در باب دوگانه‌انگاری دکارتی «قسمت اول»

دوگانه‌انگاری دکارتی دیدگاهی در فلسفه ذهن است که می‌گوید، ماهیت انسان از دو چیز است: ذهن و بدن.

به عبارت دقیق‌تر ذهن عضوی از بدن (مثلا مغز) نیست و ماهیتی کاملا جدا و مستقل از بدن دارد.

با کمی دقت متوجه می‌شویم که این دیدگاه بسیار شبیه دیدگاه بسیاری از ادیان به انسان‌ها است.

دین اسلام، مسیحیت، یهودیت و بودا همگی در فرضیات خود بحث جدایی ذهن و بدن را مطرح ساخته‌اند.

در واقع این دیدگاه صد در صد نیز به دکارت برنمی‌گردد. نسخه مشابهی از چنین دیدگاهی توسط افلاطون فیلسوف یونانی نیز مطرح شده است.

در فلسفه افلاطون ذهن متعلق به عالم مُثُل است و جسم ما صرفا سایه‌ای ناقص از ذهن یا روح ما در این دنیای ناقص است. (در باب افلاطون‌گرایی و عالم مثل نیز حتما در جای مناسب آن توضیح خواهیم داد.)

اما تفاوتی که دوگانه‌انگاری دکارتی با دوگانه‌انگاری افلاطونی دارد، این است که دکارت جسم را از نظر وجودی به ذهن یا منشا ذهن وابسته نمی‌داند.

به عبارت دقیق‌تر، دکارت جسم و ذهن را دو وجود کاملا مستقل از یکدیگر می‌بیند. شاید ما فکر کنیم که این اندیشه در دنیای امروز نیز به طور کلی پذیرفته شده است.

اما کاملا برعکس! این اندیشه بیشتر در میان افراد غیرفیلسوف و دور از زیست‌شناسی رایج است.

اندیشه رایج میان فیلسوفان و زیست‌شناسان مادی‌گرایی است. آن‌ها اعتقاد دارند که ذهن با فرایند‌های فیزیکی و شیمیایی درون مغز این همان است.

صد البته که آن‌ها دلایل مناسبی نیز برای ادعای خود مطرح می‌کنند. بینش آن‌ها صرفا نوعی لجاجت نیست!

اما فیلسوف عقل‌گرایی همچون دکارت نیز استدلال‌هایی در دفاع از ادعای خود دارد که ما آن‌را در قسمت بعد بررسی خواهیم کرد.

#فلسفه
@said_to_who_reads

استدلال بسیار جالبی در رد وجود اراده آزاد وجود دارد که به این شکل است:

۱- هر اتفاقی که در جهان می‌افتد یا دارای علتی از پیش واقع شده است یا به صورت تصادفی رخ می‌دهد.

۲- اگر رفتارهای ما کاملا وابسته به اتفاقات از پیش رخ داده باشد، آنگاه ما نمی‌توانیم جز آنچه انجام می‌دهیم انجام بدهیم.

۳- اگر رفتارهای ما فاقد وابستگی علیتی به اتفاقات از قبل رخ داده باشد، آنگاه به صورت تصادفی رخ داده و ما نمی‌توانیم جز آنچه انجام می‌دهیم انجام بدهیم، چون کنش‌های ما به طور بی‌قاعده و به صورت تصادفی انجام می‌شوند.

۴- در نتیجه اگر جهان ما تصادفی یا علیتی باشد، انسان فاقد اراده آزاد و کنش‌های او تابعی از تصادف یا گذشته اوست.

لازم به ذکر است که در این استدلال ذهن انسان با مغز او این همان است. (در واقع فرضیه ما در این استدلال مادی‌گرایی است.)

در واقع تنها راه رد چنین استدلالی این است که ما استدلال کنیم ذهن ما مستقل از جهان مادی است. در نتیجه از عوامل جهان مادی تأثیرپذیری کاملی ندارد.

زیرا تنها مقدمه‌ اول استدلال را می‌توان زیر سوال برد. تلاش برای رد مقدمه دوم یا سوم ما را به گزاره‌های بی‌معنایی می‌کشاند. از این رو هر نقد موثری بر این استدلال باید مقدمه اول آن را هدف قرار دهد.

#فلسفه
@said_to_who_reads

یک خطای شناختی که در بسیاری از دولت‌مردان گذشته و چه بسا بسیاری از دولتمردان امروز وجود دارد، این است که توسعه اقتصادی معلول صنعتی شدن است.

در واقع همین فرضیه اشتباه بود که بسیاری از دولت‌ها را از جمله دولت عثمانی، دولت ایران در عهد رضاخان و دوران صدارت امیرکبیر و دولت‌های دیگر را به این راهبرد اشتباه سوق داد که شروع به صنعتی سازی کشور خود بکنند.

در واقع صنعتی‌شدن معلول توسعه اقتصادی است! صنعتی‌شدن هنگامی منجر به افزایش رشد اقتصادی و افزایش رفاه مردم می‌شود که از طریق نیروهای بازار حاصل شده باشد.

صنعتی‌سازی دولتی در بهترین سناریو مخارج دولتی را بشدت افزایش می‌دهد. و در بدترین سناریو منجر به کاهش آزادی‌های اقتصادی شهروندان و سرکوب بازار می‌شود.

#اقتصاد_سیاسی
@said_to_who_reads

بدانید ارزشمند‌ترین تعریفی که می‌توان از یک فرد کرد این است که «تو چقدر سخت‌کوش و زحمت‌کش هستی.»

زیرا این تعریف شخصیت و ایگو شما را هدف می‌گیرد. اما تعاریفی مانند «تو خیلی باهوشی» تلویحا می‌گوید عامل موفقیت شما صرفا یک چیز انتسابی بوده است!

نکته عجیب آن است که اکثر انسان‌ها «از جمله این حقیر» تعریف دوم را ترجیح می‌دهند!

بدانید که اگر تلاش کردن و عقب‌انداختن ارضای آنی تمایلات لذت‌جویانه چیز ارزان و سریع‌الوصولی بود، افراد سخت‌کوش تا این حد موفق نبودند....

#خود_گفته
@said_to_who_reads

نکته‌ای بسیار مهم در باب بررسی اندیشه‌ها که معمولا در این روزگار به آن توجه نمی‌شود، این است که هنگام بررسی اندیشه‌های یک متفکر باید اندیشه‌ها و تنها اندیشه‌ها بررسی شوند.

متاسفانه در این روزگار شاهد افراد بسیاری هستیم که دنیای اندیشه و تفکر را با فروکاهیدن اندیشه‌های یک متفکر به زندگی شخصی او به فساد کشانده و دنیای گفت و گو و یادگیری را به فضای لجن‌پراکنی علیه یکدیگر تبدیل کرده‌اند.

پس هیچ‌گاه اندیشه‌های یک متفکر را در قالب زندگی شخصی او بررسی نکنید. و به یاد داشته باشید که صدق و کذب اندیشه‌ها تنها برمبنای شواهد و استدلال تعیین می شود نه چیزی دیگر...

#خود_گفته
#فلسفه
#اقتصاد_سیاسی
@said_to_who_reads

پدیده تخصیص ارز برای واردات چیزی است که فقط در اقتصاد‌های سوسیالیستی می‌توان دید!

#خود_گفته
#اقتصاد_سیاسی
@said_to_who_reads

بعد از دهه ۱۹۶۰ میلادی، شوروی دیگر نتوانست در حوزه‌ای از ایالات متحده پیشی بگیرد. و دلیل آن این بود که رهبری شوروی بعد از خروشچف، ثبات و آرامش را ترجیح می‌داد.

اما بوروکراسی کند شوروی باعث شده بود که حفظ ثبات و آرامش نیز تبدیل به یک معضل شود! در واقع شوروی بدون برنامه‌های آتشین توسعه از نوع برنامه‌های ۵ ساله استالین نمی‌توانست در حوزه‌ای پیشرفت کند.

زمانی که معضل شرکت‌های آمریکایی توسعه ایده‌های جدید بود، معضل رهبری شوروی حفظ حداقل امکانات مانند غذا برای مردمش بود...

#خود_گفته
#اقتصاد_سیاسی
@said_to_who_reads

سخت‌ترین بخش پیشرفت در بوروکراسی‌های رژیم‌های تمامیت‌خواه انجام پاچه‌خواری و چاپلوسی‌های ضروری است.

#خود_گفته
#اقتصاد_سیاسی
@said_to_who_reads

مالکیت خصوصی و مبادله آزاد (از دید این حقیر) تنها مبنای ممکن برای رشد یک تمدن بدون خشونت و با حفظ آزادی حداکثری برای تمام انسان‌ها است.

توسل به هر فلسفه دیگری برای بنیان تمدن (از جمله فلسفه‌های سوسیالیستی) بدون اعمال خشونت و محرومیت انسان‌ها از آزادی‌های مشروعشان ممکن نیست.

در اینجا منظور از آزادی‌ مشروع آزادی انجام کنشی است که حقوق مالکیت مادی و معنوی شخص دیگری را نقض نکند.

#اقتصاد_سیاسی
#خود_گفته
@said_to_who_reads