https://www.facebook.com/share/v/eAE2USRTc1i382s6/?mibextid=jmPrMh

داستان تبعیدیان اردوی زند در کویر قم
معرفی کتاب  تک‌نگاری حاجی‌آباد لک‌ها

گروهی لک‌زبان از طایفۀ سعدوند در زمان قاجارها به کویر قم تبعید شده‌اند. از شیراز، ملایر یا هرسین؟ ماجرا به کریم‌خان زند بازمی‌گردد.
خودشان را تفنگچی‌های اردوی زند می‌دانسته‌اند و گروهی از آنان در زمان طغیان نایبیان در کاشان و مبارزۀ آنان با ارتش اشغالگر روس‌ها و حمایت از کابینۀ مهاجرت در جنگ جهانی اول، به اردوی نایب‌حسین کاشی پیوسته‌اند.
گروهی از طایفۀ لر زینی‌وند هم در زمان سرکوب ایلات لرستان به دست رضاشاه تبعید شده‌اند.
گروهی مهاجر کاشانی‌ از مصیبت وبا به آنجا پناه آورده‌اند.
در سال‌های بعد، گروه‌های دیگری از کرمان، یزد و دیگر شهرها هم به آنجا مهاجرت کرده‌اند. مهاجران افغانستانی هم هستند.

این مردم با دست خود قنات ساخته‌ و شوره‌زار کویر را آباد کرده‌اند: روستای حاجی‌آباد لک‌ها و شهر قنوات کنونی. گروهی دامپروری و پرورش بز که سنت کوچ‌نشینان زاگرس است، را در اقلیم نامساعد کویری هم ادامه داده‌اند؛ گروهی با کمک فن قنات به کشاورزی و باغداری روی آورده‌اند؛ و گروهی متناسب با شرایط کویر شترداری و کاروان‌داری کرده‌اند. سه طایفه با سه سنت و فن ایلیاتی و روستایی در پیوند با طبیعت.
اما ماجرا فراتر از مردمان ایلیاتی و دهاتی روستایی کوچک در دل کویر است؛ اقوام و سنت‌های مختلف در کنار یکدیگر زیسته و با هم آمیخته‌اند. روستای حاجی‌آباد لک‌ها، در مجاورت کانون مذهب و سیاست قم، را ماکتی کوچک از همزیستی مسالمت‌آمیز و زیست مولد و معتدل در پیوند با طبیعت در نظر بگیرید.

ما روایت‌های شفاهی این مردم را شنیدیم، آلبوم‌های عکس و اسناد خانوادگی را جمع‌آوری کردیم و کوشیدیم با مردم‌نگاری روایتی متفاوت با جامعه‌شناسی و تاریخ‌نگاری مرکزمحور بنویسیم.
بنویسیم که زبان و فرهنگ لکی‌ در میان دو فرهنگ قومی لر و کرد چگونه فهم می‌شود؛ حضور در اردوی وکیل‌الرعایا در دوران پرآشوب سدۀ دوازدهم هجری به چه معناست؛ ایستادن در کنار دولت مشروطه و در مقابل ارتش اشغالگر روس طغیان و تجزیه‌طلبی نیست؛ اقوام و ایلات نه مظهر خشونت در مقابل شهر و روستا که ابزار و قربانی خشونت استبداد قاجاری در قرن نوزده میلادی بوده‌اند؛ اقوامی که خشونت دولت استبداد مدرن و مدعی قانون مشروطۀ پهلوی اول تحت لوای ملت‌سازی را هم تجربه کردند؛ مردمی که منتظر پروژه‌های توسعه از بالای پهلوی دوم همچون انقلاب سفید نشدند، خود نهادهای مردمی و یاریگری‌های محلی را محقق کردند و حتی هزینه‌های نهادهای دولتی را خود پرداختند تا آبادانی را محقق سازند؛ و نیز در دوران حاکمیت انقلاب و نظام مذهبی هم با تداوم الگوی زیست معتدل ایلی-روستایی در مقابل تحمیل سبک زندگی مذهبی-سیاسی مقاومت کردند.

داستان زندگی مردم روستای حاجی‌آباد لک‌ها در گذار به شهر قنوات، لابه‌لای این جزئیات روایت می‌شود. حاجی‌آباد لک‌ها گویی خودِ ایران است در گذار از سنت به تجدد، در تعاملات و تقابلات دین و سیاست.

کتاب تک‌نگاری حاجی‌آباد لک‌ها: روستایی کویری در گذار به شهر به‌زودی در نشر مردمنگار منتشر خواهد شد.

بازنشر از وبلاگ مردمنگار
@Mardomnegarpub

طایفه زند ( در قم )

طایفه زند نام یکی از طوایف لک است.

اصالت طوایف زند بر می‌گردد به لک‌های کوچ رو که در الشتر زندگی می‌کرده‌اند.

لک‌های الشتر از نسل امرای حسنویه که ازکرد های شهرزور بوده و به این منطقه مهاجرت کرده‌اند میباشند.

کریم خان زند و لطفعلی خان زند پادشاهان سلسله زندیه از افراد مشهور این طایفه هستند.

جمع کثیری از زند در زمان صفویه به ملایر و دره گز خراسان تبعید شدند.

طوایف زند در ایّام تسلّط عثمانی‌ها بر مغرب ایران در عهد افاغنه گاهی بر ترکان می‌تاختند و زمانی بر افغانان.

به ظاهر کریم خان در جلب حمایت طوایف لر توفیق چندانی نداشته است.

سایکس، بهرام افراسیابی، محمدعلی سلطانی، محمد امین زکی، اسکندر امان الهی، ایل بگ جاف، بارون دوبد، سیروس بهرام، عبداالله شهبازی و جان پری براین نظرند که ؛
خاندان زند یکی از طوایف لک است و می گویند:
مردمان این خاندان در کوه های زاگرس سکونت داشته اند و بعد ازکوچاندن آنان در قلعه پری اسکان یافته اند.

رساله‌ی دکتری جان. ر. پری دردانشگاه کمبریج در سال ۱۹۶۹میلادی در مورد کریم‌خان‌ زند، طایفه‌ی زند را این گونه معرفی کرده‌است:

« طایفه‌ی زند سه تیره‌ی مشخص دارد:
زند بگله
زند هزاره
خراجی

تشمال کریم (کریم خان زند) از تیره‌ی زند بگله بود. تیره‌ی زند بگله مهم‌ترین تیره‌ی طایفه‌ی زند به حساب می‌آمده است.

طایفه‌ی زند گروهی بودند با معیشت شبانی که از اراضی دامنه‌ی زاگرس به روستاهای پری و کمازان در نزدیکی ملایر کوچ کرده بودند.»

معمولاً زندها را شاخه‌ای از طوایف لک به حساب آورده‌اند. یقیناً از نواحی شمال لرستان کوچ کرده و به وسیله شاه عباس صفوی در اطراف ملایر اسکان داده ‌شده‌اند.

زمانی که شمار جمعیتی این خاندان، افزایش می یابد، قدرت آنان نیز در منطقه سکونتشان روبه گسترش می نهد و گروه های دیگری از مردان اطراف آنان بدانها می پیوندند و سه تیره به نامهای: زند بلگه، زند هزاره و زندخراجی را تشکیل میدهند.

در نتیجه کوچاندن عده ای از آنان از سوی آغامحمدخان قاجار به لرستان و کوچ کردن گروه های دیگر از آنان بسوی عراق بدلایلی مختلف پراکنده شده اند و در مناطق ذیل جای گرفته اند:

پس از کریم خان زند (وکیل‌الرعایا)، سلسله زندیه رو به سقوط رفت، تا جایی که بازماندگان این طایفه را به شهرهای بد آب و هوا و دور از شیراز (پایتخت حکومت) - قم - گرمسار - ورامین - خراسان - ملایر - جنوب تهران (یافت آباد) تبعید کردند.

امروزه در استان‌های خراسان ولرستان و همدان و کردستان و فارس و تهران وقم و سمنان طوایف «زند» پراکنده شده اند:

قم:
اسکندرامان الهی می گوید: پنج تیره از عشیره زند در نزدیکی قم اسکان یافته اند و همچنین بدین اشاره می کند: کلانتر زندیان همراه با عشیره کشکولی کوچک می زیند و زمستانان در منطقه"هنگام" و تابستانها نیز در منطق کاکاک جای می گیرند. علاوه بر این تیره از زندیان، خاندان حسن آغای زندی با عشیره کشکول بزرگ همزیستی دارند و در مناطق فارس و شیراز و قشقایی موجودیت دارند.

خانقین:
محمدعلی سلطانی می گوید:
چهار تیره از زندیان به نامهای: محمد صالح، آغا طاهر، طاهرخان و علیان خانی در منطقه خانقین اسکان یافته اند.

سنندج :
ایرج افشار سیستانی اثبات می کند چند تیره از عشیره زند در منطقه سنندج سکونت دارند و کار آنان کشاورزی و دامپروری است و دارای مذهب شافعی هستند.

کرکوک : لیلا نامق در مورد تیره ای از عشیره زند بحث می کند و در هردو روستای کوله جوب و خجی سروه در منطقه قره تپه و کفری سکونت دارند و براساس سرشمار ی سال ۱۹۵۶ میلادی، تعداد آنان ۷۳۷ نفر بوده است.

خراسان: علی میرنیا بدین اشاره می کند که تیره هایی از عشیره زند در هردو منطقه درگز و نوخندان و کلات در استان خراسان اسکان گزیده اند.

بغداد و دیاله : عباس عزاوی اینار روشن می کند: چند تیره ای از عشیره زند در سواحل رودخانه دیاله در روستاهای جوسه تپان، للبن، قیچی، قوبه، بان سنوق، کوکز، اجیلر، هودلی و تپه علی ساکن می باشند
🌹🌹🌹🌹🌹
https://t.me/Qomghasht

خانه تاریخی یزدان پناه | بنیاد قم پژوهی
http://qompajoohi.ir/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87/

qompajoohi.ir

خانه تاریخی یزدان پناه | بنیاد قم پژوهی

پایگاه اطلاع رسانی رسمی بنیاد قم پژوهی

مقاله طرح مرمت و مطالعه بنای تاریخی خانه یزدان پناه
https://civilica.com/doc/1428266/

Magiran | بررسی خانه یزدان پناه قم (مبحث درونگرایی)
https://www.magiran.com/paper/1086178/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%db%8c%d8%b2%d8%af%d8%a7%d9%86-%d9%be%d9%86%d8%a7%d9%87-%d9%82%d9%85-%d9%85%d8%a8%d8%ad%d8%ab-%d8%af%d8%b1%d9%88%d9%86%da%af%d8%b1%d8%a7%db%8c%db%8c

جاذبه گردشگری قم قلعه مظفرآباد قمرود | بنیاد قم پژوهی
http://qompajoohi.ir/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AF%D9%87%D9%85-%D9%82%D9%85-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C/

qompajoohi.ir

جاذبه گردشگری قم قلعه مظفرآباد قمرود | بنیاد قم پژوهی

پایگاه اطلاع رسانی رسمی بنیاد قم پژوهی

https://www.instagram.com/p/CCZPC3mnogJ/?igsh=ZjBmbXc2aDVwNjI5