پرت کردن حواس

محمدمهدی اردبیلی

از رایج‌ترین راه‌هایی که والدین برای آرام کردن کودکانشان به کار می‌برند، استراتژی «پرت کردن حواس» است. چنانکه بارها دیده‌ایم کودک برای تحقق هدفش بی‌تابی می‌کند. او علاقه به کاری ندارد که بزرگترها او را وادار به انجامش می‌کنند. اگر نهایتا اجبار ادامه یابد، معمولا کودک به آخرین حربه دفاعی خود پناه می‌برد: گریستن و فریاد زدن. اینجاست که والدین یا «بزرگترها» به استراتژی «پرت کردن حواس» متوسل می‌شوند. این امر معمولا به کمک ایجاد سروصدا یا اعطای شیئی جذاب (اعم از عروسک، اسباب بازی، موبایل و ...) به کودک صورت می‌پذیرد. هرچند این استراتژی همیشه کارگر نمی‌افتد، اما صحنۀ به دام افتادن کودک واقعا دیدنی است. او در اوج گریه و فریاد به ناگاه ساکت می شود و توجهش کاملا به طعمه معطوف می‌شود و حتی شاید لبخندی هم بزند. فاصله بسیار کوتاه میان این لبخند و آن اشک‌ها معمولا نقل محافل خانوادگی است. در نهایت پدر و مادر از توفیق خود در تغییر توجه کودک از برآوردن هدفی نامطلوب به رفتاری مطلوب راضی به نظر می‌رسند و کودک نیز به واسطه فراموش کردن مطالبات خودش و تن سپردن به مطالبات کاذب و ساختگی، راضی به نظر می‌رسد. همه راضی‌اند، دستکم تا تنش بعدی.
آیا این استراتژی کنترلی، فقط به دوران کودکی محدود می‌ماند؟
یکی از راه‌های مواجهۀ متولیان جامعه با مطالباتِ «نامطلوب» مردم، این است که توجه اذهان را به مسائلی بی‌ربط و جذاب منحرف سازند. فرد یا افرادی را تصور کنید که از وضعیتشان ناراضی‌اند. آنها منطقاً برای رفع نارضایتی، باید عوامل اصلی آن را از بین ببرند. اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد ادامۀ همان شرایط زیستیِ قبلی است، منتهی با این تفاوت که توجه این فرد یا افراد به مسائلی دیگر جلب شده است، مانند همان أسباب‌بازی یا عروسکی که به کودک اعطا می‌شود و به یکباره گریه‌اش را به خنده بدل می‌سازد. تلقین رضایت از شرایط حاضر، هدف اصلی‌ای است که نهادهای محافظه‌کار برای خود تعیین کرده‌اند. تمام مناسک و روش‌های سرگرم‌سازی و تفریح در عصر حاضر ذیل این استراتژی قابل بازخوانی‌اند: رسانه‌ها، تبلیغات، آموزش و پرورش، اخبار و ... . در این معنا می‌توان عصر ما را عصر «حواس‌پرتی» نامید. عصری که تمام ارکان جامعه در پرت کردنِ حواس خودشان/خودمان با یکدیگر همدست شده‌اند.
در نهایت نیز سرنوشت ما همانند سرنوشت کودکانمان است: همه احساس رضایت می‌کنند: هم متولیان و نهادهای محافظه‌کار فرهنگی و سیاسی، هم نهادهای اقتصادیِ بهره‌مند از تبلیغات، و هم به ویژه، خود مردم در مقابل تلویزیون‌های‌شان، دوربین‌های عکاسی‌شان، ویترین‌های فروشگاه‌هایشان، آینه‌های باشگاه‌هایشان و ... .
اما آنچه ما را امیدوار می‌کند این است که آرامش کودکان مقطعی است. هر چند والدین پس از هر بار «پرت کردن حواس» لبخندی رضایتمندانه می‌زنند، اما می‌دانند که این آرامش آتشی است زیر خاکستر و هر لحظه ممکن است کودکشان چیزی تازه و به زعم آنها «نامطلوب» طلب کند. این نگرانی در تمامی نهادهای محافظه‌کار سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... نیز به چشم می‌خورد. کنترل مردم، هر چند در اغلب موارد با موفقیت انجام می‌پذیرد، اما استمرارش هیچگاه تضمین‌شده نیست. راه مقابله با این فریبکاری، آگاه سازیِ مردم از شیوه های فریب خوردنشان است. زمانی که دستِ نهادهای مروج حواس‌پرتی برای مردم رو شود و هیچ حربۀ فریبنده‌ای باقی نماند، دیگر هیچ تغییری، جز تغییرات رادیکال، نمی تواند مردم را راضی کند. این امید البته تاحدی خوش‌بینانه است، چرا که از یک سو، یکی از کارکردهای نظام سرگرم سازیِ عمومی، پرت کردن حواسِ اذهان، حتی از شناختِ وضعیتِ خودشان است و از سوی دیگر، تجربۀ پیشرفت صنعتِ سرگرم‌سازی نشان می‌دهد که در غالب موارد، یک گام جلوتر از مردم حرکت کرده است. و این البته رسالت ما را سنگین تر و راه ما را دشوارتر می سازد.

برگرفته از کانال "درنگ‌ها" :
@PhilosophicalHalt

#متن_مانا

📩 @Ri_sheh2 📩

? نسل مضطرب (چگونه بازآرایی بزرگ دوران کودکی موجب همه‌گیری بیماری‌های روانی می‌شود؟)

✒️ جاناتان هایت

? افسون صانعی

#کتاب

? @Ri_sheh2 ?

? کافکا و عروسک مسافر

✒️ جوردی سیئررا ای‌فابرا

? رامین مولایی

#کتاب

? @Ri_sheh2 ?

در روابط روزانه میان کودکان و آدم بزرگ‌ها، دستور "آرام بگیر" از رایج‌ترین فرمان‌ها است. این دستور برای کودک به‌کلی درک‌ناپذیر است، زیرا حرکت کردن تابع تصمیم خاص خود او نیست، بلکه حاصل انگیزشی به همان مقاومت‌ناپذیریِ ضرورت خوردن غذا است.

? اگر فرزند دختر دارید (جامعه‌شناسی و روان‌شناسی شکل‌گیری شخصیت دخترها)

✒️ النا جانینی بلوتی

? محمدجعفر پوینده

#متن_مانا

? @Ri_sheh2 ?

سه نکته درباب هیجانات کودکان:

1. به هیجان‌های با شدت پایین‌ترِ فرزندان توجه کنید تا کودکان مجبور نشوند برای دریافت توجه، شدت هیجان‌شان را بالا ببرند.

2. لحظات هیجانی، فرصتی برای آموزش نیستند.

3. هیجانات منفی (هم‌چون غم، خشم، ترس و...) نیز بخش سالمی از رشد و تحول طبیعی بچه‌ها هستند.

? علم عشق

✒️ جان گاتمن

? هاشم پوریامهر

#متن_مانا

? @Ri_sheh2 ?

ضروری‌ترین ویژگی‌های ساختاری رابطه‌ی ایده‌آل والدین بافرزندان این‌ها است:

- ارتباط عاطفی اصیل
- بدون دروغ
- بدون دغدغه‌های غیرواقعی
- بدون احساس گناه
- بدون سرزنش
- بدون ترس
- بدون فرافکنی

این شکلی از ارتباط است که در حالت ایده‌آل، باید در مراحل اولیه‌ زندگی بین والد و فرزند آغاز شود و ادامه یابد.

? بدن هرگز دروغ نمی‌گوید

✒️ آلیس میلر

? امید سهرابی‌ نیک

#متن_مانا

? @Ri_sheh2 ?

والدین توان‌مند:
1. نسبت به هیجانات منفی فرزندان، ناصبور و ناشکیبا نیستند.
2. برای فهم هیجانات ارتباط برقرار می‌کنند و تدافعی و تهاجمی عمل نمی‌کنند.
3. به فرزندان‌شان در نام‌گذاری هیجانات کمک می‌کنند.
(کلمات و واژگان مهم‌اند. کودک با به‌کارگیری واژگان مناسب معمولا قادر است هیجانات کناره‌گیرانه از جمله ترس، غم و نفرت را به‌صورت کاملا تمایزیافته پردازش کند و تفاوت میان آن‌ها را درک کند. در چنین شرایطی، هیجان‌های کناره‌گیرانه هنوز تجربه می‌شوند اما با نگرش درست و احساس داشتنِ کنترل، آمیخته‌اند و کودک حس می‌کند می‌تواند با آن‌ها مواجه شود و از عهده‌ی مهار آن‌ها برآید.)

? علم عشق

✒️ جان گاتمن

? هاشم پوریامهر

#متن_مانا

? @Ri_sheh2 ?