ناردوغان بایرامی

بوزلو قایالارلا قارلی بؤلگه‌لر یییه‌سی اوْلان تۆرک‌لر ایچره قیش - قار - کۆلک هابئله بۆتۆنلۆکجه سوْیوقلوق‌لا باغلی قاورام‌لار(مفهوملار)، یاشام‌لارینین آیریلماز بیر پارچاسی اوْلاراق، بو قاورام‌لارلا باغلی دب‌لر، آلیشیق‌لیق‌لار، افسانه‌لر، بایرام‌لار، توْی‌لار، قوتلامالار، قارغی‌لامالار و... اسکی‌ چاغ‌لاردان وارلیقلارینی قوْرویاراق بو گۆنۆمۆزه چاتیبلار.
اؤرنک اۆچۆن کئچمیش یازی‌لاردا دا توْخاندیغیمیز کیمی؛
قیش دؤنمی‌نین هر گۆنۆ یا نئچه گۆنۆن اؤزۆنه آیید اوْلان آدلاری(کۆر دوْغولو، قاری کۆله‌یی، بؤیۆک چیلله، خیردا چیلله، چیلله بئچه، سئرچه کۆله‌یی، چار-چار،
آلا چلپوْو، دارغان و...) .
بو دؤنم‌ده اوْلان سایسیز بایرام‌لار و اؤزل گۆنلر؛ (ایکینجی آیزیت بایرامی [قارا شامان‌لار یئرینه گتیردیکلری تؤرن، قادین‌لارین قاتیلماغی‌لا]، آیاز قوْرقونون یورتو، قوْچاغان، پاکتی‌قان، سایاغان، پایناغان، ناردوْغان و...) .
ایسلامدان اۆنجه تۆرکلر، بو بایراملاری داها گؤزل و آرتیق احتیشام‌لا قوتلایارمیشلار.
سومئرلی‌لر ۵۰۰۰ ایل اؤنجه، بو دبلری بین‌النهرین‌ه داشییاراق، سونرالار بو دبلرله بایرام‌لار میتراییسم آیین‌لری هابئله باشقا خالقلارین عنعنه‌لرینه ده کئچیبدیر.
تۆرکلرین میفیک دۆشونجه‌سینده گئجه ایله گۆندوز [ قارانلیق‌لارلا ایشیق‌لیق‌لار دۆنیاسی] ساواشدادیرلار.
اۆلگن خان‌لا ائرلیک خان ساواشی.
سوْنوندا ناردوْغان گئجه‌سینده، گۆن ـ گئجه‌یه غالیب گلیر [ گۆندۆزلر اوزونلاشماغا باشلایار ].
گۆنش(نار) اسارتدن قورتولاراق، اؤزگۆرلۆیه بوراخیلیر { دده‌قوْرقود بوْیلاریندا دا اوْروز خان گۆنش‌تانریچاسینی، اسارتدن قورتاریب، ایشیق‌لیق‌لار قارانلیق‌لارا قارشی ساواشی قازانیب/قیش چیخیر}.
بیر سیرا تۆرکلر ایسلامدان سوْنرا، قمری تقویم‌دن یارارلاندیقلاری اۆچون، سار‌آی‌ دوْغولان گۆن «بدر، هیلال بۆتون‌لشدییی گۆن»ۆن ائرته‌سینی؛ تولون تام‌آی (دوْلون تام‌آی) آدلاندیراراق بو گۆنۆ یئنی ایل باشلانغیجی کیمی نظرده توتارلار.
بونلاردان قیراق چام، یاشام، شام آغاجی‌لا بیر سیرا یئرلرده اؤلمزلیک‌ و قالارغی‌لیق سیمگه‌سی اوْلان؛ سرو آغاجی [آردوش، آردیش، آردیج] آغاجی آلتیندا شنلیک تؤره‌نی کئچیریلیب، بو گۆن قوتلانار.
گنج‌لر و اۆرک‌لرینده گیزلی ایستک‌لری اوْلانلار، همن آغاجین بوداقلارینا رنگلی پارچالارلا روبان‌لار دۆیونله‌ییب اییی دیلک‌لر توتاردیلار.
بوگۆنلر آذربایجانیمیزدا آردیج آغاجلاری‌لا پیر آغاجلارینا باغلانانان بئزلرله پارچالار کیمی.
اسکی تۆرک میفیک دۆشونجه‌سی‌ایله باغلی، یاشام آغاجی، آغ‌شام آغاجی، آک‌چام آغاجی [ حایات آغاجی ] دۆنیانین لاپ اورتاسیندا(گؤبه‌یینده) یئرلشیر، اوْنون اوزونلوغو گؤیلرده اوْلان اۆلگن‌خان‌ین (یاخشی‌لیق‌لار تانریسی) ساراییندان باشلایاراق یئرین دیبینده یاشایان ائرلیک‌خان‌ین(پیس‌لیک تانریسی) داخماسینا قدر اوزانیر.
یئرایله گؤیۆ بیر - بیرینه باغلاییر،
اوْ اۆزدن بوگۆن بۆتون اینسانلار، گؤزلجه‌سینه بزنمیش اوْلان بو قوتسال آغاج‌ین آلتیندا توْپلانیب، شنلیک تؤرن‌لری قوروب، ساز ـ قوپوزلا چال ـ چاغیر ائدرمیشلر.
[ بیر سیرا نظریه‌لره گؤره، کریسمس و عیسی مسیح‌ین دوْغوشوندا بزه‌نن شام«کاج» آغاجی و نوئل بابا دبی بوندان توتولوبدور، فلسطین و شام توْرپاقلاریندا کاج آغاجی گؤیرمز، و بو دب اوْرتا آسییا یئرلی طرفیندن اوْنلارا پای وئریلیبدیر]
آیازخان (آیاز آتا) سوْیوقلوق تانریچاسی‌دیر، اوْ قیش‌ین چتین گۆنلرینده ، نوه‌سی ساییلان قیش‌قیزی‌لا بیرلیکده، گئییک‌لرینه باغلانان سۆرۆتمه‌لرله داغ‌لاری، اوْبالاری گزیب گؤزل اوشاقلارا پای‌لار باغیشلاییب، داردا قالان اینسانلارا یاردیم ائدر،آذربایجان اساطیرینده شاختا بابا آدی‌لا تانینان بو تانریچا، آک آیاس آدی‌لا دا تانینار.
آیاز آتا قیشین ایلک قاری‌نین یاغماسی عزیز توتولان«سوغومباسی» تؤرنی‌ایله بیرلیکده گؤزلره گؤرۆنر - قیشین ایلک قاری‌نین خبرچیسی کیمی.
بونلاردان قیراق، دلگان/دلقان تۆرک‌لری ایچره ناردوْغان بایرامی کیل‌وئی آدی‌لا تانینار
کیل‌وئی؛ گئییک، گوزن آنلامیندادیر
بیلدییینیز کیمی گوزن اوسطوره‌وی دۆشۆنجه‌ده گۆن‌له ایلگی‌ده‌دیر.
همن گئییک‌لر آیازخانین سۆرۆتمه‌سینی چکرلر.
ناردوْغان سؤزۆ
موغوللاردا: ناردوغان
آذربایجانلی‌لاردا: ناردوغان
تاتارلاردا: کویاش توغا[گۆنش دوغان]
باشقورت‌لار‌و اودمورت‌لار: ماردوغان
میشر تاتارلاری:راش تووا
موکشالار: نارداوان
رئرزیالار: نارداوا
چوواش‌لار: نارتاوان
آدی‌ایلا تانینیر.
ائله بو اۆزدن آذربایجانیمیزدا دا، بو گئجه اوْدلار یاندیریلیب، قازانج و اوغور سیمگه‌سی اوْلان قیرمیز و آل رنگلی مئیوه‌لردن(نار، قیرمیزآلما، اییده) و بایراما آیید اوْلان حالوالار یئییلیب، کۆرسۆ و اوْجاق باشیندا بایاتی اوْخویوب، گۆنشین اسارتدن قورتولماسی و نار‌ین(گۆنش‌ین) یئنی‌دن دوْغولماسینی بایرام ائدرلر.

داودعبدی
۱۴۰۳\۹\۳۰
@davud_ebdi

اوْ ۲۱ آذردن بیتمه‌ین ۲۱ آذرلره....

آذر، آذربایجان آیی‌دیر
ائله بو سؤزۆن تصدیقینده تکجه بونو بیلمک یئترلی‌دیر؛
یوردوموزون لاپ گؤزل و غورور وئریجی گۆنلری ‌ده بو آیدا یاشانیب، لاپ قارا و نیسگیل‌لی گۆنلری ده.
آنجاق نیسگیل‌لردن، اۆزۆنتۆلردن دییل، پهلوی‌لرله - قدار خانلارین ظۆلمۆندن قورتولموش بیر اسیر خالقین سئوینج‌لریندن، قادین‌لارین اؤز مقدراتینی تعیین ائتمگین موتلولوغوندان، بی‌ریالاری کیمی، ریاسیز بیر میللتین وار - یوْخونو بیر-بیری‌ایله بؤلۆشمه‌لریندن، وطنی قوْروماغا کؤنۆللۆ اوْلاراق، فدایی‌لر دسته‌لرینی یاراتماقلاریندان، ائل گۆجۆ - سئل گۆجۆنه اینانیب؛ یاتیردیلمیش اوْلان کرخانالاری یئنی‌دن ایشلک دوروما گتیرمکلریندن، خییاوانلارا آسفالت دؤشه‌مه‌لریندن، گئجه - گۆندۆز، ایستی - سوْیوق، وار - یوْخ دئمه‌دن گؤیلۆ - گؤزۆ توْخلوقلا ایش بیرلیک‌لریندن و.... یازماق ایسته‌ییرم
لاپ دوْغروسو اوْ گۆنلردن نه‌قدر دئسک، ساناماقلا - یازماقلا بیتمز.
آنجاق یازیب - یازمادیقلاریم ۷۸ - ۷۹ ایل بوندان قاباغا آیید اوْلسا دا، اوْ بیر ایلین موتلولوغو، غورور وئریجی‌لیگی، و اوْلوملو(موثبت) ائتکی‌لری بو گۆنۆمۆزه دک گلیب چاتیب، هله ده یاشاماقدادیر.
بو ایللر ایچره، رسول رضانین گۆنئی‌ین  فیرقه‌لی گۆنلریندن چکدییی اوْ فیلمه بلکه ۱۰۰ دؤنه‌دن چوْخ باخمیشام، آنجاق هر دؤنه اؤزۆنه اؤزل بیر یئنی‌لیگی وار. منه هر دؤنه‌سینده یئنی بیر شئیلر اؤیره‌دیب، داها سوْنراکی ایزله‌نمه‌یینه ماراقلاندیریر. آنجاق هر دؤنه، گؤزلریمدن سئوینج یاشلارینی آخارتدیغی یئرلر ثابیت‌ قالیر؛
تابلوْلارین تۆرکجه‌یه چئوریلدییی‌ایله آنادیل‌لی اوْخوللارین آچیلیشی، بیر ده کؤنۆللۆ فدایی‌لره وطنی قوْروماق اۆچۆن سیلاح داغیتماسی صحنه‌سینده، بیر گنج عسگر ، سیلاحی الینه آلاندان سوْنرا، گۆلر اۆزله، سیلاحی اوْنا وئرن قوْموتانین الینی اۆرکدن سیخما صحنه‌سی، سئوگی‌ایله ایمضالانان بیر تعهددان خبر وئریر.
آذربایجان‌ین بیر ایل‌لیک میللی حوکومتی اوْ قدر جهانشمول و مترقی بیر اوْلای اوْلموشدور کی، بوگۆن بو میللتین؛ هم دینچیسی، هم دیلچیسی، هم میللتچیسی و... اوْ شرفلی گۆنلرله، بؤیۆک اینسانلارا فخر ائده بیلیب، یوردوموزا ۱۳۲۴ - جی ایلین بایرامیندان دا گؤزل و بؤیۆک بیر بایرام آرزی ائدیر.
اؤزۆ ده ائله آذربایجان آیی اوْلان آذر آییندا.

داودعبدی / بیر یئنی ۲۱ آذر آخشامی...

@davud_ebdi

آتاسیز قالان شاختاچی‌لار اوشاقلارینا

[ ۱ ] بیر تیکه یاوان چؤرک اۆچۆن
گئدیرلر درین، قارانلیق شاختایا*
گۆوه‌نیرلر، چۆرۆمۆش اوْلان تاختایا
گۆلۆمسه‌ییب دئییرلر
چؤرک چیخیر داشدان
چؤرک آدی گلنده
هوشلاری چیخیر باشدان...
ائوده آجدی اوشاقلار
آچیلمالی‌دیر یئنی - یئنی یاتاق‌لار
جان گئدیر الدن دوْلسون دئیه حئسابلار
آتاسیز قالیر یوْخسول ائوینده آرا - سیرا اوشاقلار
آتاسیزلار ائوینده
ایلک آخشامدان سؤنر یاریم یانان چیراقلار
ایشیلدایار آی ایشیغیندا قان قوْخولو آتادان قالان کؤهنه - قارا پاپاق‌لار...

[ ۲ ] نئچه گۆنۆیدۆ ائولرینده دارتیشمالارین گؤیه قالخان سسی، شاختانین باغرینا ساپیلان قازمالارین سسیندن ده داها گۆرلنمیشدی،
سئلین، آتاسی‌نین ایشداش‌لاری‌نین بیری‌نین قیزیندان فرهاد لا شیرین‌ین ناغیلین ائشیدیب، بیزیم ده آتامیز، فرهاد کیمی آنامیز اۆچۆن داغ‌لاری دلیر دئیه، داها آتاسی‌نین هر گۆن باتان چاغی، اۆزۆنۆن - اللری‌نین قارا اوْلدوغو حالدا ائوه گلمه‌ییندن اوتانماییردی...
آنجاق آناسی‌لا آتاسی‌نین گۆنده‌لیک ساواش‌لاری، فرهاد - شیرین ناغیلی‌نین شیرین‌لیگین آزالتماغا ساری آپاریردی...
سئلین هر گۆن‌کۆ کیمی ائوده اوْیونجاقلاری‌لا اوْیناییردی، آخشام آتاسی تئز گلیب اوْنو پارکا گؤتۆره‌جکدی
او اۆزدن لاپ گؤزل دوْنونو گتیریب، یئره سرمیشدی...
آتاسی‌نین گلمه‌یینی گؤزله‌ییردی
آناسی هر گۆنه تای، تئلفوندا آتاسی‌نین آرخاسینجا دانیشیردی...
بابا دای یوْرولموشام، نه قدر قارا پالتار یویاجاغام
نه بیر گزمک، نه بیر تفریح، نه بیر ائو.
ائو یییه‌سی دئییب آی باشی ائوی بوْشالدین.
ایشیم ده اوْلوب تکجه دسشویی‌نین کاشی‌لری اۆستۆندن قارا کؤمۆرلری سیلیب- یویوب، آریندیرماق...
اححح..
دای دئیه‌جه‌یم تکلیفیمی بللی ائده، قیزی دا اؤزۆنۆن...
هله منه دئییر آتام فرهاد کیمی، سئوگی اۆچۆن داغ یاریر، یازیق اوشاق نه بیلیر...
بیردن تئلئفون آناسی‌نین الیندن یئره دۆشدۆ.....
تئلویزیون شاختانین چؤکۆشۆنۆ و شاختاچی‌لارین قارا توْرپاقلار آلتیندا گؤمۆلدۆکلرینین خبرینی یاییردی...
گۆن باتان چاغی، سئویل ائوه گلن قارا گئییملی قوْناقلارا گیلئی‌لی حالدا، آتام گئنه یالان دئدی گلیب منی پارکا گؤتۆرمه‌دی دئدییینده، آغلاشما سسی ائوی بۆرۆدۆ...

• شاختا؛ معدن
  شاختاچی؛ معدنچی/ معدن ایشچیسی

داودعبدی
@davud_ebdi

جوالدوزلو گلین

ائله کی اسدی بیر خزان، تالاندی گۆللریم منیم
خبر چاتینجا بۆلبۆله خار آغلادی، من آغلادیم

ساواش مئیدانیندا، ساواشی قازانماق؛ ایگیدلرین قانی باهاسینا توْز - دومان ایچره دالغالانان بایراغی اسرک ساخلاییب یئره دۆشمهسی‌نین قاباغینی آلماقدیر.
باشی بلالی آذربایجانیمیز؛ تاریخ بوْیو فرقلی دۆشمانلارلا دؤنه‌لرجه ساواشا گیریب، آنجاق هئچ بیر چاغدا دیلی، کیملیگی، تاریخی، ادبییاتی و وارلیغی آرادان گئتمک تهلوکه‌سی‌ایله قارشی - قارشییا گلمه‌ییب،
بو باشی اوجا میللتین آند ایچمیش دۆشمانلاری وارلیغیمیزی یوْخ ائتمگه بۆتۆن گۆجلری‌ایله آددیم آتدیقلاری زامان، تبریزین داریسقال کۆچه‌لری‌نین بیرینده الینه جوالدوز آلان گنج بیر قادین، بو ائلین یارالارینی ساریماغا باشلاییب، ساواشین قیزغین آن‌لاریندا بایراغیمیزی اسرک ساخلاماغا جان آتیردی،
اوْنون جوالدوزو سوْنرالار بو میللتین گنج ساواشچی‌لارینا یوْل گؤسترگه‌سی اوْلاراق، هر بیر ایلمه‌گی‌ایله دردلره درمان اوْلوب، کیملیگین نئجه قوْروماسینی اؤیره‌تدی.
بلکه زهره‌ خانیم وفایی، آذربایجانین آدلی - سانلی قهرمان‌لارینی تانیتدیرارکن اؤزۆ اینانماییردی اوْ گؤزل آدی؛ گله‌جکده چیخان آذربایجان قهرمانلاری کیتابلاری‌نین باشیندا پارلایاجاق،
اسکی اوْیونلاریمیزی، پئشه‌لریمیزی، دب‌لریمیزی، اوْنودولموش سایاچی نغمه‌لریمیزله، سینامالاریمیزی، یئمک‌لریمیزی، فوْلکلوروموزو اؤلچۆب - بیچیب تانیتدیغی کیمی...
و حئیدرخان عم‌اوْغلونو اوْنون آلقیشلاری و قارغیشلاری آراسیندان تانییان منیم کیمی بیریسینه بوگۆن یوْخلوغوندان یازماق چوْخ چتین‌دیر.
- بیر گۆن خانیم وفایی‌یه نه‌دن کیتابلاری‌نیزین ایچ دۆزه‌نی هابئله قابیق طراحیسی‌نه چوْخ اؤنم وئرمه‌ییرسینیز، سوْرغومون جاوابیندا گۆلۆمسه‌ییب یادلاردا قالارغی اوْلان بئله بیر سؤز دئدی: چین اؤلکه‌سیندن کئیفیت‌سیز جینس‌لر، مال‌لار گتیرن‌ آل - وئرچی‌لر اوْنلارین راحات و تئز ساتیلماغینا گؤره ائشیک گؤرۆنۆشۆن بزه‌ییب - دۆزنله‌یرلر،
آنجاق آلمان اؤلکه‌سی‌نین اۆرۆن‌لری ساده حالدا، یوخاری کئیفییت‌لرینه گؤره همئشه توْپلومدا خوْش قارشی‌لانارلار.
اوْ اۆزدن من چالیشیرام کیتابلاری‌مین ایچینده یازیلان سؤزلر واسیطه‌سی‌ایله اوْخوجولار کیتابلاری اوْخوماغا ماراقلانسین، قابیق بزه‌گی‌ایله یوْخ.
هم ده بو ایشیم‌له کیتابلاریمین قورتولموش قیمتی آشاغی باشا گلر اوْ اۆزدن چوْخلاری آلیب اوْخویا بیلرلر....
و بیز بو گۆن آلماس ایلدیریمی اؤزۆنه یوْرولمامازلیق سیمگه‌سی سئچیب، اوْنون یارادیجیلیق یاشامینی اۆلگۆ بیلن بیر اۆلکر اولدوزوموزو، یوردوموزون خزل‌لی گۆنلرینده شاهسئون خالچالارینا بۆرۆلۆ حالدا یورد توْرپاغینا تاپشیریریق...

✓) یازی ایچره گئدن اؤزل آدلارین بیر چوْخو؛ آلقیش‌لار - قارغیش‌لار، سینامالار، یئمک‌لر، پئشه‌لر، شاهسئون‌لر و.... خانیم وفایی‌نین کیتابلاری‌نین بیر سیراسی‌نین آدلاری‌دیرلار.

داودعبدی
@davud_ebdi

سوْنالار یوردونون سوْنای‌ی‌نین یارادانی

اوستاد ناصر منظوری گۆنئی آذربایجانین تانینمیش هابئله سایغی دگر اینسانلاریندان بیریسی‌دیرلر.
بو گۆنلر سانال اوْرتامیندا آسارام - کسرم شوعارلاری‌لا، اؤزلرینی گؤسترمگه چالیشانلار اینسانلار چاغی،
اوستاد منظوری سس‌سیزجه‌سینه، سوْن ناغیلی‌نین سوْن قهرمانی کیمی¹، دیلدن دیله، ائلدن ائله گزیب، سیجیرلار² ایچیندن، بیلگی‌ قازانماق یئرینه یئنی قهرمانلار آختاران میللته یئنی قهرمانلار بئجردیب، بو خالقین یاشلی‌لاری‌نین بئیین‌لریندن سیلینمیش اوْلان گؤزل دبلرین دیریلمه‌سی‌نه چابا گؤستریر.
آواوا ³رومانی‌نین اۆره‌ییندن سوْنای⁴ دبینی یئنی‌دن بیزلره پای وئرمکله، بو گؤزل دبی یئنی‌دن سئوگیلی‌لر یوردو ساییلان آذربایجان‌دا گنج‌لر ایچره دیرچلده‌رک، چیلله⁵ سؤزۆنۆن آچیقلاماسی‌لا بیرگه، دیلیمیزین گیزلی دۆیۆنلری‌نین چوْخونو آچدی.
شیفاهی کتیبه‌لر⁶ کیتابلاری‌لا دیلیمیزین تئوریک باخیشلارینی بیلیم‌سل نه‌دن‌لرله بیزلره یئنی‌دن تانیتدیریب، بیر داها ایتیردیییمیز اؤز گۆونی بیزلره قایتاردی،
جیرتدان⁷ و هپیریم - هوپوروم‌⁸ کیتابلاری‌لا اوشاقلار و یئنی یئتمه‌لریمیزی اسکی ناغیل‌لارا ماراقلاندیراراق، اویونوم - اویونوم⁹ کیتابی‌لا قاراچوخالیق¹⁰ ائتدی ادبییاتمیزین گؤیلرینده.
دیلین دؤرد بؤیۆتلۆلۆک نیظامی‌¹¹ کیتابی‌لا بو دیلی تکجه خالق و ائل دیلی بیلن‌لرین ساواشینا گئدیب، شهرییارین شئعرلرینده آیاقلانماقلا - دئوریمی¹² قلمه آلیب، دیلیمیزین گیزلی سیرلارینی بللی ائتدی.
قوْی خالقیمیز آذ¹³ کیتابینی اوْخویوب، آیین - شایین¹⁴ اوْلاراق دیلیمیزین فئعل‌لری‌نین¹⁵ گۆجۆندن داد آلسینلار،
دیشی¹⁶ قاورامینی سس¹⁷ قاورامینا قاتاراق، ۴ فصیلدن¹⁸، یونان اوْسطوره‌لری بئلینده¹⁹ دیلیمیزن گؤزل‌لیک‌لرینی، جۆمله‌لرین یۆکسک نیظامیندا²⁰ سئیره چیخارتدیردیغی کیمی بیر گؤزل داد.

و بیزلر اوستاد منظوری‌ کیمی بؤیۆک بیر بیلگین اینسانلا چاغ‌داش اوْلدوغوموزا گؤره دۆنیانین ان موتلو گۆنئی آذربایجانلی‌لاری‌ییق....

1.سوْن ناغیل، سوْن افسانه کیتابی
2.سیجیر؛ ادبییاتین دوْغوشو، شئعر و نثرین آناسی ساییلار
3.آواوا؛ سوْنای بایرامی‌نین قاورامی بو رومان‌ یوْلویلا میللتیمیزه پای وئریلدی
4.سوْنای؛ آذربایجان‌دا مجاز اوْلاراق سئوگیلی‌لر گۆنۆ
5.چیلله؛ قیشین ایلک گئجه‌سی، یای(کمانین) چکیلمه‌سی‌ایله ایلگیلی یازی‌لار ....
6.شیفاهی کتیبه‌لر، بو گۆنه کیمی ۱۴ جیلده یاخین اوْلاراق یاییملاناراق؛ دیلیمیزین بیر سیرا گیزلی قاوراملارینی(مفهوملاری) تئوریک حالدا آچیقلایان کیتابلار
7.جیرتدان؛ اسکی ناغیل‌لاریمیزدان اوْلان کیم یاتیب - کیم اوْیاق، هامی یاتیب جیرتدان اوْیاق هامی‌‌میزین یادیندا
8.هپیریم - هوپوروم؛ دوروم مئیدانی سۆپۆرۆم، دیلیمیزده چئرتان - پئرتان کیمی یازی‌لارین نئجه یارانیشینی آچیقلایان کیتاب
9.اویونوم - اویونوم؛ اوْد-ون کشفی و... باغلی کیتاب
10. قاراچوخا رومانیندا بیر نفر اؤز قاراچوخاسی‌لا دانیشاراق کئچمیشدن بیلگی قازانماق اۆچۆن اوْنون آردیجا گئدیر و....
11. دیلین دؤرد بؤیۆتلۆلۆک نیظامی؛ سای بیلیمینه باغلی اوْلاراق، دیلیمیزین گۆجۆنۆ گؤسترن کیتاب

1. آشوب شدگی در شعر شهرییار ( شیفاهی ادبییات/ آغیز لؤوحه‌لری سیرا کیتابلاریندان بیرینجی، ایکینجی و اۆچۆنجۆ جیلد - اۆچۆنجۆ جیلد هله یاییملانماییب)
2. آذ ؛ آغیز لؤوحه‌لری ۱۱- جی کیتاب
3. آیین - شایین؛ دینج و راحات
4. ساختار مفهوم فعل کیتابی، آغیز لؤوحه‌لری ۶- جی کیتاب،
   - فئعل‌لیک کیتابی/ آغیز لؤوحه‌لری ۱۲- جی و ۱۳- جۆ جیلد
   16.دیشی قاورامی؛ مفهوم مونث کیتابی/ آغیز لؤوحه‌لری ۱۰-جو کیتاب
   17.سس قاورامی؛ مفهوم صدا/ آغیز لؤوحه‌لری ۵-جی کیتاب
5. دؤرد بای دؤرد فصیل / آغیز لؤوحه‌لری ۸-جی کیتاب
   19.اساطیر یونان در سیاه‌چاله‌ی زبان-فکر؛ آغیز لؤوحه‌لری ۹-جو جیلد
   20.نظام فراجمله‌ای در زبان تۆرکی/آغیز لؤوحه‌لری ۷- جی کیتاب.

داود عبدی
@davud_ebdi

نه یاخشی کی سییاستدن باشیم چیخمیر

بیزیم تانیش‌لاردان بیری قوْشاچایدا ایللر بوْیو کلانتری‌نین معاونی‌ایدی، آنجاق همن کلانتری اوْنون بارماغی اوجوندا فیرلانیردی.
بیر گۆن بیر نفر شوخلوقجا دئدی جناب سروان ... من گؤزۆمۆ آچان گۆندن سن ده ائله معاون‌سن به هاچان رییس اوْلاجاقسان بیر شیرنی وئره‌سن؟
جناب سروان گۆلۆمسه‌ییب بئله دئدی، ۱۶ ایلدیر من بوردا معاونم آنجاق بو ۱۶ ایلده ۱۰ نفردن آرتیق رییس دییشیلیب، اوْگۆن اوْنون سؤزۆنۆ باشا دۆشمه‌سم ده بوگۆن سایین دؤحتۆر پزشکییان جومهور باشقانی سئچیلدیکدن سوْنرا، جناب سروانین نه دئدییینی یاخشی آنلاییرام.
دؤحتۆر ظریف جنابلاری تام ظرافت‌له، قیراقدا دایانیب ایسته‌دییی نفرلری ایصفاهاندان و.... کابینه‌یه یئرلشدیریب، سوْنرا دؤحتۆر روحانی چاغی چین‌لی‌لرله ۲۵ ایل‌لیک آنلاشمانی یاپدیغی گۆن گۆلدۆیۆ کیمی، گئنه ساققالیمیزا [لاپ دوْغروسو گئنه ده آلدانیب رای وئرنلرین ساققالارینا] گۆلدۆ.
منیم سییاست‌دن چوْخ باشیم چیخماز،(بیر سیرالاری‌نین دئدییینه گؤره)
آنجاق سئچکی‌لر چاغی فیکیرداشلار طرفیندن یئدیییم دانلاقلارلا معروض قالدیغیم بؤهتان‌لارا یانیرام
سن هله بیلمزسن بو دؤنه فرق ائدیر....
بیز گرک گۆجۆمۆزۆ گؤسترک....
پزشکییانی چیخاردانماساق فارسلار ساققالیمیزا گۆلرلر....
بیز گرک بیر نفر تۆرکۆ رییس جومهور ائدک
و....
سییاست عالمی‌نین عالیم‌لری...
به خانیم بسندگی (حکیم‌زاده)  قیراغا قوْیولموشدو نه‌جۆر اوْلدو؟
بیلگین سییاستچی‌لر؟
به یئنی کابینه‌نین وزیرلری‌نین چوْخو سیزلرین شهرداشلارینیزلا  دیلداشلارینیزدان سئچیله‌جکدی...؟
به تۆرک دیلی رسمی اوْلاجاق‌ایدی آخی؟
به باتی آذربایجانا داها کۆرد والیسی(اوستانداری) سئچیلمه‌یه‌جکدی...
به اورمو گؤلۆ دوْلاجاقدی...
به...آخی دانیشین دا به...
بونلاری بوراخ کارزار یوْلا سالمیشیق گل ایمضا آت آلتینا، قوْی ایستک‌لریمیز ( تۆرک اوستاندار ایسته‌گی) گئدیب چاتسین جناب پریزدئنتین قولاقلارینا....
[کابینه‌یه وزیرلر تعیین ائدیب دؤولت ایداره ائتمک خولییالاریندان، تۆرک اوستانداری ایسته‌مک یالواریشینا کئچمیشیک هله]
هله بونلاری بوراخ گؤردۆۆۆۆۆن مهدی پزشکییان تیراختور اوْیونونا گلمیشدی!!!
هله گؤردۆن رشید بی دانشجویی نئجه قهرمانجاسینا چیخیش ائدیب، دؤحتۆر پزشکییان دا اوْنونلا تۆرکجه دانیشدی، هانسی جومهور باشقانی تۆرکجه دانیشیب بو گۆنه دک...؟
منیم سییاستدن باشیم چیخماز. هه، ولی گۆدۆن گؤرۆن جناب پزشکییان طرفیندن کندلرین گلیشمه‌ معاونی جناب عبدالکریم حسین‌زاده، کۆردلرین یاشادیقلاری کندلرده، دوروملارینی نئجه گؤزل‌لشدیره‌جک...
همدان اوزاق کردیسی یاخین
منیم سییاست‌دن باشیم چیخماز.
بو دؤنه فرقلی‌دیر....
هه سیز دۆز دئییرمیشسینیز.....

داودعبدی
@davud_ebdi

اوغور سیمگه‌سی ساییلان آت نالی

عباس موزون جنابلارینی چوْخداندیر تانییارام
یاشامدان سوْنراکی یاشام(زندگی پس از زندگی) پروقرامیندان
کئچن گۆنلر نشان ارادت آدلی وئریلیشینده، زیارت عاشورادا بوگۆنه دک آچیقلانمامیش اوْلان؛ «تَنَقّبَت» سؤزۆنۆ بئله آچیقلاییب دئدی:
آتلارین اۆزلرینه و گؤزلری اؤنۆنه نیقاب ووران هابئله اؤرتۆ چکن‌ آداملار آنلامیندادیر، آتلارین گؤزۆ گؤرمه‌ییب آیاقلاری آلتیندا قالان بدن‌لری آیاقلاسینلار دئیه.
دئییلن‌لره گؤره عاشورا گۆنۆ، ساواش بیتدیکدن سوْنرا، جنازه‌لر اۆزره آت چاپیزدیریب، اوْ جسدلری ازیب، پارام - پارچا ائتمیشدیلر.
آنجاق سؤزلری‌نین سوْنوندا ماراقلی بیر آچیقلاما دا آرتیردی؛
اوْ دئدی؛ عربلر سوْنرا همن آتلارین بیر سیراسینی میصر اؤلکه‌سینه آپاریب، نال‌لارینی چیخاردیب، همن نال‌لاری، برکت گتیرسین دئیه ائولری‌نین دووارلارینا، قاپی‌لارینا آسدیلار و سوْنرا بو دب میصردن اوروپایا، اوْردان دۆنیانین هر یئرینه یاییلیب و آت نالی اوغور و برکت و شانس سیمگه‌سینه چئوریلیب، ائله بو گۆن تئهراندا دا بیری ایش‌یئرینه، تۆکانینا نال ووروب برکت اومورسا کؤکۆ بوردان توتولمادیر.
آنجاق بیر سیرا عربی قایناقلاردا بئله یازیلیب؛
عاشورا گۆنۆ، کوفه اوْردوسوندان بو اوْن نفر: اسحاق بن حُویّة، هانی بن ثُبیت حضرمی، واحظ بن ناعم، اسید بن مالک، حکیم بن طفیل طائی، اخنس بن مَرثَد،  عمرو بن صُبیح، رجاء بن مُنقِذ، صالح بن وهب، سالم بن خثیمه آتلارینی جنازه‌لر اۆزره چاپیزدیریب، سوْنرا همن آتلارین دیرناقلاریندان چیخاردیقلاری ۴۰ دنه نالی برکت سیمگه‌سی اوْلاراق، یوخاری قیمت‌لره ساتدیلار.
بو دب سوْنرا اندولئس‌دن(ایسپانییادان) اوروپایا اوْردان دا دۆنیایا یاییلیب،
آنجاق بیلدیییمیز کیمی؛
تۆرک‌لرده توتئمیسم چاغیندان، قورد(بوْزقورد) قیلاووز(رهبر) و یوْل گؤسترن کیمی قوتسال وارلیق‌دیر، اوْ اۆزدن تۆرک بودونونون(میللتی‌نین) سیمگه‌سی ده ساییلیر، آنجاق قوردلا یاناشی بیر نئچه باشقا حئیوان دا قوتسال و سایغین توتولورلار، کئچی ، قوْچ و سوْیوق یئرلرده گئییک(آلا گئییک؛ گوزن)، قارتال، آت.
ائله گۆنئی آمئریکادا یاشایان ایلتیصاقی دیللی ائل‌لرله اوْبالاردا دا همن توْتئم‌لر عزیز توتولورلار.
قیزیل دریلی‌لره باخدیغیمیزدا؛
اوْبا باشچیسی هابئله ائل بیلگینی، قوردون خیل دیشینی بویون‌باغیندان آساراق، قوت اوْمورلار
آذربایجان‌دا ائله ایندی ده، قورد اۆزۆ قوتلو اوْلار دئییب، دیسکینیب قوْرخان آدامین بئلینه قوردون ساغ الینی چالیب قوْرخونو چیخاردارلار.
قوردالی افشار ائلی‌نین بوْی‌لاریندان اوْلاراق، قوْشاچای، سایین‌قالادا یاشاییرلار(بو گۆنلر سوْی آدلاری گردالی‌یا چئوریلیب).
یا خود اسکی‌دن قورد دریسی گئیمک، ائله قوردون گۆجۆنه اینانماق و اوْنا سایغی‌لا یاناشماق‌دان نیشانه‌لردیر.
کئچی‌ایله قوْچ تۆرکلر هابئله قیزیل‌دریلی‌لر آراسیندا چوْخ اؤنم داشیییر
اسکی‌دن داشدان یوْنولموش قوْچ‌لار یا قالالار دوورالارینی - قاپی‌لارین اۆستۆنۆ - بوْرج‌لاری(اؤرنک اۆچۆن خوْی‌دا قوْچ بوینوزو میناره‌سی؛ تبریزلی شمس میناره‌سی) بزه‌ین قوْچ و کئچی بوینوزلاری.
تکه‌لرله باغلی سایاچی نغمه‌لری یا تکم‌چی اوْیونلاری‌لا سؤیله‌نن سؤیلم‌لر.
قیزیل‌دریلی‌ ساواشچی‌لار قوْچ بوینوزلارینی قمه‌لرینه قین(قاب، غلاف) سئچمکله، اوْنلارین کسکین‌لشمگینه اینانارمیشلار، یا بیر - بیرلرینی چاغیرارکن قوْچ بوینوزوندان دۆزلتدیکلری تۆتکلردن یارارلانارمیشلار.
تۆرکلرین بایراقلارینی بزه‌ین قارتال،ان اوجا زیروه‌لرده یاشاییب، گؤیلرین حاکیمی ساییلان سایغین توْتئم‌لردن ساییلیر
اؤنملی ساولاری قارتال للک‌لری‌ایله یازماق، ساواش اوْخ‌لاری‌نین دیبینه قارتال للگی تاخماق، اوْ اوْخا تانریسال بیر گۆج داشیماق و دوْغرو آماجا ساپلانماق اینانجی،
قیزیل‌دری‌لرده ده اوْبا باشچیسی‌نین باشینا تاخیلان تاخمانین دؤوره‌سی قارتال للک‌لری‌ایله بزه‌نمه‌سی، اوْبانین قالان اۆیه‌لری تکجه بیر للک تاخمالاری.
آنجاق آت؛ آت تۆرکۆن قانادی‌دیر مثلی، تۆرکلر ایچره آت‌ین اؤنمینی بللی ائدیر. تۆرک بودونو ایچره آت‌لارلا باغلی اینانج و دب‌لردن یازماق، باشقا بیر یازی ایسته‌ییر، ائله قیزیل‌دری‌لرده ده آت چوْخ یوخاری اؤنم داشیییر، قیزیل‌دریلی‌لر ده تۆرک‌ قارداشلاری کیمی آت بئلینده دوْغولوب، آت بئلینده ده اؤلرلر.
اوْ اۆزدن هر ائوده آت ساخلانیلاردی آت‌لاری اوْلمایانلار دا، آستانالارینا بیر نال سانجیب، سایغین ساندیقلاری توتئم‌لری‌نین قوتوندان یارارلانماق اومارمیشلار.
تۆرک‌لرین همن اینانج اساسدا نال اوغور و قازانج سیمگه‌سی اوْلاراق، آسیلدیغی یئرده یاشایانلاری کؤتۆلۆکلردن قوْرویوب، قوتسال توتئم‌دن بیر سیمگه اولاراق قوت باغیشلاییرمیش ائله اوْ اۆزدن تۆرکلردن باشقا میللت‌لره ده پای گئدیبدیر.

داودعبدی
@davud_ebdi

اؤزۆمۆزله نئچه - نئچه‌ییک؟

یاشادیغیمیز اؤلکه‌نین تاریخینده، بو میللتدن، دؤنه‌لرجه گۆنه باخان‌یانا داورانیش‌لارا تانیق اوْلموشوق.
سحر چاغی مصدق‌چی‌لر ، ناهار اۆستۆ مصدقه یامان - یاووز سوْخوشدوروردولار، صاباحیسی گۆن آنلامادیق مصدق، یالان دئدیک مصدق دئمک‌لری‌ایله، بیر گۆن ایچره نئچه دوْن گئیمک‌لرینی بللی ائتدیلر.
یاخود پیشه‌وری دؤنمی میللی حوکومت ییخیلدیقدان سوْنرا
پیشه‌وری دۆز دوروب
چیینینه اولدوز ووروب
قارغا.‌‌.....
تاریخی اوْلای‌لاردان آیریلساق، بوگۆن آذربایجانیمیزین ان گۆجلۆ جریان‌لاریندان ساییلان تیراختور هابئله اوْنون‌لا باغلی حاشییه‌لردیر.
هر بیر توْپلومسال ترپه‌نیشده (ایجتیماعی حرکتده) اوْلدوغو کیمی، بو جریان دا حاشییه‌دن اوزاق قالا بیلمه‌ییر، بو آرادا لاپ چوْخ سینسیدیجی اوْلای، تیراختورا فوتبالی بیر تیم گؤزۆنده باخماق، هابئله تیراختوردان توْپلومسال ایشلم ( ایجتیماعی کارکرد ) هابئله میللی یؤنلو آخارلار یئرینه، جام‌لار- کاپ‌لار- اؤدۆل‌لر و شامپییونلوق‌لار اومماق گؤزلنتیسی‌دیر.
تیراختورا تکجه بیر فوتبال تیمی گؤزۆیله باخیلسا، نه ایستادییوملار دوْلار، نه عئیبی یوْخ‌لار سسلنر، نه ده تیم اودوزان چاغ آلقیشلانار، نه ده شورلا - شوعورون بیرلشیمی گؤزلری قاماشدیرار.
تام بو سوْن نئچه ایلین ایچره اۆز وئردیگی کیمی، اؤز اوْیونچولاریمیز قینانیلیب، هوْیلانار، قیرمیزی کؤینک بالا غئیرت ایسترلر ائشیدیلینر و....
یوخاری‌دا اوْتورانلارین تام ایسته‌دیگی کیمی،
آنجاق، تیراختورون نه توْپ نه ده قوْل اوْلماسینا، بلکه میللی حرکتین ، میللی یوْلون بیر قوْلو(شاخه‌سی) اوْلماسینا اینانیریق‌سا، بؤرکۆمۆزۆ قاباغا قوْیوب اؤزۆمۆزله تکلیفیمیزی بللی ائتمه‌لی‌ییک، اوْ اۆزدن زونوزی جنابلاری تیمی ساتین آلدیغیندا نه اوْنا آتا دئییله‌جکدی، نه ده تیم سوْنوج آلماییب، اودوزان گۆن کۆلتۆرسۆزلۆک گؤستریب، یامان - یاووزلا، سؤگۆش وئریله‌جکدی، نه ده بوگۆنلر یئنی‌دن بیر نئچه تاپ اوْیونچو آلیندیغی گۆن؛ مهندیس زونوزی‌ کؤنۆللر سولطانی آدلاندیریلاجاقدی،
ائله چالیشاق گۆنۆ صاباحدان هر اسن یئل‌له اسمه‌دن، گۆنه باخان‌یانا داورانمادان تکجه تیراختورو سئوک، تیراختورا جان یاندیران سوْروملولاری(مسئول‌لاری) دا سئوک، آلچاق گؤیۆل‌لۆک‌له ، عئشق‌له بیر قیران مادی منفعت اوممادان پول خرجله‌ین مهندسی ده آلقیشلایاق، آنجاق آلتیندان قالخا بیلینمه‌یه‌جک آغیر لقب‌لر وئرمه‌دن آرامیزدا دا بیر منطیقی فاصیله‌نی ساخلایاق.
اونوتمایاق بو دیلین، بو ائلین، بو میللتین، بو تیمین و بو یوْلون دۆشمانلاری الی بوْش اوْتورماییب، گۆنۆ - گۆنۆندن آرتیق آراچیلیق(تفرقه) سالماغا چالیشاجاقلار، اوْ اۆزدن اوْلای‌لارا منطیق‌له یاناشیب، تئز سئوینیب - جوْشمایاق، تئز اۆزۆلۆب - چاشمایاق
اوستاد شهرییار دئمیشکن ؛
بیر - بیریزدن آیریلمایین آماندی
یوْللاریمیز چن‌دی - دوماندی.
بو چنلی - دومانلی یوْلدا تیراختور ائله لیگ‌ده قالیب، بیزلر ده هردن سؤزلریمیزی ایسته‌دیییمیز قولاق‌لارا چاتدیرا بیلسک، دۆنیانین ان دگرلی شامپییونلوغونو الده ائتمیشیک، کئچن ایللر قاشقای‌لار، تۆرکمن‌لر، خلج‌لر، تئهراندا آسئمیله اوْلان تۆرکلری قازاندیغیمیز شامپییونلوق‌لار کیمی بیر غورور وئریجی قهرمانلیق.
ائله بونلار بیزه یئتر.
سؤزۆن سوْنوندا؛ تیراختورون آشاغی دسته‌یه دۆشدۆیۆ گۆنلری اونوتمادان، بئله ده سانمایاق میس شیرکتی یوْخسا باشقا وارلی نفرلر بو تیمی گؤتۆرسه‌لر، آسییا بیرینجی‌لیگی بیزی گؤزله‌یه‌جک، اوْ اۆزدن الیمیزده اوْلان فورصتی غنیمت ساییب، گله‌جه‌یه اومودلا باخاق، بلکه ده بیر گۆن یئل تیراختورچولار بایراغینا ساری اسدی دا...بلکه.

داودعبدی
@davud_ebdi

آدلاریمیز

[بیرینجی بؤلۆم]

تۆرک خالقی، دۆنیانین ان گۆجلو، اویغارلیق‌لاریندان بیرینه یییه اوْلدوغو اۆچون؛ هر بیر بوْیونون(طایفاسی‌نین) اؤزۆنه یاراشان گؤزل آدی اوْلارمیش.
بو بوْی‌لار، باجاریقلاری‌لا باغلی و یا عزیز و سایین توتدوغو بیر سیمگه‌‌ایله
[توتئم: گۆجلو و سایغین بیر حئیوان و...] ایلگیلی،آنلاملی  آدلاری‌لا اؤزل دامغالاری دا اوْلارمیش.
  بیر دامغانین آلتیندا بیرلشن توپلومون آداملاری، آدلاری‌لا بیر- بیرلریندن سئچیلیب، آییرد ائدیلرمیشلر،
اسکی اینسانلار دوْغایلا وئردیکلری ساواش اساسدا، هابئله قازاندیقلاری باجاریقلار نه‌دنی‌ایله اؤزلرینه اؤزگۆ هابئله اؤیۆنج داشییان آدلار سئچیب سولاله‌‌لری او آد - لقب‌له تانینارمیشلار.
اؤرنک اۆچۆن بیر توپلومدا بیری اؤزۆنۆ آت‌چاپان، بیریسی توْز قوپاران، بیری ارسالان و....آدلاندیرارمیشلار،
آنجاق سوْنرا ایگیدلیک مضمونو داشییان بو آدلار ایچ قارغاشیقلارا دا نه‌دن اوْلوردو.
اؤرنک اۆچۆن هر بوْیون، ائلین اینسانلاری سئورمیشلر ان یاخشی لقب‌لرله آدلاری اؤزلرینه گؤتۆرسۆنلر، ایندی بیر ساواشدا ایکی نفر، قارشی طرفدن ارلر ییخیب ارسالان آدینی اؤزۆنه اویغون بیلدیکلرینده چکیشمه‌لر اۆز وئریردی،
او اۆزدن هر ائلین یاشلی بیلگه‌سی- آغ ساققالی، اینسانلارین گؤستردیکلری باجاریقلار اساسدا، اوْنلارا آد وئریرمیشلر.
اسکی دؤنم‌لرده همن ائل‌لرده یئنی دوْغولان اوشاقلارین آدینی دا ائلین بؤیوگو وئرردی.
دده‌قوْرقود بوْی‌لاریندا دا بو گؤزل دب‌له قارشی‌لاشیریق؛
بیر اوشاق یئنی‌یئتمه(نوجوان) چاغ‌لارینا چاتینجا، دده‌قوْرقود؛ همن گنجین گؤستردیگی باجاریقلاری‌لا باغلی ایگیدلیگینه، هۆنرینه یاراشان، آنلاملی و اویغون آد وئرردی.
اؤرنک اۆچون:
بوْغا اۆلدورن، دیرسه خانین اوغلونا؛ بوْغاج آدینی وئریر.
"باییندیرخانین آغ مئیدانیندا، بو اوْغلان جنگ ائتمیشدیر، بیر بوْغا اؤلدورموش، سنین اوْغلونون آدی«بوْغاج» اوْلسون، آدینی بن وئردیم، یاشینی آللاه وئرسین ـ  دئدی." [دده‌قورقود کیتابی، محمدعلی‌فرزانه چالیشیغی‌لا، الوان نشری، بیرینجی باسیم، تیر ـ ۱۳۵۸، ص: ۲۷]
قییان سلجوق‌ قارداشینا [مئشه‌دن چیخیب آتلاری باسدیغی اۆچون] باسات آدی وئریلیر‌
ساخلان، قیپچاق[ایچی اوْیولموش آغاج] و... کیمی آدلار اوْغوزخان و یا دده‌قورقود طرفیندن وئریلمیشدی.
بو آدلار بؤیۆک‌لر طرفیندن وئریلمه‌دن اؤنجه اوشاق آتاسی‌نین آدی‌لا تانیناردی.
اؤرنک اۆچۆن؛
دلی دۆندارـ‌ی: قییان سلجوق اوغلو
دلی دۆمرول‌‌ـ‌و: دوخا قوجا اوغلو
قانتورالی: قانلی قوجا اوغلو
اوْروز ـ و: قازان خان اوغلو
ایمران‌‌ـ‌ی: بگیل اوغلو
بامسی بئیرک‌‌ـ‌ی: بای‌بؤره اوغلو
و...
سسلرمیشلر.
آنجاق تۆرک ائل‌لری ایچره آد قویما پروسه‌سی داها اؤنم‌لی و دیققت چکیجی اولوبدور.
  بوگۆنوموزه گلیب چاتان؛
آدی‌لا بؤیۆسۆن کیمی آتا ـ بابا سؤزۆ، آد‌ قوْنوسونون بیزلره نه‌قدر اؤنملی اولدوغونو بللی ائدیر‌.
ائله بوگۆن یئنی دوغولان اوشاغا اوْن توتماق[اوْنونجو گۆن توتولان گؤزل تؤرن] همن اسکی دبلرین یادیگاری‌دیر.
بلکه ده آغ ساققال‌ بابالار و آغ بیرچک آنالارین، اوشاقلارین قولاقلارینا سسله‌دیکلری آد، همن گۆنلرین نیشانی‌دیر.
کؤرپه‌نی بیر وئر منه
اؤپوم اونو دوْیونجا
آرزیم بودور همئشه
یاشایاسان آدینجا [یاشاسین آدی بوْیونجا]

آل اوشاغی ـ وئر اوشاغی
تاری ساخلاسین ـ بو اوشاغی

بو اؤرنکلری گتیردیکدن سونرا، تاریخ بویونجا اویغارلیق سیمگه‌سی اولان تۆرک‌لر؛ یاشاملاری‌نین هر دؤنمینده(اوْوچولوق، کؤچری‌لیک،مالدارلیق، اکینچی‌لیک و...) اوْ دؤنم‌له ایلگیلی، اوشاقلارینا آدلار وئررمیشلر.
چوخ اسکی چاغ‌لار، تۆرک‌لرین شامانیزمه ایناندیقلاری دؤور، اوشاقلارا بو اینانج‌لا باغلی، گیزه‌ملی [سئحیرلی] و اوْسطوره‌وی آدلار وئریلردی.
بو اۆزدن؛ قام،شام[شامان]، گؤک[گؤی] و یارادیجیلیق عونصورلاری‌نین آدلاری‌لا باغلی چوخلو آدلار گؤزه دییر
قام‌جان، قام‌خان، سلجان، سالجان، اومای[هومای ـ هوما]،آلی، آلیاز،  قام‌آنا، قام‌آتا، شامیل، شامی،...
گۆن‌خان، آی‌خان، اولدوزخان، قایاخان، داغ‌خان، تنگیزخان(دنیزخان)‌
[اوْغوزون ۶ اوغلونون آدی].

داها سونرالار توتئمیسم اینانجی و دوغا‌ گۆجلرینه سیغینماقلا باغلی وحشی و گۆجلو و ییرتیجی حئیوانلارین آدلارینین وئریلمه‌سی گؤرۆنۆر:
بؤرته‌خان، بؤره[بامسی بئیرک آتاسی بای‌بؤره]، آسلان، قافلان، ببیر، باراک[باراق: سومئرلرده اوچا بیلن تۆکلو و بؤیوک ایت، شامانیزم اینانجیندا اولو شامانی، معراجا آپارا بیلن سورعتلی قاچان، قانادلی ایت، براق]، گئییک، آلا گئییک،... اوْغلانلارا
آهو، جئیران،مارال و... قیزلارا
بو آرادا ییرتیجی و گۆجلو قوش آدلاری اوْغلانلارا و گؤزل قوشلارین آدی قیزلارا وئریلیردی
سونقور، قارتال، توراغای، توراج،... اوْغلانلار اۆچون
لاچین، ترلان، توْووز، توتو، گؤیرچین، ککلیک، قومرو،سوْنا،.... قیزلار اۆچون سئچیلیردی.

یازی‌نین آردی ایکینجی بؤلۆمده
@davud_ebdi