"САЪДИНОМА" Ё ХУД "БӮСТОН".
ДАРСИ 147 (МАТНИ ТАЪЛИМӢ)
БО ИЛОВАИ ТАРҶИМАИ МУХТАСАРИ ӮЗБЕКӢ

نَیَرزَد عَسَل، جانِ من، زَخمِ نیش
قناعت نَکوتَر به دوشابِ خویش
خُداوَند اَز آن بَنده خُرسَند نیست
که راضی به قِسمِ خُداوَند نیست...
مَخور هَولِ اِبلیس، تا جان دهد
هر آن کس که دندان دِهَد، نان دهد!
تواناست آخر خُداوندِ روز
که روزی رساند، تو چندین مَسوز!
نِگارَندَۀِ کودک اندر شِکَم
نَویسَندَۀِ عُمر و روزیست هم
خداوندگاری که عبدی خَرید
بِدارَد فَکَیف، آنکه عبد آفرید
تورا نیست این تَکیَه بر کِردُگار
که مملوک را بَر خُداوَندگار!

Наярзад асал, ҷони ман, захми неш,
Қаноат накӯтар ба дӯшоби хеш!
Худованд аз он банда хурсанд нест,
Ки розӣ ба қисми Худованд нест!..
Махӯр ҳавли Иблис, то ҷон диҳад,
Ҳар он кас, ки дандон диҳад, нон диҳад!
Тавоност, охир, Худованди рӯз,
Ки рӯзӣ расонад, ту чандин масӯз!
Нигорандаи кӯдак андар шикам,
Нависандаи умру рӯзист ҳам!
Худовандгоре, ки абде харид,
Бидорад факайф, он ки абд офарид.
Туро нест ин такя бар Кирдугор,
Ки мамлукро бар худовандгор?!
@fayzigelon

مرا از دردمندان خود آن نامهربان دانست
نگاهی کرد سویم، کز نگاهش میتوان دانست
Маро аз дардмандон худ он номеҳрубон донист,
Нигоҳе кард сӯям, к-аз нигоҳаш метавон донист.
گاه گاه از چشمِ مردم چشم می پوشم، ولی
تا نظر در خود کنم، بینم، که چشمم سوی اوست
Гоҳ-гоҳ аз чашми мардум чашм мепӯшам, вале
То назар дар худ кунам, бинам ки чашмам сӯи ӯст.
چو سوختم، مبر، ای باد، خاکسترم از درِ دوست
که دشمنم نکند سَرزَنِش، که هرجاییست
Чу сӯхтам, мабар, эй бод, хокистарам аз дари дӯст,
Ки душманам накунад сарзаниш, ки ҳарҷоист!
چو شمع سوختَم از عشق وشُستم از جان دست
هنوز گِریه نمیدارَدَم زِ دامان دست
Чу шамъ сӯхтам аз ишқу шустам аз ҷон даст,
Ҳанӯз гиря намедорадам зи домон даст.
هرچند، که اَبرویِ تو جُز رَهزَنِ دین نیست
محراب دعاییست که در رویِ زمین نیست
Ҳарчанд, ки абрӯи ту ҷуз раҳзани дин нест
Меҳроби дуоест, ки дар рӯи замин нест.
یا رب، منِ بیدل ز که پرسم خبرت را
چون هر که بَکویِ تو رسد، بیخَبر آید
Ё Раб, мани бедил зи кӣ пурсам хабаратро,
Чун ҳар ки ба кӯйи ту расад, бехабар ояд.
سوختم بی تو، ندانم،که اسیرانِ فراق
با چُنین آتشِ جانسوز چه سان ساخته اند؟
Сӯхтам бе ту, надонам, ки асирони фироқ
Бо чунин оташи ҷонсӯз чӣ сон сохтаанд?
گِرِه شد در دلم صد آرزو از رشکِ نَخجیرَش
که او از زَخم پیکان مُرد و من از حَسرَتِ تیرش
Гиреҳ шуд дар дилам сад орзу аз рашки нахҷираш,
Ки ӯ аз захми пайкон мурду ман аз ҳасрати тираш.
مرا گر جان رود از مِهرِ آن مه برندارم دل
که جان دادن بود آسان و دل برداشتن مشکل
چوآیم جانب کویِ تو، صد منزل یکی سازم
اگر بیرون روم، در هر قدم صد جا کنم منزل
پس از عمری چه باشد گر کنی یاد گرفتاری
که در عمر خود از یاد تو یک ساعت نشد غافل
مرا گویند: مُشکِل های عشق از صبر بکشاید
اگر بودی مرا صبری، نبودی کارِ من مشکل
Маро гар ҷон равад, аз меҳри он маҳ барнадорам дил,
Ки ҷон додан бувад осону дил бардоштан мушкил.
Чу оям ҷониби кӯйи ту, сад манзил яке созам,
Агар берун равам, дар ҳар қадам сад ҷон кунам манзил.
Пас аз умре чӣ бошад гар кунӣ ёди гирифторе,
Ки дар умри худ аз ёди ту як соат нашуд ғофил.
Маро гӯянд: Мушкилҳои ишқ аз сабр бикшоянд,
Агар будӣ маро сабре, набудӣ кори ман мушкил...
تَرسَم که دیده چون بِکُشایم نَبینَمَت
دیده ز بیمِ هجر تو برهم نمیزنم
Тарсам, ки чун дида бикушоям, набинамат,
Дида зи бими ҳаҷри ту бар ҳам намезанам.
سینه را پرویزن ازتیر تو میخواهد دلم
تا ز هر روزن بود سوی توام راه دلم
(پَرویزَن = پروزن ـ آردبیز، اِلَک، غِربال، هلهال )
Синаро парвезан аз тири ту мехоҳад дилам,
То зи ҳар равзан бувад сӯи туам роҳи дилам.
(Парвезан //парвӣзан = парузан – ордбез, элак, ғирбол, ғарбел)
به گلگشت چمن سروی نداد از قامتش یادم
که همچون سایه بیخود گشته در پایش نیفتادم
Ба гулгашти чаман сарве надод аз қоматаш ёдам,
Ки ҳамчун соя бехуд гашта дар пояш наяфтодам.
بی غمِ عشقِ تو صد حیف ز عُمری که گذشت
پیش از این کاش گرفتار غَمَت میبودم
Бе ғами ишқи ту сад ҳайф зи умре, ки гузашт,
Пеш аз ин кош гирифтори ғамат мебудам!
مَن که چون لاله کفن غرق بَخون آمَده ام
از دل خاک بَعشق تو برون آمده ام
Ман, ки чун лола кафан ғарқ ба хун омадаам,
Аз дили хок ба ишқи ту бурун омадаам.
گفتی که از پا خار غم بیرون کش و آسوده شو
خاری که در دل بشکند از پا چه سان آید برون؟
Гуфтӣ, ки аз по хори ғам берун кашу осуда шав,
Хоре, ки дар дил бишканад, аз по чӣ сон ояд бурун?
ای، مرا غرقه بَخون دیدهٔ خونبار از تو
سینه مجروح، جگر ریش، دل افگار از تو
گاه تیرِ تو کشم از دل و گه ناوکِ آه
آه تا چند کَشم این همه آزار از تو؟!
Эй, маро ғарқа ба хун дидаи хунбор аз ту,
Сина маҷрӯҳ, ҷигар реш, дил афгор аз ту.
Гоҳ тири ту кашам аз дилу гаҳ новаки оҳ,
Оҳ то чанд кашам ин ҳама озор аз ту?!
از چشمِ نیم مستت سرگشته آنچنانم
کز مردمان گریزم چون آهوی رمیده
Аз чашми ниммастат саргашта ончунонам,
К-аз мардумон гурезам чун оҳуи рамида.
Мавлоно Аҳлии Туршезӣ

ВА БОЗ ҲИКОЯТИ ПАНДОМЕЗ:

Аз ҳар ки дилат карона гирад,
Ӯро сабук аз миёна бардор.

Дар “Торихи саломӣ” мазкур аст, ки чун Асфор бинни Шерӯя ба қасди Рай ба Симнон нузул кард, ӯро бар он доштанд, ки Абӯҷаъфари Симнониро ҳалок кунад. Абӯҷаъфар чун ин хабарро битарсид ва қалъа маҳкам дошт, бар он қалъа мутаҳассин (дар паноҳ) шуд. Чун Асфор вилояти Райро ба ҳавзаи тасхир даровард, Дайламиро бо сипоҳи гарон бад-он қалъа фиристод. Ҳарчанд хостанд, ки он қалъаро бигиранд, муяссар нашуд. Ба охир Дайламӣ якеро восита кард, ки миёни ӯву Абӯҷаъфар сулҳ андохт ва таъкиди сулҳро маслаҳат дар он диданд, ки Абӯҷаъфар Дайламиро ба қалъа бараду меҳмондорӣ кунад. Абӯҷаъфар зиёфате тартиб карду Дайламиро талабид. Дайламӣ бо сарони сипоҳ ва далерони лашкари худ мувозаа (қароргузорӣ) кард, ки чун бо эшон ба қалъа дароянд, ҳама ба иттифоқ Абӯҷаъфарро ба қатл расонанд. Чун Дайламӣ ба дари ҳисор расид, Абӯҷаъфар ҳукм кард, ки Дайламӣ танҳо ба ҳисор дарояд. Ва ӯ танҳо даромаду мардуми ӯ берун монданд. Абӯҷаъфарро оризаи ниқрис (бемории ирсӣ) падид омада буду маҷоли ҳаракат надошт. Бар ғурфае нишаста буд, ки аз даричаҳои он ғурфа хандақ ва саҳро ба назар даромадӣ. Дайламиро он ҷо талабид ва замоне аз ҳар навъ суханон мегуфтанд. Дайламӣ дар аснои он ҳол Абӯҷаъфарро гуфт: Хилват кун, то сир аз асрори мамлакат бо ту бигӯям. Абӯҷаъфар фармуд, то ҷумлаи худдом аз ғурфа бирафтанд, ҷуз ғуломаке хурдсоле, ки ҳавоиҷи (ниёзҳо, хоҳишҳо) эшонро муҳайё кардӣ, намонд. Чун ғурфа хилват шуд, Дайламӣ дари ғурфаро барбаст ва ханҷар кашида Абӯҷаъфарро ҳалок кард. Ва он ғуломак аз тарс бехуд шуда буду маҷоли дам задан надошт. Бас, расани торики абрешимин, ки дар соқи мӯза дошт, берун оварду бар мавзеъе аз он даричаҳо маҳкам карду аз ғурфа ба лаби хандақ фуруд омад ва ошно (шино) карду аз хандақ бигузашт ва ба лашкаргоҳи худ омад. Агар Абӯҷаъфар ҳазм варзидӣ, бо ӯ хилват накардӣ, хасмро бар худ фурсат надодӣ ва дар вартаи ҳалок наяфтодӣ.
Дар ахбор ва осор аз ин ҳикоёт бисёр ҳаст, ки ба воситаи тарки ҳазм сар барбод додаанд. Ва агар хирадманд тааммул кунад, донад, ки ҳеч ҳисоре маҳкамтар аз ҳазму эҳтиёт нест ва ҳеч мӯҳлика махуфтар аз ғафлату таҳовун (саҳлангорӣ) на, чунонки гуфтаанд. Назм:

Ба ҳазм кӯш, ки ин раҳ раҳе пур аз хатар аст,
Ба эҳтиёт қадам неҳ, ки даври шӯру шар аст.
Ҳамин ки абр биборад, чунон тасаввур кун,
Ки сел мерасаду хонаи ту бар гузар аст.
Мабош ғофилу аз ҳазм бар карона машав,
Ки ҳазм тири балои замонаро сипар аст.
Касе, ки оқибатандешу дурбин бошад,
Муқаррар аст, ки аз худ ҳамеша бохабар аст.
Чу бохабар бувад аз худ ниҳоли давлати ӯ,
Аладдавом ба боғи мурод борвар аст.
МАВЛОНО ҲУСАЙН ВОИЗИ КОШИФӢ

آنچان را آنچنان خوانید، عزیزان.

#Қиссаҳо

🙏Лутфан то охираш хонед!

Муаллиме аз шогирдонаш хост, ки нақле бинависанд то соҳиби тӯҳфа шаванд. Пеши муаллим як ҷуфт кафши хубе буд, ки ҳар касе бе хато ва устодона менавишт соҳиби онҳо мешуд.
Шогирдон бо саъю кӯшиш ва лаззат аз пайи навиштани нақл шуданд ва чун муаллим нақли онҳоро хонд, дар шигифт шуд, зеро ҳама бо хубиву маҳорат иҷро шуда буд. Ҳама баҳои аъло гирифтанд ва муаллим қарор кард, ки бо қуръакашӣ барандаи кафшҳои зеборо муайян кунад. Ӯ аз шогирдонаш хост то ҳама номи худро дар варақҳо навишта оранд, то баъд аз қуръакашӣ маълум шавад, ки ғолиб кист.
Ҳамин тавр ҳам карданд ва дар охир Сумаяи Карим барандаи ҷоиза шуд. Шодии Сумая ҳадду канор надошт. Ӯ аз надоштани пойпӯш ранҷ мекашид ва бо кафшҳои дарида ба мактаб меомад, зеро падару модараш нодор буданду наметавонистанд ба ӯ кафши нав харанд. Ҳамсинфони Сумая низ аз баранда шудани ӯ хурсандӣ мекарданд.
Муаллим баъд аз дарс мутаваҷҷеҳ шуд, ки дар ҳамаи варақҳо номи "Сумаяи Карим" навишта шудааст.
Аз Интернет