عرفان اسلامی، اوج تفکر فلسفی

عرفان خانقاهی با منطق و فلسفه غرب سازگار نیست ولی عرفانی که من می گویم و آن را عصاره تفکر می دانم، می‌تواند بسیار سازگار باشد، مثل عرفان مولوی و عطار. هریک از ابیات مولانا این قابلیت را دارد که اساس یک فلسفه باشد و فلسفه‌ای از آن استخراج شود. ما از هر بیت از شعرهای مولانا می‌توانیم یک نحله فلسفی دربیاوریم. همچنین است برخی ابیات عطار. این امکان وجود دارد. عرفان اسلامی با افکار نو ناسازگار نیست اما عرفان خانقاهی و درویشی، نه… چنین چیزی نمی‌توان گفت.

عرفان نظری ابن عربی نیز این حالت را دارد که هر جمله‌ای از آن، فلسفه‌ای را حمل می‌کند و نیز عین القضات که هر طرح آن قابلیت دارد نحله‌ای فلسفی از آن استخراج شود که به اجمال گفته‌اند و رفته‌اند. در واقع، عرفان اسلامی، نقطه اوج فلسفه است. عرفان نظری نیز اوج فلسفه را نشان می‌دهد.

@Dr_Dinani

اگر دین امر معقول نباشد، خرافات خواهد شد

با توجه به آنچه ذکر شد می‌توان ادعا کرد، امام فخرالدین رازی فیلسوفی عقلی مسلک است که حتی منقولات را در پرتو معقولات، معتبر می‌شناسد. او به رغم اینکه اشعری است، مبانی دینی را معقول دانسته و از آیین الهی به عنوان یک امر معقول دفاع می‌نماید.

کسانی که در میان خرافات و اعتقادات دینی تفاوت قائل می‌شوند، ناچار باید بپذیرند که دین یک امر معقول بشمار می‌آید. زیرا اگر دین به عنوان یک امر معقول شناخته نشود دیگر نمی‌توان از تفاوت میان خرافات و اعتقادات دینی سخن به میان آورد.

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

سوفسطائیان می‌گفتند: معیار، من هستم

انتقاد از فلسفه و ستیز با فلاسفه مساله ای نیست که امروز یا دیروز رخ داده باشد. این مساله پیشینه‌ای ممتد و ماجرایی دراز دارد. در تاریخ فرهنگ و اندیشه بشری کمتر زمانی می‌توان یافت که بین معرفت فلسفی از یکسو و جریانهای ضدّ فلسفی از سوی دیگر نزاع و ستیز واقع نشده باشد.

کسانی که با تاریخ فلسفه آشنایی دارند بخوبی می‌دانند در یونان قدیم که در نظر اهل تاریخ زادگاه فلسفه شناخته شده جماعتی از اهل نظر ظاهر شدند که جستجوی کشف حقیقت را ضروری ندانسته آموزگاری فنون را وجهه همت خود ساختند. این جماعت به واسطه تبحر و تتبّع در فنون مختلف که لازمه تعلیمات آنان بود «سوفیست» نامیده شدند. این گروه در کار سفسطه و انکار حقیقت تا آنجا که توانستند کوشیدند. در اثر تعلیمات این جماعت افکار بسیاری از مردم پریشان گشت و بنیاد اخلاقی آنان رو به ضعف و سستی گذاشت.

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

رسیدن به علم حضوری؛ از ادعا تا واقعیت!

در آثار عرفا موارد بسیاری دیده می شود که از عقل و استدلال فلسفی نکوهش به عمل آمده و فلاسفه به دیده تحقیر نگریسته شده اند، ولی در همه این موارد منظور عرفاء و اهل سلوک این بوده که در مرحله استدلال محض و تفلسفِ صِرف، نباید توقف کرد؛ زیرا منازل معنوی سلوک و مقامات باطنی از پیچ و خم استدلال بالاتر بوده و دامنه شناخت و معرفت در آنجا گسترده تر است. به این ترتیب عقل و استدلال در حد ذات خود معتبر بوده و در نظر عرفا نیز مردود نیست.

آنچه بزرگان اهل معرفت در مقام نکوهش از استدلال فلسفی ابراز داشته اند صرفا به منظور این بوده که توقف در مرحله استدلال فلسفی و غفلت از مقامات معنوی سلوک و شهود عرفانی، می تواند انسان را از وصول به مقصد اقصی باز دارد. چون در نظر این بزرگان، وصول به عالم جمع و حضور و مشاهده نور وجود، تنها از طریق سلوک معنوی و طیّ راه باطن میسر می گردد. این اشخاص بر این عقیده اند که « استدلال فلسفی در عین اینکه معتبر و ارجمند است از عالم علم حصولی و عالم ماهیات فراتر نمی رود.»

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

دستیابی به تفصیل حقایق عقل، به عقول هوشمند واگذار شده است

با بررسی کتب مقدس می توان دریافت که آنچه شارع مقدس مردم را به آن دعوت کرده این است که به وجود خداوند اعتراف کنند و این حقیقت را نیز بپذیرند که ذات مقدس حق از همه نقائص و آفات، منزّه و مبرا بوده و به جمیع صفات کمالیه موصوف است. اما آنچه در تفصیل این حقایق می تواند مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد، به عقول اشخاص هوشمند و با ذکاوت واگذار شده است.

جمود و تنگ‌نظری یک بیماری وحشتناک است. فکر منجمد شده یعنی یخ زده. فرق یخ با آب در چیست؟ آب حرکت و سیلان دارد اما یخ، سفت و سخت است.

منجمد فکری، فکرش یخ زده است. وقتی فکر یخ بزند، چه اتفاقی می‌افتد؟ نه گوش می‌دهد نه انعطاف دارد. مرغش یک پا دارد و می‌گوید: همینی که هست!

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

جمع بین عقل (در مرتبه بالا) و شرع و عدم تعارض آنها در نظر اندیشمندان

برخی از اندیشمندان عقل را به چشم و شرع را به شعاع تشبیه کرده‌اند یعنی اگر شعاع بیرونی وجود نداشته باشد چشم نمی‌تواند اشیاء را ببیند چنانکه اگر چشم وجود نداشته باشد شعاع موجب رویت نمیگردد. کسانی دیگر عقل را به چراغ و شرع را به زیتی که در چراغ ریخته می شود تشبیه کرده‌اند. این اشخاص معتقدند عقل جز از طریق شریعت به گوهر مقصود دست نمی یابد چنانکه شرع نیز جز از طریق عقل قابل تبیین و توجیه نیست. این نظریه توفیقی از سوی کسان مطرح می شود که جمع میان عقل و شریعت را وجهه همت خویش ساخته و در این راه از هیچ گونه کوششی دریغ نکرده‌اند.

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

چراغ روشن عارف و پای استدلالی فیلسوف
تفاوت میان عرفا و اهل ظاهر در باب مخالفت با فلسفه این است که عارف ستیزه گری خود را با فلسفه، بر اساس جمود به ظواهر و تعصب در این مقام استوار نساخته است. آنچه موجب شده که عرفای عالی مقام با دیده تحقیر به فلسفه بنگرند جز علوّ مقام و رفعت درجه در وادی سلوک، چیز دیگری نیست.
عارف با قدم سلوک و معرفت، طیّ طریق حق کرده و با گذشتن از وادیهای سهمناک و منازل صب العبور نفس، به قله قاف شهود و وادی ایمن یقین نائل گشته است. چشم عارف حقیقی، چشم حق بین است. او به دیده حق می‌نگرد، تکلف استدلال و کوششهای فلسفی را کودکانه دانسته و ارزش چندانی برای آن قائل نخواهد بود.

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

در عالم تضادها فیلسوف به دنبال چیست؟
فلسفه نمی تواند از جستجوی وحدت بنیادی در این جهان آرمانی چشم بپوشد. در نظر فیلسوف هیچ گونه کثرت و تعددی قابل ادراک نیست مگر اینکه پیش از آن نوعی وحدت مفروض باشد. بر اثر همین تمایل به وحدت است که همه تجربه‌ها و اندیشه های انسانی در عین اینکه به صور مختلف در راستای تاریخ ظاهر شده‌اند کل واحد را تشکیل می‌دهند.

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani

پرسش بمیرد، فلسفه مرده است
اندیشه فلسفی در جایی مجال بروز و ظهور می‌یابد که پرسش اساسی مطرح گردد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که فکر فلسفی با طرح پرسش اساسی زنده می‌ماند و آنجا که پرسش اساسی نیست، فلسفه هم وجود ندارد. فلسفه با پرسش آغاز شده و ادامه حیات آن نیز در گرو دوام پرسش خواهد بود.

#فایل_صوتی کلاس #ماجرای_فکر_فلسفی

@Dr_Dinani