پاور پوینت بحث رابطه قانون و شریعت 1403/12/1

پاور پوینت بحث مشروطیت و چالش های آن

ستایش گذشته!

آدمیان هر چند نه همیشه به حق، حسرت گذشته را می‌خورند و از زمان حال شکایت می‌کنند؛ و دلبستگی‌شان به گذشته به حدی است که نه تنها روزگارانی را که فقط از طریق نوشته های تاریخ شناساسان می‌شناسند، بلکه در زمان پیری روزگار جوانی خویش را نیز می‌ستایند. این شیوه فکر به راستی در بسیاری اوقات نادرست است...
ولی نمی‌توان گفت همیشه مبتنی بر اشتباه است، زیرا داوری ما گاهی هم درست است... شهر یا کشوری که نظام سیاسی خود را از مردی خردمند و لایق کسب کرده است... زمانی دراز در پرتو لیاقت بنیادگذارش روز به روز پیشرفت می‌کند و بزرگتر می‌شود. کسی که در چنین کشوری به دنیا می‌آید و روزگاران گذشته را بیش از زمان حال می‌ستاید، در اشتباه است؛ ولی آن‌که در کشوری چشم به جهان می‌گشاید که دوره تنزلش آغاز شده، داوریش درست است... زیرا در گذشته ایشان ستودنی بسیار است، در حالی که امروز چیزی وجود ندارد که وزنه‌ای دربرابر فرومایگی و ننگ و رسوایی باشد. نه دین حرمتی دارد و نه قوانین و نه انضباط نظامی. همه چیز در منجلاب فساد فرو رفته است و ناپاک ترین لکه ها را بر دامن کسانی می‌توان دید که بر کرسی قضاوت نشسته‌اند و به همه فرمان می‌رانند و چشم دارند که همه ایشان را بپرستند. ماکیاولی، گفتارها،  ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی، ۱۳۷۷، ص ۱۹۲.
@alimirmoosavi

عشق به آزادی و جمهوریت!

به آسانی می‌توان دریافت در چه هنگامی عشق به زندگی در یک نظام آزاد در میان مردم پدیدار می شود، زیرا تجربه نشان می‌دهد که هیچ شهری هرگز در قلمرو یا ثروت پیشی نگرفته است، مگر زمانی که در آزادی بنیان نهاده شده باشد....دلیل این به آسانی قابل فهم است، زیرا این نه پیگیری منفعت فردی، بلکه دنبال کردن خیر عمومی است که شهرها را بزرگ می‌کند، و هیچ تردیدی وجود ندارد که تنها در رژیم‌های جمهوری است که این آرمان خیرعمومی دنبال می شود، زیرا شمار کسانی که از خیر عموم سود می‌برند به قدری زیاد است که می‌توانند آن کار را حتی بر خلاف میل شمار اندک به انجام رسانند. ماکیاولی، گفتارها، کتاب دوم. فصل دوم.
@alimirmoosavi

? پوشهٔ شنیداری برنامهٔ گرامی‌داشت مرحوم دکتر داود فیرحی

با سخنرانی:
دکتر عباس آخوندی
دکتر سیدعلی میرموسوی
دکتر رضا تاران
دکتر فیروز محمودی جانکی

- شنبه ۲۶ آبان ۱۴۰۳
- تالار شیخ انصاری، دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

انجمن اسلامی دانشجویان دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

‍ حالت های انکار

«حالت‌های انکار» (States of Denial) اثر استانلی کوهن، یک بررسی جامعه شناسانه درباره چگونگی اجتناب و فرار از واقعیت‌های ناخوشایند، چه در سطح شخصی و چه در سطح سیاسی است. کوهن در این کتاب، انواع مختلف انکار را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه افراد، گروه‌ها و حتی دولت‌ها برای محافظت از خود در برابر حقیقت‌های دردناک، از مکانیسم‌های دفاعی مختلفی استفاده می‌کنند.
کتاب با بیان تجربه دوران کودکی نویسنده در آفریقای جنوبی و دوران جوانی‌اش در اسرائیل آغاز می شود. او با بیان ستم ها و تبعیض ها و آزار و شکنجه ها در این دو کشور درباره ریشه و عوامل انکار و بی تفاوتی نسبت به آن ها به طرح پرسش می پردازد و پروژه پژوهشی خود را با نگاهی جامعه شناختی و روان شناختی به این نوع رفتار سامان می دهد.
از نظر کوهن انکار و پذیرش به دو نوع رفتار متضاد نسبت به بی رحمی ها و رنج ها در جامعه اشاره دارند. فصل اول کتاب با این جملات آغاز می شود: «یک رشته مشترک در داستان‌های مختلف انکار وجود دارد: مردم، سازمان‌ها، دولت‌ها یا کل جوامع اطلاعاتی ارائه می‌کنند که بیش از حد آزاردهنده، تهدیدآمیز یا غیرعادی است که به طور کامل جذب یا آشکارا تصدیق نمی‌شود. بنابراین اطلاعات به نحوی سرکوب، انکار، کنار گذاشته شده یا تفسیر مجدد می شود. در غیر این صورت، اطلاعات به اندازه کافی خوب «ثبت می‌شوند»، اما پیامدهای آن -شناختی، عاطفی یا اخلاقی- طفره می‌روند، خنثی یا منطقی می‌شوند.»
او در ادامه ۲۷ عبارت مرتبط با «شنیدن آنچه می‌خواهیم بشنویم»، «باور نکردن اینکه این اتفاق می‌افتد» و موارد مشابه را فهرست می‌کند تا نشان ‌دهد که ما چقدر در روی‌گردانی مهارت داریم. بخشی از قدرت داشتن یا برخورداری از امتیاز در این است که انتخابی نسبت به آنچه دیده یا شنیده می‌شود وجود دارد. قدرتمندان می‌توانند هر چیزی را که ممکن است موقعیت و آسایش آن‌ها را تهدید کند، نادیده بگیرند یا از آن محافظت شوند. آن‌ها اغلب در مورد آنچه اتفاق می‌افتد دروغ می‌گویند. از سوی دیگر، زیردستان آن‌ها نیز اگر صحبت کردن امنیت آن‌ها را به خطر بیندازد یا محدودیت هایی را برای آن‌ها به بار آورد، ممکن است ترجیح دهند «بدانند و ندانند». کوهن به تفصیل درباره چنین سازوکار‌هایی بحث می‌کند.
کتاب حاصل بیش از یک دهه مطالعه و تامل نویسنده درباره این موضوع بوده و در 11 فصل و 300 صفحه سازماندهی شده است. او انکار را به سه نوع تقسیم می‌کند: شخصی، سیاسی و اجتماعی.
انکار شخصی: کوهن به بررسی انکار در زندگی روزمره می‌پردازد؛ از جمله انکار بیماری، خیانت، یا مسئولیت‌های شخصی.
انکار سیاسی: نویسنده به موضوع انکار در سطح سیاسی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه دولت‌ها و سازمان‌ها برای پنهان کردن جنایات و نقض حقوق بشر، از انکار استفاده می‌کنند.
انکار اجتماعی: کوهن به بررسی انکار در سطح جامعه می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه جوامع می‌توانند برای محافظت از هویت جمعی خود، از رویدادهای دردناک و تراژدی‌ها چشم‌پوشی کنند.
در توصیف انکار سیاسی او نمونه هایی مانند انکار هولوکاست از سوی نازی ها، انکار جنایات جنگی و مسئولیت توسط دولت‌ها و فرماندهان نظامی و انکار بحران های زیست محیطی از سوی دولت ها و شرکت‌ها را بررسی می‌کند. در نهایت نیز به بررسی عواقب منفی انکار بر افراد، جوامع و جهان می‌پردازد.
این کتاب از چند جهت اهمیت دارد. نخست، درک بهتر رفتارهای انسانی: این کتاب به ما کمک می‌کند تا رفتارهای خود و دیگران را بهتر درک کنیم و به دلایل پنهان کردن واقعیت پی ببریم. دوم، مبارزه با ظلم و ستم: با شناخت مکانیسم‌های انکار، می‌توانیم بهتر با ظلم و ستم مبارزه کنیم و از تکرار تاریخ جلوگیری کنیم. در نهایت، توسعه تفکر انتقادی: کتاب به ما یاد می‌دهد که چگونه به اطلاعاتی که دریافت می‌کنیم، به صورت انتقادی نگاه کنیم و از پذیرش بی‌چون و چرای آن‌ها خودداری کنیم.
برای کسانی که به روانشناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ یا سیاست علاقه‌مند هستند، این کتاب می‌تواند مفید باشد. همچنین، برای افرادی می‌خواهند درک عمیق‌تری از چگونگی کارکرد ذهن انسان و جامعه داشته باشند، خواندن این کتاب توصیه می‌شود.
پ.ن.استانلی کوهن، حالت های انکار؛ دانستن درباره قساوت و رنج، کمبریج، پلیتی پرس[انتشارات سیاسی]، 2001، بازنشر در سال های 2002، 2005 و 2008

علی میرموسوی 28 شهریور 1403
@alimirmoosavi

آزاد اندیشی

و اگر ما حق شناخت هر حقیقتی را داریم، حق  اندیشیدن آزادانه را نیز داریم، یا (طبق تعریف من) حق استفاده از درک خود را داریم، در تلاش برای فهم معنای هر پیشنهادی، در بررسی ماهیت شواهد له یا علیه آن، و در قضاوت درباره آن بر اساس قوت یا ضعف ظاهری شواهد: زیرا راه دیگری برای کشف حقیقت وجود ندارد.

آنتونی کولینز(۱۷۵۴-۱۶۸۰)،  گفتار درباره آزاد اندیشی(۱۷۱۳)

@alimirmoosavi

‍ گفتارهای فلسفه سیاسی(۱)
واقع گرایی و اخلاق گرایی در نظریه سیاسی
بخش نخست کتاب گنجینه فلسفه سیاسی معاصر با عنوان فلسفه سیاسی ورزیدن (Doing Political Philasophy) مقالاتی را شامل می شود که با نگاهی کلان به طرح مباحثی می پردازند که به کلیت فلسفه سیاسی مربوط می شوند. نخستین مقاله این مجموعه با عنوان "واقع گرایی و اخلاق گرایی در نظریه سیاسی" اثر برنارد ویلیامز(۲۰۰۳_۱۹۲۹) استاد فقید فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی در دانشگاه کمبریج و دانشگاه کالیفرنیا است. او که از مدافعان رویکرد واقع گرایی در فلسفه اخلاق و منتقدان رویکرد اخلاق گرایی است در این مقاله کوشیده است با نگاهی به این دو رویکرد و با تمرکز بیشتر بر موضوع مشروعیت سیاسی، آن را با نگاهی واقع گرایانه بررسی و پیوند آن با لیبرالیسم در زمانه حاضر نشان دهد. در نهایت او از الگوی دموکراسی مشورتی و مشارکتی دفاع می کند. در این فایل توضیحی کلی درباره این مقاله بیان می شود.

علی ميرموسوی ۲مرداد ۱۴۰۳
@alimirmooavi

Telegram

attach 📎

جمهوریت ناکام(۱)

«خوب، دکتر، ما چه داریم - جمهوری یا سلطنت؟» او پاسخ داد: «یک جمهوری، اگر می توانید آن را حفظ کنید.» این سخن بنجامین فرانکلین، از پدران بنیان گذار جمهوری در ایالات متحده آمریکا، بر اهمیت بیشتر حفظ جمهوری نسبت به تاسیس آن تاکید دارد. اما پرسش مهم تر این است که چگونه می توان از جمهوریت پاسداری کرد و رمز ناکامی آن چیست؟

در پاسخ به اختصار می توان ادعا کرد بهره مندی از سنت جمهوری خواهی که مشروطیت را مقدمه جمهوریت می داند و برپایه برداشتی از آزادی استوار است که رهایی از قدرت خودسرانه در کانون آن قرار دارد، نقشی با اهمیت در حفظ و تداوم جمهوریت دارد. جمهوری اسلامی بر چنین سنتی و برداشتی استوار نبود، از این رو جمهوریت در آن ناکام ماند.

ایرانیان در دو سده اخیر دو انقلاب را تجربه کرده اند که ناکامی هر چند با تفاوت هایی، سرنوشت مشترک آن ها بوده است. تفاوت  اصلی این دو در این بود که مشروطیت به معنای حکومت محدود در چارچوب قانون، در زمینه ای کاملاً متفاوت شکل گرفت و بر سنت و پیشینه ای از مشروطه خواهی مدرن استوار بود که پیدایش و  شکل گیری آن در ایران ۸۰ سال پیش از پیروزی مشروطیت آغاز شد. مشروطه ایرانی ریشه در این سنت داشت.

در این بستر خوانشی مشروطه خواهانه از دین بر اسلامی کردن مشروطه برتری یافت. در نتیجه اهداف مربوط به نوسازی ساختار قدرت به عنوان بخشی از پروژه مشروطه محقق شد. مقدمات حکومت قانون تا حد زیادی فراهم شد و به تعبیر شادروان استاد طباطبایی ایده تبدیل شریعت به قانون و جایگزینی حقوق به جای فقه در عرصه عمومی جا افتاد. بدین سان لایه ای جدید بر سنت افزوده شد که هر چند نص یا متنی نداشت، ولی در پرتو عقل عقلایی توانست در قالب قانون اساسی و لوایح ۱۴ گانه نصی برای آن فراهم کند. بدین سان نظریه مشروطه متاخر از آن و بر اساس این نص تدوین یافت.

اما در انقلاب اسلامی، جمهوریت در شرایطی مطرح شد که سنت جمهوری خواهی در ایران  شکل نگرفته بود و بیشتر از الگوهای چپ و کمونیستی مایه می گرفت. از این رو با سنت جمهوری خواهی مدرن که بر مشروطیت استوار بود، جز در ظاهر نسبتی نداشت و به عنوان بدیل مشروطیت و در عرض آن طرح شد. در حالی که رابطه این دو طولی است و در نبودِ مشروطیت و ناکامی آن نمی توان به جمهوریت چشم دوخت.

جمهوری ایرانی فاقد سنت و بی ریشه بود؛ نه تنها نصی نداشت، بلکه با کژتابی و فهم نادرست آن فرصتی برای نظریه پردازی برای آن نیز فراهم نشد. بنابراین می توان گفت جمهوریت در گفتمان اسلام سیاسی به شکل نارس و ابتر طرح و تاسیس شد و یکی از عوامل مهم ناکامی آن همین بود. از این نظر مشروطیت بر جمهوریت تقدم دارد و جمهوری خواهی در غیاب مشروطه خواهی راه به جایی نخواهد برد. استدلال بر این ادعا به درنگ و تاملی در سنت جمهوری خواهی نیاز دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

علی میرموسوی ١٩ تیر ١٤٠٣
@alimirmoosavi