***🧠*** Bolalar miyasining rivojlanishi haqida qiziqarli faktlar:
1. Miya tug‘ilgandan keyin tez o‘sadi: Bola tug‘ilganida uning miyasi kattalarning miyasi hajmining taxminan 25 % ni tashkil qiladi.
Bir yoshga kelib, bu miya kattalarning miya hajmini 70% ga yetadi.
2. Sinapslarning portlashi: Bir yoshgacha bo‘lgan bolalar miyasida son-sanoqsiz sinapslar (neyronlar o‘rtasidagi bog‘lanishlar) shakllanadi va bu davrda bolaning miyasi o‘ta moslashuvchan bo‘ladi.
3. Hissiy rivojlanish tez bo‘ladi: Bolalar hissiyotni idrok etish va javob berish qobiliyatini tug‘ilgandan keyin tez rivojlantiradi. Ayniqsa, mehr va e’tibor bolaning asab tizimi rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadi.
4. Til o‘rganish qobiliyati yuqori: Yosh bolalar bir nechta tilni osongina o‘rganishi mumkin, chunki miyada til bilan bog‘liq bo‘lgan sohalar (Broka va Vernike zonalari) aynan shu yoshda juda faol ishlaydi.
5. Uyqu miya rivojlanishi uchun muhim: Bola uyquda bo‘lganida, miyaning muhim qismlari rivojlanadi va o‘rganilgan ma’lumotlar mustahkamlanadi. Shu bois, chaqaloqlar kun davomida ko‘p uxlaydi.
6. Stress rivojlanishga zarar yetkazishi mumkin: Uzluksiz stress yoki mehrsiz muhit bolaning miyasidagi rivojlanish jarayonlariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bu asab tizimidagi muhim bog‘lanishlarning yo‘qolishiga olib kelishi mumkin.
7. Miyaning plastiklik xususiyati: Bolalar miyasining plastikligi (moslashuvchanligi) juda yuqori. Bu ularning tez o‘rganish va atrof-muhitga moslashish qobiliyatini oshiradi.
8. Qizlar va o‘g‘il bolalar miyasida farqlar: Tadqiqotlarga ko‘ra, qizlarning miyasidagi til va kommunikatsiya sohalari, o‘g‘il bolalarnikiga nisbatan tezroq rivojlanishi mumkin, ammo har ikki jinsning rivojlanish sur’atlari individualdir.