, онда жарықсыз қалу қаупіміз бар. Бұл еліміздің беделін атттыратын үлкен мүмкіндік. Қытайда АЭС бар, Өзбекстан құрылысын жүргізуде. Мен де ұрпағымның жарқын болашағын ойлай отырып, АЭС салу ісін қолдаймын.

Сегодня АЭС находятся в 32 странах на всех континентах (кроме Австралии и Антарктики)

В самых развитых странах мира (США, Китай, Япония, Южная Корея, Франция, Великобритания) находится 70% мировых атомных мощностей. Эти страны так же полагаются на атомную энергетику как основу дальнейшего развития своих экономик.

Стабильная энергия АЭС в развитых странах помогает увеличивать локальное производство и международное сотрудничество, ускоряя экономический рост. В этой связи эти же страны принимают долгосрочные стратегии развития атомной энергии. Так, в 2023 году 25 развитых стран подписали Соглашение об увеличении атомных мощностей в 3 раза до 2050 года.

Активнее всего развитие атомной энергии идёт в Азии - в одном Китае строится 30 новых реакторов, ещё 7 в Индии и 2 в Бангладеше.