تحلیل بانو گوهر خیراندیش از فیلم پرستار زمین کار سعید نوری

خیال‌پردازی سینما و شلاق واقعیت
سعید نوری?... در «نازنین» (علی‌رضا داودنژاد، 1354) یک دختر جوان تنها (گوگوش) از یک سرباز فراری، در یک رابطۀ خارج از ازدواج، باردار شده و جوانک هم حاضر نیست مسئولیتش را بپذیرد و بیش‌ترین چیزی که به عقلش می‌رسد سقط جنین است.
این‌که چه می‌شود که ناگهان طرف از این رو به آن رو می‌شود و با مرگ یک نفر دیگر تصمیمش برای نگه داشتن بچه عوض می‌شود و از سقط جنین صرف‌نظر می‌کند یک طرف، پایانی که این زن و شوهرِ آینده را در مسیر جاده‌ای همراه با بچه‌ها و نوه‌های‌شان نشان می‌دهد که هر چه پیش می‌روند زیادتر می‌شوند و یک گله آدم دنبال این دو جوان نارس عقلی می‌افتند یک طرف دیگر.
این پایان، ناخودآگاه افزایش ناگهانی جمعیت ایران در دهۀ نخست بعد از انقلاب را بازتاب می‌دهد. گرچه این دو جوان در طول فیلم زن و شوهر نیستند اما آن‌چه تجربه می‌کنند تصمیم زوج‌های امروزی است.
آمار نشان می‌دهد که چه زوج‌های ازدواج سفید که در آمار نمی‌آیند یا زوج‌های رسمی که حداقل هشت میلیون نفر از جمعیت فعلی کشورند، با این پدیده مواجهند و در مواجهه با تردیدهای آن‌ها که زادۀ شرایط دشوار اجتماعی در بیش‌تر زمینه‌هاست، پایان «نازنین» خیال‌خامِ خوش‌بینانه‌ و ساده‌انگارانه‌ای‌ست که مثل آب سردی بر مسیر پرپیچ‌وخم واقعیت در فیلم ریخته شده تا سینما اتفاقاً در همین نقاط خط درامش را از واقعیت جدا کند و آلترناتیوی خوشایندتر از زندگی روزمره در برابر تماشاگر بگذارد؛ چیزی که امروز دیگر در سینمای ایران کم‌تر خریدار دارد و اتفاقاً شلاق واقعیت تحمیلی و تنگ شدن فضای تصمیم‌گیری آزاد برای آینده و هزار ملاحظه و تدبیر بی‌فایده برای انجام این تکثیر نسل است که از صورت‌مسألۀ فیلم‌های مهم اجتماعی خارج شده است.
در شرایط امروزی، زهی خیال باطل که بدون در نظر گرفتن نقش پول و رفاه و تأثیر رسانه‌ها و آگاهی فردی تک‌تک شهروندان این مملکت بشود این قدر ساده مسأله را حل کرد...*

*متن کامل این مقاله را با عنوان «روابط زن و شوهرها در سه دهۀ اول سینمای ایران» در صفحات 26تا29 شمارۀ مرداد «فیلم امروز» بخوانید.

اولین تصاویر منتشر شده از مگالوپولیس (فرانسیس فورد کاپولا)