Meн ўз тажрибамдан биламанки, миянгиз қанчалик кам маълумот олса, тасаввурингиз шунчалик кучли ишлайди.

Иосиф Бродский

“БУЮК ИНСОНЛАР ҲАМ “МАЙДАЛИК” ҚОПҚОНИГА ТУШАДИ”
Файласуф Шопенгауэр ўзининг хизматкори билан ёқалашиб қолади. Буюк Иммануил Кант ҳам хизматкори билан жанжаллашиб, ҳатто уни озиқ-овқатларни ўғирлашда айблайди. Лондон Қироллик жамияти аъзоси, муросага келтирувчи судья ва ёзувчи Сэмюэль Пипс ўз уйининг айвонида ошпаз аёл билан муштлашади.
Буюк инсонлар ҳам ана шундай майда жанжалларга аралашиб қолишган. Улар ўзларининг улуғ ақл-идроклари ва қимматли вақтларини қандай қилиб бўлмасин сурбет хизматкорларга муносиб жавоб беришга исроф қилишган. Уйқусиз тунларда хизматкордан ўч олишни ўйлаб чиқишган: -“Шошмай тур ярамас эртага сенга шундай жавоб берайки – уйингни тополмай қол! Ҳа-ҳа, сенга Дантедан ёки Фома Аквинскийдан шундай иқтибослар келтираманки – дунёга келганингга пушаймон ейсан. Сен устимдан кулишга қандай журъат этдинг кўрнамак!?”
Инсониятнинг буюк ақл эгалари ўз куч ва вақтларини нимага сарф этишганини бир тасаввур қилинг-а!?
Охир-оқибат Шопенгауэрнинг хизматкори гўё унга етказилган жароҳат учун файласуфни бир умр жарима тўлашга мажбур этган. Кантнинг хизматкори ҳам ундан охирги тийинини қоқиб олмагунча тинчимаган. Пипснинг хизматкори эса унинг бутун оила аъзолари битлаб кетиш билан сийлаган.
Балким, ҳар биримиз кучимиз ва вақтимизни майда одамлар билан майда жанжалларга сарф қилишни бас қилармиз? Ахир ўйлаб кўрайлик – бу тахлит йўл тутиб ўзимиз ҳам майда одамга айланиб қолаётганимизни наҳотки билмасак? Вақтимизни шунчалик уқувсизлик билан сарф этамизми, ахир? Ва буюк инсон эмас, масхарага лойиқ ва жоҳил одамга айланиб қолаяпмиз – шуни сезаяпмизми? Янги китоб ёзиш, янги кашфиётлар қилиш ўрнига майда одамларнинг майда ва қалтис ишларига аралашиб юрсак..? Аввало обдон ўйлаб кўрайлик: арзийдими шу? Шу ҳақир одам бизнинг ҳиссиётларимизга, бизнинг вақтимизга, руҳий азобланишларимизга лойиқми? Баъзида бундай одамлар ва воқеаларга тупуриб, ўз ҳаётингизни яшашда давом этиш керак. Фойдали ва улуғ ишлардан чалғиманг...
А.В.Кирьянова, ёзувчи ва психолог
Жалолиддин Сафоев таржимаси

​​#review #taqriz

📗Furqat Alimardon — "Qorakuya"

"Izlam" yangi faslidan o'qilgan ilk kitob. Furqat aka oxirgi yillar barqaror ijod qilayotgan yozuvchilardan. U kishi bilan hayotda tanishmiz, ushbu kitobini ham o'zlari sovg'a qilib jo'natgandilar. Xo'sh, asarga to'xtalsak..

"Qorakuya" — zamonaviy jamiyatimizdagi ko'plab qora illatlarimiz va muammolarimizni x2 tezlikda ko'rsatib beradigan qissa. Nega x2 tezlik? Chunki voqealar ancha tez va bir-biridan xoli tarzda sodir bo'ladi, izchillik va syujetni bog'lab beradigan yagona personaj bu ma'naviyat ishlari bo'yicha katta amaldor Shavqiddin Amirovichdir.

Asar qish kunlari maktab o'quvchi qizlarining yupun kiyimda turgan holda paltolarga burkanib kirib kelgan mehmonlarni kutib olishi epizodi bilan boshlanadi. Qissa davomida muallif shu va shu kabi so'nggi yillarda jamiyatimizda sodir bo'layotgan muammolarni o'quvchiga yetkizadi. Masalan, amalparastlik, vatanfurushlik, korrupsiya, ikkinchi xotinlik, ateizm, shuningdek, din masalasi va dindor insonlarning davlat ishlariga kirishda qiyinchiliklarga uchrayotgani kabi holatlarni ko'taradi.

Shavqiddin Amirovich qahramoni Murod Muhammad Do'stning "Lolazor"idagi Nazar Yaxshiboyev prototipiga juda o'xshash. Uning ham amaldor, ham adib (iqtidorini yo'qotgan adib) ekani, voqealar rivojida sekin-asta haq yo'lga qaytishga urinishi va hokazo... Ammo bu ko'lami jihatdan ancha kichik va voqealar tezligi balandligi vajidan ushbu personajga achinib ulgurmaysiz, natijada tom ma'noda "Lolazor mini"ga ega bo'lasiz.

Asarda mening nazarimda eng yaxshi syujet yechimi bu - amaldorning xalq holi haqida aniq bilish uchun jamiyat oldiga tushishi bo'lgan. Ya'ni masjidga, bozorga, fohishaning oldiga borishi — bosh qahramonning qandaydir "Sof haqiqat"ni izlash yo'lidagi urinishlari bo'ladi. Bunda u haqiqatni topa oladimi? Yo'q, chunki buning uchun unda na ilm, na jasorat va na iroda yetadi. Chunki haqiqatni izlash kerak emas, Haqiqat doimo ko'zga ko'rinar joyda turadi, biroq faqat ko'ngli toza qalb sohiblarigina uni ko'ra oladi, xolos.

"Qorakuya" - yaxshi nom. Shavqiddin Amirovich "siyosatni qorakuyaga o'xshatadi, yaqin yursang u yuqib qoladi". To'g'ri ta'rif. SHu bilan birga, o'ziga o'xshagan taxtalarni olovga yem qilgan yog'och otashkurak ham qorakuyib, yonib ketgach, o'zi ham olovga tashlanganidek, Shavqiddin kabi insonlar o'z nafsi va shahvati yo'lida o'z qondoshlari va xalqini "olovga tashlamasligi" kerakligini bilishi kerak deb o'ylayman.

Zero, Yuraklarimizni qorakuya tegishidan saqlaylik!

@panda_books

Hammasi yaxshi

“Bepoyon gulzorda turfa gullar yashnab ochilib yotsa ham pashsha gulga qo‘nmaydi, atrofdan biror chiqindixona qidiradi. Asalari yoki kapalak esa barcha joydan gul izlaydi. Bu yaratiqlarning xatti-harakatida ham ko‘p ma’nolar mujassam, aslida. Kapalak gulga ishqiboz, pashsha esa chiqindiga. Odamlarning intilishlari ham shu hasharotlarning xatti-harakatlaridan unchalik farq qilmaydi. Ba’zi odamlar yorug‘likka talpinadi, ba’zilari esa qorong‘ilik tubiga ko‘proq sho‘ng‘ishga tashna...

– Demak, sizning buzilib ketishingizga o‘zingiz emas, boshqalar aybdor, shundaymi? – sochini har xil rangga bo‘yagan, yuziga bo‘yoq chaplanaverganidan eski loydevor tusiga o‘xshab qolgan ayoldan so‘radi Shavqiddin Amirovich.

– Da, voobshe to, hamma aybdor! – javob berdi ayol, ingichka sigaretni chuqur tortib, lablarining burchidan tutun purkarkan.
– Gapingiz qiziq-ku, nega endi hamma aybdor bo‘lsin?! Sizning bunday ishlar qilib yurishingizga boshqalarning aloqasi yo‘q. O‘zi qanday boshlangan bu ishingiz? – “bu faoliyatingiz” deb yuborishiga salgina qolib so‘radi Shavqiddin.

– Hm, bu ishimmi?! Mejdu prochim, bolalikda odobli, bilimli qiz edim. Maktabda har chorak gramota berishardi. Dadam tumanda bank boshliqlaridan edi.
To‘kin-sochin yashardik. Keyin dadamning dushmanlari shantaj uyushtirdi. Ishdan uyga kelib ichib o‘tirganlarida yashirin raqamdan telefon qilib, zarur maslahati kerakligini, uyimiz yonida kutib turishganini aytishdi. Dadam o‘ylab ham o‘tirmasdan, kayfda ko‘chaga chiqdi. Notanish odam kelgan-u dadamning qo‘liga bir pachka dollar ushlatib, qochib ketgan. Dadam nima bo‘layotganini anglab olguncha “oper”dagilar kelib, pora olganlikda ayblab olib ketishgandi...

– Keyin-chi? – qiziqsindi Amirovich.
– Keyinmi?.. Keyin dadam olti oycha “podsud”da yotdi. Ozib-to‘zib, kasalmandga aylandi. Suddan keyin katta jarima bilan ikki yarim yilga hukm qilindi. Gʻirt qashshoqqa aylandik. Maktabni tugatmasimdan ishga kirdim – xususiy firmaga. Chiroyli bo‘lganim uchun firma boshlig‘i o‘ziga sekretarka qilib oldi. Keyin bir kun ishdan so‘ng qolishimni aytdi. Qoldim. Uyog‘i ma’lum. Buzdi-qo‘ydi, – hikoyasini tugatarkan yana sigaret cheka boshladi ayol o‘zini asabiylashgandek tutib.

– Ha-a-a, ayanchli taqdir, – chuqur xo‘rsindi Shavqiddin.
– Ishondingizmi? – ayyorona qarab so‘radi juvon.
– Albatta, ishondim, – javob berdi Amirovich jiddiy alfozda”.

Furqat Alimardonning “Qorakuya” asaridan

Эй хожа, чаро аз ин жаҳон бехабари?
Рўзону шабон дар талаби симу зари.
Дастмояи ту аз ин жаҳон як кафан аст,
Он ҳам дар гумон аст, бари ё набари.

Ey, xoja, bu dunyodan nechun sen bexabar?
Har kun-u har tun xayolingda boylig-u zar.
Sarmoyang sening bu jahondan bir kafanlik,
U ham gumondadir, nasib etmas, yoki etar.
Саъдий Шерозий

Izzattalab odamlarga hamma ularning muxlisi bo‘lib ko‘rinaveradi.
"Kichkina Shahzoda"dan.

Шу кунларда Ўзбекистонда ўз жонини олган шоир йигитнинг ўлими матбуотда қандай хабар қилиниши баҳсларга сабаб бўлди.
Эслайман, журналистикани энди бошлаган кунларим Лондонда мен кўчиб ўтган маҳаллага яқин жойда бир иншоотга суицид номи берилганди. У ердан ўтаётганимда, марҳумларнинг оила аъзолари қолдирган номалар ва гулдасталарни кўриб, нега матбуот бу машъум жой ҳақида хабар тайёрламайди, деб ўйлаганман. Кейин фаолиятимда маҳсус трейнинглардан ўтиб билдимки, бу атайин ёритилмас экан. Мақсад - ўз умрини тугатиш фикрида бўлган одамларга ғоявий озуқа бермаслик.
Ўз жонига қасд қилиш - журналистикада ўта-ўта нозик мавзу ва унга жуда эҳтиёткорлик билан ёндошилади (ҳатто сариқ матбуотда ҳам). 15 йилча аввал BBC Радио 4 ҳужжатли филмлари бўлимида ишлаётганимда, ўсмирлар орасида бу борада оммабоплашган маҳсус қора сайтларни қандай ёритишни кунлаб маслаҳатлашганимизни эслайман. Охирги марта эса Голливуд юлдузи Робин Виллямс вафоти ортидан журналистика яна бир бор ўзини ислоҳ қилди. Унгача ҳам қабул қилинган қоидалар қуйидагича:
- Сарлавҳани сенсациялаштирманг
- Суицидни романтизация қилманг
- Суицид юз берган жойларни номламанг ва тасвирламанг
- Суицидни тарғиб қилувчи сайтларни номламанг
- Суицид сабаблари ҳақида спекуляция қилманг.
Ундан ташқари, агар суицид тилга олинадиган бўлса, мақола якунида одамларни бу каби фикрдан қайтариш учун махсус хайрия ташкилотларининг телефон рақамлари албатта берилиши керак. Ибрат Сафо