«خوب است که نامش ممنوع است و همه مجبورند دنبال استعاره‌ای بگردند. همه مجبورند شاعر شوند». این شعر را محمدمهدی سیّار، اولین‌بار برای سردار، سروده است. اما به‌جز حاج‌قاسم، این شعر اگر مصداق دیگری داشته باشد، بی‌شک سید‌حسن نصراللّه خواهد بود. مگرنه‌اینکه سید، جانِ حاج قاسم بود و رفیق روزهای مجاهدتش. حالا نیز پس از شهادتشان، اسم بردن از نام و یادشان در صفحات مجازی مانند اینستاگرام با تحریم‌ها و گاهی با بسته‌شدن صفحه، روبرو می‌شود. ازاین‌رو هنرمندان حوزه تجسمی به‌ویژه گرافیست‌ها برای سخن گفتن و یاد کردن از سیدحسن به‌سراغ تکنیک‌هایی رفته‌اند که این تحریم‌ها را دور بزنند و کم‌تر به کارهای گرافیکی بپردازند که چهره سید در آن‌ها مشخص باشد. این محدودیت، امکاناتی را پیش روی هنرمندان باز می‌کند و بخش‌های دیگری از شخصیت سیدحسن، برایشان برجسته می‌شود. سخنرانی‌ها و رجزهای او در برابر دشمن، قرآن خواندنش، لبخندش، ایستادنش، حرکات حماسی دستانش، انگشترش و حتی نامش، حالا منبع الهام و نمادی شده بودند تا هنرمندان، همگی از سید بسرایند و اثر خلق کنند بی‌آنکه لزوماً چهره‌ای از سید به‌صورت واضح درمیان باشد. نمادهایی که مختص خود سیدند و یادی از او را در دل مخاطب زنده می‌کنند. از میان همه این نماد‌ها، نمادی که بیشتر به چشم می‌خورد، همان نحوه گرفتن انگشت اشاره و رجزی است که برای صهیونیست‌ها می‌خواند، با آن انگشتر عقیقی که در انگشت کوچکش همیشه داشت. رجزهایی همچون « قطعاً سنتصر/ لن تسقط لنا رایة/ و بیننا و بینکم المیدان و الایام و الیالی و ... » نیز، دست‌مایه خلق آثار متعددی شده است.
آثار خلق‌شده برای سیدحسن غالبا توسط هنرمندان ایرانی و لبنانی و عراقی طراحی شده که در آن‌ها، تکنیک‌های تصویرسازی، تایپوگرافی، فتومونتاژ و ... به کارگرفته شده است. با وجود همه طرح‌ها، کم‌تر به سراغ سخنرانی‌ها و اتمسفر فکری او رفته‌ شده و آثار، اغلب در حد ظاهر باقی مانده است.
پیش‌تر نیز در فرسته‌ای به خلاقیت‌های گرافیکی برای حاج قاسم توسط هنرمندان تجسمی رفته بودیم. اکنون به‌مناسبت نزدیک بودن تشییع سیدحسن نصرا...، آثار طراحی شده برای سید را باهم مرور می‌کنیم که بدون اینکه چهره ایشان کاملا مشخص باشد، یادی از ایشان در پوستر زنده است و می‌تواند در فضاهای مجازی که تصویر ایشان ممنوع است، منتشر شود.

🔻رسانه بافتار
🆔@baftar_resane

سراسر زندگی فلسطینی، سرشار از رنگ‌وبوی مقاومت است؛ سرودهای میهنی‌شان، کوفیه‌ای که بر سر می‌گذارند، نقش‌هایی که بر دیوار می‌کشند یا حتی میوه‌ای که برداشت می‌کنند.
یکی از نمونه‌های این پیوند مقاومت و زندگی برمی‌گردد به ممنوعیت پرچم فلسطین پس از جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ و شکست اعراب در برابر اسرا/ئیل. زمانی که رژیم صهیونیستی اگر دست کسی پرچم فلسطین می‌دید، او را دستگیر یا به سوی او شلیک می‌کرد. نادان‌ها توهم کرده‌ بودند که همه مثل خودشان بی‌وطن و بی‌غیرتند که با این زورگویی‌ها، از خیر مبارزه بگذرند و بی‌خیال پرچم وطنشان شوند. گوربه‌گورشده‌ها نمی‌دانند که تک‌تک ذرات خاک فلسطین، عطر وطن به خود دارد. از زیتون و باغ‌های پرتقال‌اش بگیر تا دریا، ماهی و نخل‌هایش. این مردم، بیدی نبودند که با این بادها بلرزند. ناگهان، میوه‌ای از دل خاک، برای مردم این سرزمین پررنگ‌تر می‌شود؛ میوه‌ای که هم‌رنگ پرچم این سرزمین است: هندوانه‌. چیزی که تا دیروز به‌عنوان یک میوه در روال عادی زندگی استفاده می‌شد، حالا تبدیل شده بود به پرچم مبارزه‌.

این هندوانه، بعدها و با توجه به ممنوعیت استفاده از پرچم در آثار هنری نیز مورد الهام هنرمندان فلسطینی قرار گرفت. بعد از طوفان‌الاقصی هم یکی از این نماد‌هایی که به‌صورت وسیعی در آثار هنرمندان به‌ویژه گرافیست‌ها دیده شد، هندوانه بود. چون هم‌، رنگی از پرچم فلسطین را با خود داشت و هم یک نماد فلسطینی به حساب می‌آمد که زبان جهانی پیدا کرده بود. حتی در راهپیمایی‌هایی که در اروپا و غرب در حمایت از مظلومان فلسطینی برگزار می‌شد به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نمادها استفاده می‌شد.
یکی از نکات قابل توجه در آثار هنرمندان تجسمی که هندوانه در آن‌هاست، همراهی این نماد با زنان، مادران و دخترانی است که هندوانه در بغل یا دستان خود دارند. گویی در برگرفتن هندوانه توسط آن‌ها، این معنا را در سر دارد که این مادران فلسطینی‌اند که بار اصلی مبارزه را با تربیت نسلی که ظلم نمی‌پذیرد و عشق به وطن دارد بر دوش می‌کشند.
در این فرسته، به بهانه یلدا که هندوانه جزو نمادهای پررنگ این شب است، به سراغ آثار تجسمی رفته‌ایم که هندوانه در آن‌ها به‌عنوان نماد مقاومت فلسطینی است و استعاره‌ای از پیوند زندگی با مبارزه است‌.

?رسانه بافتار
?@baftar_resane
‌

منظور ما از «عکس‌های مشهور؛ عکاسان ناآشنا»، «عکاسان ناشناس و گمنام» نیست‌. عکس‌هایی وجود دارند که آن‌ها را بارها مشاهده کرده‌ایم ولی به شناسنامه و اطلاعات آن عکس واقف نبوده‌ایم‌ و با عکاسش آشنا نیستیم. بیشتر مخاطبان این عکس‌های مشهور، معمولاً نام عکاسان این تصاویر را نمی‌دانند. نه آنکه آن عکاس به‌طور کلی ناشناخته و گمنام باشد‌. ممکن است بسیاری از ما‌، علی فریدونی و دیگر عکاسان این تصاویر را جدا از این عکس‌ها بشناسیم اما ندانیم که عکاس برخی عکس‌های مشهور همینانند.
با این همه، همچنان عنوان چنین فرسته‌هایی همانند «اشعار مشهور؛ شاعران ناآشنا» مسئله است. شما چه تیتری برای این دسته از فرسته‌ها پیشنهاد می‌کنید؟