سفر به سرزمین نیاکان سعید بیابانکی

اولین بار که پایم را از ایران بیرون گذاشتم سال 1384 بود.دعوت شدیم تاجیکستان با گروهی از دوستان شاعر.دکترعلی موسوی گرمارودی هم با ما همسفر بود که سال ها رایزن فرهنگی ایران در تاجیکستان بود.یک بار هم سال 1390 به همراه وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه 100 نفر از هنرمندان برای شرکت در جشن نوروز.هفته پیش هم به همراه جمعی از دوستان شاعر و استادان زبان فارسی و اعضای فرهنگستان زبان فارسی و فعالان اقتصادی اتاق بازرگانی در قالب هیات همراه رییس جمهور به این کشور دعوت شدیم.پایتخت تاجیکستان طی این سال ها بسیار تمیزتر و مدرن تر شده بود.این را می شد از بناها و هتل ها و ساختمان های دولتی بلند مرتبه و نوساز فهمید.تاجیک ها عاشق ایرانی ها هستند.بسیار مهربان اند و مهمان نواز و شاد و امن.سلامت نفس دارند.عاشق شعر فارسی اند.به شاعران عشق می ورزند.ترانه های خواننده های ایرانی را زمزمه می کنند و خلاصه به هر چیزی که رنگ و بویی از زبان فارسی بدهد دل می دهند.استقبال ویژه ی تاجیک ها از گروه شاعران وقتی به مراسم شعرخوانی کتابخانه ی ملی رفتیم جالب بود.چند نفر با لباس هایی مرتب در هیات سعدی و رودکی و فردوسی و حافظ به پیشواز ما آمدند.هر کدام چند بیتی خواندند.نوازندگان نواختند و ما وارد سالن شدیم.جمعیت مشتاق شنیدن شعر از شاعران ایرانی بود.با شنیدن هر بیتی به وجد می آمدند و ما را تحسین می کردند.شعرخوانی تمام شد و جوانان تاجیک از زن و مرد گرد شاعران ایران حلقه زدند به ما ابراز لطف کردند و گفتند ما با شعرهای شما سال هاست نفس می کشیم.این حجم از اشتیاق به شعر فارسی بعید است در جایی از جهان باشد.این یعنی یک فرصت و سرمایه مهم که سال هاست از آن غفلت شده است.
در گفتگو با تلویزیون تاجیکستان عرض کردم که ای کاش دولت تاجیکستان علاوه بر رسم الخط سیریلیک رسم الخط فارسی را هم به دانش آموزان در مدارس بیاموزد.این رسم الخط هم دریچه ای تازه به سوی ادبیات و زبان فارسی می گشاید و هم یک هنر تازه به نام خوشنویسی را برای مردم تاجیکستان به ارمغان خواهد برد.
ای کاش مرم ایران به جای سفر به ترکیه و امارات و عمان که اشتراکات فرهنگی با ما ندارند به تاجیکستان سفر کنند واز زبان فارسی و به تعبیر تاجیک ها زبان نیاکان لذت ببرند و ببینند در جایی از جهان مردمی مهربان زندگی می کنند که ایرانی ها را عاشقانه دوست دارند.البته در شرایط فعلی سفر به تاجیکستان هم گران است هم این کشور نیاز به جذابیت های گردشگری بیشتری برای گردشگران دنیا و به خصوص ایران دارد.

@sbyabanaky

لینک مطلب

حافظ و یلدا

چرا در شب یلدا به سراغ حافظ می رویم؟ سعدی و فردوسی و مولوی و نظامی و عطار و سنایی و دیگر شاعران بزرگ زبان فارسی چه گناهی کرده اند که نباید مهمان دورهمی های خانوادگی شب یلدا باشند؟
شب یلدا در باورهای اسطوره ای شب تولد و زایش مهر و میتراست.خورشید هنوز هم سرمنشا زندگی است.اگر خورشید نباشد قطعا حیات روی کره زمین از بین خواهد رفت.این منبع لایزال انرژی و نور و روشنایی آن قدر در باور نیاکان ما مهم بوده است که معتقد بوده اند شب یلدا که طولانی ترین شب سال است را باید به امید تولد میترا و مهر بیدار بمانند و دعا کنند تا خورشید اول دی ماه طلوع کند و تاریکی و سیاهی را نابود کند و به حیات رنگ و بویی دیگر ببخشد.چرا که شغل بیشتر مردم در روزگاران گذشته کشاورزی و دامپروری بوده و خورشید نقش بزرگی دراین چرخه اقتصادی دارد.نیاکان ما شب یلدا را شبی شوم می دانسته اند. از بیم آن که نکند فردا خورشید طلوع نکند تا صبح بیدار می مانده اند و با سخن و نقل و شعر و دعا این شب را به صبح می رسانده اند.
جالب است بدانید در دیوان حافظ فقط یک بار واژه یلدا به کار رفته و آن هم در غزلی با وزنی که حافظ از این وزن هم فقط یک باراستفاده کرده است:

بر سر آنم که گر ز دست بر آید
دست به کاری زنم که غصه سر آید

صحبت حکام،ظلمت شب یلداست
نور ز خورشید جوی بو که بر آید

خلوت دل نیست جای صحبت اضداد
دیو چو بیرون رود فرشته در آید

و این نشان می دهد حافظ هم چندان به یلدا علاقه ای ندارد و ظلمت شب یلدا را با صحبت حاکمان برابر می داند ! وجالب است که بارها حافظ از واژه ها و مفاهیمی مثل مهر،خورشید و نور و مفاهیم مشابه بهره برده و مضمون سازی کرده است. به عبارتی شعر حافظ شعر روشنایی است.به ابیات زیر توجه کنید :

از کیمیای مهر تو زر گشت روی من
آری به یمن لطف شما خاک زر شود

کمتر از ذره نه ای پست مشو مهر بورز
تا به خلوتگه خورشید رسی چرخ زنان

بعد از این نور به آفاق دهیم از دل خویش
که به خورشید رسیدیم و غبار آخر شد

ابیاتی از این دست در دیوان خواجه رندان فراوان است و این نشان می دهد حافظ با آیین مهر بسیار آشناست و جاهایی به این آیین مهر می ورزد.از آنجا که شب یلدا شب زایش مهر است از روزگار پس از حافظ رفته رفته حافظ جای فردوسی و نظامی و سعدی و مولانا را در شب یلدا گرفته است.به نظر می رسد در میان شاعران پارسی نسبت حافظ با آیین مهر بیشتراز سایرین است.

@sbyabanaky

چون زاویه با حافظ و رازی داریم
عمری است که قصد پاکسازی داریم
جز عقل و درایت و حکومت داری
ما در همه چیز، ناترازی داریم...!

@sbyabanaky

یک غزل زیبا

به خواب مي روم اما چه خواب دشواري
بخواب خواب قشنگم ، هنوز بيداري ؟

هنوز شعله وري ؟ : آه  راحتم بگذار
صداي خواب در آمد : بخواب تب داري

من از تب تو به هذيان رسيده ام تو ولي
نخواستي كه خودت را به خواب بسپاري !

فقط خيال تو آمد ولي نه ، بختك بود !
كجاست عينك خوابم عجب شب تاري

به روي سينه ي خوابم نشست بختك وگفت :
به چنگ عكس پلنگ پتو گرفتاري !

شبيه اينكه شبح باشي ونباشي باز
بجز تويي كه نبودي ،  نبود غمخواري

چه خنده دار؛  براي تو گريه مي كردم
چه استغاثه ي خيسي چه شوق ديداري

گذشته ي تب و آه و ... گذشته هاي تباه
و روز وشب دو سفيد وسياه تكراري

خلاصه قصه ي خواب از سرم پريد وكلاغ
به خانه اش نرسيد و ... بخواب تب داري !

زنده نام بکتاش آبتین

@sbyabanaky

.
یک غزل زیبا

تو را دل برگزید و کار دل شک برنمی دارد
که این دیوانه هرگز سنگ کوچک برنمی دارد

تو در رویای پروازی ولی گویا نمی دانی
نخ کوتاه دست از بادبادک برنمی دارد

برای دیدن تو آسمان خم می شود اما
برای من کلاهش را مترسک برنمی دارد

اگر با خنده هایت بشکنی گاهی سکوتش را
اتاقم را صدای جیرجیرک برنمی دارد

بیا بگذار سر بر شانه های خسته ام یک بار
اگر با اشک من پیراهنت لک برنمی دارد

عبدالحسین انصاری

@sbyabanaky

غزل

هر طرفی کشیدم این ، حسرت جاودانه را
پُشتِ سرم گُذاشتم ، خوب و بدِ زمانه را

مُرغِ بُریده بال را ، نیست غمِ گُرسنگی
کُنجِ قفس که می‌خورد ، غُصه ی آب و دانه را

منتظرم بیایی ای باعث شعرهای من
با تو مگر عوض کنم ، حال و هوای خانه را

سوزِ دلی نشان بده ، تا نمِ اَشکی آورم
آب نمی زند کسی ، آتش بی زبانه را

رفته ای و نمی رود حال و هوایت از سرم
بی تو به گور می برم ،  اینهمه عاشقانه را

فرق نمی کند بگو ، هر چه رسید بر لبت
حرف بزن ، قشنگ کُن ، آخرِ این ترانه را

محمد علی جوشایی_ بم

@sbyabanaky

شوخی طنزپردازان و هنرمندان با اهل سیاست در همه جای جهان مرسوم است.خاطرم هست پس از توافق برجام، دوستان طنزپرداز  و کارتونیست طی یک حرکت خودجوش با دکتر محمد جواد ظریف شوخی کردند.شعرهای طنز دوستان را وزیر خارجه با متانت و لبخند در فرهنگسرای نیاوران شنید. آثار دوستان در کتابی به نام «ابعاد ظریف مذاکرات» گرد امد و ظریف از این کتاب رونمایی کرد.این شعر حاصل آن ذوق ازمایی است.

وزیر خارجه بودن سواد می خواهد
گمان مبر که فقط اعتماد می خواهد

زبان نفهم تر از خارجی جماعت نیست
وزیر خارجه صبر زیاد می خواهد

بدان مذاکره با صاحبان خدعه و زور
سیاست و هنر و اعتقاد می خواهد

وزیر خارجه بودن که حال کردن نیست
سفر به گینه و اتریش و چاد می خواهد

گذشتن از صف دلواپسان به زحمت و زور
وزیر خارجه بودن جهاد می خواهد

فقط که حرف زدن پشت دوربین ها نیست
بسا نخفتن تا بامداد می خواهد

گهی مشاجره با حزب برق می طلبد
گهی مذاکره با حزب باد می خواهد

وزیر خارجه باید که خنده رو باشد
یقین که آدم بسیار شاد می خواهد

بیا که موضع مخصوص نامرادان سوخت
محل سوختگی هم پماد می خواهد

وزیر خارجه بودن چه کار دشواری است
هر انچه را تو بگویی بخواد می خواهد

رییس دولت بعدی اگر که خواست شود
وزیر خارجه قطعا ستاد می خواهد

ظریف بود همین نکته ها که من گفتم
خلاصه این که محمد جواد می خواهد!

بهمن ماه 94

سعید بیابانکی

@sbiabanaki

نشانی دریافت نظرات شما:

@sbyabanaky

دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است...تک بیت هایی از این شاعر نازک خیال قرن یازده هجری و از سرآمدان سبک اصفهانی (هندی) بخوانید:

چرا ز غیر شکایت کنم که همچو حباب
همیشه خانه خراب هوای خویشتنم
*
سنگین نمی شد این همه خواب ستمگران
گر می شد از شکستن دل ها صدا بلند

• همت مردانه می خواهد گذشتن از جهان
  یوسفی باید که بازار زلیخا بشکند
• به هیچ حیله در آغوش من نمی آیی
  تو را مگر ز نسیم بهار ، ساخته اند ؟
• مخور صائب فریب فضل از عمامه ی زاهد
  که در گنبد ز بی مغزی صدا بسیار می پیچد
• رد پای رفتگان هموار سازد راه را
  مرگ را داغ عزیزان بر من آسان کرده است
• رتبه ی گفتار را حیرت تلافی می کند
  چاره خاموشی است شعری را که از تحسین گذشت
• ما از این هستی ده روزه به جان آمده ایم
  وای بر خضر که زندانی عمر ابد است
• مرا ز روز قیامت غمی که هست این است
  که روی مردم دنیا دوباره باید دید!
• چشم تو را به سرمه کشیدن چه حاجت است
  کوته کن این بهانه ی دنباله دار را
• برق را در خرمن مردم تماشا کرده است
  آن که پندارد که حال مردم دنیا خوش است
• «شما هم بیتی از صائب به یادگار بنویسید»

@sbyabanaky

ناظر! به مناظره های انتخاباتی و هشتبلکو کردن حریف با عنایت به جمله طلایی مردی از سرزمین پارس که فرمود (بگم بگم) فرماید:

هر چه دارم از نَود دارم بگویم یا نگویم؟
از شما کلی سند دارم؛بگویم یا نگویم؟

عکس هایی از غضنفر داشتم؛آن ها بماند
عکس هایی از صمد دارم بگویم یا نگویم؟

چیز هایی دیده ام از قدبلندانِ دو متری
خود اگر یک متر قد دارم بگویم یا نگویم؟

من از آن یارو که اسمش را نمی گویم،بدانید
پوسترِ صد در نود دارم؛بگویم یا نگویم؟

ای مدیرِ بوق! آن شب پشت گوشی یاد داری،
گفته بودی نامزد دارم؛بگویم یا نگویم؟

از عرب های قطور نفتی دشداشه بر تن
عکس با بشّار اسد دارم؛بگویم یا نگویم؟

تو اگر این پنج روز و شش ز من پرونده داری
من برایت تا ابد دارم؛بگویم یا نگویم؟

فیلم های سینمایی داری از من،این که خوب است!
فیلم های مستند دارم؛بگویم یا نگویم؟

من از آن شاعر که اسمش را...بماند،یادم آمد
یک جوکِ بسیار بد دارم؛بگویم یا نگویم؟

قهرمانی بی نظیرم؛از المپیک جهانی
جامِ پرتاب لگد دارم؛بگویم یا نگویم؟

سعیدبیابانکی

از مجموعه شعر سکته ملیح
نشر شهرستان ادب

@sbiabanaki