💠 ئایا کورد براوەی شەڕ و دۆڕاوی سیاسەتە!
کورد کەی درک بەسیاسەت دەکات، نمونەیەکی باش ( ئێرانی شیعی پاڵپشتیی ئەرمینیای مەسیحی دەکات و تورکیای سونی پاڵپشتی ئازەربایجانی شیعی ، زۆرینە بێ دین دەکات, کوردیان لە کوردستانی سوور بێ خاک و نیشتمان کرد).
هاوپێچ وێنەی شاری "زەنگێزور (زەنگیلان)"ی کوردستانی سوور ،کە لە لایەن "شەدادییەکان "ەوە بنیات نراوە کە فەرمانڕەوای ئەو ناوچانە بوون.

╭┅═ঊঈ🌺ঊঈ═┅╮
🆔 @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ🌺ঊঈ═┅╯

💠 - بلێ سەمسوور مەڵێ (ئادیامان)
- بلێ خەڵات مەڵێ (ئەخڵات)
- بلێ ئێلێهـ مەڵێ (باتمان)
- بلێ چەولیگ مەڵێ ( بینگۆل)
- بلێ خارپێت مەڵێ (ئیلازیگ)
- بلێ بازید مەڵێ (دوغبایزید)
- بلێ ئامەد مەڵێ (دیار بەکر)
- بلێ مەلەدیا کۆن مەڵێ ( بەتەڵ غازی)
- بلێ گێل مەڵێ (ئێگل)
- بلێ گیادین مەڵێ ( دیادین)
- بلێ پیران مەڵێ (دیجلە)
- بلێ کەربۆران مەڵێ (دارگچیت)
- بلێ جزير بۆتان مەڵێ (جەزیرە)
- بلێ چەرموك مەڵێ ( چیرمیک)
- بلێ شاخ مەڵێ ( چەتەك)
- بلێ کۆپ مەڵێ (بۆلانیك)
- بلێ بدلیس مەڵێ (بێتلیس)
-بلێ ئێلباک مەڵێ( باشکەلی)
- بلێ زێدکان مەڵێ ( ئليسكيرت)
- بلێ ئەردیش مەڵێ ( ئەرجیش)
-بلێ دێهەی مەڵێ ( ئێروهـ)
-بلێ ئەرزنگان مەڵێ ( ئەرزنجان)
- بلێ دیلۆک مەڵێ (غازی عه نتاب)
- بلێ ئەرزەڕۆم مەڵێ (ئێزروم)
- بلێ نورشین مەڵێ (جورويماك)
- بلێ جوڵەمێرگ مەڵێ (هەکاری)
-بلێ ئۆخلێ مەڵێ (چەت)
- بلێ خیزان مەڵێ (هیزان)
- بلێ جۆرنی ڕەش مەڵێ(هیلڤان)
- بلێ دێر خاس مەڵێ(هاسکۆی)
-بلێ ئێدر مەڵێ(ئیغدر)
- بلێ ماجیران مەڵێ(ئیمرانلی)
- بلێ قۆچگیر مەڵێ ( زارا)
-بلێ سێواس مەڵێ (سێڤاس)
- بلێ ئاڤاسیم مەڵێ (ئیسلاهیە)
- بلێ گورگوم مەڵێ (قەهرەمانمەرعەش)
-بلێ قەرەیازی مەڵێ (کارایازی)
- بلێ مێردین مەڵێ (ماردین)
- بلێ ملازگرد مەڵێ(ملازجر)
- بلێ پاسوور مەڵێ (کولپ)
-بلێ لیجێ مەڵێ(لیجی)
-بلێ مووش مەڵێ (موش)
- بلێ قەرە قولی مەڵێ( ئۆزالپ )
- بلێ پانۆس مەڵێ (پاتنوس)
- بلێ ڕوها مەڵێ (شانلی ئورفا)
- بلێ فارقین مەڵێ (سیلڤان)
- بلێ سێرت مەڵێ( سیرت )
- بلێ شرنەخ مەڵێ (شرناک)
-بلێ سوێرگ مەڵێ (سیڤیرک)
- بلێ دێرسیم مەڵێ (تونجەلی)
- بلێ گەڤەر مەڵێ ( یوکسێکۆڤا)
- بلێ چێرمیک مەڵێ(یەسیلیورت)
- بلێ وێرانشار مەڵێ (ڤێرانشار)
- بلێ گوم گوم مەڵێ (ڤارتۆ)
- بلێ وان مەڵێ (ڤان)
- بلێ قوڵپ مەڵێ ( توزلوکا)
- بلێ خەتای مەڵێ (هاتای)
- بلێ قەرس مەڵێ (کارس)
- بلێ ئەردێخان مەڵێ (ئەردێهان)

ئامادەکردنی /یوسف نوری

╭┅═ঊঈ🌺ঊঈ═┅╮
🆔 @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ🌺ঊঈ═┅╯

💠 یادی دامەزراندنی پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق - ۱۹٤٦/۸/۱٦:-
م. ڕەنجدەر ابوبکر
- بارودۆخی مێژوویی:
سەرەتا مستفا بارزانی لە بەهاری ساڵی ۱۹٤٦ لە شاری مەهاباد و لە کۆماری کوردستانەوە مامۆستا هەمزە عەبدوڵڵای ناردەوە بۆ باشووری کوردستان بە مەبەستی دامەزراندنی پارتێکی تایبەت بۆ باشوور.
پاش ئەو خواستەی بارزانی، مامۆستا هەمزە عەبدوڵڵا گەڕاوەتەوە شاری سلێمانی و لەگەڵ ڕۆشنبیر و سیاسەتکاران و هەردوو پارتی شۆڕش و ڕزگاری گفتۆگۆی کردوە و لە دواجاردا بڕیاریانداوە بە دروستکردنی پارتێکی نوێ و هەڵوەشاندنەوەی هەردوو پارتی شۆڕش و ڕزگاری.

- دامەزراندنی پارتی دیموکراتی کورد:
دواتریش لەکۆنگرەیەکی نهێنیدا لە شاری بەغدا و لەبەرواری ۱۹٤٦/۸/۱٦ دا، پارتی دیموکراتی کورد دامەزرا.
لە کۆنگرەکەدا مستەفا بارزانی بە سەرۆکی فەخری و شێخ لەتیفی حەفید و کاکە زیاد بە جێگران و مامۆستا هەمزە عەبدوڵڵاش بە سکرتێر هەڵبژێردران.
بەڵام لەکۆنگرەی سێیەمی پارتەکەدا و لەساڵی ۱۹٥۳ مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد بوو بە سکرتێری حیزب و ناوی پارتەکەش گۆڕدرا بە پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق.
ئەوەی شایانی باسە ڕۆژنامەکانی خەبات و برایەتی زمانحاڵی پارتی دیموکراتی کوردستان بوون

╭┅═ঊঈ🌺ঊঈ═┅╮
🆔 @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ🌺ঊঈ═┅╯

سەرکردەکانی کورد لەبری ئەوەی پەنا بۆ ئەو مانۆڕە سیاسیانە ببەن بۆ سەرقاڵکردنی خەڵک لە کێشە سەرەکییەکانی خۆیان، پێویستە لەگەڵ جەماوەری کورد ئاشت ببنەوە و پێداویستییە سەرەتاییەکانیان دابین بکەن و کەرامەتی خۆیان بپارێزن. وە ئەگەر ئەو لایەنانە دانیان بە ڕێککەوتنی لۆزاندا نەنابا بەرەی هێزەکانی کوردستان بۆ ڕزگاری کوردستان پێکدەهێنن و دان بەو سنوورانەی کە هەن نانن. بەڵام ئەمە دەرفەتێک بوو کە لە نیوەی یەکەمی سەدەی بیستەمدا لەدەستچوو کاتێک هێزی کوردی نەیتوانی دروشمی سەربەخۆیی کوردستان بەرز بکاتەوە و داوای حكم زاتی كرد.

لە کۆتاییدا ناڵێین ڕێککەوتنێکی مێژوویی وەک ڕێکەوتننامەی لۆزان نابێت بخرێتەڕوو بۆ لێکۆڵینەوە لە لایەن ئەکادیمیەکانی کوردەوە، لە ڕاستیدا ئەمە بابەتێکی زۆر گرنگە، وانە بۆ بزووتنەوەی کوردی ئەمڕۆ لەخۆدەگرێت. سەرنج بدەن سەرکردە کوردەکانی ئەو سەردەمە لەت و ملکەچی باڵیۆزخانەی ئینگلیز و یۆنان بوون و بەشێکیان بە بەڵێنەکانی مستەفا کەمال فریو دراون و چوونە لۆزان بۆ ئەوەی بڵێن ئێمە دەمانەوێت لەگەڵ کۆماری تورکیا بە سەرۆکایەتی مستەفا کەمال بژین. بۆ ئەوان باشتر بوو خۆیان ئاشت بکەنەوە و بزووتنەوەیەکی ڕزگاریخوازی سەربەخۆ دابمەزرێنن. بیر لەوە بکەنەوە کە ئەمڕۆ چی دەگوزەرێت، بەو پێیەی هەرێمی کوردستان بە مەترسیدارترین و ناسکترین قۆناغەکانیدا تێدەپەڕێت، و ئەوەی کە سەرکردایەتی کورد سەرقاڵی هاوپەیمانی لەگەڵ دوژمنانی کورددایە، هەریەکەیان لەسەر خۆی و هەمووان دۆڕاو دەبن و نەوەکانی داهاتووش لەم هەڵسوکەوتە نابەرپرسیارانە لێیان خۆشنابن.

╭┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╮
? @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╯

فۆبیای لۆزان، کێ دروستی دەکات و بۆچی و ئایا حزبە کوردییەکان مافی خۆیانە، دژایەتی لۆزان دەکەن؟
سەرەتا دەبێ دان بەوەدا بنێین کە پەیمانی لۆزان تەنیا وابەستەی کوردستان نەبووە، بەڵکو کورد گەورەترین قوربانی بووە. دابەشکردنی خاکی کوردستان بوو لە نێوان بەریتانیا و هاوپەیمانەکانی لە لایەک و حکومەتی کەمالیستی تورکیا و ئەوکات لەلایەن کۆمەڵەی گەلانەوە بەرەکەتی پێبەخشرا. سەبارەت بە کوردیش، ڕێککەوتنەکە لەسەر هیچ بنەمایەکی ئەخلاقی و یاسایی و سیاسی دروست نییە، چونکە نوێنەری خەڵکی کوردستان لەکاتی دابەشکردنی زەوییەکانیان ئامادەنەبوون و ئەوەش پێشێلکردنی ڕێککەوتننامەی سیڤەری ساڵی 1920 بوو، کە دان بە مافی کورددا ناوە کە قەوارەیەکیان بۆ دابمەزرێنێت. هەروەها پێشێلکردنی پرەنسیپی مافی چارەی خۆنووسینی گەلان بوو کە لە میساقی کۆمەڵەی گەلاندا ئاماژەی پێکراوە و ئەو بەڵێنانەی پەیوەندیدارە کە سەرۆک کۆماری ئەمریکا و سەرۆکانی هاوپەیمانی ڕۆژئاوا لە کاتی جەنگی جیهانی یەکەمدا داویانە. وە دەوڵەتی ئینگلیز بە پلەی یەکەم بەرپرسە لەم نادادپەروەرییە مێژووییە کە بەسەر کورددا هات.
پەیمانی لۆزان ئەمڕۆ شەرعیەتی نێودەوڵەتی هەیە لەسەر بنەمای بنەماکانی fait accompli کە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا پەسەند دەکرێن، سیستەمی ئاسایشی ناوچەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دامەزراند و وڵاتانی بەڵکانی دابەشکرد و هیچ ئاماژەیەک لە ئاسۆدا نییە بۆ گۆڕینی لە ئایندەیەکی نزیکدا. داعش دەیویست ئەم واقیعە بگۆڕێت، بەڵام زلهێزە نێودەوڵەتی و ناوچەییەکان هەوڵەکانی بۆ کۆتاییهێنان بە ڕژێمی ئەمنی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە هەڕەشە بۆ سەر ئاسایش و ئاشتی نێودەوڵەتی و ناوچەیی زانی و لەناویان برد.

لە تورکیا هەندێک بازنە هەن کە دەیانەوێت بڕگەکانی لۆزان لە دەریای ئیجەدا بگۆڕن، بەڵام لەگەڵ ڕەتکردنەوەی کۆدەنگی نێودەوڵەتی بەریەکدەکەون. وە کاتێک مەسعوود بارزانی بەهەمان شێوە هەوڵیدا، لەڕێگەی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی ساڵی ٢٠١٧، ئەم واقیعە بگۆڕێت، ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان بە دەرکردنی بڕیارێکی کۆدەنگی ئەندامانی خۆی بۆ ڕەتکردنەوەی ڕیفراندۆم ڕووبەڕووی بووەوە، وڵاتانی ناوچەکەش بەهەمان شێوە ڕیزیان گرت لە دژی ڕیفراندۆمەکە.
کۆڕبەندە حزبی و ئەکادیمی و ڕۆشنبیرییەکان لە کوردستانی عێراق، ڕۆز ئەوا و ڕەوەند شاهیدی بەستنی چەندین کۆنفڕانسن لە لۆزان و ئەم بابەتەش کە من پێی دەڵێم "فۆبیای لۆزان"، بووەتە سەرقاڵی ڕۆژنامەگەری و کەشوهەوای ڕۆشنبیری کوردی، بەبێ ئەوەی زۆرێکیان سروشت و ڕاستی لۆزان بزانن. کێ ئەم کەش و هەوایە لە کۆمەڵگای کوردیدا دروست دەکات و بۆچی ئێستا؟
من دەبینم پارتە کوردییەکان و کەسایەتییە سیاسی بەرژەوەندییان لە وروژاندنی پرسی لۆزان هەیە، بەڵام مافی ئەوەیان نییە. زۆربەی ئەو لایەنانە ئەو فایت ئەکۆمپلییان قبوڵ کرد کە ڕێککەوتنی لۆزان دروستی کردبوو و دەستبەرداری سەربەخۆیی کوردستانیان کرد و لە ڕێگەی ئەدەبیات و ڕێککەوتنەکانیان لەگەڵ حکومەتەکانی تورکیا و عێراق و سوریا دانیان بە سنوورە نێودەوڵەتییە هەبووەکاندا نا. لە تورکیا پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) وازی لە دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان هێنا و دان بەوەدا دەنێت کە باکور بەشێکە لە خاکی تورکیا. هه ڕوه ها یه کێتیی دیموکرات (په یه ده ) له سوریا ئاماده نه بوو قه واره که به ڕۆزاوا ناوی بهێنێت و ناوێکی دیکه ی به ناوچه که دا که له خۆرئاوای کوردستان کۆنتڕۆڵی کردووه و ئه وه ش دژی بیرۆکه ی ده وڵه تی نه ته وه یی کورده .وە سەرکردایەتی کورد لە هەرێمی کوردستان ( پارتی ویه كیتی)، بە قبوڵکردنی دەستووری عێراقی ساڵی ٢٠٠٦، دانی بەوەدا نا کە باشووری کوردستان بەشێکە لە قەوارەی عێراق، لە ڕووی یاساییەوە.
لە ڕاستیدا هاوپەیمانان کوردستانیان دابەشکرد و لکاندنی بە چوار وڵاتی هەرێمایەتییەوە، بەڵام تەنها لایەنە کوردییەکان لە باشووری کوردستان قەوارەی کوردیان دابەشکرد بەسەر سێ قەوارەی میلیشیا (ناوچەی زه ردو سەوز و سوور لە قەندەبیل و 400 گوندی کوردی) کە لە ڕووی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتییەوە شکستیان هێنا و لە ڕێگەی ئەم تاقیکردنەوە شکستخواردووانە لە باشووری کوردستان و ڕۆژئاوای کوردستان، کە کیانێکی هاوشێوەی پۆلیس کۆریای باکور کهەیە، خەونی کوردیان لە کیانەکەیدا نەهێشت ، خەونی کوردیان لەناوبرد بۆ بنیاتنانی کیانێک کە کەرامەتی خۆیان بپارێزێت و وەک گەلانی دراوسێ بژین.
کەواتە، حزبە کوردییەکان لە قەیرانی سیاسی و ئابووریی کوشندەدا دەژین و پێدەچێت پێویستیان بە وروژاندنی هەستی کورد هەیە سەبارەت بە ڕێککەوتنێک کە شەرعییەتی فەیت ئەکۆمپلی بەدەستهێنابێت.

╭┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╮
? @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╯

2⃣?٣١- يەکەمين جار توانراتەکنيکى جياکردنەوەى ئەردى ژوور لە زەوى چاپۆنۆلە ئامەد .
٣٢-يەکەمين ديوەخانى گشتى دانيشتنى خەڵکى لە چاپۆنۆى ئامەد بوە.
٣٣-شوراى ماڵ و دێ و شوینى چونە ژورەوەى پێچاوپێچ لە چۆغەمامى .
٣٤-کۆنترين بەردى دۆزراوەى لازۆ لاجيوە لە دەشتى شەنگار .
٣٥-کۆنترين تەورى مس لە ڕۆژهەڵاتى دجلە خوار دهۆك.
٣٦-يەکەمين دەفرى ميوەى بەپێوەڕاوەستاو لە :
٣٧-يەکەمين سەبەتەى حەسيرى و ڕاخەرى حەسيرى لە زەوى چەمێ لە شانەدەر .
٣٨-چەقۆى تەڵەزمى بەردە ئەسێ لە شانەدەر .
٣٩-کۆنترين ملوانکەى پياوان و ژنانە لە زەوى چەمێ لە شانەدەر.
٤٠-کۆنترين پيشەى دانەوێڵە هاڕين لەسەر بەرد لە زەوى چەمێ لە شانەدەر.
٤١- دەرزى و سوژن و مێخ لە ئێسک و بەرد دروست کراو لە کەريم شايەرى چەم چەماڵ .
٤٢-يەکەم جار هاوردەکردنى قير لە گەرميانەوە بۆ دەسکى تەوردروستکردن  لە چەرموو.
٤٣-يەکەم جار بۆ هاوردەکردنى شوشەى گڕکانى ئۆبزيدى لە وانەوە بۆ ناوەڕاستى زاگرۆس
٤٤- ڕاهێنانى ئەسپ و دروست کردنى عەرەبانە و تايەکانى لە ئاسن لە شانشينەکانى باکوور لە لاى خۆريەکان

کۆنترين چالاکى ديندارى و خواپەرستى لە پەرستگادا
٤٥-يەکەمين و کۆنترين چالاکى دروستکردنى پەرستگاى کراوە لە گرێ نافۆکى ى ئورفە
٤٦-کۆنترين پەرستگاى سەرداخراو وەك هۆڵ لە : ئامەد دياربەکر باکوور .
٤٧-هەلواسينى سەرگا بە پەرستگاکاندا لە گەنج دەرەى کرماشان .
٤٨-يەکەمين و کۆنترين نەرێتى ناشتنى مرۆگ و بەگووڵ ڕازاندنەوەى لە سەردەمى نياندەرتال
٤٩-کۆنترين چالاکى فيستفاڵى ساڵانە لە بەهاراندا بوە و پاشتر بۆتە جەژنى ئاينى ميسۆپۆتاميا و زاگرۆسيەکان
وە سۆمەريەکان بە زاگە موگ ناويان هێناوە کەدەکاتە ( زگماك)ى ئەمڕۆمان بەواتاى لەدايك بوونى سروشتى و ئێستا بۆتە ڕۆژى نەورۆزى نەتەوەيى .
٥٠-بۆيەکەم جار ديندارى لە ڕێگاى کوردەکان بووە پێشەنگى فکرى ڕؤژ هەڵات و ڕۆژ ئاواى سەرگۆى زەوى :
دينى زەردەشتى لەسەردەمى ساسانى بوە ئاينى ڕۆژهەڵاتى و دينى ميتانى خۆريەکان بوە ئاينى ئەوروپى و ڕۆمانيەکان بۆ ماوەى چەندين سەدە.

╭┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╮
? @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╯

? ((مێژووی عەشیرەتی ئاغاوەیسی))
عەشیرەتی ئاغاوەیسی پێشتر یەکێک بووە لە تیرەکانی جاف لە جوانڕۆ کە لە پێنج خێڵی سەرەکی پێکھاتوون وەک: خێڵی شەکەر، خێڵی کاکەوەیس، خێڵی نەزەر، خێڵی مرادعەلی، خێڵی عەووەلی، کە ھەرھەموویان کوڕی ئاغاوەیسی بچووکن، وە ئاغاوەیسی بچووکیش کوڕی میروەیسی کوڕی ئاغاوەیسی گەورەیە، ئەم پێنج خێڵە لە سەردەمی دەوڵەتی عوسمانیدا واتە لە کۆتایی ساڵەکانی 1800ز لە زێدی ڕەسەنی هەمیشەیی خۆیان جوانڕۆ کە مەڵبەندی دیرینی گشت هۆزی جافە ھاتوونەتە کوردستانی عێراق و لە بناری بەمۆ و دێهاتەکانی روباری سیروان و قەڵەمە و تازەدێ نیشتەجێبوون، ئەوەش بە هۆی پێشکەوتنی کۆمەڵگا و نەمانی سەردەمی دەوارنشینی و نیشتەجێبوونی زۆربەی خێڵ و تیرەکانی جاف لە دێهاتەکان بە یەک جاری، بەڵام دوای ھەڵگیرسانی جەنگی یەکەمی جیھانی و ڕووخانی دەوڵەتی عوسمانی یەکێک لە ئەم خێڵانە کە ناسراوە بە خێڵی عەووەلی گەڕاوەتەوە بۆ کوردستانی ئێران و لە دێ تیلەکۆ نیشتەجێبوون، وە لە ئێستادا زۆربەی نەوەکانی ئەم خێڵە لە شارەکانی کرماشان و ڕەوانسەر نیشتەجێن، بەڵام نەوەکانی ئەو جوار خێڵەکەی تر لە ئێستادا بەشێکی کەمیان لە شارەکانی سلێمانی و عەربەت نیشتەجێن، وە ژمارەیەکی بەرچاویان لە شارەکانی کەلار و دەربەندیخان نیشتەجێن، وە سەبارەت بە ناوی ئاغاوەیسی، لە ناوی ئاغاوەیسەوە هاتووە کە بە ئاغاوەیسی گەورە ناسراوە کە باپیرە گەورەی ئەم خێڵ و بنەماڵانە بووە، وە زۆر جاریش بە زمانی فارسی پێیان وتووە ئاقاوەیسی کە یەکێك بووە لە نەوەکانی هۆزی جاف لە جوانڕۆ، کە لە سەرەتای ساڵەکانی (1700)زاینیدا لە جوانڕۆ لە دایکبووە و ژیاوە وە لە سەرەتای ساڵەکانی 1800ز هەر لە جوانڕۆ کۆچی دوای کردووە، وە هەروەها سەبارەت بە بنەماڵە ناودارەکانی تیرەی ئاغاوەیسی، تیرەی ئاغاوەیسی پێشتر خاوەنی چەندین بنەماڵەی ناودار بووە وەك بنەماڵەی: علی مرادی شەکەر ، بنەماڵەی عەزیزی کاکەوەیس، بنەماڵەی محمدی کاکەویس، بنەماڵەی خەلیفە احمدی نەزەر، بنەماڵەی محمدی نەزەر، بنەماڵەی سبحانی مرادعلی، بنەماڵەی عبدالرحمانی مرادعلی، بنەماڵەکانی خێڵی عەووەلی، و چەندین بنەماڵەی تر... وە لە ئێستادا سەرۆکی خێڵەکانی عەشیرەتی ئاغاوەیسی لە ئەم کەسایەتیانە پێکهاتووە: کەریم محمد خەلیفە، حاجی جەلال حاجی فیض اللە، حاجی سابیر حاجی سیف اللە، مامۆستا عەزیز کەریم فەرج، وە ھەروەھا لە ئێستادا سەرۆکی ئەم عەشیرەتە کەریم محمداحمد ئاغاوەیسیە کە ناسراوە بە کەریم محمد خەلیفە. ئەمە کورتەیەک بوو لە مێژووی تیرەو عەشیرەتی ئاغاوەیسی.

╭┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╮
? @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╯

? شای گۆڕبەگۆڕی ئێران ئەگەرچی لێبوردنی گشتی بۆ بەشداربووانی کۆماری کوردستان دەرکرد، بەڵام زۆر کەسایەتیی بەدەر کرد و لە سێدارەیانیدا، لێرەدا لیستێک لە ناوی شەهیدانی مەهاباد دەخەینە ڕوو:

لە ٣١ی ئازاری ١٩٤٧ لە شاری مەهاباد ئەمانەی خوارەوە لە سێدارە دران:

1- پێشەوا قازی محەممەد
2- محه‌مه‌د حسێن خان سەیفی قازی
3- ئەبولقاسم سەدری قازی

لە ٧ی نیسانی ١٩٤٧ لە شاری مەهاباد ئەمانەی خوارەوە لە سێدارە دران:
1-حامید مازووجی
2- رەسووڵ نەغەدەیی
3- عەبدوڵڵا ڕۆشەنفکر
4- محەممەد نیزامی

لە ٥ی شوباتی ١٩٤٧ لە شاری سەقەز ئەمانەی خوارەوە لە سێدارە دران:
1- عەلی بەگ شێرزاد
2- ئەحمەد خان فاروقی- ئەفسەر
3- عەبدوڵڵا خان مەتین
4- محمد خان دانشوەر
5- عەلی خان فاتێح
6- محەممەد خان فەیزوڵڵا بەگی
7- حەسەن خان فەیزوڵڵا بەگی
8- ئەحمەد خان شەجیعی
9- شێخ ئەمین ئەسعەدی کەسنەزانی
10 - شێخ سدیق ئەسعەدی یازیبڵاغی
11- عەلی ئاغا جەوانمەردی
12- رەسول ئاغای مەحمودی.

مێژووی وێنەکە دەگەڕێتەوە بۆ ٥ی شوباتی ١٩٤٧ ئەو شەهیدانەی کە لە شاری سەقەز لە سێدارە دراون.

╭┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╮
? @mezhwe_kurd
╰┅═ঊঈ?ঊঈ═┅╯

سەرۆک هۆزو ئاغا بەناوبانگەکانی عەشیرەتی گەردی لەمێژوودا لەباشووری کوردستان زۆرن کە ئەوانیش برتیبوون لە (شێخ محەمەد ئاغا) و (کاکڵ ئاغا) و (جەمیل ئاغا)و (مەجید ئاغا) و (عەبابەکر ئاغا) و (قادر ئاغا) و (حەسەن ئاغا) و (بایز ئاغا) و (فازڵ ئاغا) و چەند سەردارێکی تر کە زۆربەیان لەژیاندا نەماون، بەڵام ئەوەی لەناویاندا لەژیاندا ماوە (فازڵ ئاغای جەژنیکان)ە کە دەگێڕنەوە لەکاتی هەر لێقەومانێکی میللەتی کورد بەهانای خەڵکی مافخوراو چووەو هاوکاری کردوون، سەردارانی ئەو هۆزەش لەمێژوویاندا هیچ ستەمێکیان لەئەندامانی هۆزەکەیان نەکردووەو ئێستاش سەرۆکی هۆزی گەردی
لەباشووری کوردستان (وریا ئاغا) ی کوڕی (بایز ئاغا) یە کە لەژیاندا ماوە.
لەکۆندا هەڵبژاردنی سەرۆک هۆز لەناو عەشیرەتی گەردی لەگەڵ هەڵبژاردنی سەرۆک هۆزەکانی تر جیاوازبووە، چونکە هەرکاتێک سەرۆکێکیان لەناو خۆیان هەڵبژاردبایە، ئەوا بەشێوەیەکی نیمچە دیموکراسی ئەنجامیان دەداو پرسیان بەئەندامانی هۆزەکە دەکردو کارەکە بەشێوەی شورا بووە.
بەهۆی سیاسەتی تەعریبکردنی ناوچەکانی رۆژئاواو باشووری کوردستان ناوچەی نیشتەجێبوونی گەردییەکان تووشی تەعریبکردن بۆتەوەو لەباکوری کوردستانیش تووشی بەتورککردن و لەڕۆژهەڵاتیش بەفارسکردن بووەنەتەوە، بەڵام دوای روخانی رژێمی بەعس لەعیراق لەساڵی 2003 گەردییەکانی کوردستانی باشوور توانیوانە بەگەڕێنەوە بۆ ناوچەکانی خۆیان و ئاوەدانی بکەنەوە.
هۆزی گەردی لەهەموو هۆزەکانی تر زیاتر خاوەن زەوی کشتوکاڵین، بۆیە سەرۆک هۆزەکانیان لەمێژوودا بەخاوەنداریەتی زەویەکی فراوان ناسراون، لەدێر زەمانیشەوە ئەندامانی ئەو هۆزە ژیانیان بەهۆی کشتوکاڵەوە دابینکردووە هەروەک ئاژەڵداریش بوونە، بەڵام ئێستا بەهۆی گۆڕان لەشێوازی ژیانی ئەو سەردەمە ئەندامانیان خاوەن پلەو پایەی میری‌و خاوەن بڕوانامەی بەرزن‌و زۆربەیان لەشاری هەولێر نیشتەجێن.
ئەندامانی هۆزی گەردی سەرەڕای ئەوەی لەهەر چوار پارچەی کوردستان بڵاون، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا پەیوەندی کۆمەڵایەتی و خزمایەتیان لەنێواندا ماوە کە ئەمەش بەهۆی ئەوەیە کە زۆربەیان لەبنەڕەتدا خزم و کەسوکاری یەک بوون، بەڵام لەبەر چەند هۆکارێک لێکدابڕاون.
گەردییەکان چەندین پیاو چاک و مامۆستای ئایینی و شێخی تەریقەتەکانی لەناودا هەڵکەوتووە یەکێک لەوان (شێخ مستەفا نەقشبەندی) زانای ئایینی ناسراوی شاری هەولێر بوو کە چەندین کەس لەژێر دەستی وانەی ئایینیان خوێندووە لەگەڵ چەندین مامۆستای ئایینی تری هۆزەکە.
عەشیرەتی گەردی لەچەندین تیرە پێکهاتوون کە ئەوانیش تیرەی (حەمۆک) و (سەر ڕەش) و تیرەی ترن، هەروەک گەردی سەروو و گەردی خوارووش هەن و ئەندامانی ئەو هۆزە لەچەند بەرەبابێکیش پێکهاتوون کە زۆربەیان سەر بە بنەماڵەی ئاغاکانیانن.
سەرۆک هۆزەکانی گەردی هەر لەدێر زەمانەوە بەخاوەن دیوەخان و پێشوازی کردن لەمیوان ناسراون کە بەردەوام دیوەخان و ماڵەکانیان بۆ خەڵکی لێقەوماو و غەریبەو میوان کراوە بووە.
سەرداری گەردییەکانی باکوور
جیا لەسەرۆک هۆزی گەردییەکان لەباشووری کوردستان، لەباکووری کوردستانیش ئەو عەشیرەتە سەرۆک هۆزی هەبووە کە لەسەدەی نۆزدەدا (ئۆغز بەگ) بووە کە لەناوچەی شەمزینان نیشتەجێبوونە، لەوبارەیەوە عیسمەت شاکر بەگ نەوەی (ئۆغز بەگ) دەڵێت: لەساڵی 1926 کاتێک (شێخ محەمەد صدیقی نەهری) لەتورکەکان یاخی دەبێت و حکومڕانی ناوچەی شەمزینان و بەشێک لەخاکی باشوورو رۆژهەڵاتی کوردستان دەکات دەوڵەتی تورکیا سوپایەکی بۆ لەناوبردنی دەسەڵاتی شێخی نەهری دەنێرێتە ناوچەکە، بۆیە (ئۆغز بەگ) ی سەرۆک هۆزی گەردییەکانی باکوور بەهێزێکەوە پشتیوانی خۆی بۆ ئەو سەرکردە کوردە ئامادە دەکات و خانەوادەکەی لەژێر دەستی سوپای تورک رزگار دەکات.
عیسمەت شاکر بەگ ئەوەش ئاشکرا دەکات کە (ئۆغز بەگ) ی سەرۆک هۆزی گەردییەکانی باکووری کوردستان لەخەباتی کوردایەتی خۆی بەردەوام دەبێت، بۆیە لەوکاتەی (سمکۆی شکاک) ی سەرکردەی شۆڕشگێرەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان دژی دەسەڵاتی شای ئێران لەشاری (شنۆ) شۆڕش بەرپا دەکات (ئۆغز بەگ) ی گەردی بەهێزێکی چەکداری گەردیەوە پشتیوانی (سمکۆ) دەکات و دوای خۆشی (شاکر بەگی گەردی) کوڕی (ئوغز بەگ) بۆ پشتیوانی کۆماری مهاباد چووە رۆژهەڵاتی کوردستان و بەشداری تێدا کرد دواتر بۆ بشتیوانی شۆڕشی کورد دێتە کوردستانی باشوور.
عەشیرەتی گەردی مێژوویەکی دوورو درێژی لەکوردستان و وڵاتانی ناوچەکەو جیهانیش هەیە، بەڵام لەسەرچاوە مێژوویەکاندا بەشێوەیەکی پچڕ پچڕ باسیان کراوە، بەڵام لەم چەند ساڵەی دواییدا کەسێک هەبووە کە خەمخۆری کۆکردنەوەی مێژووەکەیان بێت کە ئەویش د. حەمید گەردی - یە کە بۆ ماوەی چەندین ساڵ هەوڵی بۆ داو چەند پارچەیەکی کوردستان گەڕاوە، بۆیە ئێستا دوو پەرتووکی سەبارەت بەمێژووی گەردییەکان و بەسەرهات و سەرهەڵدانیان نوسیووە کە ئەوانیش پەرتوکەکانی (هۆزی گەردی لەکوردستان و جیهاندا) و (هۆزی گەردی و لەبنەڕەتدا) یە.