? در LibLearnX چه می‌گذرد؟

آخرین دورۀ LibLearnX
گردهمایی «تجربه یادگیری کتابخانه‌ای»

این رویداد سالانه، برنامه‌ای حرفه‌ای و مشارکتی است که با هدف انگیزه‌بخشی، الهام‌بخشی و تعامل درباره آینده کتابخانه‌ها طراحی شده است.

این برنامه شامل آموزش‌های تعاملی، فرصت‌های شبکه‌سازی، نمایشگاه‌های تخصصی و نشست‌های مدیریتی است و فضایی برای تبادل ایده‌ها و تجربه‌ها فراهم می‌کند.

این رویداد برای مدیران، کتابداران، دانشجویان و تمامی حرفه‌ای‌های حوزه کتابداری از سراسر جهان طراحی شده است.

گردهمایی امسال از ۲۴ تا ۲۷ ژانویه ۲۰۲۵ (برابر۵ تا ۸ بهمن ۱۴۰۳) در آریزونای امریکا برگزار می‌شود و هزینه ثبت‌نام آن حدود ۴۰۰ دلار (بیش از ۳۰ میلیون تومان) است.

این آخرین دوره این رویداد خواهد بود.
انجمن کتابخانه‌های امریکا به دلیل کاهش مشارکت، برگزاری آن را در سال‌های آینده متوقف خواهد کرد.

وب‌سایت:
https://2025.alaliblearnx.org

*?? نمایشگاه کتاب چوکوروای ترکیه*
Çukurova Kitap Fuarı

هفدهمین دوره نمایشگاه کتاب چوکوروا از شنبه ۲۲ دی ماه ۱۴۰۳ به مدت ۹ روز در شهر آدانا برگزار می‌شود.

*? انتشارهای جدید و متنوع: معرفی آخرین کتاب‌ها و آثار نویسندگان جدید در حوزه‌های مختلف از ادبیات تا هنر و آموزش
*? رویدادهای فرهنگی و ادبی:** جلسات شعرخوانی، کارگاه‌های آموزشی و پنل‌های ادبی با حضور نویسندگان برجسته

*✍️ برنامه‌های امضای کتاب: فرصتی برای ملاقات با نویسندگان محبوب و دریافت نسخه‌های امضاشده از آثارشان
*? تخفیف‌ها و پویش‌های ویژه:** ارائه کتاب‌ها و مجموعه‌های متنوع با تخفیف‌های جذاب

*? فعالیت‌های ویژه کودکان: کارگاه‌های آموزشی و تفریحی برای کودکان، محیطی مناسب برای خانواده‌ها
*? حضور سازمان‌های مدنی:** آشنایی با پروژه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی سازمان‌ها

وب ‌سایت: https://cukurovakitapfuari.com

هزینه ورود به نمایشگاه کتاب قاهره
یک پیشنهاد برای نمایشگاه کتاب تهران
*? ورودیه
نمایشگاه کتاب قاهره در سال گذشته بیش از ۴ میلیون و ۷۸۵ هزار بازدید داشته است.
ورود به این نمایشگاه رایگان نیست، اما هزینه آن تنها ۵ پوند مصر (برابر ۸ هزار تومان*) است.
با این مبلغ بسیار کم، همه می‌توانند به راحتی از این رویداد فرهنگی بازدید کنند.

*? مزایا
هزینه ورود به ثبت آمار واقعی بازدیدکنندگان کمک می‌کند. همچنین، زمان‌های شلوغی و خلوتی را مشخص کرده و برنامه‌ریزی نمایشگاه را بهبود می‌بخشد.
در سال گذشته، نمایشگاه کتاب قاهره بیش از ۳۸ میلیارد تومان از این محل کسب درآمد* کرده است.

*? پیشنهاد
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای استقرار ورودیه در نمایشگاه کتاب تهران، استفاده از بلیت مترو* است.
می‌توان بلیت متروی ویژه‌ای طراحی کرد که فقط برای ورود به نمایشگاه استفاده شود.
قیمت آن مشابه بلیت مترو است، روش کار برای مردم آشناست، تجهیزات لازم هم در مترو موجود است.
این روش هم عملی و کارآمد است، هم می‌تواند نتایج ارزشمندی داشته باشد.

? ۱۰ محور پیشنهادی کاغذک
برای علاقه‌مندان به مدرسه تابستانی مرزها
*? تجارت کتاب در مرزها*
سیاست‌های صادرات و واردات کتاب می‌تواند تعاملات مرزی را تقویت کنند. بررسی تجارت کتاب فراملی به انتخاب مناسب‌ترین نمایشگاه‌های کتاب و کتابفروشی‌های آنلاین خارجی برای حضور ناشران ایرانی کمک می‌کند.

? مرزها و ترجمه
مرزهای زبانی همواره فرصت‌ها و چالش‌هایی برای ترجمه کتاب ایجاد می‌کنند. با تسهیل ترجمه توسط هوش مصنوعی، برطرف کردن موانع زبانی می‌تواند به یافتن بازارهای جدید برای کتاب‌های ایرانی کمک کند.

*? کتابخانه‌های مرزی
کتابخانه‌های مستقر در نواحی مرزی می‌توانند دسترسی مردم محلی به منابع اطلاعاتی مورد نیازشان را بهبود بخشند. کتابخانه‌ها می‌توانند با کسب آمادگی، نقشی کلیدی برای تعاملات فرهنگی و تبادل دانش در مناطق مرزی ایفا کنند.
*? پژوهش‌های تطبیقی**
کشورهای مختلف تجارب متنوعی در حوزه کتاب دارند. برای مثال، ضریب نفوذ کتاب در قرقیزستان کمتر از ایران است، اما درآمد صنعت نشر آن بیشتر از ایران رشد کرده است. مقایسه این تفاوت‌ها می‌تواند بسیار آموزنده باشد.

*? نشر در جوامع چندفرهنگی*
چگونه می‌توان از طریق نشر، فرهنگ‌های مختلف را به هم نزدیک کرد؟ محتوای چندزبانه و چندفرهنگی می‌تواند به تقویت تعاملات فرهنگی و حفظ تنوع زبانی کمک کند. این موضوع هم در مورد مرزهای خارجی و هم مرزهای داخلی مصداق دارد.

*? همکاری منطقه‌ای در نشر*
ایجاد شبکه‌های همکاری میان ناشران می‌تواند بازارهای منطقه‌ای را توسعه دهد و زمینه تحقق سومین برنامه وزارت ارشاد در حوزه کتاب، چاپ و نشر (حمایت از گسترش ترجمه و نشر کتاب ایرانی در بازارهای هدف با اولویت کشورهای همسایه و ایران فرهنگی) را فراهم سازد.

*? فناوری و نشر دیجیتال*
فناوری‌های دیجیتال موانع جغرافیایی را در دسترسی به منابع اطلاعاتی از بین برده‌اند. نشر دیجیتال، کتابخانه‌های آنلاین و پلتفرم‌های انتشار کتاب امکان دسترسی جهانی به کتاب‌ها را فراهم کرده و جریان اطلاعات را تسهیل می‌کنند.

*? آمایش سرزمینی برای نشر*
اسناد و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی با شناسایی الگوهای دسترسی و ضعف‌های منطقه‌ای، به برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای نشر و ترویج مطالعه در مناطق مرزی کمک می‌کنند و ظرفیت‌ها را نشان می‌دهند.

*? حساسیت در انواع کتاب
نشر کتاب‌های ادبی، دینی، کودکان و سایر حوزه‌ها در آن سوی مرزها، هم فرصت‌های زیادی دارد و هم تهدیدهای پیچیده. این بخش از نشر می‌تواند به حساسیت‌ها توجه کند و به تعاملات فرهنگی کمک کند، یا ممکن است چالش‌هایی غیرضروری به وجود آورد.
*? اقتصاد نشر در مناطق مرزی**
اقتصاد نشر در مرزها نیاز به تحلیل تقاضا و شناسایی فرصت‌های تجاری دارد. بهبود زنجیره تأمین و توسعه بازارهای منطقه‌ای و جهانی می‌تواند راه‌های مؤثری برای رشد در این حوزه باشد.

*? اقدامات کیفی برای بهبود منابع*
چطور مجموعه کتابخانه‌های عمومی را تقویت کنیم؟

علاوه بر هدف‌گذاری کمّی واقع‌بینانه برای افزایش منابع، چند اقدام کلیدی می‌تواند بهره‌وری کتابخانه‌های عمومی را به‌شدت افزایش دهد. شگفت‌آور است که این تغییرات هنوز عملی نشده‌اند:

? خداحافظی با انبار مرکزی
الگوی خرید متمرکز و انبارداری، هرچند تخفیف قیمتی به همراه دارد، چالش‌هایی جدی ایجاد کرده است: هزینه‌های اضافی، تأخیر در توزیع و کاهش تناسب منابع با نیازهای گوناگون کتابخانه‌ها.
با واسطه‌زدایی و بهره‌گیری از فناوری، می‌توان منابع مناسب‌تر را سریع‌تر و با ملاحظات بهتر به کتابخانه‌ها رساند.

? ارزیابی مجموعه و وجین
کتابخانه‌ها به ابزارها و اختیاراتی نیاز دارند که ارزیابی و اصلاح به‌موقع مجموعه منابع را ممکن کنند.
افزودن قابلیت ارزیابی به نرم‌افزار کتابخانه‌ها می‌تواند فرآیند وجین را تسهیل کند.
بسیاری از کتاب‌های موجود، بر اساس اصول کتابداری، نیازمند وجین هستند تا جا برای منابع تازه‌تر باز شود.

? هماهنگی با رفتار مخاطب
با تغییر سریع رفتار مخاطبان، کتابخانه‌های عمومی باید در مجموعه‌سازی به قالب‌هایی مانند نسخه‌های الکترونیک، کتاب‌های صوتی و منابع چندرسانه‌ای توجه کنند تا بهتر پاسخگوی نیازها و علایق مردم باشند.

? همسوسازی منافع با کتابخانه‌ها
اجرای طرح‌های موفق جهانی مانند «حق امانت عمومی» که در آن کتابخانه‌ها هر سال مبلغی به نویسندگان آثار پرامانت می‌پردازند، ورود کتاب‌های بهتر به کتابخانه‌ها را تضمین می‌کند. این طرح همچنین باعث می‌شود پدیدآورندگان خودشان مروج امانت کتاب‌هایشان شوند.

آغاز این اقدامات و مدیریت تغییر آن می‌تواند تحولی بزرگ در کیفیت مجموعه کتابخانه‌ها ایجاد کند و منابعی شایسته‌تر به مردم عرضه کند.

*? تکلیف کمی وزیر برای منابع کتابخانه‌ها*
هدف‌گذاری وزارت ارشاد برای تعداد کتاب‌های کتابخانه عمومی

آخرین هدف‌گذاری رسمی برای منابع کتابخانه‌های عمومی توسط وزیر ارشاد سابق انجام شده است.
در صفحه ۷۹ برنامه وزارت ارشاد دولت سیزدهم (که در تابستان ۱۴۰۰ ارائه شده) هدف کمی ۷۶,۰۸۲,۰۰۰ نسخه برای تعداد کتاب‌های موجود در کتابخانه عمومی اعلام شده است.

تعهد وزیر برای رساندن تعداد منابع کتابخانه‌های عمومی به ۷۶ میلیون (از حدود ۴۷ میلیون نسخه موجود در آن زمان) به معنای خرید ۲۹ میلیون کتاب طی چهار سال بوده است.
با این حال، در سه سال اخیر ۴ تا ۵ میلیون نسخه کتاب به مجموعه افزوده شده و این هدف نیز با فاصله‌ زیادی محقق نشده است.

از میان دبیران کل نهاد کتابخانه‌ها در ۱۵ سال اخیر، آقای واعظی هر سال حدود ۴ میلیون، آقای مختارپور هر سال حدود ۱ میلیون و آقای رمضانی هر سال حدود ۱.۵ میلیون نسخه کتاب به مجموعه کتابخانه‌های عمومی کشور افزوده‌اند.

یکی از تصمیم‌های اصلی دبیر کل جدید نهاد، تعیین حجم خرید منابع و تأمین مالی آن است.
خرید کتاب‌های مناسب و روزآمد، زمینه مراجعه و امانت گسترده مردم را فراهم می‌سازد.

*? هدف‌گذاری هیات امنا برای منابع*
رویکردی مقایسه‌ای برای تعیین تعداد کتاب‌های کتابخانه عمومی

هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور در سند چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی در افق ایران ۱۴۰۴ به نوعی دیگر برای تعداد کتاب‌های کتابخانه هدف‌گذاری کرده‌اند؛ تا در این شاخص «جایگاه اولین کشور در منطقه» و «قرار گرفتن در زمره ۱۵ کشور برتر جهان» کسب شود.

شاخص «سرانه کتاب کتابخانه عمومی» در کشورهای کوچکی مانند ایسلند و فنلاند بالای ۷ است، اما در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، فرانسه، ژاپن، استرالیا و نیوزیلند تقریباً بین ۲ تا ۳ است.
در منطقه نیز کشورهای کوچکی مانند گرجستان و آذربایجان در این شاخص حدود ۵ هستند.
ایران طی ۱۵ سال گذشته ـ از هدف‌گذاری تا کنون ـ در این شاخص کمتر از ۱ بوده است.

هدف بزرگ چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی آگاهانه انتخاب شده بوده و تدوین‌کنندگان سند پیش از تصویب آن تأکید کرده‌اند:
«اجرای آن نیازمند یک جهش بودجه‌ای است و بدون این جهش قطعاً در اجرای سند با مشکل روبرو می‌شویم.»

? اطلاع‌رسانی فلوشیپ‌ها

فلوشیپ‌ها ابزارهایی مؤثر برای تقویت ناشران و فعالان حوزه نشر هستند که به آن‌ها امکان حضور در رویدادهای بین‌المللی و بهره‌مندی از حمایت‌های مختلف را می‌دهند.

متأسفانه، بسیاری از ناشران ایرانی از این فرصت‌های ارزشمند آگاهی ندارند و نمی‌توانند به‌درستی از آن‌ها استفاده کنند.
در صورت آگاهی به‌موقع، این برنامه‌ها می‌توانند نقشی مؤثر در توانمندسازی علاقه‌مندان ایفا کرده و زمینه‌های پیشرفت صنعت نشر ایران را فراهم آورند.

رسانه‌های حوزه کتاب می‌توانند با رصد دقیق رویدادهای بین‌المللی و شناسایی فلوشیپ‌ها، این فرصت‌ها را به ناشران ایرانی معرفی کنند.
همچنین با انتشار تجربیات برگزیدگان قبلی و تحلیل مزایا و چالش‌های هر فلوشیپ، می‌توانند ناشران را برای بهره‌برداری مناسب از این فرصت‌ها آماده کنند.

مشارکت گسترده ناشران ایرانی در فلوشیپ‌ها با اطلاع‌رسانی صحیح کاملاً در دسترس است.
اطلاع‌رسانی فلوشیپ‌ها علاوه بر اینکه به‌سرعت قابل اجرا است، موجب استقبال مخاطبان خواهد شد و در نهایت باعث تقویت جایگاه ناشران ایرانی در سطح جهان می‌شود.