ВАФОТ ЭТГАН ОТА-ОНАСИГА ҲАДЯЛАР ЖЎНАТИБ ТУРГАН СУВЧИРивоят қилишларича, бир шаҳарда сувчи яшаган экан. Тоату ибодати, одобу ахлоқи билан одамлар орасида ном чиқарган бу одам ҳар пайшанба кечаси топган пулларидан ўтиб кетган ота-онасининг руҳларига садақа қилиб турар экан. Шу билан бирга ҳар намозида уларнинг руҳларига дуои хайрлар қилишни ҳам канда қилмас экан. Бу вазифаларини ҳеч қачон бузмасликка аҳд берибди.

Бу ишидан ҳам ўзи, ҳам ота-онасининг руҳлари шод бўлганидан мамнун юрган сувчи бир куни ноқулай аҳволга тушиб қолибди. Кунлардан бир кун ҳар қанча ҳаракат қилса ҳам ҳеч иши юришмабди, жума кечасига келиб, садақа қилиш учун бирор тийини қолмабди. Натижада чуқур ғамга ботиб, Аллоҳга ич-ичидан ниёзда бўлибди. Ваъда берган назрини нима бўлишини, уни қандай адо этишни билиш учун олимнинг ёнига борибди.

– Мен ҳар пайшанба кечаси топган пулларимдан вафот этиб кетган ота-онамнинг руҳларига ҳадялар жўнатиб туришга назр қилган эдим. Бу сафарга келиб мен пул топа олмадим. Энди бу аҳдимни адо қилиш учун нима қилсам дуруст бўлади? - деб олимдан сўрабди.

– Кўп қайғурмагин болам. Ниятинг хайрли экан, Аллоҳ ҳам сенга тўғри йўлни кўрсатади, иншоаллоҳ, дебди. Кейин йигитга қараб: “Ҳозир пишиқчилик пайти. Кўча-кўйдаги қовун, тарвузларнинг пўчоқларини йиғиб, от ва эшакларга, мол-қўйларга олиб бориб бергин" дебди.

Йигит олимнинг даргоҳидан кўнгли таскин топгандек, бироқ бу ишининг ота-онасига нима фойдаси борлигини умуман тушунмаган ҳолда чиқиб кетибди. Лекин олимнинг айтганларини қилишга қарор қилибди. Кун келиб жума кечаси бўлибди. Кундалик ишларини бажариб, тоат-у ибодатларини адо қилиб, дам олиш учун ётибди. Ўша кеча тушига ота-онаси кирибди:

– Эй ўғлим! Ҳар жума кечаси бизга ҳадялар юбориб, икромлар қилиб турардинг. Лекин анчадан буён қовун-тарвузларни хоҳлаб турган эдик. Аллоҳ сендан рози бўлсин! Бу кеча бизга қовун ва тарвуз икром қилдилар. Сен ҳайвонларга қовун-тарвузларнинг пўчоғини берибсан, Аллоҳ бизга Жаннатининг қовун ва тарвузларидан икром қилди, – деб айтибдилар.

«Биррул волидайн ва ҳуқуқуҳума» китобидан
????
@ALRISALAH_UZ

#Okinma

Ўкинма 45-қисм????
@ALRISALAH_UZ

САЛОМЛАР БЎЛСИН!
Имом Молик роҳимаҳуллоҳнинг "Муватто"сида келади:
Бир куни Набий саллоллоҳу алайҳи ва саллам саҳобаларга дедилар:
- Мендан сўнг нима ишлар қиласизлар, билмадим!
   Шунда Абу Бакр розиёллоҳу анҳу  такрор-такрор, узоқ йиғлади ва деди:
-Ҳали сиздан кейин ҳам қоламизми, эй Аллоҳнинг Расули?!

Сизга саломлар бўлсин эй саййидимиз, пешвомиз, ўрнагимиз, шафоатчимиз, бошимиз тожи!
   Туғилган кунингизда, вафот этган кунингизда, қиёматда оламларга саййид ўлароқ тирилган кунингизда сизга саломлар бўлсин!
   Бизга динни саломат етказиш учун Абу Толиб дарасида қорнингиз оч ҳолатда юрган кунингизда сизга саломлар бўлсин!
  Бизга соғлом ақидани етказиш учун Тоифда ва Уҳудда қонга беланган кунларингизда сизга саломлар бўлсин!
   Азизлик ва давлат учун Маккадан ҳижрат қилаётиб кўзингиздан ёшлар тўккан кунингизда сизга саломлар бўлсин!
   Кечаси оёқларингиз шишиб кетганича таҳажжудда туриб, сўнгра: "Аллоҳим! Умматим, умматим!", деган кунда сизга саломлар бўлсин!
   Токи Жаброил алайҳис салом Аллоҳдан хабар олиб келиб: "Биз сени умматинг борасида рози қиламиз!", демагунича тинчлана олмаган кунингизда сизга саломлар бўлсин!
   Сизга саломлар бўлсин эй Ҳабибимиз!
   Сизни яхши кўрамиз...
   Сизни яхши кўрганларни ҳам яхши кўрамиз...
   Сизсизликка сабр қиламиз...
    Иншааллоҳ ваъдангиз Ҳавзнинг бўйидадир!

????
@ALRISALAH_UZ

✅   Ҳижрий ойлар

Ҳижрий йил ҳисоби бўйича 12 ой мавжуддир. Бу ойларни ҳар биримиз билишимиз ва фарзандларимизга ўргатишимиз лозимдир. Чунки, Рамазон ойи, ҳаж ойи, мавлид ойи  ва бошқа ибодат ойлари ушбу хижрий ойларига боғлиқдир:

1. ➡️Мухаррам - المحرم
  2. Сафар - صفر
  3. Робийуль-аввал - ربيع الاول
  4. Робийусь-соний - ربيع الثانى
  5. Жумадуль-увлa- جمادى الأولى
  6. Жумадуль-ахир - جمادى الآخرة
  7. Ражаб - رجب
  8.  Шаъбон -شعبان
  9. Рамазон - رمضان
  10. Шаввол - شوال
  11. Зул-қаъда - ذوالقعدة
  12. Зул-ҳижжa - ذو الحجة

????
@ALRISALAH_UZ

ВАБОДАН ВАФОТ ЭТГАН КИШИ ШАҲИД САНАЛАДИМИ?#вабо

*❓382-CАВОЛ: Динимизга кўра вабодан ўлган кишилар ҳам шаҳид ҳисобланадими?*? ЖАВОБ:** Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳа, саҳиҳ ҳадиси шарифларда шаҳидлик даражасига фақат Аллоҳ йўлида жангда ўлганларгина эмас, балки бошқа мўминлар ҳам эришиши таъкидланган.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўлим тўшагида ётган саҳоба Абдуллоҳ ибн Собит разияллоҳу анҳуни кўргани келадилар. Шунда саҳобийнинг қизи: “Кошки бундай ўлим топганларидан кўра шаҳид бўлсалар эди”, – дейдиди. Унга жавобан Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Ундай бўлса, умматимни ичида шаҳидлар жуда кам эканда!? Аллоҳ таоло унга ниятига яраша беради. Сизлар шаҳидликни нима деб ўйлайсизлар?” – дедилар. Улар: “Аллоҳ йўлида ҳалок бўлиш”, – дейишди. Шунда Пайғамбаримиз бундай деб марҳамат қилдилар:

الشهادة سبع سوى القتل في سبيل الله : المطعون شهيد والغريق شهيد وصاحب ذات الجنب شهيد والمبطون شهيد وصاحب الحريق شهيد والذي يموت تحت الهدم شهيد والمرأة تموت بجمع شهيد " (رواه مالك وأبو داود والنسائي عن جابر بن عتيك)

яъни: “Аллоҳнинг йўлида ўлишдан ташқари шаҳидлик етти хилдир: вабодан ўлган шаҳид, чўкиб ўлган шаҳид, зотилжамдан ўлган шаҳид, қорин оғриғи (ички касалликлар)дан ўлган шаҳид, куйиб ўлган шаҳид, бирор нарса остида қолиб ўлган шаҳид, ҳомиласи (туғруқ) сабаб ўлган шаҳиддир” (Имом Молик, Имом Абу Довуд ва Имом Насоий ривоятлари).

Яъни, ҳақиқий шаҳидлик Аллоҳ йўлида душман билан жангда ўлдирилиш бўлса (уни кийими билан ювмасдан жаноза ўқиб, кўмилади), Пайғамбаримиз алайҳиссалом юқорида санаган етти тоифа инсонлар ҳукмий шаҳидлик даражасига эришадилар. Улар ўлими олдидан қаттиқ оғриқ ва аламни ҳис қилганлари сабабли уларга шу даража берилади.

Вабодан вафот этган мўмин-мусулмонлар ҳам шаҳид ҳукмидадир. Оиша онамиздан ривоят қилинган ҳадисда вабодан вафот этганлар нима сабабдан шаҳидлик мартабасига эришиши очиқ баён қилинади. Пайғамбаримиз алайҳиссалом шундай дейдилар:

أَنَّهُ كَانَ عَذَابًا يَبْعَثُهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى مَنْ يَشَاءُ فَجَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ رَحْمَةً لِلْمُؤْمِنِينَ فَلَيْسَ مِنْ عَبْدٍ يَقَعُ الطَّاعُونُ فِيهِ فَيَمْكُثُ فِي بَلَدِهِ صَابِرًا مُحْتَسِبًا يَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يُصِبْهُ إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُ إِلَّا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الشَّهِيدِ (رواه الامام احمد)

яъни: “Вабо – (аввалги пайтда) Аллоҳ таоло ўзи хоҳлаган кишиларга юборадиган азоб эди. (Кейин) Аллоҳ таоло уни мўминларга раҳмат қилди. Қайси бир банда вабога учраса ва ўз шаҳрида сабр қилиб, савоб умидида (шаҳардан чиқиб кетмасдан) турса, Аллоҳ таоло тақдир қилган нарсагина унга текканини билса (эътиқод қилса), унга шаҳиднинг ажрича савоб берилади” (Имом Аҳмад ривоятлари).

Бу ҳадиси шарифдаги муҳим нуқта шуки, вабо пайтида мусулмон банда шаҳид даражасига етиши учун бир нечта шартлар бор:
➖ Вабо чиққан шаҳрида бесабрлик қилмасдан, жазавага тушмасдан сабр билан, Аллоҳ таолонинг тақдирига рози ва таслим бўлиб муқим туриш;
➖ Тўғри эътиқодда бўлиш, яъни, сабабларни ушлаш билан бирга, унга фақат Аллоҳ таоло белгилаган нарса бўлишига ишониш;
➖ Вабо пайтидаги қийинчиликлари эвазига савоб умид қилиш.

Ҳофиз ибн Ҳажар Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳ вабо сабабли шаҳидлик даражасини оладиганлар уч хил бўлади дейдилар:
▪️ Юқорида мақталган сифатларга эга бўлиб, вабодан вафот этган киши. Бу энг юқори даража.
▪️ Мақталган сифатларга эга бўлиб, вабо тегиб, кейин тузалган киши. Бу аввалгисидан пастроқ даража.
▪️ Мақталган сифатларга эга бўлиб, вабо тегмаган киши. Бу шаҳидликнинг энг кейинги даражаси.

Агар киши юқоридаги мақталган сифатларга эга бўлмас экан, вабодан ўладими ё бошқа нарсадан ўладими шаҳидлик даражасига ета олмайди (“Фатҳул Борий” китоби). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

????
@ALRISALAH_UZ

САҲАРЛИКНИ КЕЧИКТИРИШ МУМКИНМИ?#рўза

*❓381-CАВОЛ: Саҳарликни тақвимда кўрсатилган вақтдан 10-15 минут ўтказиб қилса бўладими?

? ЖАВОБ:* Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Йўқ, бўлмайди. Тақвимда кўрсатилган вақтдан ўтказмаслик керак, иложи бўлса эҳтиётини олиб, кўрсатилган вақтдан 5-10 дақиқа олдин еб-ичишни тўхтатиш зарур. Чунки тонг отгандан кейин саҳарлик қилган киши рўзани бузган бўлади ва Рамазондан кейин бир кун қазо тутиб беради.

Агар киши ўйғонганда саҳарлик қилишга вақт қолмаган бўлса, ҳеч нарса емай-ичмай, рўза тутишни ният қилади. Саҳарликдан қуруқ қолган бўлса ҳам, рўзаси дуруст бўлади. Баъзилар саҳарликдан кеч қолган бўлса ҳам, нимадир еб ёки ичиб оғиз ёпиш керак, деб хато қилишади. Чунки саҳарлик қилиш фарз эмас, бунинг устига саҳарлик вақти ўтгандан кейин бирор нарса еб ё ичиб оғиз ёпса, ўша кунги рўзасини бузиб қўйган бўлади. Натижада Рамазондаги бир кунлик рўзанинг савобидан маҳрум бўлади. Бу савобни бошқа ойларда қанча рўза тутса ҳам топа олмайди. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

????
@ALRISALAH_UZ

МУСОФИР НАМОЗИ#қисқа_савол_жавоблар

*❓CАВОЛ: *5-7 кун Навоида, 2-3 кун Тошкентда, 2-3 кун Олмалиқда бўламан. Намозларимни қандай ўқиман. Қасрми ёки тўлиқми?

? ЖАВОБ:** Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Ушбу айтилган жойларнинг бирортаси сизнинг манзилингиз яъни, доимий яшаш жойингиз бўлмаса. Бу жойларнинг барчасида Сиз мусофир бўласиз ва намозларни қаср яъни, тўрт ракатли фарз намозларни икки ракат қилиб ўқийсиз. Агар ушбу манзиллардан қайси бири сизнинг доимий яшаш жойингиз бўлса, ўшандан бошқасида намозларни қаср қилиб ўқийсиз Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

????
@ALRISALAH_UZ

БИРОВ МЕНИ ҒИЙБАТ ҚИЛИБ ГУНОҲГА ҚОЛМАСЛИГИ УЧУН#қисқа_савол_жавоблар

*❓CАВОЛ: *Биров мени ғийбат қилиб гуноҳга қолмаслиги учун ўзимдаги айб-у нуқсонларни тўғри қабул қилиб, яхши кўрсам ва сўзловчи ўша хислатларимни зикр этганида ранжимайдиган ҳолатни ўзимда ҳосил этсам муродимга етаманми?

? ЖАВОБ:** Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Мўмин мўминнинг ойнаси. Биров бизни айбимиз ва камчиликларимизни айтганда имкон қадар тўғри тушунишга ҳаракат қилишимиз зарур. Мабодо сиз мазкур сифатни ўзизда ҳосил қила олсангиз жуда яхши ва айни муддао. Энди шундан кейин ҳам айрим нодонлар ғийбат қилиб қўйишлари мумкин. Шунинг учун сиз бундан ташқари ҳар қандай сизга нисбатан қилинган иғво, ғийбат ва бошқа ишларни кечирдим, эй Раббим, деб ётсангиз, янада мукаммалроқ бўлади. Сабаби доимо шундай қилиб юрган саҳобий тириклик пайтида жаннатий бўлишлиги башорат қилинган. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

????
@ALRISALAH_UZ

КАРАНТИН ДАВРИДА ИЖАРА ТЎЛОВИ МАСАЛАСИДА ҚАНДАЙ ЙЎЛ ТУТИЛАДИ?#ижара

*❓361-CАВОЛ: Биз икки хонали квартирани яшаш учун ижарага берганмиз. Ижарачи қурилиш-таъмирлаш соҳасида ишлайди. Айни дамда карантин туфайли юртимизда аксарият ишлар тўхтаб турибди. Карантин даврида ижара пулини олишда қандай йўл тутилади?

? ЖАВОБ:* Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ижара ҳаққини бериш ижара шартномаси тузилиши биланоқ вожиб бўлмайди. Балки, ижарага олувчи ўз хоҳиши билан ижарага олган нарса (ёки жой)дан тўла фойдалана олиш имконига эга бўлганидан кейин ижара ҳаққини бериши вожиб бўлади.

Аммо, ижарага олинган нарсадан фойдаланиш имкони бўлмаса ва бунда ижарага олувчининг айби бўлмаса, ижара ҳаққи вожиб бўлмайди. Бу барча фиқҳий китобларимизда ёритилган. Жумладан, фатво китобларимизда бу ҳақида шундай дейилади:

فَإِنْ عَرَضَ فِي بَعْضِ الْمُدَّةِ مَا يَمْنَعُ الِانْتِفَاعَ بِهِ كَمَا لَوْ غُصِبَتْ الدَّارُ مِنْ الْمُسْتَأْجِرِ أَوْ غَرِقَتْ الْأَرْضُ الْمُسْتَأْجَرَةُ أَوْ انْقَطَعَ عَنْهَا الشُّرْبُ أَوْ مَرِضَ الْعَبْدُ أَوْ أَبَقَ سَقَطَتْ الْأُجْرَةُ بِقَدْرِ ذَلِكَ.

“Агар ижара бўйича келишилган муддатда ижарага олинган нарсадан фойдаланишга монелик қиладиган нарса содир бўлса, масалан, ижарага олинган уйни кимдир куч билан тортиб олиши ёки ижарага олинган ерни сув босиши ёхуд сув келмай қолса, ёки ижарага олинган қул касал бўлиб қолса ёки қочиб кетса, мана шундай ҳолатларда фойланишдан маҳрум бўлиш миқдорига қараб ижара ҳақи соқит бўлади” (“Ал-Фатовол ҳиндия” китоби).

Имом Бурҳониддин Марғилонийнинг “Ал-Ҳидоя” китобларига ёзилган машҳур “Ан-Ниҳоя” номли шарҳда шундай дейилади:

وَهَذِهِ مُقَيَّدَةٌ بِقُيُودٍ: أَحَدُهُمَا التَّمَكُّنُ، فَإِنْ مَنَعَهُ الْمَالِكُ أَوْ الْأَجْنَبِيُّ ... لَا تَجِبُ الْأُجْرَةُ

“Ижарага ҳақ тўлаш лозим бўлиши бир нечта қайдларга эга: Шулардан бири ижарага олинган нарса (ёки жой)дан ижарачи фойдалана олиши шарт. Агар жой эгаси ёхуд бошқа киши ўша жойдан фойдаланишга тўсқинлик қилса... ижарачи ҳақ тўлаши лозим бўлмайди” (“Ан-Ниҳоя шарҳул Ҳидоя” китоби).

Ушбу фиқҳий маълумотлардан маълум бўлишича, агар бир йиллик ижаранинг уч ойи ўтгандан кейин қанчадир муддат ҳовли ёки дўконни ижарачидан куч билан тортиб олинса, ёки ундан фойдаланишни (уй ёки, дўкон) эгаси томонидан ёки давлат томонидан чеклаб қўйилса, ана шу муддатга ижара ҳаққи бериш вожиб бўлмайди. Агар бир ойлик ижара ҳаққини олдиндан олинган бўлса, ижарачи фойдаланган муддат ҳисобида ҳақ ушлаб қолиниб, қолганини қайтариб берилади.

Ҳозирги вақтда юртимизда карантин сабаб кўплаб савдо дўконлари, ҳунармандчилик устахоналари, ошхона ва кафеларнинг фаолияти чеклаб қўйилган. Бу ҳолатда, ижарага олинган нарсадан фойдалана олмаган муддатнинг ижара ҳаққи, ижарага олувчининг зиммасидан соқит бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

????
@ALRISALAH_UZ

ПАРҲЕЗКОРЛИК ВА ТАҚВОДА НАФС УЧУН ЛАЗЗАТ ЙЎҚ, ИБОДАТЛАРДА ЭСА БИРОЗ БЎЛСА ҲАМ НАФС ЛАЗЗАТИ БОР

Ҳазрат Ашраф Али Таҳонавий айтадилар: «Тажриба шунга шоҳидки, инсон учун ибодатларни адо қилиш тақво қилиш, яъни ҳаром ва макруҳлардан сақланишчалик қийин бўлмайди. Сабаби шуки, ибодат вужудий (бор) нарсадир, яъни одам уни кўра олади. Амал қилаётган инсоннинг ўзи ҳам қилаётган амалидан нафси лаззатланади. Тақво ва парҳезкорлик эса ундай эмас, чунки у адамий (йўқ) нарсадир. Ҳаром ва макруҳ ишларни тарк қилишнинг номи тақводир. Унда бирор иш қилишга ҳам тўғри келмайди, уни бирор киши кўрмайди ҳам. Шунинг учун «Ибодат қилишдан кўра гуноҳни тарк қилиш машаққатлироқ», дейилади.

"Мажолиси ҳакимул умма" китобидан.

????
@ALRISALAH_UZ