🔍 قرآن و زیرمتن‌هایش: ارتباط قرآن با متون بایبلی و پسابایبلی

📕 کتاب « قرآن و بایبل، متن و تفسیر، نویسنده: گابریل سعید رینولدز، ترجمه: کاری از گروه مترجمان عنقاء، انتشارات دانشگاه ییل، سال ۲۰۱۸ میلادی»

📜 فرسته‌ی ۳ : بخش‌هایی از مقدمه

🔻 من در این کتاب از رویکرد «گاهشمارانه» به قرآن اجتناب کرده‌ام؛ یعنی رویکردی که فرض می‌کند می‌توان بخش‌های مختلف قرآن را به برهه‌های مختلف حیات محمّد [ص] نسبت داد و بر همین اساس سوره‌ها را به مکّی و مدنی تقسیم می‌کند.

🔻 در حین نوشتن این کتاب، بارها و بارها به من یادآوری می‌شد که در سوره‌های به اصطلاح مکّی (به عنوان مثال سوره‌های اعراف، مریم، شعراء، قصص، احقاف، نوح) بخش‌های فراوانی با حال و هوای بایبلی وجود دارد، با این که مکّه (بر اساس زندگی‌نامه‌ی پیامبر) باید شهری کاملاً بت‌پرست می‌بود. چنین فرازهایی باید برای مخاطبانی با ذهنیت بایبلی – از جمله یهودیان و مسیحیان – نوشته یا خوانده شده باشند و نه برای مخاطبانی مشرک و بت‌پرست.

🔻 من معتقدم که روایات معروف به «اسباب نزول» تلاش‌های مسلمانان بعدی برای ارائه‌ی بستری روایی برای مطالب قرآنی است. هدف ما در اثر حاضر این است که به آن چه قرآن خود به ما می‌گوید نظر کنیم، نه آن چه که داستان‌نویسان بعدی پیرامون قرآن نقل کرده‌اند. من این رویکرد را «قرآن‌گرا» می‌نامم: توجه کردن به متن قرآن، فارغ از مقولات بعدی که سنّت تفسیری خلق کرده‌است.

#قرآن #قرآن‌پژوهی #زیرمتن #بایبل
#Quran #Quranic_Studies #Subtext #Hypotext #Bible #Biblical #Post_Biblical

@anqanotes

🔍 قرآن و زیرمتن‌هایش: ارتباط قرآن با متون بایبلی و پسابایبلی

📕 کتاب « قرآن و بایبل، متن و تفسیر، نویسنده: گابریل سعید رینولدز، ترجمه: کاری از گروه مترجمان عنقاء، انتشارات دانشگاه ییل، سال ۲۰۱۸ میلادی»

📜 فرسته‌ی ۲ : بخش‌هایی از مقدمه

🔻 قرآن از نظر ادبی و دینی اثری اصیل است: قرآن صرفاً مطالبی را از یهودیان یا مسیحیان به عاریت نگرفته، بلکه خود نقشی فعّال در توسعه‌ی مطالب بایبلی ایفا کرده‌است. اما در هر حال، قرآن به شدت به دانش مخاطبانش از بایبل و سنّت‌هایی که ریشه در بایبل دارد، تکیه کرده‌است. در این مورد باید گفت رابطه‌ی قرآن با مطالب بایبلی بسیار فراتر از روایات داستانی است.

🔻 دیدگاه قرآن در مورد آفرینش و فرجام‌شناسی (آغاز و انجام جهان)، کیهان‌شناسی‌اش، بهره‌گیری‌اش از داستان‌های تمثیلی، و مباحثش پیرامون مسائل حقوقی، همگی عمیقاً به سنّت بایبلی مرتبطند. حتی تصویر قرآن از نبوت محمّد [ص] (این اندیشه که خدا فرشته‌ای به سوی کسی می‌فرستد و او را مأمور می‌کند که پیام‌های فرشته را به قومش برساند) بایبلی است. اثر حاضر به دنبال آن است که با نشان دادن سنّت‌های بایبلی مرتبط به درک معنای قرآن یاری برساند.

🔻 از همان صدر اسلام مفسران سنّتی مسلمان همچون مقاتل‌بن‌سلیمان (متوفی ۱۵۰/۷۶۷) در تلاش برای قابل فهم کردن متن قرآن، اغلب به روایات بایبلی متوسل می‌شدند. در نهایت، چنین روایاتی به عنوان اسرائیلیات شناخته شدند و برخی از علمای اهل حدیث، به سبب غیرقابل اعتماد بودن این روایات (زیرا از طریق سلسله‌ی معتبری از راویان منتهی به پیامبر یا صحابه به دست ما نرسیده‌اند) بدان‌ها حمله کردند. با این حال، تا آن زمان بسیاری از احادیثی که این علمای اهل حدیث در عوض برای توضیح مطالب قرآنی بدان‌ها استناد می‌کردند، خود آمیخته با مطالبی از بایبل یا ادبیات یهودی و مسیحی پسابایبلی شده‌بودند.

#قرآن #قرآن‌پژوهی #زیرمتن #بایبل
#Quran #Quranic_Studies #Subtext #Hypotext #Bible #Biblical #Post_Biblical

@anqanotes

🔍 قرآن و زیرمتن‌هایش: ارتباط قرآن با متون بایبلی و پسابایبلی

📕 کتاب « قرآن و بایبل، متن و تفسیر، نویسنده: گابریل سعید رینولدز، ترجمه: کاری از گروه مترجمان عنقاء، انتشارات دانشگاه ییل، سال ۲۰۱۸ میلادی»

📜 فرسته‌ی ۱ : بخش‌هایی از مقدمه

🔻 امروزه مسیحیان بایبل را اثری متشکل از دو بخش می‌دانند، عهد عتیق و عهد جدید، و احتمالاً در نظرشان بدیهی است که این دو بخش جزئی از متن مقدس ایشان باشند. با این حال، در نظر برخی در کلیساهای اولیه بدیهی نبود که عهد عتیق جزئی از متن مقدس باشد.

🔻 اسلام نخستین در مورد بایبل یهودی و مسیحی با انتخاب مشابهی روبه‌رو بود. در مقام نظر، ممکن بود مسلمانان بایبل را متن مقدس معتبری بدانند. شواهدی وجود دارد که مؤلف قرآن چنین اعتباری را به بایبل نسبت داده‌است. در یک جا صدای الهی قرآن به پیامبرش دستور می‌دهد که اگر تردید دارد از «کسانی که کتاب می‌خوانند» بپرسد (۱۰<یونس>: ۹۴). در جای دیگر این صدا دستور می‌دهد که «اهل انجیل» به آن‌چه خدا در آن نازل کرده داوری کنند (۵<اَلمائده>: ۴۷). با این حال، قرآن در آیات دیگر به مخفی‌نمودن جزئی از متن و تغییر بخش‌هایی از آن توسط اهل کتاب اشاره می‌کند.

🔻 جامعه‌ی نخستین اسلامی تا حدی با الهام از این دست آیات، به این نتیجه رسید که بایبل معتبر نیست، و جعلی (مُحَرَّف) است. می‌توان تصور کرد که این جامعه می‌توانست تصمیم متفاوتی بگیرد، و اعتبار شکل خاصی از بایبل را به عنوان متن مقدس تصدیق کند، مشابه تصمیمی که مسیحیان نخستین در قبال کتاب مقدس عبری گرفتند.

#قرآن #قرآن‌پژوهی #زیرمتن #بایبل
#Quran #Quranic_Studies #Subtext #Hypotext #Bible #Biblical #Post_Biblical

@anqanotes

📕 مقدمه‌ی کتاب « قرآن و بایبل، متن و تفسیر، نویسنده: گابریل سعید رینولدز، ترجمه: کاری از گروه مترجمان عنقاء، انتشارات دانشگاه ییل، سال ۲۰۱۸ میلادی»

@anqanotes

ادامه از👆**

🔍 قرآن و زیرمتن‌هایش: ارتباط قرآن با متون بایبلی و پسابایبلی

✨ معرفی کتاب

📌 معرفی کتاب «قرآن و بایبِل: متن و تفسیر» نوشته‌ی گابرییِل سعید رِینولدز در سال ۲۰۱۸ میلادی

📜 فرسته‌ی ۴ از ۴: رهیافت و روش پژوهش**

🔻رینولدز در این کتاب رهیافت تفسیری ویژه‌ای را اتخاذ کرده است که فی‌نفسه ارزش بررسی و نگارشِ جُستاری جداگانه دارد. دوری‌جستن از رهیافت‌های تفسیری غالب در میان مسلمانان در سده‌های میانه‌ نقطه‌ی عزیمتِ روش‌شناختی او در این کتاب است. رهیافت و روش‌های غالب در تفاسیر مسلمانان این بوده است که آیات قرآن را در پرتوی رهیافتی به ظاهر تاریخی و به‌ترتیبی که به «ترتیب نزول» موسوم است تبیین و تفسیر می‌کرده‌اند. استفاده از روش‌هایی همچون توجه به ترتیب نزول، شأن و أسباب نزول، تفکیک‌ سوره‌ها به مکّی و مدنی، تمسک به روایات و نقل‌های نبوی و غیرنبوی، و سیره و سنّتِ پیامبر اسلام در میان آثار تفسیری مسلمانان بسیار پرتعداد است. در این رهیافت، بعضی مفسران تا آنجا پیش‌رفته‌اند که ادعا می‌کنند می‌توان بخش‌های گوناگون قرآن را با برهه‌های گوناگون زندگی پیامبر متناظر کرد و آنگاه آیات آن بخش را در پرتوی حوادث تاریخی آن برهه تبیین و تفسیر کرد. اما رینولدز خوانشِ قرآن «به ترتیب زمانی» را معتبر نمی‌داند. او دلایل خود در مخالفت با اعتبار چنین رهیافت و روش‌های تفسیری را در مقاله‌ای جداگانه پیش از انتشار این کتاب منتشر کرده است.

🔻 رینولدز دو دلیل اصلی برای مخالفت با چنین رهیافتی ذکر می‌کند. دلیل یکم این است که گفت‌وگوی قرآن با یهودیان و مسیحیان در سوره‌هایی که به سوره‌های مکّی شهرت دارند نیز به فراوانی دیده می‌شود، در حالی که اغلب ساکنان مکّه مشرکان و چندخداپرستان بوده‌اند. البته این دلیلی چندان محکم نمی‌نُماید و می‌توان دلایلی برای تبیین حضور پررنگ گفت‌وگوهای بینامتنی قرآن و بایبل در سوره‌های مشهور به سوره‌های مکّی نیز ارائه کرد.

🔻 دلیل دوم، باور رینولدز به این مطلب است که روایت‌های «أسباب النزول» خود نقل‌هایی مجعول و برساخته‌اند که به قصد ایجادِ زمینه و بافتاری برای آیات قرآن و توجیه و تبیین و تفسیر آیات در زمان‌هایی متأخر در دوران اسلامی تولید شده‌اند. به بیان دیگر، روایت‌های أسباب النزول و شأن نزول رشته‌هایی هستند که بعدها به قصد ایجاد تناظر میان آیات قرآن با برهه‌های تاریخی در زندگی پیامبر به هم بافته شده‌اند.

🔻 رینولدز برای شناخت زمینه و بافتاری که متن قرآن در آن ظاهر شده است به زیرمتن‌های قرآن و متونی که واقعا می‌توان آن‌ها را پیشااسلامی و پیشاقرآنی دانست، یعنی متون بایبلی، بعضی از متون پسابایبلی، بعضی از متون بیناعهدِینی، و بعضی از متون مشکوک و منحول که پیشاقرآنی نیز باشند، رجوع می‌کند.

🔻با این حال، قرآن در نگاه رینولدز متنی اصیل و بدیع است، زیرا برخلاف باور عام که اصالت و بداعت قرآن را در عدم ارتباط آن با متون پیشاقرآنی (از جمله متون بایبلی و پسابایبلی) می‌داند، رینولدز اصالت و بداعت قرآن را در ارتباط و گفت‌وگوی آن با زیرمتن‌های خود می‌بیند.

📗 برای ارجاع به این کتاب می‌توانید از عبارت زیر استفاده کنید:
Reynolds, Gabriel Said. The Qur’an and the Bible: Text and Commentary. New Haven: Yale University Press, 2018.

#قرآن #قرآن‌پژوهی #بایبل #قرآن_و_بایبل #متون_بایبلی #زیرمتن‌_قرآنی

#Quran #Quranic_Studies #bible
#Quran_and_Bible #hypotext

🖋زهیر میرکریمی

@anqanotes

ادامه از 👆

*🔍* قرآن و زیرمتن‌هایش: ارتباط قرآن با متون بایبلی و پسابایبلی

✨ معرفی کتاب

📌 معرفی کتاب «قرآن و بایبِل: متن و تفسیر» نوشته‌ی گابرییِل سعید رِینولدز در سال ۲۰۱۸ میلاد

📜 فرسته‌ی ۳ از ۴: ساختار کتاب**

🔻در ابتدای کتاب، رینولدز در مقدمه‌ای مُفصّل، افزون بر پرداختن به نگاه مسلمانان به رابطه‌ی قرآن و بایبل، به معرفی اجمالی محتوا، منابع اصلی، ساختار، و روش‌شناسیِ پژوهش پرداخته است.

🔻پس از مقدمه، بدنه‌ی اصلی کتاب در ۱۱۴ بخش مطابق با نام سوره‌های قرآن آمده است. در هر بخش،‌ ابتدا متن آیه یا دسته‌ای از آیه‌ها در هر سوره (البته فقط ترجمه‌ی انگلیسی آنها) آورده شده است و سپس در ذیل آن‌ها ارجاعات به متون بایبلی و پسابایبلی آمده‌اند. در مواردی اما شروح و تفاسیر رینولدز، یا اشاره‌هایی به تفاسیر مسلمانان، یا ارجاعات درون‌متنی آیه‌ها به یکدیگر نیز اضافه شده‌اند. پس از بدنه‌ی اصلی کتاب، رینولدز در بخشی با عنوان «یادداشتی درباره‌ی منابع» به ذکر کتاب‌ها و نویسندگانی می‌پردازد که پژوهش‌ها و آثارشان الهام‌بخش پژوهش‌های رینولدز و نگارش این کتاب بوده‌اند. او در این بخش افزون بر ارائه‌ی خط‌سیری مشخص از ابتناء آثار تطبیقی و قرآن‌پژوهانه بر یکدیگر تا منتهی‌شدن به این کتاب، به اجمال کتاب‌شناسی توصیفی این حوزه‌ی پژوهشی را نیز به خواننده ارائه می‌کند.

🔻در بخش بعدی کتاب با عنوان «گزیده‌ی کتاب‌شناسی»، نویسنده بیش از ۳۰۰ منبع و مأخذ را در چهار دسته فهرست کرده است: دسته‌ی یکم ترجمه‌ها و تفاسیر قرآن‌اند شاملِ ۱۶ ترجمه و تفسیر از قرآن به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، و آلمانی؛ دسته‌ی دوم منابع اولیه‌ی اسلامی شامل نُه منبع از کتاب‌های سیره، تفاسیر، اسباب النزول، و معاجم اللُغَة؛ دسته‌ی سوم منابع اولیه‌ی غیراسلامی شامل ۸۵ منبع از متون بایبلی، پسابایبلی، متون مشکوک و منحول، متون رَبَّنی، مدراشی، تلمودی، و تفسیری تا سده‌ی ششم میلادی (یعنی تا پیش از ظهور اسلام)؛ و دسته‌ی چهارم منابع ثانویه و متأخر شامل ۲۱۹ منبع از دو سده‌ی اخیر. دو بخش پایانی کتاب، به‌ترتیب، دربردارنده‌ی نمایه‌ی اسامی خاص و عام در قرآن (با ارجاع به سوره و آیه)، و نمایه‌ی ارجاعات این کتاب به بایبل (با ارجاع به کتاب، بخش، و آیه) است.

🔻یکی از برتری‌های کتاب رینولدز بر دیگر کارهای مشابه این است که بررسی ارتباط‌های بینامتنی میان قرآن و بایبل در این کتاب به ترتیب چینش سوره‌های قرآن (ترتیبِ مُصحَف) آمده است. متن قرآن با ترجمه‌ی انگلیسی در این کتاب متن اصلی قرار گرفته است و شروح و ارجاعات به بایبل و متون پسابایبلی در ذیل هر آیه یا هر چند آیه از قرآن آمده‌اند.

@anqanotes

ادامه در 👇

*?* آوا (صوت) دهمین نشست «خیلی دور خیلی نزدیک» در دورنما با خداداد رضاخانی و زهیر میرکریمی

? بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام: روایتی بدیل از فتوحاتِ عربی-اسلامی و سقوطِ شاهنشاهیِ ساسانی**

? زهیر میرکریمی

@anqanotes