Xayoli dengiz sohillari kabi keng va dengiz havosi kabi toza odamlarni topish juda qiyin bo‘lib ketdi...

"Azizim"
Gi de Mopassan

@salimov_blogi

"Чақалоқ дунёга келгач, "Мени бу ерда кимдир кутяптими? Яшаш учун курашайми ёки керак эмасми? Кимгадир керакманми? Тирик қолиш имконим борми ёки ҳаракат қилмай қўяверайми?" деб сўрайди. Бу саволларни у ўз йиғиси билан беради. Энг яхши жавоб эса "Салом, миттивой, дунёмизга хуш келибсан. Биз сени роса кутдик, бизга ишонсанг бўлади. Сенга зарур бўлган барча нарсани берамиз. Бемалол яша, ўс, қувна!" Албатта, болага сўзлар эмас, ҳатти-ҳаракатлар керак: онаси доим ёнида бўлиши, меҳрли қучоқлар, истаган вақти ва истаган миқдордаги сут, ҳали ўзи атолмайдиган ва ҳатто англамайдиган эҳтиёжларига эътиборли бўлиш. Шунда болакай хотиржам ўсади. Эҳтиёжи қондирилгач, тинчланади. Ахир биз ҳам тўйиб овқатлансак, стол устидан яна бир тишлам егулик кўтариб кетмаймизку . Тўйиб ухласак, кун бўйи мизғиб олиш дардида юрмаймизку. Чунки эҳтиёж тўлиқ қондирилганида, уни ушлаб туришга зарурият қолмайди. Қондирилган эҳтиёж бизни озод қилади. Бундай болалар вақти келганида мустақил бўлишлари осон бўлади. Аксинча, эҳтиёжларимизга қандайдир чеклов қўйилса, улар янада кучайиб бораверади. Масалан, қаттиқ парҳездан сўнг музлатгичдаги барча нарсани еб қўйгимиз келади. Ёшлигида моддий муҳтожликда яшаган бола катта бўлганида пулга ва қимматбаҳо нарсаларга қарам бўлиб қолиши мумкин. Қандайдир ҳодиса бизни қаттиқ қўрқитса, узоқ вақт ундан ўта эҳтиёт бўлиб, доим олдини олишга ҳаракат қиламиз. Болакай ҳам гўдаклигида саволларига ноаниқ жавоб олса, унинг қорни очганида эмас, балки қандайдир жадвал асосида (ҳар уч соатда) эмизилса, ҳали тайёр бўлмаган вақти бир ўзи хонада қолдириб кетилса, у қандай бўлмасин ўзига катталар эътиборини тортиш учун курашади. Ана ўшанда онасига ёпишаверадиган, сабабсиз йиғлайдиган, инжиқ, ёрдамга муҳтож болакай шаклланади. Бундай бола тез-тез касал ҳам бўлиб қолиши мумкин. Эҳтиёжлари қондирилмаган бола яқинликка ташналик билан ўсади."

"Тайная опора: привязанность в жизни ребенка", Людмила Петрановская

@Shoshmasangchi...

Тунги таржималар...

Чақалоқ йиғиси у қадар кескин ва баланд бўлмайди. Айниқса, ҳамиша шовқин бўладиган катта шаҳарларда яшовчи аҳоли учун. Ахир, миттивойнинг йиғиси қўшни хонадондаги пармалагич, метро шовқини, учиб ўтаётган самолёт овози, мотоциклнинг товуши, ҳар томондан келаётган мусиқа ва автомобиллар шовқини олдида нима бўлибди. Аммо қанчалик ёқимсиз бўлмасин, биз шаҳар шовқинларига ўрганиб қолганмиз. Уларга аҳамият бермаслигимиз, эшитмаслигимиз, ҳатто тинчгина ухлашимиз мумкин. Чақалоқ йиғиси билан эса ундай эмас. У "жигар"дан чиқиб келади, заифгина кўтарилади ва шунақанги частота диапазонига тушадики, беихтиёр бизда ғамҳўрлик инстинктини уйғотади, бу овозга шафқатсизларча қараб туролмаймиз. Чарчаганмисиз, уйқингиз келяптими, касалмисиз, бошқа иш билан бандмисиз, фарқи йўқ, дарров ўрнингиздан турасиз ва болакайнинг олдига борасиз. Ҳатто йиғлаётган чақалоқ бизники бўлмаса ҳам безовталанамиз.

Ғамҳўрлик инстинкти вақтинча (масалан, психикани ўзгартирадиган моддалар: алкогол, наркотика таъсирида) ёки доимий (психик бузилиш, травмали тажрибалар, миянинг органик жароҳатланганлиги) зарарланган ҳолатлар ҳам бўлади. Бунда чақалоқ йиғиси буткул эътиборсиз қолади ёки паталогик реакция, яъни ғазаб уйғотади. Туғуруқдан кейинги депрессиядаги она йиғлаётган чақалоқни уриши ёки деразадан улоқтириши каби фожиали жиноий ҳолатлар мана шу тарзда юз беради.

"Тайная опора: привязанность в жизни ребенка", Людмила Петрановская

@Shoshmasangchi...

Таржимонлик ҳақида янглиш фикрлар

1. Инглиз тилини биламан, IELTS ҳам олганман, таржимонлик қилмоқчиман.

Йўқ, фақат инглиз тилини билишингизнинг ўзи камлик қилади. Ўзбек тилини ҳам жуда яхши билишингиз керак. Ўзбеклигингиз, ҳар куни ўзбекча мулоқот қилишингиз етмайди. Адабий тилни яхши билишингиз, инглизча матнни таржима қилаётганда худди ўша услубда ёза олишингиз керак. Масалан, муаллиф тасвирий воситалардан кўп фойдаланса, сиз ҳам ўзбек тилига шундай ўгиришингиз, содда тилда ёзилган бўлса, сиз ҳам содда таржима қилишингиз керак.

1. Таржима қилиш учун инглизча китобларни кўп ўқиш керакми?

Нафақат инглизча, балки ўзбекча китобларни ҳам кўп ўқиш керак.

1. Таржимонликка қизиқаман. Бир китобни таржима қилишни бошладим. Тўғри йўлдан кетяпманми?

Соҳада янги бўлган одам таржимани китобдан эмас, қисқа ҳикоялардан бошлагани маъқул.

1. Яхши таржимон тез таржима қилиб ташлайдими?

Йўқ, яхши таржимон ишига масъулият билан ёндашади ва тўғри таржима қилади.

1. Сунъий интеллект туфайли таржимонларга эҳтиёж қолмайдими?

Йўқ, гугл-таржимон каби қатор таржимон машиналар таржимонларни бозордан сиқиб чиқаролмаганидек, сунъий интеллект ҳам бу касбни йўққа чиқаролмайди.

1. Бирор инглизча қўшиқ ёки фильмни бир эшитишдаёқ таржима қилолса, ўша зўр таржимон ҳисобланади.

Йўқ, таржимон ҳам инсон. Қўшиқ қўйилган пайтда унинг диққати тарқаган ёки бошқа нарсани ўйлаётган бўлиши мумкин. Агар ҳар куни оғзаки таржима билан шуғулланадиган синхрон таржимон бўлмаса, ундан эшитган заҳоти таржима қилиб беришини сўраш унинг маҳоратини белгиловчи мезон ҳисобланмайди.

1. Таржимон бўлиш учун албатта таржимон ёки филолог мутахассислиги бўйича ОТМда ўқиган бўлиши керакми?

Йўқ, бошқа соҳада таълим олиб ҳам таржимон бўлганлар қанча.

1. Яхши таржимоннинг ишини таҳрирлашга ҳожат йўқ.

Йўқ, ҳар қандай яхши таржимон ҳам инсон. Таржима қилиб бўлгач, устидан қайта ўқиб чиқишга ва матнни яна ҳам силлиқлашга вақти бўлмаслиги мумкин. Шундай экан, муҳаррир иши зарур.

1. Яхши таржимон ҳам оғзаки, ҳам ёзма таржима қила олиши керак.

Йўқ, бу икки йўналиш турли кўникмаларни талаб қилади. Оғзаки таржимон стрессли вазиятларда ҳам тезда диққатини жамлай олиши, эсига келмаётган сўзни вақтида синоними билан алмаштира олиши, керак бўлса дипломат бўлиши ва "қовун"ларни ёпиб кета олиши зарур. Бироқ ёзма таржимонга ҳам талаблар бундан кам эмас. У имкон қадар аслиятга бир хил бўлган аналог яратиши, бадиий асар бўлса-ку, чинакамига ижод қилиши керак.

1. Асар бир нафасда, маза қилиб ўқилса, демак таржима яхши бўлган.

Ҳар доим ҳам эмас. Айрим ҳолларда таржима қилиш қийин бўлган жойларни таржимон "барибир бу гап катта аҳамиятга эга эмас" дея қолдириб юбориш ёки асл маъносидан буткул бошқача қилиб таржима қилиш орқали "силлиқлик"ка эришади.

Сиз рўйхатга яна нималарни қўшган бўлардингиз?

@Shoshmasangchi...

2021 йилдан бери таҳрир билан шуғулланишни бошлагач, матн қандай таржима қилинганини ҳам бир ўқишда сезадиган бўлиб қолдим. Ҳатто Google translate ва Yandex translate орасида ҳам анча фарқ бор. Yandex'ни энг кўзга ташланадиган тарафи e ва э ҳарфларининг иккаласини ҳам е деб ёзади. Яқин-яқиндан эса сунъий интеллектдан ҳам фойдаланиб, таржима қилинган матнларни кўряпман. Масалан, битта матннинг таржимадаги турли вариантларини кўриб чиқамиз:

And when the men finally dragged Jalalaad away, there was nothing left: nothing but blood and snow and hair and shattered bone where the life and the tortured mind had been.

Google translate: Va nihoyat, erkaklar Jalolodni sudrab olib ketishganda, hech narsa qolmadi: qon, qor, soch va singan suyakdan boshqa hech narsa qolmadi.

Yandex translate: Ва еркаклар ниҳоят Жалолободни судраб олиб кетишганда, ҳеч нарса қолмади: қон ва қор, сочлар ва синган суякдан бошқа ҳеч нарса йўқ еди, бу ерда ҳаёт ва қийноққа солинган ақл бор еди.

ChatGPT 3.5: Эрлар Жалоладни ахирларда узатиб ўтганда, ушбу органлардан бошқа ҳеч нарса қолмаганди: фақат қон, қор, соч ва синган суяклар, унга тортган ҳаёт ва азобланган ақл орасида бузилган суч ва уруш бўлган суюдан иборат эди.

ChatGPT 4: Ва эркаклар ниҳоят Жалоладни судраб кетганда, ҳеч нарса қолмаганди: ҳаёт ва азоб чеккан ақл бўлган жойда энди фақат қон, қор, соч ва синган суяклар қолганди.

Ва сунъий интеллектнинг энг кўп мақталган, анча такомиллашган вариантидан ҳам кўнглим тўлмади. Қайтанга гап қурилишида ChatGPT 4 ундан тузукроқдай.

ChatGPT 4o: Ва эрлар охирида Жалоладни судраб олиб кетишганда, ҳеч нарса қолмаганди: фақат қон, қор, соч ва синган суяклар, ҳаёт ва азобланган ақл бўлган жойда.

Хулосам шуки, бадиий таржимада интернет ҳеч қачон одам ўрнини боса олмайди.

Менинг таржима вариантимни эса Asaxiy Books Шантарам асарини нашрдан чиқарганда кўрасиз☺️

@Shoshmasangchi...

НЕГА ГРАММАТИКАДАН ҚОЧМОҚДАМИЗ?

Бугунги кунда она тили таълимида грамматика ва грамматизмни фарқламаслик, коммуникатив таълимни йўлга қўйиш баҳонасида грамматикадан бутунлай воз кечиш тенденцияси кузатилмоқда. Бу эса она тили таълимининг боши берк кўчага кириб қолиш хавфини юзага келтирмоқда. Зеро, она тили таълимининг бош мақсади ўқувчиларнинг ижодий тафаккурини ривожлантириш, тафаккур маҳсулини оғзаки ва ёзма шаклларда нутқ шароитига мос равишда тўғри ва равон ифодалаш малакасини ҳосил қилишдан иборат. Рус методисти А.М.Пешковский таъкидлаганидек, грамматикани билган киши ўз нутқини онгли равишда гўзаллаштиради ва бошқаради .
Тўғри, она тили таълими учун коммуникатив кўникма жуда муҳим. Лекин бунга грамматик таълимсиз эришиш йўлини оқлаб бўлмайди. Методикасини ривожлантирмасдан грамматик таълимга ружу қўйиш самарасиз бўлгани каби грамматик таълимсиз хам коммуникатив кўникма сифатини таъминлаб бўлмайди.
Албатта, ҳеч бир нарса бежиз бўлмагани каби грамматик таълимдан воз кечишга интилиш сабабсиз эмас:
1) грамматик таълим методикасининг ўз вақтида ислоҳ қилинмаганлиги;
2) таълим олувчилар ўқишга қизиқишларининг глобал миқёсда сусайиши;
3) айрим нопрофессионал ва лингвистик билими саёз мутахассисларнинг “муаллифлашуви”;
4) хорижга тақлидий ёндашувнинг устуворлашуви.

Лирик чекиниш...

Ҳаётимда янги саҳифа бошланди🤍

@Shoshmasangchi...

Бугун биринчи марта таржима учун берилган таклифни рад қилдим. Гарчи гонорари 5 баробар катта бўлса ҳам. Сира ҳам афсусланмайман. Ўзимни, қадримни танлай олганимдан хурсандман.

@Shoshmasangchi...

Анча аввал Януш Корчакнинг "Как любить ребенка" китобини олгандим, аммо ўқиб чиқишни энди бошладим. Ўзимга қизиқ бўлган парчаларни таржима қилиб, шу ерга жойлаб бормоқчиман.

"Ўқитувчилар кундалик тутишни бошлайди-да, кўп ўтмай ташлаб қўяди, чунки қайдлар юритиш техникасини билмайди, институтда ўз ишини протоколлаштиришни ўргатишмаган. Ўзидан ҳаддан зиёд нарса кутгани боис ўз кучига бўлган ишончини йўқотади, қайдларидан ҳаддан ортиқ нарса кутгани учун уларнинг қийматига бўлган ишончини йўқотади.
Бир нарса мени қувонтирса, бошқаси жаҳлимни чиқаради, безовта қилади, асабийлаштиради. Нимани ёзиш керак, қандай ёзиш керак? Буни ўргатишмаган.

Инсон мактаб пайтлари кундалик тутиб, уни ота-онаси ўқиб қолмаслиги учун, матраси тагига яшириб қўяди, аммо бу кундалик ҳамкасблар билан алмашса бўладиган, мажлисларда муҳокама қилинадиган хроника даражасига етмайди. Эҳтимол, бунга сабаб, бизни ўзимизнинг эмас, балки бировнинг маърузаси, бировнинг фикрларини ёзиб олишга ўргатишганидир.

Сен қандай қийинчиликлар ва кутилмаган ҳолатларга дуч келгансан, қандай хатолар қилгансан, уларни қандай тузатгансан, сенга нима алам қилган, қандай муваффақият қозонгансан? Ҳар бир муваффақиятсизликдан онгли сабоқ чиқар, токи у бошқаларга ҳам ёрдам берсин."

©Януш Корчак. "Как любить ребенка".

Сиз ҳеч кундалик тутганмисиз? Кейин нега ташлаб қўйгансиз?

@Shoshmasangchi...