Yandex O‘zbekistonda marketpleysni ishga tushirishga tayyorlanmoqda

Yandeks Market Yandex Go savdo belgisini ro‘yxatdan o‘tkazish uchun arizalar topshirdi.

Yandeks Market MDH mamlakatlaridagi eng yirik marketpleyslardan biridir. U 2000-yilda tashkil etilgan.

Ochig‘ini aytsam, men buni kutayotgan edim, chunki yaqinda ba’zi ma’lumotlar qo‘limga tushgan edi.

Unga ko‘ra, marketpleys 2025-yilda faoliyatini boshlashni rejalashtirmoqda, yetkazib beruvchilar bilan muzokaralar olib borilmoqda.

Asosiy e’tibor mahalliy sotuvchilarga qaratiladi.

Ya’ni, bu chet el mahsulotlarini sotish maydoni emas, balki "o‘zbekistonliklar o‘zbekistonliklarga" tamoyili asosida ishlaydi.

Ammo bu haqida yozishdan avval tasdiq kerak edi. Mana endi bor.

Ayni vaqti

O‘zbekistonda elektron tijoratning ulushi unchalik katta emas (2-3 foiz), ammo 2027-yilga kelib u 9-11 foizgacha o‘sishi va $2 mlrdga baholanishi kutilmoqda.

Hozirda eng yirik mahalliy marketpleyslar — Uzum Market va Alif Shop.

@beshtorr

#ecom #bozor #yandex

Mamarizo Nurmuratov 2017 yildan beri Markaziy bankni boshqarib kelayotgan edi.

Bu O‘zbekistondagi eng murakkab va mas’uliyatli lavozimlardan biridir.

Shuni ta’kidlash joizki, Mamarizo Berdimuratovich bu vazifani yaxshi uddaladi.

Ayniqsa, unga qoldirilgan "meros"ni va murakkab sharoitlarni hisobga olsak.

Markaziy bankning asosiy yutuqlaridan quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin:

⏺ valyuta konvertatsiyasining yo‘lga qo‘yilishi (garchi bunga ko‘plab qarshiliklar bo‘lgan va hozir JSTga o‘xshab ertaklar bilan qo‘rqitishgan bo‘lsa-da);

⏺ banklarning samarali moliyaviy institutlarga aylanishi;

⏺ raqamlashtirish va naqd pul aylanmasini kamaytirish orqali iqtisodiyotning oqlanishi;

⏺ inflyatsiyaning pasayishi (yaqinda u 15 foiz atrofida edi);

⏺ ishbilarmonlik muhitining yaxshilanishi (ilgari ish haqi to‘lash uchun o‘z pulingizni hisob raqamidan zo‘rg‘a olishga to‘g‘ri kelardi);

⏺ O‘zbekistonga nisbatan tashqi (YETTB qaytdi, TBC kabi investorlar keldi) va ichki (odamlar pullarini banklarda saqlay boshladi) ishonchning paydo bo‘lishi.

Va boshqalar.

Umuman olganda, xotirjam yashash va ishlash mumkin bo‘lgan tushunarli va bashorat qilsa bo‘ladigan tizim shakllandi.

Endi nima bo‘ladi

Markaziy bank rahbari "xo‘p bo‘ladi, bajaramiz" emas, "yo‘q" deyishni bilishi kerak.

Markaziy bankning o‘zi mustaqil bo‘lishi va tashqi bosimga berilmasligi lozim. Ommabop bo‘lmasa-da, to‘g‘ri qarorlar qabul qilishi kerak.

Mamarizo Berdimuratovich aynan shunday shaxs.

Hozirda Markaziy bankning yangi rahbari Timur Ishmetov bo‘lishi kutilmoqda.

Bu xabar xotirjamlik uyg‘otadi, chunki Timur Aminjonovich ko‘p yillar davomida Mamarizo Nurmuratovning o‘ng qo‘li bo‘lib kelgan.

U davlatning iqtisodiyotga minimal aralashuvi tarafdori va taqiqlar orqali tartibga solishga qarshi turuvchi shaxs sifatida tanilgan.

Agar kimdir hozirgi to‘g‘ri yo‘nalishni davom ettira oladigan bo‘lsa, bu aynan udir.

P.s. Mamarizo Berdimuratovichga rahmat va mustahkam sog‘lik tilaymiz.

Surat: Markaziy bank matbuot xizmati

#vaziyat #odamlar

Tadbirkorlar bilan muloqotda prezident qanaqa o‘zgarishlarni e’lon qildi?
Kecha Nukus shahrida prezidentning tadbirkorlar bilan an’anaviy uchrashuvi bo‘lib o‘tdi.

Bu ham muhim voqea, chunki unda har yili biznes va iqtisodiyotdagi o‘zgarishlar e’lon qilinadi.

Bu safar e’lon qilingan o‘zgarishlar:
⏺ Mikrokreditlar miqdori 3 karra oshirilib, 300 mln so‘mga yetkaziladi. Tadbirkorlik kompaniyasining filiali har bir viloyatda tashkil qilinadi.

⏺ Ustav kapitali kamida 50 mlrd so‘m bo‘lgan mikromoliya banklarini tashkil etishga ruxsat beriladi. Bu banklar kredit portfelining kamida 70 foizi kichik va o‘rta biznesni qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltiriladi.

⏺ Mikromoliya tashkilotlariga tadbirkorlarga xorijiy valyutada xizmat ko‘rsatish va litsenziya asosida to‘lov tashkiloti sifatida ishlashga ruxsat beriladi.

⏺ O‘zbekistonda faktoring xizmatlariga bo‘lgan talab 10 mlrd dollarga baholanmoqda. Shuning uchun yaqinda faktoring ommalashtiriladi. 

⏺ Islom moliyasiga talab yuqori. Avvalroq mikromoliya tashkilotlariga islomiy shartlar asosida ishlashga ruxsat berilgan edi. Endi banklarga ham bu imkoniyatni beruvchi qonun loyihasi tayyorlandi.

⏺ Endi banklar yirik davlat korxonalariga kamroq, xususiy biznesga ko‘proq kredit beradi. Shu tariqa kelgusi ikki yilda xususiy sektorga kamida 30 trln so‘m yo‘naltiriladi.

⏺ Yirik davlat kompaniyalari va banklari orasida kredit shartnomalari bosqichma-bosqich tugatiladi.  Ular xalqaro bozorlarda obligatsiyalarni o‘zlari chiqarishlari kerak bo‘ladi.

⏺ Auksiondan yer sotib olganda QQS hisoblash bekor qilinadi. Yer bo‘yicha xaridni 3 va 5 yilgacha bo‘lib-bo‘lib to‘lashga ruxsat beriladi, darhol to‘lovga 20 foizgacha chegirma beriladi.

⏺ Shuningdek, yer cheklangan resurs, u bekor turib qolmasligi kerak. Shunday ekan, endi sotib olingan uchastkalarda qurilish muddati belgilanadi. Shu vaqtda bo‘lmasa, yer sud orqali olib qo‘yiladi va boshqaga sotiladi.

⏺ 1-yanvardan boshlab yer uchastkalari va kapital qurilish obyektlarining yagona klassifikatori joriy etiladi. Bu uchastkani bir faoliyatdan boshqasiga o‘tkazishni osonlashtiradi (masalan, bog‘ o‘rniga issiqxona yoki aksincha).

⏺ Hozir elektr energiyasi va gaz uchun limit oshib ketsa, korxonalardan ikki baravar ko‘p to’lov undiriladi. Bu bekor qilinadi – endi limit 20 foizgacha oshib ketsa, bazaviy tarif saqlanib qoladi. Agar 20 foizdan ortiq bo‘lsa, shu qismi uchun to‘lov 20 foizga qimmatlashadi.

⏺ Tadbirkorlik reytingida “yuqori”, “o‘rta” korxonalarga elektr uchun oldindan to‘lovni bir oyda ikkiga bo‘lib to‘lashga ruxsat beriladi.

⏺ Mahalliy korxonalarning tashqi bozorga chiqishi qo‘llab-quvvatlanadi. Buning uchun 2026-yilda JSTga a’zo bo‘lishga harakatlar davom etmoqda.

⏺ Endilikda bojxonaning eksportni tasdiqlovchi elektron ma’lumoti QQSni qaytarish uchun asos bo‘ladi, boshqa ortiqcha hujjatlar talab etilmaydi.

⏺ IT Parkda Sun’iy intellekt markazi ochiladi, sun’iy intellekt loyihalarini moliyalashtirish uchun 50 mln dollar ajratiladi. Yana 50 mln dollar startaplarni qo‘llab-quvvatlashga, shu jumladan venchur hisobiga yo‘naltiriladi.

⏺ Yaqin orada bozorga kirishdagi 7 ta eksklyuziv huquq bekor qilinadi, buning evaziga 1,5 ming tadbirkor uchun bozor eshiklari ochiladi. Masalan, mehmonxonalarni sertifikatlash bilan akkreditatsiyasi bor barcha kompaniyalar shug‘ullanishi mumkin bo‘ladi.

⏺ Hozirda tadbirkor 100 mln so‘mdan ortiq soliq to‘lashdan bosh tortsa, bu jinoyat sifatida baholanmoqda. Bu ko‘rsatkichni ikki barobarga oshirish taklif etildi.

@beshtorr

#iqtisodiyot

O‘zbekistonga nihoyat faktoring keladi. Bu nima uchun muhim?
Ko‘p mamlakatlarda faktoring kabi qulay moliyaviy vosita mavjud. 

Deylik, siz bir kompaniyaga mahsulot sotdingiz, lekin shartnomaga ko‘ra, xaridor to‘lovni bir necha hafta yoki oylardan so‘ng amalga oshiradi (b2b'da bu odatiy holat).

Lekin siz shu vaqt mobaynida ishchilaringizga maosh to‘lash, ijara haqini berishni davom ettirishingiz kerak-ku.  

Natijada aylanma mablag‘ yetmay qolib, kassa uzilishlari paydo bo‘lishi mumkin. 

Shunday vaziyatlarda faktoring kompaniyasiga ehtiyoj paydo bo‘ladi – u xaridor o‘rniga sizga pul beradi, keyinchalik esa sizning o‘rningizga xaridoringizdan pulni oladi.

Natijada uch tomonlama manfaatli vaziyat yuzaga keladi: xaridor buyurtmasini oldi, siz tezda to‘lovga ega bo‘ldingiz, faktoring kompaniyasi esa vositachilik uchun o‘z komissiyasini oldi.

O‘zbekistonda faktoringga talab yuqori
Yaqindagina tadbirkorlar bilan uchrashuvda “Venkon Group” asoschisi va rahbari Asqar Ismoilov faktoring bilan shug‘ullanish tartibini ishlab chiqishni taklif qilgan edi. 

Ular o‘tkazgan tadqiqotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda tadbirkorlarning 70 foizdan ortig‘i kassa uzilishlariga duch kelayotgani aniqlanibdi.

Faktoring bu vaziyatni yengillashtirishi mumkin edi, ammo qonunchilikdagi bo‘shliqlar tufayli O‘zbekistonda faktoring kompaniyalari yo‘q.

O‘sha uchrashuvdan so‘ng bir oydan sal ko‘proq vaqt o‘tib, prezidentning faktoringni rivojlantirish to‘g‘risidagi farmoni chiqdi.

Endi tadbirkorlar faktoring kompaniyalarini tashkil etishi, dollarda faktoring operatsiyalarini amalga oshirishi va hatto majburiyatlarni sotishi (refraktoring) ham mumkin bo‘ladi.

Bularning barchasini Markaziy bank nazorat qiladi – faktoring kompaniyalarini ro‘yxatdan o‘tkazib, tegishli reyestrni yuritadi.

Pulning qiymati doim yuqori bo‘lgan va uzoq muddat davomida to‘lov kechiktirilishi odat tusiga kirgan O‘zbekiston uchun bu ayni muddao.

P.s: Tadbirkorlar bilan uchrashuvlardagi aytilgan gaplar yerda qolib ketmayotgani yaxshi. Bu davom etadi deb umid qilib qolamiz.

@beshtorr

#kompaniyalar #iqtisodiyot

Sharhi o’zi. Bugun nima bo‘layotgani va ertaga nima bo‘lishi mumkinligi haqida to‘liq tasavvur beradigan 30 ta slayd.

@beshtorr

#bozor #fintex