انتخابات و امر سیاسی
محمدرضا کلاهی

رأی بدهیم یا رأی نه؟ قبل از این لازم است به این پرسش پاسخ داده شود ‌که هدف از رأی دادن چیست؟ و با چه مبنا و منطقی باید درباره‌ی رأی دادن تصمیم گرفت؟ اگر این منطق روشن شود هرکس به فراخور خود پاسخ خود را خواهد یافت.

▪️منطق رأی
دو منطق درباره‌ی رأی رایج است: یک. منطق مشروعیت بخشیدن یا مشروعیت گرفتن. دو. منطق بهبود وضعیت. اما به نظر من منطق مهم‌تری وجود دارد: این‌که یک کنش سیاسی (از جمله رأی) تاچه حد به تقویت امر سیاسی کمک می‌کند؟ تا چه حد در خدمت سیاست رهایی‌‌بخش است؟ یعنی کمک می‌کند که افراد بیش‌ترین میزان سوژگی را داشته باشند؛ بیش‌ترین امکان را برای آزادسازی پتانسیل‌های درونی خود داشته باشند؛ جریان‌های سیاسی معارض یک‌دیگر را حذف نکنند، راهی برای مبارزه باهم بسازند بی‌آن‌که بخواهند طرف مقابل را به‌کلی نابود کنند. با این معیار، درباره‌ی انتخابات‌ها، و به طور خاص انتخابات موجود چه می‌توان گفت؟

▪️ ساختار سیاسی جوامع
نیروهای سیاسی در سه لایه آرایش یافته‌اند:
اول، لایه‌ی بالا، حاکمیت سیاسی
دوم، لایه‌ی پایین، جنبش‌های اجتماعی
و سوم، لایه‌ی میانی، جامعه‌ی مدنی که بینابین حاکمیت و جنبش‌های اجتماعی قرار دارد.

هیچ‌یک از این سه لایه کاملاً سازمان‌یافته و منسجم نیستند. درون هر لایه سطحی از تنوع، تنش، تعارض و اختلاف وجود دارد. همان تنش‌ها و تعارض‌ها هم ثابت نیست و مدام در حال تغییر و بازآرایی است. و این سه لایه نسبت به یکدیگر بی‌تفاوت نیستند و همواره با هم در رفت‌وبرگشت و تأثیر و تأثر هستند.

▫️الف. رابطه‌ی جامعه‌ی مدنی و جنبش‌های اجتماعی: هر اندازه جامعه‌ی مدنی تشکل‌یافته‌تر و قدرتمند باشد و با آگاهی تئوریک عمیق‌تری درباره‌ی وضعیت همراه باشد، جنبش‌های اجتماعی پیش‌روتر، پویاتر، پایدارتر، عمیق‌تر و سازنده‌تر خواهند بود. و هر اندازه جامعه‌ی مدنی، چه به لحاظ سازمان‌یافتگی و چه به لحاظ درک تئوریک وضعیت، ضعیف‌تر باشد، جنبش‌های اجتماعی پراکنده‌تر، ناپایدارتر و سطحی‌تر و حتا مخرب‌تر خواهند بود و بیشتر شکل شورش‌های کور و مقطعی به خود خواهند گرفت و به همان میزان امکان سرکوب‌شان بیشتر خواهد بود.

▫️ب. رابطه‌ی حاکمیت سیاسی و جامعه‌ی مدنی: هراندازه جامعه‌ی مدنی قدرت‌مندتر باشد و تشکل‌های قوی‌تر و گسترده‌تری را شامل باشد، امکان اثرگذاری‌اش بر حاکمیت سیاسی بیش‌تر می‌شود، احتمال سرکوب‌گری حاکمیت کم‌تر می‌شود و سیاست‌گذاری‌های حاکمیتی می‌تواند به منافع جمعی نزدیک‌تر شود. در مقابل هر اندازه حاکمیت سیاسی یک‌دستیِ کم‌تری داشته باشد و از مجموعه‌های متکثرتری با منافع متفاوت‌تر تشکیل شده باشد انعطاف‌پذیرتر است و امکان کم‌تری برای سرکوب جامعه‌ی مدنی خواهد داشت و در پناه تنوع و تکثر موجود در حاکمیت سیاسی، جامعه‌ی مدنی می‌تواند خود را متشکل‌تر و قدرت‌مندتر کند. خلاصه آن‌که جامعه‌ی مدنی قوی‌تر به حاکمیت متکثرتر، و حاکمیت متکثرتر به جامعه‌ی مدنی قوی‌تر کمک می‌کند.

▫️پ. رابطه‌ی حاکمیت سیاسی و جنبش‌های اجتماعی: هراندازه حاکمیت سیاسی متکثرتر و درنتیجه منعطف‌تر باشد، و خصوصاً هراندازه که از نیروهای غیرایدئولوژیک و دموکراسی‌خواه درون حاکمیت حضور داشته باشد، امکان قوت‌گرفتن جنبش‌های اجتماعی بیش‌تر است و هراندازه حاکمیت یک‌دست‌تر، و ایدئولوژیک‌تر باشد، بی‌انعطاف‌تر می‌شود و جنبش‌های اجتماعی بیش‌تر سرکوب می‌شوند. سرکوب جنبش‌های اجتماعی برای این جبنش‌ها و بنابراین برای کلیت جامعه پیامدهای بدی دارد. از جمله باعث می‌شود اعضای جنبش به بیرون از کشور مهاجرت کنند و تحول‌خواهی از درون تضعیف و تهی شود. افراط‌گرایی و هویت‌گرایی در میان مخالفان تقویت می‌شود. و مخالفت‌ها به جای حرکت‌های عمیق و بازاندیشی شده، به سمت انتقام‌جویی‌های کور و عصبی میل می‌کند.

▪️نتیجه
در شرایطی که نظام سیاسی کاملاً یک‌دست، ایدئولوژیک و سرکوب‌گر است و جامعه‌ی مدنی ضعیف و تشکل‌نایافته است، حرکت‌های اعتراضی به شورش‌های کور، انتقام‌جویی‌های عصبی و بدتر از همه به هویت‌گرایی میل می‌کند. در چنین شرایطی جنبش‌های اجتماعی حتا اگر پیروز شوند، به سرعت به هویت‌گرایی‌های تمامیت‌گرا سوق می‌یابند و دیکتاتوری‌ای بدتر از قبل حاکم می‌شود.
در نتیجه، هر کنشی که بتواند سرکوب‌گری حاکمیت را کاهش دهد، نظام سیاسی را یک گام تکثر و تنوع بیش‌تری ببخشد، تاجایی که امکان دارد گفتمان دموکراسی‌خواهی و برابری‌خواهی را به درون حاکمیت وارد کند و انعطافی درون نظام ایجاد کند، فضایی باز می‌کند تا جامعه‌ی مدنی گامی قوی‌تر شود. درون جامعه‌ی مدنی قوی است که امکان بازاندیشی وضعیت و تحلیل تئوریک وضعیت وجود دارد، می‌توان هویت‌گرایی‌های انتقام‌جویانه را از کنش‌های پیش‌رو و تحول‌خواه متمایز کرد و به چیستی کنش سیاسی مؤثر تقویت‌کننده‌ی دموکراسی اندیشید و به آن عمل کرد.

متن کامل

Telegraph

انتخابات و کنش رهایی‌بخش

یک نوع مواجهه با انتخابات چه باید باشد؟ آیا رأی بدهیم یا رأی ندهیم؟ قبل از این پرسش، لازم است به پرسش دیگری پاسخ داده شود: این‌که هدف از رأی دادن چیست؟ با چه مبنا و منطقی باید درباره‌ی رأی دادن تصمیم گرفت؟ اگر منطق مواجهه با انتخابات روشن شود، هر کسی به فراخور…

انتخابات، جلیلی و سرمایه‌داریِ نظامی

سعید جلیلی کیست؟ صرف‌نظر از انتخابات پیش رو و هر نتیجه‌ای که در پی داشته باشد، سعید جلیلی یک چهره‌ی مهم در سیاست ایران است و تا آینده‌ای نامعلوم خواهد بود. بنابراین برای درک بهتر آرایش سیاسی ایران امروز، شناخت جلیلی، فراتر از یک شخص و فراتر از انتخابات پیش رو، اهمیت دارد. گفتن این‌که جلیلی یک اصول‌گرای تندرو است نمی‌تواند ماهیت او را به عنوان یک نیروی سیاسی روشن کند. به طور کلی دوگانه‌ی اصلاح‌طلب-اصول‌گرا بیش از آن کلی و ساده‌سازی شده است که بتواند عرصه‌ی منازعات سیاسی را خصوصاً در ایران امروز توضیح دهد. برای درک وضعیت لازم است سیر تحول تاریخی نیروهای سیاسی در ایران، خصوصاً جریان موسوم به اصول‌گرا بررسی شود. در این یادداشت کوتاه نمی‌توان بحث مفصل و عمیقی در این‌باره طرح کرد. این یادداشت بیش‌تر طرح پرسش‌هایی اولیه است تا پاسخی کامل به موضوع.

ادامه را این‌جا بخوانید

Telegraph

انتخابات، جلیلی و سرمایه‌داری نظامی

جمهوری اول: نزاع چپ و راست دهه‌ی اول جمهوری اسلامی، عرصه‌ی سیاسی شامل دو جناحِ راست و چپ بود. جناح راست عبارت بود از روحانیان سنتی (که در قالب جامعه‌ی روحانیت مبارز تشکل می‌یافت) و بازاریان سنتیِ همبسته با آن‌ها (که از جمله در قالب هیأت‌های مؤتلفه‌ی اسلامی…

📛دیکتاتوری در شیلی چگونه پایان یافت ؟

🖋️ اکونومیست فارسی

برگی از تاریخ

آگوستو پینوشه (Augusto Pinochet) در 11 سپتامبر 1973 طی یک کودتای نظامی به قدرت رسید. این کودتا منجر به سرنگونی حکومت دموکراتیک سالوادور آلنده شد. پس از کودتا، پینوشه به عنوان رئیس‌جمهور نظامی شیلی حکومت کرد و تا سال 1990 در قدرت بود.

دوران حکومت پینوشه به دلیل نقض گسترده حقوق بشر و سرکوب مخالفان سیاسی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. بر اساس گزارش‌ها، در طول حکومت وی، هزاران نفر کشته، ناپدید و یا تحت شکنجه قرار گرفتند

در سال 1989، مردم شیلی توانستند با انتخاب پتریسیو آیلوین (Patricio Aylwin) به عنوان رئیس‌جمهور، سرنوشت سیاسی خود را تغییر دهند و به دوران حکومت نظامی آگوستو پینوشه پایان دهند. این اتفاق به‌وسیله یک روند دموکراتیک و انتخابات آزاد ممکن شد که نتیجه چندین سال تلاش و مبارزه سیاسی بود.

زمینه و شرایط تاریخی

1. رفراندوم 1988: اولین قدم مهم در تغییر سرنوشت سیاسی شیلی، رفراندومی بود که در اکتبر 1988 برگزار شد. در این رفراندوم، مردم شیلی باید تصمیم می‌گرفتند که آیا پینوشه باید برای یک دوره هشت ساله دیگر در قدرت بماند یا خیر. نتیجه رفراندوم با اکثریت آرا "نه" بود، که به معنی عدم تمدید حکومت پینوشه بود.

2. ائتلاف سیاسی: اپوزیسیون ضد پینوشه، با تشکیل یک ائتلاف گسترده به نام "کنسرتاسیون دموکراتیک" موفق به متحد کردن نیروهای مختلف سیاسی از جمله سوسیالیست‌ها، مسیحیان دموکرات و دیگر احزاب میانه‌رو و چپ شد. این ائتلاف توانست با ارائه یک برنامه سیاسی جامع، اعتماد مردم را جلب کند.

انتخابات 1989

پس از رفراندوم 1988، حکومت نظامی مجبور به برگزاری انتخابات آزاد شد. انتخابات ریاست‌جمهوری در دسامبر 1989 برگزار شد و پتریسیو آیلوین، نامزد ائتلاف کنسرتاسیون، توانست با کسب بیشترین آرا به پیروزی برسد.

عوامل موفقیت

1. مشارکت مردمی: یکی از کلیدهای موفقیت، مشارکت گسترده مردم در فرآیند دموکراتیک بود. آگاهی عمومی از اهمیت انتخابات و تمایل برای تغییر، موجب شد تا نرخ مشارکت بالایی در انتخابات داشته باشند.

2. تاکتیک‌های مسالمت‌آمیز: اپوزیسیون با استفاده از روش‌های مسالمت‌آمیز و قانونی، توانست به اهداف خود برسد. مبارزات انتخاباتی با تاکید بر اصلاحات دموکراتیک و حقوق بشر انجام شد.

3. فشار بین‌المللی: فشارهای بین‌المللی نیز نقشی اساسی در پایان دادن به حکومت پینوشه داشت. جامعه بین‌المللی از طریق سازمان‌های حقوق بشری و دولت‌های خارجی، بر حکومت نظامی شیلی فشار آورد تا به دموکراسی بازگردد.

🔗نتیجه گیری

انتخاب پتریسیو آیلوین به عنوان رئیس‌جمهور، آغازگر دوره جدیدی از دموکراسی در شیلی بود.در آن دوره مهم ترین عامل یعنی اتحاد مردم و مشارکت بالا توانست به دیکتاتوری پینوشه پایان دهد ،

📍مردم شیلی مشارکت در انتخابات را به معنی تایید سیاست حاکم بر جامعه و مشارکت خود در کشتن جوانهای کشور نمی دانستند

📍مردم شیلی برای تغییرات به جای قهر و انفعال و امید به قدرت ها یا شخصیت های خارجی در یک روش مسالمت آمیز موفق به تغییر ساختار حکومت دیکتاتوری خود شدند.

📍مردم شیلی به جای خط کشی بین خود و دوستانشان و زدن انگ و ننگ به خاطر طرفداری از کاندیدها و دعوت به مشارکت در انتخابات برای نتیجه گیری از هر خط فکری که بودند با هم متحد شدند و نه یک شبه بلکه طی یک مبارزه ۱۷ ساله موفق به ایجاد تغییرات شدند.

@economistfarsi
🌐کانال اکونومیست فارسی

*🔴* جواد کاشی: ممکن است در این انتخابات بازی یکدست‌سازی به هم بخورد

🔴 در این انتخابات کسی انتظار نداشت آقای خاتمی شرط بگذارد و این شرط پذیرفته شود

🔻عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت:** همه ما از خودمان پرسیدیم چرا شرط خاتمی پذیرفته شد در حالیکه این همه سرمایه و هزینه داده شد برای اینکه نظام بتواند یکدست شود.

🔻شبیه این اتفاق یک بار دیگر هم در سال ۹۲ افتاد. فضای سنگین پس از سال هشتاد و هشت بر کشور حاکم بود و خیلی از دوستان ما می‌گفتند دیگر در را بستند و انتخابات موضوعیت خود را از دست خواهد داد. اما چرا دوباره یک دریچه باز کردند؟

🔻همه ما در این بازی باید یک چیزهایی یاد بگیریم. نظام یاد بگیرد که با خالص‌سازی توسط جریان خاصی با چه مسائلی مواجه شد. به طبقه متوسط هم می‌شود خطاب کرد، جنبش ۱۴۰۱ بسیار قدرتمند بود و آثار پایداری از خودش به جا گذاشت، اما اگر فکر می‌کند با این جنبش‌ها قادر است قدرت عظیم سیاسی ایجاد کند در اشتباه است. بنابراین، باید راهی برای تعامل میان این سه صدا در عرصه سیاست پیدا کنیم./ جماران

https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1635368

🗳 @jamarannews

♦️ بیانیه نهضت آزادی:

🔹 از مسعود پزشکیان حمایت می‌کنیم

🔹 برای اصلاح شرایط کنونی، راهی کم‌هزینه‌تر و مطمئن‌تر از انتخابات آزاد و سالم وجود ندارد

جزئیات در👇👇
https://www.entekhab.ir/003Kcv
🆔 @Entekhab_ir

من رفتنی‌ام، ایران تو بمان

محمد فاضلی

من دو بار به ناحق از دانشگاه اخراج شدم (۱۳۹۰ و ۱۴۰۰) و همکارانم در هر دو دانشگاه شاهدان این رفتار ناحق هستند. بار اول حتی شکایت نکردم و دم برنیاوردم. بار دوم هم کلامی درباره آن در عرصه عمومی نگفتم، تا آن‌‌جا که می‌توانستم آن‌را پنهان کردم و هیچ نقشی در رسانه‌ای شدن آن نداشتم. فقط در مهرماه ۱۴۰۰ به وزارت علوم شکایت کردم که تا امروز به آن رسیدگی نشده است. اما هیچ کدام از این‌ها مهم نیستند و تلویحاً و با صراحت بارها گفته‌ام که حتی اگر امروز بگویند به دانشگاه برگرد، بازنمی‌گردم. به هیچ شغل دولتی بازنمی‌گردم. هیچ اهمیتی هم ندارد.

من همکاری با دکتر مسعود #پزشکیان را آگاهانه #برای_ایران انتخاب کردم. سخنانش را شنیدم، از دوستان درباره شخصیت و کارش پرسیدم، ده‌ها نفر تماس گرفتند و از من خواستند به ستاد ایشان کمک کنم. من اطمینان پیدا کردم که مسعود پزشکیان بهترین گزینه موجود است، صداقت دارد، ساختار مجلس و دولت و نظام حکمرانی را می‌فهمد، کلامی دروغ نمی‌گوید، و یکی از بزرگ‌ترین دردهای این کشور یعنی عدم توافق میان نخبگان و نزاع دائمی میان آن‌ها و در نتیجه عقب‌ماندگی کشور را می‌فهمد و برای درمان آن منش و روش دارد.

من آمده بودم به دور از هیاهو، در زمانه‌ای که دعوت به عدم مشارکت، تحسین و لایک بیشتری دارد، از ضرورت مشارکت و قرار دادن کشور در مسیر «عقلانیت بهبود تدریجی اما مستمر» بدون تندروی بگویم. و اتفاق دیشب در تلویزیون هیچ تغییری در این باورم ایجاد نکرده است. من در آن صحنه نه شخص محمد فاضلی، بلکه مشاور نامزدی بودم که می‌خواهد «عقلانیت اصلاح‌جوی میانه‌رو، توافق‌ساز و تدریجی‌گرا» را نمایندگی کند.

اما #شهاب_اسفندیاری که اهمیت یک امر ملی را درک نمی‌کند، تلویزیون کشور را در مهم‌ترین رخداد سیاسی جاری آن، به صحنه کینه‌توزی شخصی، بالا آوردن پرونده‌ای شخصی که من خود سه سال است از آن دم نزده‌ام، و صحنه‌آرایی برای تحقیر شخص من تبدیل کرد. بدتر آن‌که از لحن حرف زدن، تا زمان پرسیدن سؤال تا اقدام برای قطع میکروفون، همه طراحی شده بود تا #محمد_فاضلی را تحقیر و حضور انتخاباتی دکتر #پزشکیان را تضعیف کنند.

آن‌چه مرا به هم ریخت، جز مشاهده یک صحنه کاملاً آماده شده در همه ابعاد برای تبدیل کردن یک امر ملی، امری حیاتی برای ایران، به صحنه کینه‌توزی شخصی بود. هیچ دلیلی وجود نداشت که در برنامه‌ای در این سطح به زندگی شخصی کسی وارد شوند که در آن برنامه مشاور نامزد ریاست جمهوری است نه شخص محمد فاضلی. با این‌حال، از بینندگانی که از این رخداد ناراحت شدند، عذرخواهی می‌کنم.

⭕سخن آخر

پرتاب میکروفون رفتاری از سر عصبانیت شدید در آن لحظه بود. هیچ معنایی جز اعتراض به آنچه شرح دادم، نداشت.

من عمیقاً به شجاعت، صداقت و از خودگذشتگی مسعود پزشکیان احترام می‌گذارم که با از خود گذشتگی برای کار کردن در مملکتی پا به میدان گذاشته است که در رسانه ملی آن می‌توانند «امر ملی انتخابات» را به صحنه کینه‌توزی شخصی بدل کنند.

من همه عمر برای ایران زندگی کرده‌ام، به ایران و مسائلش اندیشیده‌ام، و بقیه عمر را هم همین گونه خواهم زیست. ورودم به هیچ عرصه‌ای از سیاست برای منفعت شخصی نبوده و نیست. اکنون نیز بر همان راه و روشم.

از صمیم قلب به دکتر مسعود پزشکیان احترام می‌گذارم و امیدوارم آن‌چه گذشت ایشان را در پیمودن راهی که انتخاب کرده‌اند استوارتر سازد؛ ایمانش به سیاست اخلاقی و رفع تبعیض بیشتر شود.

در چند جلسه‌ای که با مسعود پزشکیان داشتم، او را مجذوب اخلاق و راستی یافتم؛ سخنش درباره مردم حقیقی است؛ مثل مردم زیسته است؛ تبعیض را درک کرده؛ صداقت و دیانت رحمانی را در خود نهادینه کرده؛ و باوری عمیق به علم و تخصص دارد. به قیمت چند رأی بیشتر هم حاضر به دادن وعده‌های دروغین نیست.

ما با انتخاب او هم ده‌ها مشکل عظیم پیش رو داریم، و بهبودهای بزرگ در زندگی ما ایرانیان به آسانی به دست نخواهد آمد؛ اما در منش و روش و اخلاق و کردار مسعود پزشکیان، و بدنه اجتماعی اثرگذاری که او را پشتیبانی می‌کند، ظرفیت‌های ایجاد بهبود وجود دارد.

من با عزمی جزم‌تر به مسعود #پزشکیان رأی می‌دهم و هیچ انتظار شخصی از او ندارم، بالاخص انتظار برای پیگیری کردن آن‌چه در آن برنامه گذشت.

شما هم بیایید راه «عقلانیت بهبود تدریجی اما مستمر» را انتخاب کنیم.

من رفتنی‌ام، ما رفتنی هستیم، ایران تو بمان.

بازخوانی ایران معاصر

@fazeli_mohammad

Telegram

پادکست دغدغه ایران - کانال رسمی

قسمت صد و دوازدهم پادکست دغدغه ایران   بازخوانی ایران معاصر بعد از پنج قسمت شرح کتاب «خشونت و نظم‌های اجتماعی» و پنج قسمت شرح کتاب «در سایه خشونت» که نزدیک به ده ماه طول کشید، در قسمت صدودوازده پادکست دغدغه ایران، تاریخ ایران معاصر را از اواخر مشروطه تا…

چنین کنند روبهان چو کرد باید کار!
من در تمام سالهایی که انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را دنبال کرده‌ام نطقی اینقدر آتشین و جانانه و حساب‌شده ندیده‌ام. حتی میرحسین موسوی هم سال ۸۸ اینطور سخن نگفت. به نظرم گرمی تنور انتخابات (اگر اصلا گرم‌شدنی باشد) از این به بعد است. اینکه ظریف را روباه مکار دروغگو بدانیم یا دیپلماتی کم‌نظیر برای ایران (که متاسفانه در عالم سیاست منافاتی با همدیگر ندارند)، فرقی ندارد در اینکه این ۹ دقیقه را پرشور و معقول و پرده‌در نبینیم. تمام کلمات حساب‌شده بود از نام بردن محترمانه و ستایشگرانه از محمد خاتمی تا دادن آمار و اطلاعاتی که ادعاهای اصولگرایان را دروغ‌های وقیحانه نشان داد. حتی شاید بکاربردن اصطلاح جنجالی «شیره‌مالیدن» هم تعمدی بود برای وایرال شدن.
همچنان برای شرکت کردن یا نکردن در انتخابات توصیه‌ای ندارم و هنوز به نتیجه‌ای قطعی نرسیده‌ام ولی مطمئن هستم فرقی‌ست بین اینکه سکان سیاست خارجی را جلیلی دست بگیرد با اینکه دست ظریف باشد.
@FarjamiMahmud