{ برایەتی کێ نەکەیت }

• ئیمامی علي بن أبي طالب رضي الله عنه دەفەرموێت: لا راحة لحسود، ولا إخاء لملول، ولا محب لسيء الخلق.

•واتە : مرۆڤی حەسود هەرگیز ئاسودە نابێت وەنزیکبونیش لێی ئاسودەیی نیە

•کەسی مەلول واتە ئەو کەسەی زوو لە هەمو کەس و هەموو شتێک بێزار دەبێت بۆ برایەتی ناشێت و ناشتوانێت برایەتی کەس بکات

•وە کەسی بەت ڕەوشت نەکەس خۆشی دەوێت و نەدەتوانرا خۆشەویستی کەس بۆخۆی دەستەبەر بکات مەگەر بەت ڕەوشتێکی تری وەک خۆی

• وكان يقال: أربعة من كن فيه فقد حيزت له الدنيا والآخرة، صدق الحديث، وأداء الأمانة، وعفاف الطعمة، وحسن الخلق.

•وە پێشینان فەرموویانە:چوار سیفەت هەن هەرکەسێک تیایدا بێت وەک ئەوەی وایە هەمودونیا هی خۆی بێت و پێی درابێت
و قیامەتیشی مسۆگەر کردبێت:

•ڕاستگۆیی لە ووتەو کرداردا

•پاراستن و گەیاندنی ئەمانەت

•خواردنی پاروی حەڵال

•ڕەوشتی جوان و بەرز

م. هەڵۆ

https://www.instagram.com/reel/DER9WQoKfjp/?igsh=MWlpOXZjbG81bmc5cA==

هـــەڵوەشـــێنەرەوەكـــانی ئـــیسلام وانـــەی {٥}

١_ پێغەمبەری خوا صلي الله عليه وسلم چی ئەفەرموێت لەسەر مورجیئە.
٢_ ئەو دووگرووپە كامەن هیچ بە شێكیان لە ئیسلامدا نیە .
٣_ دوو گرووپ ناچنە سەر حەوزی كوثر.
٤- مەجوس یەهود و نصارا ئەم ئومەتە كێیە .
٥_ پێشینانی ئەم ئومەتە چی ئەفەرموون لەسەر مورجیئە.
٦_ ئیمامی زوهری چی ئەفەرموێت .
٧_ سەعیدی كوڕی جبیر چی ئەفەرموێت .
٨_ ئیمامی اوزاعی چی ئەفەرمووێت .
٩_ ابراهیمی نخعی چی ئەفەرمووێت .
١٠_ ئیمامی موجاهید چی ئەفەرمووێت .
١١_ معقلی كوڕی عبداللە چی ئەفەرموێت .
١٢_ محمدی كوڕی حوسینی كوڕی علی چی ئەفەرموێت .
١٣_ ئیمامی اعمش چی ئەفەرموێت .
١٤_ سوفیانی الثوري چی ئەفەرموێت .
١٥_ مالیكی كوڕی ئەنەس چی ئەفەرموێت .
١٦_ فضيل كوڕی عیاض چی ئەفەرمووێت .
١٧_ سوفیانی كوڕی عیینە چی ئەفەرمووێت .
١٨_ جیاوازی نێوان امر و نهی .
١٩_ بۆچی خوای پەروەردگار شەیطانی عەفوو نەكرد ئادەمی عەفوو كرد علیە سلام .

{هەموو ئەم وڵامانە لەم وانەیەدا}

https://youtu.be/_coaBmqNRsI

{دایک کاتێک دڵسۆزی کچیەتی}

○وصيەتی "أُمامة کچی الحارث خانەدانی عەرەب " بۆ کچەکەی لە ڕۆژی گواستنەوەی دا :

●أي بُنية..
إن الوصية لو تُركت لفضل أدب تُركت لذلك منك ، ولكنها تذكرة للغافل ، ومعونةٌ للعاقل.
ولو أن امرأة استغنت عن الزوج لغنى أبويها وشدة حاجتهما إليها ، كنتِ أغنى الناس عنه، ولكن النساء للرجال خُلقن ، ولهن خُلِق الرجال .

○واتە : ئەی کچۆڵەکەم، ئەگەر نەسیحەتی کەسێک نەکرێت و پێویستی پێی نەبێت لەبەر ڕەوشت بەرزی ئەوە ئەوکەسە تۆیت ، بەلام من کۆمەڵێک قسەت بۆ دەکەم وەک بیرخستنەوەیەک بۆت ، وە یارمەتیەک بۆ زیادبونی ژیریت

وەئەگەر ئافرەتێک هەبێت پێویستی بە هاوسەرگیری نەبێت لەبەر دەوڵەمەندی دایک و باوکی و پێداویستی دایک و باوکی بۆ ئەو کچەیان ئەوە تۆیت کە پێویستت پێی نە بێت ، بەڵام ئافرەتان بۆ هاوسەری پیاوان بەدی هێنراون هەروەک چۆن پیاوانیش بۆ هاوسەری ئافرەتان بەدی هێنراون،....

●أي بنية..
إنك فارقت البيت الذي منه خرجت ، وخلَّفت العش الذي فيه درجت ، إلى وكرٍ لم تعرفيه ، وقرينٍ لم تألفيه ؛ فأصبح بملكه عليك رقيبًا ومليكًا ، فكوني له أمةً يكن لك عبدًا وشيكًا .

○ئەی کچۆڵەی خۆم تۆ وادەردەچیت لەو ماڵەی تیایدا گەورەبویت وەلەو هێلانەیەی تیایدا پەروەردە بویت ، بۆ مەنزڵگەیەک شارەزای نیت ، ژیانکردن لەگەڵ هاوسەرێک نای ناسیت و پێی ڕانەهاتویت ، ئیدی ئەو مێردتەو بەسەرتەوە دەسەڵاتدارەو چاودێرتە، تۆ ببە خزمەتکارو گوێڕایەڵ و گرنگی پێدەری ئەو ، ئەوسا ئەویش بۆتۆ دەبێتە ئەڵقە لەگوێ و خزمەت کار

● أي بنية..
احملي عني عشر خصال تكن لك ذخرًا وذكرًا :

الصحبة بالقناعة ، والمعاشرة بحسن السمع والطاعة ، والتعهد لموقع عينه ، والتفقد لموضع أنفه؛ فلا تقَعْ عيناه منك على قبيح ، ولا يشمَّ منك إلا أطيب ريح ،
والكحل أحسن الحسن ، والماء أطيب الطيب ، والتعهُّد لوقت طعامه ، والهدوء عنه عند منامه ؛ فإن حرارة الجوع ملهبة ، وتنغيص النوم مغضبة ، والاحتفاظ ببيته وماله ، والإرعاء على نفسه وحشمه وعياله ؛ فإن الاحتفاظ بالمال حسن التقدير، والإرعاء على العيال والحشم حسن التدبير، ولا تفشي له سرًّا ولا تعصي له أمرًا ؛ فإنك إن أفشيت سره لم تأمني غدره ، وإن عصيت أمره أوغرت صدره ، ثم اتقي مع ذلك الفرح إن كان ترحًا، والاكتئاب عنده إن كان فرحًا ؛ فإن الخصلة الأولى من التقصير، والثانية من التكدير ، وكوني أشد ما تكونين له إعظامًا ، يكن أشد ما يكون لك إكرامًا ، وأشد ما تكونين له موافقة ، يكن أطول ما تكونين له مرافقة .

●ئەی کچۆڵەکەم ئەم دەخاڵەم لێ وەرگرەو پەیڕەوی بکە لە ژیانی هاوسەرگیریدا سەرکەوتوو دەبیت :-

1. لەگەڵی بژی بە ئەوپەڕی قەناعەتەوە ڕازی بە بەوەی هەیەتی وەگوێبیستی ووتەکانی و فەرمانەکانی ببەوە جوان جێبەجێی بکە

٢.زۆر ئاگاداری بینینی و بیستنی بۆنی بە ، با چاوەکانی هیچ شتێکی ناشیرین و قێزەونت لێ نە بینێت و بەلوتیشی هیچ بۆنێکی ناخۆشت لێ نە بیستێت

٣.چاوڕەشکردن ئەوپەڕی جوانکاریە ، واتە : گرنگی بە جوانی خۆت بدە لە هەمو ڕویەکەوە و بەتایبەت چاوەکان چونکە جێی سەرنجن

1. خۆشورین یش بە ئاو ئەوپەڕی پاکیە ، واتە خۆت زو زو بشۆرە تا پاک و بۆن خۆش بیت

٥.وە ئاگاداری خەو و خواردنی مێردەکەت بە چونکە چێشتنی برسیەتی بێزارکەرە و گڕی هەیە و ڕق ئەستور دەکات تێکچونی خەو توڕەکەرە

٦.وەدەست بگرە بەماڵ و داراییەوە، وگرنگی بدە بە مندال و میوان و خزم و کەسەکانی ، چونکە پاراستنی ماڵی دروستی بەڕێوەبردنە و گرنگیدان بە مندال و میوان و خزمانی دڵسۆزی و بەهاداریە

٧.بەهیچ شێوەیەک نهێنی ئەو ئاشکرانەکەیت بۆکەس وە لە فەرمانیشی دەرنەچیت هەرگیز، چونکە گەر نهێنی ئەو بدرکێنیت ئەوا ئەویش چیتر غەدرت لێدەکات و متمانەت پێ ناکات، وە گەر فەرمانی فەرمانیشی بشکێنیت ئەوا چیتر قین لەدڵیا بەرامبەرت دروست دەبێت

1. پاشان خۆت بپارێزە لە دەربڕینی خۆش حاڵی کەدەبینیت ئەو خەمبارە ، وەکاتێک ئەو خۆش حالە تۆ بێزاری و خەم دەرمەبڕە، چونکە یەکەم کەم و کوریە لەتۆدا و دوەم دژایەتیە بۆ ئەو

٩.تۆ بە ئەوپەڕی گەورەیی و ڕێزەوە لەو بڕوانە ئەویش ئەوپەڕی ڕێز لەتۆ دەگرێت

١٠ .هەتاوەکو تۆ خۆت بگونجێنیت لەگەڵ ئەو و دژی نەبیت ، ئەوا زیاتر لەگەلی دەمێنیتەوەو بەڕێز تر دەبیت
م. هەڵۆ

{هاوەڵی نەفام و بەت ڕەوشت نەکەیت}

------------------
●هاوەڵ( ٧) مەرج هەیە دەبێت تێیدا بێت:-

1. بیرو باوەڕی لەسەر سونەت بێت

2. لەدینیدا کەسێکی موتەقی بێت

3. لە بیر و ڕادا ژیر و دانا بێت

4. لەگوفتار و رەفتاردا بەرەوشت بێت

5. دڵ و دەرونی سەلامەت بێت لە ڕق و حەسودی

6. یەک ڕو و خاوەن بەڵێن بێت

7. هەست بە بەرپرسیارێتی بکات لە ئاستیدا و مافت بزانێت

[ القوانين الفقهية ٤٦٠ - ٤٦١ ابن جزی مالکی]

م.هەڵۆ

{ڕق و خۆشەویستی لەبەر اللە}

●ئیمامی موسلیمی کوڕی يەسار رحمهالله دەفەرموێت: مَا مِنْ شَيْءٍ مِنْ عَمَلِي إلَّا وَأنَا أخَافُ أنْ يَكُونَ قَدْ دَخَلَهُ شَيْءٌ أفْسَدَهُ إلَّا الحُبَّ فِي اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.

●واتە :هیچ کردارێکم نیە لە کردارە چاکەکانم ئیلا دەرسم شتێکی تێ کەوتبێت ، لە ڕیا یان هەوا یان هەرشتێکی تر و تێکی دابێت یان بەتاڵی کردبێتەوە جگە لە خۆشەویستیم لەبەر اللە سبحانەوتعالی بۆ موسوڵمانان ، واتە ئەوە کردارێکی چاکەی دڵە کە ئەوشتانە داغڵی نابن و بەتاڵی بکەنەوە...

● ئیمامی ئەحمەد رحمه الله دەفەرموێت شێخێکی ێەنصار ی رحمهالله پێی فەرمووم : إذَا أحْبَبْتُ رَجُلًا فِي اللهِ عَزَّ وَجَلَّ ثُمَّ أحْدَثَ فَلَمْ أُبْغِضُهُ فَلَمْ أكُنْ أحْبَبْتُهُ فِي اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.

●واتە:ئەگەر کەسێکی چاکم خۆش ویست لەبەر اللە سبحانەوتعالی و دواتر خراپ بوو و من لەبەر اللە سبحانەوتعالی ڕقم لێی نەبوو ئەوا سەرەتاش لەبەر اللە سبحانەوتعالی خۆشم نەویستووە و درۆم کردووە...

[الزهد للإمام أحمد].
م.هەڵۆ

{زانینی پلەکانی خەڵکی }

●ئیمامی ابن كثير رحمه الله دەفەرمێت:

●ليس كل من يصلح للمجالسة يصلح للمُؤانسة ، ولا كلّ من يصلح للمؤانسة يؤمن على الأسرار ، ولايُؤمن على الأسرار إلا الأمناء فقط .

مەرج نیە هەمووکەسێک هی ئەوە بێت کە لەگەڵی دابنیشیت

وەمەرجیش نیە گەر هی دانیشتن بێت تۆ پێی ئاسودەو ئارام بیت

وەمەرجیش نیە کەپێی ئاسودەو ئارام بویت ئیدی دڵی خۆتی بۆ بکەیتەوەو نهێنیەکانتی بۆ بدرکێنێت

ئاگاداربە نهێنیەکان تەنها لای کەسانی ئەمانەت پارێز و بەتەقوا دەدرکێنرێن

- البداية والنهاية ( ٣٣٧/ ١١ ) -...

م.هەڵۆ