🔻خوانشی بر رساله کنگره پنجم اخوان

کنگره پنجم اخوان‌ المسلمین بدون شک یکی از مهم‌ترین‌ کنگره‌‌های این جنبش بوده است که در ۱۹۳۸ و به‌ مناسبت‌ دهمین‌ سال‌ تأسیس‌‌ برگزار شد.
این‌ کنگره‌ از جهاتى‌ نقطه عطفى‌ در تاریخ‌ این‌ جمعیت به‌ شمار مى‌رود، چراکه برنامه‌ها و اهدافى‌ که‌ به‌ وسیله «حسن البنا» در این‌ کنگره‌ اعلام‌ و نیز تصمیماتى‌ که‌ اتخاذ شد، این‌ جنبش را وارد دوره جدیدی کرد.

حسن البنا در رساله خود در این کنگره در مورد اهداف، روش‌‌ها و ابزارهای این جنبش و رویکرد تبلیغی آن و همچنین موضع آن در قبال دولت و احزاب و نیز دیگر کشورها و ابرقدرت‌‌ها سخن گفته است.

این مقاله که توسط خود جنبش اخوان منتشر شده، به بازخوانی این رساله مهم می‌‌پردازد.

@mr_ashoori

نهاد دین و نوسازی فرهنگی در عربستان سعودی و کویت (مطالعه تطبیقی)

📝 نویسنده: محمدرضا عشوری مقدم

🎓 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه مذاهب اسلامی

دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی

@mr_ashoori

ج.ا.ا طی چندین دهه از بس در سیاست منطقه ای خود بر #جنبش ها تمرکز کرده که گویی ظرفیت ابتکارات دیپلماسی رسمی را به کنار گذاشته است.
ظرفیتی که فقدان آن گاهی در تنگناها و بحران ها بسیار خود را نشان می دهد.

@mr_ashoori

?السنوار و تاثیرات رهبری جدید بر حماس

تاثیر حضور یحیی السنوار بر رویکرد سیاسی حماس، با گذشت فقط چند روز از ترور اسماعیل هنیه و رهبری جدید این جنبش، مشهود بوده است. درست در جایی که بازیگران بین المللی و منطقه ای به دنبال آن بودند تا از فضای تنش آلود کنونی به منظور فشار به حماس برای آتش‌بس استفاده کنند، این جنبش به ناگاه اعلام کرد که در دور جدید مذاکرات در دوحه شرکت نمی کند.

این تصمیم، زمانی اتخاذ شد که سه کشور آمریکا، مصر و قطر در بیانیه ای مشترک، خواهان آن شدند تا بر سر آتش بس و تبادل زندانیان، توافق شود. پاسخ دولت نتانیاهو به این درخواست مثل قبل بود اما حماس با موضع تکان‌‌دهنده‌‌اش همه را غافلگیر کرد، بویژه میانجی‌‌ها را که تا پیش از این، به حضور همیشگی حماس در میز مذاکره عادت داشتند.

حماس این بار از شرکت در دوره جدید مذاکره امتناع کرد و در مقابل از سه کشور میانجی خواست تا برای اجرایی شدن همان طرح قبلی بایدن و قطعنامه ۲۷۴۵ شورای امنیت سازمان ملل تلاش کنند. حماس به جای رفتن به دوره بیشتری از مذاکرات یا ارائه پیشنهادهای جدید، خواستار تکیه بر همان توافقات قبلی شد. بله، به نظر می‌‌رسد در نخستین آزمون برای السنوار، ما شاهد یک رویکرد و نگاه جدید در برنامه‌‌ها و دیدگاه سیاسی حماس هستیم.

السنوار که تا پیش از این، دایره اختیاراتش عمدتا محدود به "میدان" بود، حالا مرد اول حماس در ساحت سیاست و میز "مذاکره" هم هست. البته این به معنای آن نیست که مرد میدان، ناآشنا با میز مذاکره باشد. اتفاقا السنوار، اندوخته ای از تجربه در مذاکره مستقیم با اسرائیلی‌ها در طول ۲۳ سال دوران حبس به همراه دارد که نقطه اوج آن، ریاست گروه مذاکره کننده زندانیان حماس بود.

حماس این بار تلاش کرد تا در پاسخ به درخواست بایدن، چرخ گفتگوها را در خصوص مکانیسم‌های اجرای آنچه بر سر آن توافق شده، به حرکت درآورد. رهبری جدید حماس به این باور رسیده که مذاکرات علنی تبدیل به کارتِ بازی نتانیاهو شده و هر زمان که واشنگتن با توجه به نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری وی را تحت فشار قرار می‌دهد، او کارت خود را روی میز می‌گذارد. کارتی که علاوه بر این، برای مانور و اجتناب از بحران‌های داخلی اسرائیل هم از آن استفاده می شده است، بویژه آنکه آنها برای آزادی اسرائیلی‌های اسیر در دست حماس هم به شدت تحت فشارند.

ظاهرا آنچه السنوار برای تشدید فشار در داخل اسرائیل مد نظر داشته، زودتر از موعد نتیجه داد. منظور، موضعی است که گالانت در انتقاد از نخست وزیر ارائه داد و دولت اسرائیل را مقصر اصلی به تاخیر افتادن توافق برای بازگرداندن زندانیان دانست. دفتر نتانیاهو هم انتقاد تندی به گالانت منتشر کرد و مواضع انتقادی او را عامل به خطر افتادن جان زندانیان دانست. این دفتر، موضع قابل توجهی داشت: "گالانت بهتر است بجای نتانیاهو به السنوار حمله کند که از اعزام هیئت به مذاکرات امتناع می‌ورزد."

به نظر می رسد که السنوار در حالِ رو کردن برگ دیگری از بازی هم هست. او تلاش می کند از تمامی واقعیت‌‌های میدان و ساحت سیاسی استفاده کند و به طور موقت، پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از تمایل واشنگتن برای جلوگیری از واکنش نظامی ایران به خوبی امتیازگیری کند. همه اینها را کنار برخی مواضع اعلامی اخیر از تهران بگذارید که تنها راه جلوگیری از پاسخ نظامی ایران را رسیدن به توافق آتش بس جدی در غزه دانسته است.
#محمدرضا_عشوری
@mr_ashoori

اسماعیل هنیه، حماس و پروژه ملی فلسطین

مدتی قبل، مرکز مطالعات الزیتونه در بيروت مقاله ای از اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی فقید جنبش حماس با عنوان "چشم انداز جنبش حماس برای پیشبرد پروژه ملی فلسطین" منتشر کرد که وی آن را در نشست مجازی این مرکز ارائه کرده بود.

اهمیت این مقاله در آن است که به عنوان مرجع اندیشه سیاسی حماس پس از برهم خوردن نظم پساانتخاباتی و مسیر آشتی فلسطینی شناخته شده بود. به‌‌ویژه پس از بحران اعتماد و اعتبارِ رهبری «ساف» و تشکیلات خودگردان و نبرد سیف القدس که سیر صعودی حماس در رهبری ساحت سیاسی فلسطین و گسترش جنبش مقاومت را در پی داشت.
هنیه در این مقاله که در نخستین روزهای دومین دوره رهبری‌‌اش بر جنبش حماس ارائه شد، پروژه ملی فلسطین را در چهار محور مورد ارزیابی قرار داد:
- توصیف حماس از واقعیت و مرحله گذار
- چالش های حماس
- نقاط قوت حماس
- عناصر پیشبرد پروژه ملی فلسطین

متن کامل اين مقاله در فايل ضمیمه، قابل دريافت است.

@mr_aShoori

❗️چرا مطالعات سَلفگرایی همچنان مهم است؟

بسیاری معتقدند که با پایان پروژه بهار عربی، مطالعات درباره اسلامگرایی به طور عام و سلفگرایی به طور خاص دیگر جذابیت و کاربرد چندانی ندارد. اما واقعیت آن است که حتی در حال حاضر برای هیچ دانشجو، محقق یا حتی فعال سیاسی امکان نادیده گرفتن مواضع جنبش های سلفی وجود ندارد. به دلایل زیر:

اولا) به این دلیل که سلفگرایی چه بخواهید و نخواهید حضور خود را در جهان اسلام، به ویژه در کشورهای عربی تحمیل کرده است. از عربستان سعودی و مصر و کشورهای مغرب تا عراق، اردن، فلسطین، لیبی و سوریه همگی متاثر از دعوت سلفی هستند.

ثانیا) سلفگرایی مانند بسیاری از پروژه های فکری مذهبی با گسترش اندیشه سیاسی آن در خارج از دایره نخبگان به لایه های عمومی جامعه راه یافته و اعتبار سیاسی یافته است. این موضوع بویژه وقتی مباحث مربوط به دموکراسی مطرح می شود اهمیت خود را نشان می دهد.

ثالثا) سلفگرایی این ظرفیت را دارد که با ایجاد ذهنیت و احساس تعلق در لایه های عقیدتی جامعه مؤمنان به جای حزب یا مکتب فکری سازمان یافته، این تعلق را به یک جنبش اجتماعی تبدیل کند. در حالی که کارشناسان علوم سیاسی، معمولا سازماندهی ضعیف را یک نقطه ضعف و یک مشکل می بینند.

چهارم) واقعیت آن است بسیاری از اندیشه ها، شخصیت ها و جریان هایی که امروز از سوی بسیاری از نظام های حاکم یا محافل مختلف جریان هایی غیرسلفی شناخته می شوند، (همانند اخوانی ها، صوفی ها و سکولارها) متأثر از خوانش سلفی بوده و ابعادی از سلفگرایی را در نظریات و باورهایی خود به همراه دارند.
#محمدرضا_عشوری
@mr_ashoori

? درباره روابط تهران _ ریاض

پیش از این در چندین نشست، تاکید کردم که هدف ریاض از عادی سازی روابط با تهران #مهار ایران بوده است و سطح بیشتری از روابط مد نظر نبوده و نيست.

راهبرد مهار، یک بار با قطع روابط دنبال می شود (برهه بهره برداری تهران از گشایش توافق هسته ای) و یک بار با بازگشت روابط.

اتفاقاً این سیاست، صرفا یک راهبرد سعودی نیست، کشورهای شورای همکاری از همان زمان که پکن، میانجی شد روی این قضیه توافق داشتند.
اساسا مدتی است که یک هدف مشترک برای خود تعریف کرده اند: مهار بحران برای روند جدید توسعه.

@mr_ashoori

اخیراً تکاپوی ترکیه درباره تحولات غزه افزایش یافته است. مواضعی نیز اردوغان درباره تجدیدنظر در روابط تجاری ترکیه و اسرائیل داشته است. حضور اسماعیل هنیه و دیگر رهبران گروههای فلسطینی نیز در ترکیه، پررنگ تر شده است. به نظر می رسد که شاهد رویکرد جدید آنکارا…

به بهانه سخنان اخیر "خلیل الحیه" معاون جنبش حماس درباره موافقت این جنبش با کنار گذاشتن سلاح درصورت تشکیل کشور مستقل فلسطینی در مرزهای ۱۹۶۷.
این یادداشت، شش سال قبل و در بازخوانی سند سیاسیِ اعلامیِ حماس نوشته شد:

https://t.me/mr_ashoori/310

Telegram

مطالعات جهان عرب

سند سياسی حماس از نگاهی ديگر ***✍️*** سند سياسى جديد حماس (كه البته ماه‌ها زمزمه‌هایش شنيده مي‌شد) بدون شک محور بحث‌ها و تنش‌هاى آينده درباره فلسطين خواهد بود. درباره اين سند عموما دو خوانش اصلی ارائه می شود: ١) خوانشي که مي‌گويد حماس از اصول و آرمان‌هاي تاريخي…

اکنون پس از گذشت سال‌‌ها این واقعیت بیشتر خود را نشان می‌‌دهد که بهار عربی برای اخوان المسلمین فرصت رسیدن به قدرت فراهم آورد که آن فرصت اتفاقا آغاز فروپاشی این جنبش بود.
واضح تر بگویم، درست است که اخوان المسلمین در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۲ پیروز شد اما آنچه بیش از هر چیز پس از گذشت سال‌‌ها خود را نشان می‌‌دهد آن است که آنها نهایتا نتوانستند در همان برهه کوتاه اما سرنوشت‌‌ساز، روابط خود را با نهادهای دولت، نیروهای مختلف سیاسی، ارتش، و حتی نهاد دینی الازهر و کلیسای قبطی و نیز نیروهای منطقه‌‌ای به خوبی مدیریت کنند.

همین چالش‌‌ها هم راه را برای مداخله نظامیان هموار کرد تا با اطمینان خاطر به حکومت اخوان پایان دهند. شاید اخوان اصلا این واقعیت را درک نکرده بود که طبق نتایج همان انتخابات، دقیقاً نیمی از جامعه مخالف آنان بودند.
به تونس نمی پردازم که اگر بخواهیم با دقت نتایج را بررسی کنیم درخواهیم یافت که آمار صندوق برای اخوان تونس چه بسا بدتر از مصر بوده است.

از زمان حذف اخوان از قدرت، آنان دیگر آن جماعت سابق نیستند، دستخوش تغییرات زیادی شده‌‌اند، هم در سطح رهبری و هم در سطح اعضا.

@mr_ashoori