۱۰ کتاب مفید در دستورزبان فارسیبه مناسبت ۱۴ بهمن، زادروز ژیلبر لازار
استاد فقید زبان‌شناسی و زبان فارسی
(ویراست دوم)۱) فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، علاءالدین طباطبایی، فرهنگ معاصر؛
۲) دستور زبان فارسی، علی‌اشرف صادقی و غلامرضا ارژنگ، به‌زودی ویراست جدید از انتشارات کتاب بهار؛
۳) دستور زبان فارسی معاصر، ژیلبر لازار، ترجمۀ مهستی بحرینی، با توضیحات هرمز میلانیان، نشر هرمس؛
۴) دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی، مهدی مشکوة‌الدینی، انتشارات سمت؛
۵) دستور زبان فارسی ۱، تقی وحیدیان کامیار (با همکاری غلامرضا عمرانی)، انتشارات سمت؛
۶) دستور زبان فارسی ۱، حسن انوری و حسن احمدی گیوی، انتشارات فاطمی، ویرایش چهارم (همراه با تمرین، پرسش‌های چهارپاسخی، و نمونه‌سؤالات آزمون‌های سراسری)؛
۷) صرف در زبان فارسی، حسین سامعی، انتشارات کتاب بهار؛
۸) ساختمان واژه و مقولۀ دستوری: تشخیص مقولۀ دستوری واژه‌ها براساس ملاک‌های صرفی، علاءالدین طباطبایی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات؛
۹) تاریخ زبان فارسی، محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت؛
۱۰) دستور تاریخی زبان فارسی، محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت.
★ تاریخ زبان فارسی پیش‌نیاز دستور تاریخی زبان فارسی* است.

یادآوری:۱) کتاب اول برای کسانی که نمی‌خواهند همۀ کتاب‌ها را بخرند و بخوانند به‌تنهایی کافی است.
۲) این کتاب‌ها کمابیش خودخوان‌اند و بیشتر برای اهل قلم، به‌ویژه ویراستاران، مناسب‌اند.
۳) این ۱۰ کتاب، به نظر من، شما را از شرکت در کارگاه‌های دستورزبان بی‌نیاز می‌کنند و به‌ترتیب بهترین‌اند (چه‌بسا دیگران کتاب‌های دیگری معرفی کنند).
۴) کسانی که در دورۀ جامع ویرایش گروه متنوک، با تدریس من، شرکت می‌کنند از خریدن و خواندن این کتاب‌ها هم بی‌نیاز می‌شوند، زیرا ویرایش را با سبک ابداعی خودم بر پایۀ دستورزبان زبان‌شناختی آموزش می‌دهم و سرفصل‌های اصلی و لازم دستورزبان را هم کاملاً می‌گویم.
#کتاب_خوب_بخوانیم #دستورزبان
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

هنوز لذتِ خواندن روی کاغذ چیز دیگری‌ست.

#جمله_امروز
🇮🇷 @linguiran

جستاری پیرامون همای

دکتر #اسماعیل_شفق
#جمیله_زارعی
🇮🇷 @linguiran

?? فرصت نهایی برای ثبت‌نام دکتری ۱۴۰۴ آغاز شد.

متقاضیان شرکت در آزمون دکتری نیمه‌متمرکز ۱۴۰۴ دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، همچنین دانشگاه آزاد اسلامی، از امروز دوشنبه ۲۱ آبان فرصت مجدد دارند برای شرکت در این آزمون نام‌نویسی کنند؛
این فرصت تمدید نخواهد شد.

?? @linguiran

چرا زبان هر آن‌چه که چامسکی می‌گوید نیست؟
دنیل اِوِرِت
برگردان: آرش سالار
?? @linguiran

در فارسی باستان و فارسی میانه واج /ژ/ وجود نداشته و این /ژ/ های فارسی بازمانده زبان پهلوی اشکانی یا پارتی است. البته منظورم کلمات اصیل فارسی است نه واژه‌های فرانسوی دخیل در فارسی که آنها هم واج /ژ/ دارند.
برای مثال در واژه "شیر اوژن" جزء "اوژن" از زبان پارتی (پهلوی اشکانی) گرفته شده‌ است. هرگاه در ریشه هندواروپایی اولیه واج /ک/ یا /گ/ داشته باشیم در ماده مضارع فارسی باستان به جایش به ترتیب واج /چ/ یا /ج/ خواهیم داشت:
ماده فارسی باستان<ریشه هندواروپایی
/k/ ⏩ /č/ چ
/g/ ⏩ /j/ ج
یکی از انواع ده‌گانه ساخت ماده مضارع این است که به ریشه، فقط a اضافه می‌کنیم. از ریشه -gan یا -jan به معنی 'زدن' ماده مضارع -jana در می‌آید که وقتی با پیشوند -ava بیاید خواهیم داشت:
ava- + jana- ⏩ ozan- فارسی میانه
ava- + jana- ⏩ ožan زبان پارتی
پس "اوژن" در کلمه "شیر اوژن" به معنی "شیر افکن" از زبان پارتی گرفته شده است.
#فریبرز_کوچکی‌_زاد
?? @linguiran

زبان‌های باستانی و ادیان آسمانی در گفت‌وگو با دکتر #ژاله_آموزگار

?? @linguiran

شیوه نگارش پایان‌نامه/ رساله
?? @linguiran

نسبت نوازندگی با نویسندگی

در موسیقی، مفهومی داریم به‌نامِ «موتیف». موتیف کوچک‌ترین واحدِ دارای مفهوم است. «تِم» نیز مفهومی موسیقایی است که از چند موتیف ساخته می‌شود و بخشی از جمله را تشکیل می‌دهد.

چنان‌چه بخواهیم این سازه‌ها را با سازه‌های زبان تطبیق بدهیم، شاید غلط نباشد اگر موتیف را معادل «کلمه» و تِم را معادل «عبارت» بدانیم؛ هم‌چنان‌که در زبان هم از ترکیبِ کلمه‌ها عبارت‌ها و از ترکیبِ عبارت‌ها جمله‌ها ساخته می‌شوند.

نوازندگان برای تمرینِ نواختن یا ساختنِ یک قطعه، سال‌ها روش‌مندانه و نظام‌‌مندانه، جمله‌های خاص و قطعه‌های پیشین را می‌شنوند و بارها موتیف‌ها و تِم‌های آن را تحلیل و تمرین می‌کنند. این کار آن‌قدر تکرار می‌شود که اصطلاحاً ملکهٔ ذهن نوازنده می‌گردد و او در بداهه‌نوازی‌ و آهنگ‌سازی‌، آن موتیف یا تم یا جمله یا آمیزه‌ای بدیع از همهٔ آن‌ها را ناخودآگاه به‌ کار می‌گیرد.

اما حین بداهه‌نوازی، نوازنده دیگر چندان ذهنش را مشغول انتخاب موتیف‌ها و تم‌ها و جمله‌ها نمی‌کند، بلکه عناصری که سال‌ها شنیده و نواخته است، عیناً یا به‌طرزی نو، بر مغز و دست وی جاری می‌شوند. این پدیده موجب می‌شود بخش عمدهٔ فکر نوازنده به حفظ ضرب و ضرب‌آهنگ و انسجام ساختاری قطعه اختصاص یابد.

چنین پدیده‌ای برای نویسندهٔ ورزیده نیز رخ می‌دهد. او سال‌ها آن‌قدر متن خوانده است و جملات و عبارات و کلماتش را تحلیل و تمرین کرده است که موقع نوشتن، انتخاب آن عناصر دیگر توان و زمان چندانی از او نمی‌گیرد و می‌تواند با فکری آزادتر به پرداختِ هرچه آموده‌تر و آزموده‌تر نوشته‌اش بپردازد.

اما آن‌چه گفتم بِدان معنا نیست که نویسنده یا نوازندهٔ ورزیده در انتخاب واژه‌ها یا موتیف‌ها دقت نمی‌کند؛ بلکه بدین معناست که بر اثر تمرین بسیار، واژه‌آگاهی یا موتیف‌آگاهیِ وی به‌قدری رشد یافته است که پردازش زبانی یا موسیقایی برایش به‌نسبتِ تازه‌کاران بسیار سریع‌تر و آسان‌تر است. البته نمی‌توان ادعا کرد که آن‌چه کهنه‌کاران برمی‌گزینند لزوماً دقیق‌ترین گزینه است و نمونهٔ بهتری از آن نیست.

در موسیقی، نوازنده و به‌خصوص آهنگ‌ساز، انواع سبک‌ها را بسیار گوش می‌دهد و مدت‌ها بر سبک یا نوازندهٔ خاصی تمرکز می‌کند تا بتواند خصوصیات آن سبک یا آن شخص را دریابد، و آن گاه که بر آن اِشراف می‌یابد، می‌تواند شبیه‌سازی یا تقلیدش کند. این‌گونه است که نوازنده آهنگی می‌سازد که رنگ‌وبوی آهنگ‌های موتسارت را می‌دهد، حال‌آن‌که موتسارت آن آهنگ را نساخته است.

در نوشتن هم نویسنده با مطالعهٔ متمرکز و فشردهٔ آثار یک سبک یا یک شخص، قادر است بر ویژگی‌های بارزِ آن مسلط شود و متنی بنویسد که کاملاً شبیه نوشته‌ای معیّن است، اما آن نوشته از قلم نویسندگان آن سبک نتراویده است. این کار اگرچه ممکن است هیچ‌گاه به‌صورت مستقیم به‌ کار نویسنده نیاید، اما توان نویسنده را در انعطافِ نثری افزایش می‌دهد و او را در به‌کارگیری انواع سبک‌ها توانا می‌سازد.

#زبان #موسیقی #نگارش
#نویسنده #نوازنده

معین پایدار، ۰۴ خرداد ۱۴۰۳

‘The personal is political."
"هر امر شخصی سیاسی است"

According to Arendt"to think politically is to develop the ability to see things from a multiplicity of perspectives."Political linguistics was the first attempt to create an academic discipline for the research of political discourse.Critical linguistic research began in the wake of National Socialism and was conducted primarily by Victor Klemperer (1947, 2005) and Rolf Sternberger (Sternberger et al., 1957) who both paved the way for the new discipline.Both Klemperer and Sternberger sampled, categorized and described the words used during the Nazi regime: many words had acquired new meanings, other words were forbidden (borrowed words from other languages), and neologisms (new words) were created; similar language policies were adopted by former communist totalitarian regimes (Wodak and Kirsch,1995).Controlling language in this way implies an attempt to control the (minds and thoughts of) people.Burkhardt (1996: 79) proposed the use of ‘political language’ as the generic phrase comprising ‘all types of public, institutional and private talks on political issues, all types of texts typical of politics as well as the use of lexical and stylistic linguistic instruments characterizing talks about political contexts’.Nowdays,looking at the language of politics as an occupation is important because it helps us to understand how language is used by those who wish to gain power, those who wish to exercise power and those who wish to keep power.(Beard,2000:2).Critical discourse analysts openly adopt a political position. These critical discourse analysts wish to understand, expose and ultimately resist latent racist ideologies and arguments in texts with a view to achieving changes in the social structure.
به گفته آرنت، سیاسی اندیشیدن یعنی توانِ نگریستن انسان به پدیده‌ها از چشم‌اندازهای گوناگون.
زبان‌شناسی سیاسی نخستین تلاش در راستای ایجادِ رشته‌ای آکادمیک برای پژوهشِ گفتمانِ سیاسی بود. پژوهش‌های انتقادی زبانشناختی با برآمدنِ ناسیونال سوسیالیسم (نازیسم) سر برافراشت و در وهله نخست از سوی ویکتور کلِمپرِر و رولف استرنبرگ صورت پذیرفت که هر دو راه را برای این رشته جدید هموار ساختند. هم کلِمپرِر و هم استرنبرگ واژه‌های به‌کار گرفته شدە در دوران رژیم نازی را، نمونه‌برداری، دسته‌بندی و توصیف نمودند: بسیاری از واژه‌ها به معنای جدید آغشته شدە، برخی دیگر همچو (وام‌گیری از دیگر زبان‌‌ها) ممنوع شدند و نیز نوواژه‌ها (واژه‌های جدید) ساخته شدند.سیاست‌های زبانی مشابهی از سوی حکومت‌های پیشینِ تمامیت‌خواهِ کمونیستی، دنبال شد.کنترل و مهارِ زبان از این راه، نشان از کنترل (اذهان و اندیشه‌های) افراد بود. برخارت بکارگیری از زبانِ سیاسی را همچو عبارات عمومی مطرح نمود که دربرگیرنده انواع گفتگوهای نهادی، عمومی و خصوصی بر روی مسائل سیاسی بود و نیز بکارگیری ابزارهای زبانشناختی واژگانی و سبکی که توصیف‌کننده بافت‌های سیاسی بود،را مطرح ساخت.
امروزە، نگریستن به زبانِ سیاست به عنوان یک پیشه بسَ مهم است چراکه این امر ما را یاری می‌رساند تا دریابیم چگونه افرادی که هوای کسبِ قدرت و اعمال و حفظ قدرت را در سر می‌پروارنند، از زبان بهره می‌گیرند. از نگاە هارت، تحلیل‌گران گفتمان انتقادی، آشکارا نگرش و موضع سیاسی را بر می‌گزینند. این تحلیل‌گران برآنند تا مقاومت در برابر ایدئولوژی و استدلال‌های نژادپرستانه نهفته در دلِ متون را دریابند و برملا سازند که این امر با هدف تغییر در ساختار جامعه صورت می‌پذیرد.
دکتر #عادل_محمدی
?? @linguiran