عدد ۹، عدد اسطوره‌ای فرهنگ تُرک

اعداد یکی از مهم‌ترین سهام‌داران اسطوره‌ها و باورهای اساطیری در فرهنگ‌های مختلف هستند. مشهورترین و جهانی‌ترین اعداد اسطوره‌ای که در بسیاری از فرهنگ‌های بشری حضور داشته و دارند، اعداد ۷ و ۴۰ هستند. احتمالاً خاستگاه اصلی خاصیت اساطیری اعداد ۷ و ۴۰ تمدن‌های کهن شرق میانه از جمله تمدن‌های ببن‌النهرین، مصر و یهودیت می‌باشند. شهرت و تاثیر اساطیری- فرهنگی این دو عدد آن قدر پُررنگ بوده که موجب مهجوری و فراموش شدن سایر اعداد اسطوره‌ای شده‌اند. یکی از این مهم‌ترین فراموش شدگان، عدد اسطوره‌ای فرهنگ تُرک یعنی عدد ۹ می‌باشد. عدد ۹ به عنوان عدد اسطوره‌ای ما تُرک‌ها، همانند بسیاری از ویژگی‌های‌ فرهنگی‌مان، بر اثر غلبه فرهنگ‌های دیگر از خودآگاه ما پاک شده و در عین حال به طرز عجیبی در ناخودآگاه ما و لایه‌های دور از چشم فرهنگ تُرک زنده مانده است. در این یادداشت دو زبانه (تُرکی و فارسی) نمونه‌هایی از خاصیت اسطوره‌ای و حضور عدد ۹ به عنوان عددی اسطوره‌ای در تاریخ و فرهنگ بشری به‌‌ویژه تاریخ و فرهنگ تُرک را مورد بحث قرار داده‌ام.

سیدمرتضی حسینی

https://t.me/revisionhistory

توختاق اول توختاق
(آرام باش آرام )
??
دونیا بیر اوممان ( دریا )  کیمین دی
گاه اولیر دالغا ( موج )  گلیر
گاه اولیر گونشین ساچیمی ( تلالو خورشید )
اوممان اوسته گوزلری
آچیخ ساخلیر ( خیره می کند در اینجا )
دالغا گلنده دایان
دایانات ( صبر )
سنی ساخلاجاک
اوممان توختاق اولاندا
یاشاماقدان لئذذت ( لذت ) آپار
دونیانی نه شوخلوغا توت
نه چوخ چتین ( سخت و جدی در اینجا )
یاشا
یاشا
یاشا
✍️ابوالفضل فردوسی عارف
?
@xorasanturk
??

کتاب های تورکی با قیمت بسیار نازل بهترین هدیه برای حفظ و گسترش زبان و فرهنگ ترکی
??
۱_ اصلی کرم (روایت خراسان و آذربایجان)
۲ _ تمثیل و مثل ترکی جلد دوم
۳_ داستان شاه اسماعیل و گلزار (روایت خراسان و آذربایجان)
۴_ مثنوی ترکی یوسف و زلیخا(با مقدمه دکتر صدیق)
۵_ نگاهی به فرهنگ ترکان خراسان (با مقدمه مهندس صرافی)
۶_کور اوغلو (ترکی _ با ترجمه فارسی؛ با مقدمه مرحوم دکتر صدیق)
۷_ مثل لرین حکایه لری (با مقدمه دکتر محمد رضا کریمی باغبان)
۸_ ملا نصیرالدین حکایه لری (جلیل محمد قلی زاده ساتیریک حکایه لری)
۹_ رباعیات خیام (ترکی _ فارسی؛ اثر جبار باغچه‌بان با مقدمه مرحوم دکتر صدیق)
۱۰ _ ترکی خراسان و قواعد آن چاپ دوم سال۱۴۰۲.
۱۱ _نگاهی به ادبیات ترکان خراسان؛ چاپ دوم سال ۱۴۰۲
۱۲_ کنایات ترکی (با ترجمه و توضیح) چاپ سال ۱۴۰۲
??
جهت تهیه کتاب های تورکی در تلگرام؛ روبیکا و واتستاپ و ....به شماره ۰۹۱۵۹۷۶۶۰۶۶ پیامک بزنید تا کتابهای در خوستی بوسیله پست ارسال شوند
???

چیلّله گلَه جاق، ائیله منیم جامیمی تزیین

شَکَّر سوْزیلن، ائیله منیم کامیمی شیرین

گیزلَتمه گوْزَل گوْزلرون ای آهو باخیشلی

بیر گوشه ی چشمین وئرر آلامیمی تسکین

??????
(اسماعیل پیغمبری کلات)
نوای دل
کانال سروده های تورکی و فارسی
https://t.me/joinchat/AAAAAD8NRmh7E8DO-sq65g

Nevid Müsmir:
[موضوع اول؛ تخریب عمدی یا سهوی لهجه ی تبریز به عنوان پایتخت زبان ترکی در ایران]

اخیرا واژه ای را از زبان اهل تبریز میشنوم که شایسته ی این مردمان - که ستون ترکیّت ایران هستند - نیست. شاید هرکسی در طی مدتی که بیدار است، این واژه را بیش از صدبار به کار میبرد:
دَییر؛
در معنای "نیست" .

حرف آخر این واژه«ل» است نه «ر».

بماند که در لهجه های مختلف به اشکال دؤگول، دگیل، دئییل نیز تلفظ میشود ولی تا همین چند سال پیش کسی آن را دَییر تلفظ نمیکرد.

حتی در رادیوی تبریز که سعی بسیاری بر تلفظ «مثلا صحیح» لهجه ی تبریز دارد نیز این اشتباه به کرات به گوش میرسد. اگر باور ندارید، تحمل کنید و نیم ساعت برنامه های ترکی رادیو تبریز را گوش کنید.

احتمالا این ویروس «دَییر گویی» نیز اولین بار از طریق همین مجموعه در جامعه واگیر شده ☺️

?????
[موضوع دوم‌‌‌‌؛ اقوام و ملل ساکن در این سرزمین.]

ملتی که نتواند آنچه که از زبانش بیرون می آید را به وسیله ی دستانش مکتوب کند، محکوم به تحقیر و فنا است.

با فریاد و حرکتهای ورزشگاهی نمیتوان خود را منسوب به یک زبان دانست. [حرکت ورزشگاهی با حرکتی که در ورزشگاه انجام میشود متفاوت است ای اهل تفکر، مثلا ممکن است من هم با شال تراکتور مدعی حمایت از حقوق ملت باشم و با داد و بیداد خودم را طرفدار شما نشان دهم و مثل خیلی از این خبایثی که نام آنها را هنرمند "نهاده اید" با شال تراکتور در فضای مجازی و مزاجی تصویر بگذارم ولی فقط به فکر جیب خودم باشم و شما را پانترک و یا پانلُر بنامم ولی عرضه ی نوشتن یک سطر به ترکی را نداشته باشم، به این میگویند حرکت ورزشگاهی، افلا تدبرون؟؟؟?]

? کسی که لیاقت نوشتن حداقل یک پیامک به زبان مادرش را ندارد، لیاقت فرزندی او را هم ندارد.

‌[در رابطه با زبان ترکی‌؛
به نظر بنده،]
برای [آغاز] نوشتن به زبان ترکی با توجه به سادگی و نامبهم بودن قواعد این زبان (برای متکلمین این زبان) نیازی به مدرسه و دانشگاه نیست. اینها بهانه جوییهای بنی اسراییلی است.

زمانی مدرسه و دانشگاه ترکی رونق میابد که پیامکهایمان ترکی شود.
[بدیهی است که‌‌]
قطار حکومت از طریق خلق به حرکت درمیاید نه برعکس.
[زمانی سیستم تن به قبول مطالبات-حقه ای که هیچگاه با جدیت درخواست نشده- میدهد که اکثریت در پی آن باشند نه فقط روشنفکران.]

[زن و تاثیر وی بر جامعه‌] :

?وقتی برخی از زنان و دختران ما نرمگویی چندش آور شهریشان را به مردانمان سرایت داده اند، فریاد مطالبه ی حقوق هیچ دردی را دوا نمی کند.
کش دادن بیمارگونه ی اصوات که جز در خلوت نباید در جایی شنیده شود تبدیل به فرهنگ شهری شده و لهجه ی رقاصه های تاجیک در هر جمله ی سوالی مردم شهرنشین [اعم از ترک و کرد و فارس و...] در جریان است.

جالب اینکه جوانمردی که نخواهد این لهجه ی موزیکال را تکلم کند از دایره ی شهرنشینان اخراج و با نام روستایی مورد خطاب این نرم گویان غیرمدنی قرار میگیرد.

این فرهنگ جداسازی اصالت انسانها به شهری و روستایی جز مفهوم کثیف نژادپرستی آنهم از نوع لهجه پرستی چیزی را در ذهن متبادر نمیسازد.

?اصالت یک فرد را نه لهجه ی وی بلکه نحوه ی تفکر و اعمالش تعیین میکند.

کسی که ادیبان، هنرمندان و متفکرین برخاسته از ملتش را نشناسد، با بهترین لباس و کشیده ترین لهجه و گرانقیمت ترین پیانو در گوشه ی منزل اصیل نخواهد شد.

حاج بکتاش ولی:
حرارت ناردادیر، ساجدا دگیلدیر
اصالت باشدادیر، تاجدا دگیلدیر
هرنه آراریسن اوزونده آرا
قدسدا، مکه ده، حاجدا دگیلدیر.

حرارت از آتش است نه از ساج (نوعی تنور)
اصالت در سر است نه در تاج
آنچه میطلبی در درون خودت است
در قدس و مکه و حج مطلبش.

اصیل باشیم.
???
برخی از دوستان قادر به تفکیک رئوس مطالب نبودند، بالاجبار ائدیت شد. مطالب ائدیت شده داخل کروشه قرار داده شده تا دسترسی به اصل متن وجود داشته باشد.

آذربایجان و ایران تورک لری آذرین ایگیرمی بیرین اونوتماز.
پهلوی رژیمی بو گونده سوی قیریمی ائدیبدیر.

اونوتماریق آذربایجان ائلینی
بَیَنمیشق آذربایجان دیلینی

اؤز آنا دیلیمیزده درس اوخوماق و یازیب اوخوماق الهی و قانونی حقیمیزدیر.

@kitab_evi_bitik