هویت و اقتصاد در خاورمیانه

رهبران سوریه با نیروی هویت‌ و ستیزه‌جویی با تشیع قدرت گرفتند، اما برای تثبیت قدرت خود کراوات زدند و از پایان ستیزه‌جویی هویتی سخن می‌گویند. از عربستان و قطر و کشورهای اروپایی کمک می‌خواهند تا سوریه نیز راهی مشابه با کشورهای حاشیه خلیج فارس طی کند.

در خاورمیانه امروز دو شبح در گردش‌ است. یکی از هویت‌جویی‌های تاریخی تغذیه می‌کند، دیگری از میل به ثبات و رفاه و توسعه. شبح هویت‌جو، پرچم حقیقت برافراشته و از هدم و نفی باطل داد سخن می‌دهد. شبح اقتصاد و بازار پرچم صلح و همزیستی برافراشته و نوید پایان بخشیدن به همه صنوف هویت‌خواهی‌ها را می‌دهد.

مطابق پرچمی که هویت‌خواهان برافراشته‌اند، سرانجام باطل محو و نابود خواهد شد و حقیقت استقرار خواهد یافت. تا آن روز نباید دست از جنگ و جهاد برداشت. مطابق پرچمی که طرفداران اقتصاد و بازار و توسعه به دست گرفته‌اند، عمر جنگ‌های هویتی به پایان رسیده و به زودی صلح در منطقه برقرار خواهد شد. صحنه چنان آراسته شده که گویی هر جا سخن از هویت‌های دینی است، جدال و ستیزه و قهر در راه است و هر جا سخن از بازار و اقتصاد و تجارت است، صلح در پشت در انتظار می‌کشد.

حقیقت آن است که در این منطقه که سرنوشت ما رقم می‌خورد، این دو اغلب پشت پرده به یکدیگر مدد می‌رسانند. چهره‌های سیاسی مصالحه‌جو دستی در آتش ستیزه‌جویی‌های هویت‌خواهانه، و هویت‌خواهان مدافع حقیقت دستی در منابع ثروت و تجارت دارند. از سفره ستیزه‌های خونین، ثروت‌های کلان تولید و توزیع و مصرف می‌شود و ثروت‌های تولیدی هزینه جنگ‌های هویتی خانمان سوز می‌شود.

برای آنکه هویت‌خواهان حقیقت جویان صادق باشند و دست در کاران ثروت و بازار و تجارت، جویای صلح و همزیستی، ضروری است یک میانجی در وادی نظر و یک میانجی در وادی عمل ظهور کند. میانجی وادی نظر، ارزش‌های عام انسانی است. پیش از آنکه یهودی، مسیحی، مسلمان، شیعه یا سنی باشیم، ضروری است انسان دوست و دگرخواه باشیم. همه ما پیش از آنکه به هر کدام از این هویت‌ها تعلق خاطر داشته باشیم، به دلایل مختلف تصمیم گرفته‌ایم دگرستیز زندگی کنیم. آنگاه نظام باورهامان را مطابق با این تصمیم پیشینی سامان داده‌ایم.

میانجی دوم در میدان عمل باید ظهور کند. منطقه ما نیازمند رهبرانی نظیر ماندلاست. او که به جای ایستادن در این سو یا آن‌ سوی منازعات، در شکاف میان منازعات ایستاد و پل ساخت.

〰️〰️〰️〰️〰️
#هموندان_آرش

نسرین ستوده:
«امروز بعد از ۱۲ روز که از بازداشت رضا می‌گذرد، با رضا ملاقات داشتیم. از دیشب که به طور غیرمنتظره همه جا تعطیل شده بود، من و بچه‌ها به خاطر لغو همه‌ی ملاقات‌ها ناراحت بودیم. امروز صبح زود، رضا زنگ زد و گفت ملاقات برقرار است. رفتیم و او را دیدیم. طبق معمول رضای خندان بود با همان روحیه‌ی همیشگی اش و طبق معمول چالش من بود و زندان‌بانان برای حجاب اجباری...وقتی پرسیدم که اگر اجباری است، برگردم، گفتند نه.
اما وقتی رضا برای ملاقات آمد، مجددا به او هم گفتند، پاسخ رضا این بود که من نمی‌توانم او را مجبور به حجاب کنم، اگر می‌خواهید خانم‌ام می گوید برمی‌گردد.
آخر رضا برای همین کنش‌اش در زندان است. معلوم است که زنان هرجا لازم باشد به تنهایی مبارزه می‌کنند، اما وجود رضا با صداقتی که همیشه در کارش داشته است، باعث شد در دل خود بگویم چه خوب است که رضا را در کنارمان داریم.
با اینکه او سومین روز اعتصاب غذایش را سپری می‌کند، در سالن ملاقات از همیشه خوش‌روتر بود و به ویژه به نیما خیلی خوش گذشت که پدرش بیش از همه با اوحرف زد. وقتی پدر و پسر مثل دو مرد با هم حرف می‌زدند، صحنه‌های کودکی نیما جلوی چشم‌ام بود که در ساعات ملاقات‌اش با من، دستان کوچکش را بین من و هرکسی که با او حرف می‌زدم حائل می‌کرد و چانه‌ام را به طرف خودش برمی‌گرداند. او حالا هم‌قد پدرش شده است و این بار ما از در ملاقات خانواده رفته بودیم و رضا را از در زندانیان آورده بودند.این بار جای من و رضا عوض شده بود.

عکس‌های من و نیما جلوی در خانه‌مان و موقع بازگشت از سالن ملاقات»

بیانیه ۲۳۹ تن از روشنفکران: محکومیت گفتمان جدید فاشیستی  در هفته‌های اخیر شاهد تشدید روند نگران‌کننده‌ای در شبکه‌های اجتماعی بوده‌ایم که به نظر می‌رسد طی چندسال اخیر نطفه‌های آن از طریق برخی رسانه‌های خارج از کشور و به‌اتکای حضور سازمان‌یافته در شبکه‌های…

کنسرت فرضی کاروانسرا: اجرای شجاعت در دل کویر!

✍ کیقباد یزدانی

کنسرت فرضی "کاروانسرا" به خوانندگی پرستو احمدی در ۲۱ آذر ۱۴۰۳ در کاروانسرای دیر گچین سر راه جاده ی باستانی ری به اصفهان را می توان از ابعاد و زاویه های مختلف مورد بررسی قرار داد:
۱) مکان: یکی از کهن ترین کاروانسراهای باقی مانده از زمان ساسانیان که می توان آن را به عنوان نماد تاریخی-ملی-فرهنگی فهمید.
۲) زمان: اجرای کنسرت در دل تاریکی و شب، آن هم در مکانی دورافتاده، نامتعارف بودن، غیرمجاز بودن، دور از دسترس مأموران حکومتی بودن و رازآلود بودن آن را نشان می داد.
۳) نورپردازی: نورپردازی (در حد امکانات) جنبه های ایرانی- شرقی فضای کنسرت را برجسته می کرد.
۴) چیدمان گروه و ابزار موسیقی: چیدمان گروه و ابزار موسیقی فضایی بسیار دوستانه و خودمانی را به نمایش می گذاشت.
۵) لباس خواننده: لباس خواننده، جدای از اینکه برای یک کنسرت موسیقی لباسی کاملاً متعارف بود، به تابوشکنی و عادت زدایی فرهنگی نیز توجه داشت.
۶)  انتخاب ترانه ها: انتخاب ترانه های سیاسی -اجتماعی وزین صد سال اخیر در کنار ترانه های محلی نشان از نگاهی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی روشن و هدفمندی دارد.
۷) معرفی کنسرت توسط خواننده: خواننده در باره ی کنسرت چنین می گوید: "من، پرستو؛ دختری که می‌خواهم برای مردمی که دوستشان دارم بخوانم. این حقی است که نمی‌توانستم از آن چشم بپوشم؛ خواندن برای خاکی که عاشقانه دوستش دارم. اینجا، در این نقطه از ایران عزیزمان، در این تکه‌ای که تاریخ و اسطوره‌های ما به هم پیوند می‌خورند، صدای من را در این کنسرت فرضی بشنوید و خیال کنید، این وطن زیبا را...".
خواننده در این متن از "حق خوانندگی" می گوید و آن را به تاریخ و اسطوره پیوند می زند.
۸) سبک اجرا: سبک اجرا بسیار راحت، ساده و بی شیله پیله بود و از همان آغاز با مخاطب ارتباط برقرار می کرد.
۹) کیفیت صدای خواننده و کار گروه: خواننده خود در آغاز گفته که این نخستین اجرای عمومی اش است و این یعنی اینکه او در آغاز راه است و  نمی توان بالاترین انتظار را از او داشت؛ گرچه کار او نشان داد که او خواننده ای آموزش دیده و حرفه ایست و ضعف ها و کاستی او را باید در همین چارچوب نگریست. گروه نیز سلطه و تبحر خود را در کار خود و در اجرای ترانه های برگزیده ی متنوع به خوبی نشان داد.
۱۰) و اصل حرکت: اجرای یک کنسرت بدون مجوز توسط یک زن و بدون پوشش اجباری حرکتی نمادین و اعتراضی بود که باید در همین چارچوب به ارزیابی آن نشست. به بیان دیگر، ارزیابی چنین کنسرتی با معیارهای صرفاً هنری و حرفه ای، بدون توجه به ابعاد سیاسی-فرهنگی و اجتماعی آن، به بیراهه رفتن و بی ارج کردن آن است. این کنسرت گرچه نخستین کنسرت از این نوع نبود، اما به دلیل ویژگی های یکتای آن که همه ی ابعاد تاریخی، فرهنگی، هنری، اجتماعی، سیاسی و حتی حقوقی را در خود جمع کرده، از اهمیت ویژه و تاریخی برخوردار است. این کنسرت بار دیگر نشان داد که راه های تلاش و مبارزه برای دستیابی به حقوق بنیادین انسانی-اجتماعی که حق پوشش آزاد و خوانندگی زنان یکی از آنهاست؛ شکل ها و راه های بسیاری دارد که می توان آن را در چارچوب مبارزات مدنی و صلح آمیز پیش برد. باید یادآور شد و بر آن تأکید ورزید که یکی از ویژگی ها و شروط بارز فعالیت های مدنی شهامت شهروندی (سیویل کوراژ) است که موتور حرکت است. در جامعه ای که در درازای دهه ها رعب و وحشت سایه افکنده و افراد انسانی با مشکلات و دردهای مشترک، اما جدا و بیگانه از هم به سر می برند و ترس آن ها را از کمترین و ساده ترین حرکت بازمی دارد؛ چنین کنش هایی روحیه ی فردی را تقویت کرده و همبستگی اجتماعی را ارتقا می دهد.

مقاومت مدنی شگفتی آفرین است

آزادی در اندیشه «هانا آرنت»، محدود شدن به انتخاب بین دو گزینه نیست. آزادی، ابتکار ورزیدن و آغاز کردن امر شگفت است.
آنچه که در کنسرت تخیلی « پرستو احمدی» شاهد بودیم، یک شگفتی تمام عیار بود.
صدایی که در کاروانسرایی متروک بلند شد و در شکل آوازی ماندگار، جهان ایرانی را از مشروطه به جنبش زن، زندگی، آزادی پیوند داد و در بحبوحه بحثها برای تصویب لایحه حجاب، در مقام نافرمانی مدنی به حاکم اعلام کرد چه لایحه ابلاغ شود چه نشود، وضع همین است:
شهروند آزاده در برابر قانون ظالمانه نافرمانی می‌کند.
این کنش به عنوان مصداق مقاومت مدنی در عالی ترین شکل خود بروز پیدا کرد.
«پرستو احمدی» به همراه تیم نوازنده هم در انتخاب مکان، هم در انتخاب آهنگ ها به حاکم اعلام کرد سوژه نافرمان ایرانی همچنان هست و حذف شدنی نیست و با تخیل کنسرت خواننده زن، رویای آینده ای را به تصویر کشید که در آن آزادی حجاب، خوانندگی زن، شهروند صاحب اختیار در گفتمان ایران آزاد، عاری از هر شکل دیکتاتوری، تصویرسازی شد.
مقاومت مدنی شگفتی آفرین است، خالق امکان های متنوع است.
هر جا باشد از خیابان تا زندان تا مترو و کوچه تا کاروانسرا ....همه، امکان های مقاومت اند تا روزی که تن استبداد دینی خسته و رنجور بر زمین بیفتد.

یک پیروزی
رحیم قمیشی

از صبح که خبر رسمی تعویق ابلاغ قانون بسیار مسخره، موسوم به حجاب و عفاف پخش شد، چقدر دلم خواست این موفقیت و پیروزی را به زنان و مردان سرزمینم تبریک بگویم.
البته که تا پیروزی اصلی هنوز مانده.
اما همین موفقیت مهم را دست‌کم نگیریم.
ما قسم خوردیم زیر بار زور نرویم.
ما عهد بستیم زنان را تنها نگذاریم.
ما گفتیم این قانون ابلاغ هم بشود چون با اصول انسانی مغایر است زیر بارِ آن نمی‌رویم‌.
ما تهدید کردیم بخواهند اجرا کنند، ساکت نمی‌مانیم.
چرا خوشحال نباشیم که این همبستگی ما به ثمر نشست.
به دروغ می‌گویند فعلا تا مدتی به تعویق افتاد، رفت و به تاریخ پیوست.
یک مصوبه ننگین که ملت آن را با قدرتش لغو کرد.

ما اگر قدرت خود را باور کنیم
اگر در شرایط سخت همدیگر را پیدا کنیم.
اگر فریب تندروها را نخوریم.
چرا در آینده نزدیک پیروز نشویم.
جلوگیری از ابلاغ قانون ناقض حقوق ما، یک تجربه موفق بود و یک پیروزی.
پیروزی‌های بزرگ از همین جاها شروع می‌شوند.
خودمان را باور کنیم.
پیروزی و آزادی را، شایستگانش حتماً به آغوش می‌کشند.
این یک قانون است.

رفرمیسم ناخلف
(متن کامل)

فرخ نعمت‌پور

امروز آن روزی‌ست کە نە پایین می‌خواهد، و نە بالا می‌تواند. کار درست آن است بر این نخواستن پایین اصرار ورزیم، و پایین را بە نیرویی برای توانستن بالا تبدیل نکنیم. جمهوری اسلامی در کلیت خود نظامی بشدت ناکارآمد و ضد مردمی است. با چنین نظمی کە عمدتا مشروعیت خود را از آسمان و زور و شمشیر می‌گیرد، نمی‌توان وارد بازی عقلانی و عرفی شد. ما چارەای نداریم بە جز توسل بە مردم و مبارزات آنها.
پایان
٢٣ سپتامبر ٢٠٢٤

〰️〰️〰️〰️〰️
? #فرخ‌نعمت‌پور

آفتابکاران جنگل و اصلاح‌طلبان

✍️ فرخ نعمت‌پور

تیم انتخاباتی میرحسین موسوی در دهە هشتاد، در جریان انتخابات ریاست جمهوری، استفادە از سرود آفتابکاران جنگل را در فعالیت‌های انتخاباتی خود گنجانید. در واقع استفادە از این سرود، از سوی یک جریان مذهبی کە در درون حاکمیت بود و نظام مورد علاقەاش در سرکوب چپ‌ها هیچ دریغی از بکارگیری سبعانەترین ابزارها نکردەبود، جامعە ایران را دچار شوک کرد. حتی علاوە بر شوک، این تصور در میان برخی نیروها پیش آمد کە استفادە از این سرود بەمعنای تغییر در نگاە موسوی و یارانش در تفسیر سیاسی جهان و بنیان‌های اعتقادی‌اشان هم بود.
حال بعد از گذشت سال‌ها، مسعود پزشکیان هم بە تکرار چنین تجربەای پرداختەاست. تیم انتخاباتی او هم از سرود مشهور آفتابکاران جنگل در فعالیت‌های تبلیغاتی خود بهرە می‌برد.
اما چرا جریان اصلاح‌طلبی بە چنین روشی توسل می‌جوید؟ چە پیش آمدەاست کە این جریان کە خود اگر سرکوب کنندە مستقیم چپ ایران در دهە شصت نبودەاست و هیچگاە هم بطور جدی و علنی علیە آن اعتراض نکردە و برنخاستە است، حال از سمبل‌های هنری و حماسی آن برای پیروزی خود در رقابت‌های انتخاباتی استفادە می‌کند؟
سادەترین جواب می‌تواند این باشد: فریب! کە البتە بنوعی درست هم هست. زیرا کە بەجز مقاطع انتخاباتی، اساسا بحثی از چپ و سمبل‌های هنری آنها بشیوە وسیع در میان آنها مطرح نیست.
اما بحث شاید کمی پیچیدەتر باشد.
می‌توان گفت استفادە از سمبل‌های چپ ایران، از جملە حاکی از موارد زیراند:
ـ اعتراف بە ماندگاری چپ ایران و توان و حضور آن علیرغم همە شکست‌ها و سرکوب‌ها در میان مردم،
ـ استفادە ابزاری از این سرود برای جذب آرای چپ و حضورشان در پای صندوق رای،
ـ نوعی پاسخ و یا ایجاد تعادل در مقابل هستە سخت قدرت، کە توجە ویژە بە استفادە از حکومت‌های چپ‌گرا در جهان برای مقابلە با آمریکا دارد، اما در داخل بشدت خصلت چپ ستیز ی دارد،
ـ احیای خاطرە جنبش سبز در اذهان مردم است تا از این طریق بە تحریک طبقە متوسط ایران برای حضور یافتن در پای صندوق رای مبادرت کردە باشند.
شخصا بارها در این مورد نوشتە و تاکید کردەام کە جامعە ایران بدون حضور چپ و نیروهای سیاسی‌اش در کنار دیگر نیروهای سیاسی با گرایشات متفاوت، البتە بر بستر یک نظم دمکراتیک و آزاد، هیچگاە بە ثبات و پیشرفت نخواهد رسید. طنین افکندن سرود آتشین آفتابکاران جنگل کە یادآور حماسە و روح فداکاری نسلی بود کە همە وجود و دار و ندار خود را پای ایجاد نظمی دیگر در ایران انداخت، دوبارە یادآور این واقعیت مهم است کە بدون چپ نمی‌شود روح ایرانی را در کلیت خود در مسیر درست تاریخ بە حرکت درآورد.
واضح است کە حداقل بخشی از اصلاح‌طلبان نگاە دیگری بە چپ دارند. اما با بازگشت بە مورد 'فریب' کە در اول مطلب بە آن اشارە شد باید گفت کە با توجە بە وضعیت عمومی کشور و توان هستە سخت قدرت در کنترل اصلاح‌طلبان، حتی اگر بخشی از اصلاح‌طلبان هم نیت فریب نداشتە باشند، استفادە از سرود جنگل در بستر موجود بیشتر بر چنین توصیفی تفسیر می‌شود. فریبی ناخودآگاە کە در مسیر ماندگاری رژیم است.

〰️〰️〰️〰️〰️
? #فرخ_نعمت_پور

توهم پیشرفت و توسعە
✍ فرخ نعمت‌پور

مسعود پزشکیان در مناظرەهای متعدد انتخاباتی از پیشرفت و ثبات اقتصادی در کشور، در صورت پیروزی خود می‌گوید. بە نظر او می‌توان ایران را وارد حوزە توسعە کرد. او بدون توجە بە نیات و برنامەهای رهبری نظام کە در پی تثبیت حکومت ایدئولوژیک و صدور انقلاب بە خارج، و بنابراین ایجاد تنش مداوم است، چنین سخنانی را بر زبان می‌آورد. او فراموش می‌کند کە ایجاد پیشرفت و توسعە در کشور بەمعنای عادی سازی روابط ایران با جهان بیرون از خود، بویژە با جهان غرب است، امری کە جمهوری اسلامی در تمام سال‌های عمر خود، در نهایت از آن سرباز زدەاست، زیرا کە ماموریت خود را در ضدیت با لیبرالیسم و جهان مدرن، کە ترکیبی از سوسیال دمکراسی و لیبرال دمکراسی است، بازیافتە است. از میان بردن تجربە دولت اصلاحات در دهە هفتاد شمسی و نیز دولت میانەروها در دهە نود کە تلاش داشتند بە چنین موقعیتی دست یابند، بخوبی موید این ادعاست.
هم اکنون هم ما باز در آستانە تکرار چنین تجربەای قرار داریم. کلیت نظام بە هر دلیلی باز بنوعی بە مشارکت اصلاح‌طلبان در بازی انتخاباتی تن دادە است؛ اما حتی بە فرض پیروزی پزشکیان ما دوبارە با همان بازی موش و گربە قدیمی روبرو خواهیم شد. در واقع بر فرض بهتر شدن نسبی شاخص‌های اقتصادی و غیرە برای دورەای، باز همین دولت مورد هجمە سخت قدرت حاکم قرار خواهد گرفت تا بار دیگر با بحران سازی و هجوم بە خودی، پایەهای تقویت بەقول خودشان نیروهای انقلابی و معتقد بە مبانی نظام را فراهم آوردە باشند. یعنی آنها باز با بحران سازی در درون نظام خود، کە منطق حکمرانی جمهوری اسلامی در طی تمامی سال‌های عمر خود بودەاست، در تلاش خواهدبود از سیاست ثبات سازی و آرامش در کشور کە بمنزلە خودکشی حاکمان است، جلوگیری کند.
جمهوری اسلامی نظامی‌ست اساسا مبتنی بر نفی دیگران و نە منطق اثبات. آنان کە چیزی برای ایجاد در جهان کنونی ما ندارند، تنها در پی ویرانگری و دشمنی هستند. بنابراین بر خلاف منطق و گفتەهای پزشکیان کە معتقد است می‌توان کشور تحت ادارە جمهوری اسلامی را وارد حوزە پیشرفت و ترقی اقتصادی کرد، ما هیچگاە با چنین پدیدەای روبرو نخواهیم شد.

〰️〰️〰️〰️〰️
? #فرخ_نعمت_پور