Tarixi faktlar göstərir ki, Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Murtuza Muxtarov, Şəmsi Əsədullayev, İsa bəy Aşurbəyli, Seyid Mirbabayev, Hacı Şıxəli
Dadaşov, Hacı Hacağa Dadaşov, Hacı Əliabbas Dadaşov, Kərbəlayi İsrafil Hacıyev
və s. kimi neftxudalar heç vaxt onların neft mədənlərində çalışan fəhlələrə haqsızlıq
etməmiş, hətta öz ziyanları hesabına olsa belə, onların əmək haqqını vaxtlı-vaxtında
ödəmiş, o cümlədən Hacı Zeynalabdin Tağıyevin başçılığı ilə yaratdıqları Müsəlman
Xeyriyyə Cəmiyyətində tez-tez yığışaraq tək Bakı şəhərində deyil, hətta Azərbaycanın başqa bölgələrində yaşayan xalqın kasıb təbəqəsinə maddi cəhətdən yardım eləməkdən ötrü xüsusi adamlar ayıraraq kasıb ailələrə hər ay un, şəkər, yağ, düyü, başqa ərzaqlar, o cümlədən məişətdə işlənən ləvazimatlar göndərmişlər.
Bundan əlavə, bu xeyriyyəçilər həm də
maarifpərvər insanlar idi. Elmin, təhsilin bir xalqın məfkurəsində necə güclü işıqlar yandırdığını çox gözəl bildiklərindən onlar xalqın övladları üçün elm-təhsil ocaqları açmaqda, inşa etdirməkdə, eyni zamanda istedadlı gəncləri Londona, Parisə, Peterburqa, Odessaya, Nəcəfül-Əşrəfə elm arxasınca göndərməkdə bir-birilə sanki yarışa girirdilər.

Təsadüfi deyil ki, Bakı milyonçusu Seyid Mirbabayevin vəsaitilə açılan Qori
Müəllimlər Seminariyasının müsəlmanlar üçün açılan şöbəsini bitirən 250 müəllim
Cənubi Qafqazın müxtəlif bölgələrindəki məktəblərdə müəllim işləməyə
göndərilmiş, minlərlə yeniyetmənin, gəncin savadlanıb xalqına xeyir verməsi
naminə səfərbər edilmişdi. Bundan başqa, xaricdə təhsil arxasınca göndərilən yüzlərlə gənc yüksək ali təhsil alaraq vətənə dönmüş və xalqının tərəqqisi uğrunda heyrətamiz dərəcədə fədakarlıq göstərmişlər.

Vüsalə Məmmədli

https://t.me/Hesret_yayar/3059

Dərs: Qrammatika

Qonu: Sintaktik əlaqələr

Öyrədici: İlduzə xanım🌹

https://t.me/Hesret_yayar/3059

Dərs: Qrammatika
Qonu: Feili birləşmələrin növləri
Öyrədici: İlduzə xanım🌺

https://t.me/Hesret_yayar/3029
https://t.me/Hesret_Korpusu_Qrup

ÖMƏR FAİQ NEMANZADƏ - XATİRƏ GÜNÜ

EŞQ VƏ MƏHƏBBƏT**

Dilinə olan məhəbbət deyilmidir ki, Rusiya təbəəsi iki polyakı, iki fini öldürəsən rusca danışmaz. Əcəba, polyak rusca, nemescə bilmirmi? Bəlkə firəngcə də bilir! Lakin hamısından artıq öz dilini sevir. Öz dilinin aşiqidir. Polyak bilir ki, bir millətin yaşaması dili ilədir. Dil yoxluğu millət yoxluğudur. Bu gün Polşa hər nə olursa olsun, madam ki, polyak dili vardır, Polşa da olacaqdır.

Sevgili oxucularımız! Millətlərin qan və od içində çalışdığı belə bir həngamədə “dil” məsələsi ilə vaxt keçirməyimə çaşıb məni qınamayın. Mən görürəm ki, bizi o qan və od dənizindən qurtarmaq istəyənlərin çoxu hələ özgələrin dil və adət əsiridirlər. Bunlar bu əsirlikləri ilə bərabər bizi də əsirlikdən qurtarmamaq, yalançı pəhli-vanlıqda bulundurmaq istəyirlər. Bəlkə deyirsiniz ki, “dil”in millətpərvərliyə nə dəxli var? Bir kişi türkcə bilə-bilə qəsdlə danışmaz, amma ürəkdən millətpərvər olar.

Belə ikiüzlülər bəlkə ola bilsin. Lakin mən inanmıram ki, dilini sevməyən millətini sevsin. Çünki dil millətin tək nişanıdır, millət sevgisinin birinci əlamətidir. Dilini sevməyənin ürəyində millətpərvərlik duyğusu aramaq istiotdan bal dadı gözləməyə oxşar. Milli dilində danışmaq istəməyənin millətpərvərlikdən dəm vurması yalançılığın təzə modasından özgə bir şey ola bilməz. Mənə deyirlər ki, öz dili, öz ədəbiyyatı olmayan millət öz varlığından danışmağa utanmalıdır. Türk dili pis də olsa özümündür. Halbuki dilimiz dünyadakı asan və gözəl dillərin biridir. Elə asanlığı səbəbindəndir ki, bəzi millətlərin arasında ümumi dil kimidir. Bir rum ilə erməninin türkcədən özgə dil ilə danışdıqlarını görməzsiniz. Halbuki bizim bəzi ağalar dilimizin çətinliyini bəhanə edib evdə arvad-uşaq ilə də özgə dil ilə danışmaq xəyalında bulunurlar. Tiflisdə beş ziyalı bir araya gələndə görməzsiniz ki, öz dili ilə danışsın. Buranın qonaqlarında, yığıncaqlarında milli dil, milli adət, milli süfrə, milli sadəlik bulmazsız. Hələ xanımlar deyəsən ki, milli dilə düşməndirlər. Bunların adları özgə, dilləri özgə, adətləri özgə, diləkləri özgə, tərbiyələri özgə, gələcəkləri özgə, məhəbbətləri özgə! Bilmirəm bunların millilikdən payları nədir? Bilmirəm bu gedişlə hara gedirik?

Məhəbbətlərimizin ən üst qatına dil məhəbbətini çıxarmalıyıq. Dilimizi seçmək hamımızın ən birinci müqəddəs borcu olmalıdır. A canım! Biz özümüzü bilməsək, öz dilimizi bəyənməsək, kim bizə hörmət edəcək və nədən ötrü də etsinlər. Heç düşünmürük ki, biz özümüzü istəməyəndə özgələrin bizi istəmələrini ummaq dəlilikdir. Çaşıb qalıram. Ufaq bir millət heç yoxkən özünü böyüdür, öz varlığını hər yol ilə də olsa, özgələrə bildirir, öz ehtiramını saxlayır, özünü saydırır.

Amma biz? Lap tərsinə, ən çox özümüzü özümüz bəyənmirik. Öz əlimizlə özümüzə qəbir qazıyırıq. Nədən gözəl dadlı dilimizi bəyənmirik? Nədən bu gözəl dilimizi yaymağa can-başla çalışmırıq? Yox-yox, belə olmaz. Daha əl verər, biz də gərək özümüz öz qədrimizi qanaq! Qanaq da, Məmmədləri – Mişa, İskəndərləri – Saşa, Kərimləri – Kiruş, Gülsümləri – Gülya, Leylaları – Lyalyaya çevirməkdən utanaq. Sözlərim doğru isə gəlin birləşək! Dil məhəbbətini millət məhəbbətinin başlanğıcı bilək. Dilimizə ən dərin eşq və məhəbbətlə sarılaq. Bunun xatirini heç bir xatirə dəyişməyək. Millət düşüncəsini yenə milli dil ilə ürəklərə birləşdirək. Arada olacaq incimələrə, küsmələrə qulaq asmayaq.

ÖMƏR FAİQ NEMANZADƏ
"Yeni iqbal" qəzeti, 2 iyul 1915, 57

# 10 oktyabr ÖMƏR FAİQ NEMANZADƏnin xatirə günüdür

Ö.F.Nemanzadənin ana dili haqqında fikir və mülahizələrində əsas üç məqsəd nəzərə çarpır:
# 1. Ana dili problemi onun siyasi mübarizəsinin, milli azadlıq uğrunda mübarizəsinin tərkib hissəsi kimi götürülə bilər. Təsadüfi deyildir ki, o, milli dilin əhəmiyyətini “Dili və ədəbiyyatı olmayan bir millətin siyasi müstəqilliyi də ola bilməz!” deyərək çox qəti şəkildə ortaya qoymuşdur;

2. Ana dilinə həm məhəbbət hisslərinin aşılanması, həm də bu dilin inkişafı, onun təmizliyi və saflığının qorunması istiqamətindəki fəaliyyəti; məhz əksər publisistik yazıları bu məqsədə xidmət edirdi;
# 3. Ana dilinin tədrisi və ana dilində tərbiyə verməyin əhəmiyyəti.
# Ədibin publisistik yaradıcılığının əsas qayəsini millətsevərlik, türkçülük və vətənpərvərlik təşkil edir. Millət sevgisi ilə dil sevgisini bərabər tutan Ömər Faiq Nemanzadə bu dilin saflığını qorumaqla, onu qürurla yaşatmağı düşünürdü və Avropalı bir pedaqoqdan belə bir iqtibas gətirirdi: “Mənə mükəmməl bir əlifba verin, mükəmməl bir dil verim, mükəmməl bir dil verin, mükəmməl bir mədəniyyət verim!”.

Aygün Əziz

https://t.me/Hesret_Korpusu_Qrup

Sifətin müqayisə dərəcələri

Əşyaya aid olan sifət bəzən az, bəzən çox, bəzən isə normal olduğunu bildirir. Bir əşyanın eyni əlaməti başqa əşyanın eyni əlaməti ilə müqayisə edilə bilər. Buradan sifətin dərəcələri meydana çıxır. Sifətin üç müqayisə dərəcəsi vardır:
1. Adi dərəcə
2. Çoxaltma dərəcəsi
3. Azaltma dərəcəsi
ADİ DƏRƏCƏ. Adi dərəcə əşyanın normal ( nə az, nə çox) əlaməti deməkdir. Dərəcə əlaməti qəbul etməmiş bütün sifətlər adi dərəcədədir. Məsələn: böyük, kiçik, ağ, enli, uzunsaçlı. Adi dərəcə digər dərəcələr üçün meyardır, ölçüdür, yəni bir əlamətin azlığı və ya çoxluğu adi dərəcə ilə müəyyən edilir.

ÇOXALTMA DƏRƏCƏSİ. Əlamətin adi haldan çox olduğunu bildirən dərəcəyə çoxaltma dərəcəsi deyilir. Əlamətin normadan çox olduğunu bildirmək üçün iki üsuldan istifadə olunur:
1. Morfoloji üsul. Morfoloji üsulla çoxaltma dərəcəsini yaratmaq üçün -ca² ədat və sifətin əvvəlinə onun birinci hecasının iki səsini və əlavə olaraq m, p, r, s samitlərini artırmaq üsulundan istifadə olunur. Məsələn: zorbaca, xırdaca, yamyaşıl, dümdüz, qupquru, tərtəmiz, sapsarı, qıpqırmızı, dosdoğma, qocqoca və s.
Qeyd: "Ağ" sözünün çoxaltma dərəcəsi "appaq" ünsüründən istifadə edilməklə yaranır: ağappaq (paltar).

1. SİNTAKTİK ÜSUL.  Bu yolla əlamətin normadan çox olduğunu bildirmək üçün aşağıdakı vasitələrdən istifadə olunur:
2. Ədatlardan — ən, lap, çox, daha,  olduqca; ən qırmızı, lap əziz, daha doğru, olduqca şirin, çox gözəl və s.
3. Zil və tünd sözlərindən: zil qara, tünd-qırmızı və s.
4. Düm hissəciyi: dümağ, dümqara və s.
   Düm sifətə bitişik, zil ayrı, tünd isə defislə yazılır.
   Tünd defislə yazılmadıqda dərəcə bildirmir. Məsələn: Aydın tünd xasiyyətlidir. Ən, lap, çox, daha, olduqca ədatları sifətdən ayrı yazılır.
   AZALTMA DƏRƏCƏSİ. Əlamət və keyfiyyətin normadan az olduğunu bildirir. Azaltma dərəcəsi də həm morfoloji, həm sintaktik üsulla əmələ gəlir:
5. Morfoloji üsulla azaltma dərəcəsini bildirmək üçün aşağıdakı şəkilçilərdən istifadə olunur:
6. -şın — qaraşın, sarışın
7. sov (-ımsov⁴) — uzunsov, dəlisov, ağımsov
8. -mtıl⁴ (-ımtıl, -umtul, -ümtül) — göyümtül, sarımtıl, bozumtul
9. -raq²  — yaxşıraq
   Qeyd: Gödək sözü bu şəkilçini qəbul etdikdə k samitini itirir: gödək — görərək.
10. -yanız ünsürü bəzi rəng bildirən sifətlərə qoşularaq əlamətin az olduğunu bildirir. Məsələn: qarayanız, sarıyanız
11. -ımtraq (-mtraq): qırmızımtraq, ağımtraq
    SİNTAKTİK ÜSULLA sifətlərin azaltma dərəcəsini yaratmaq üçün müxtəlif sözlərdən istifadə olunur:
12. ala: ala-yarımçıq, ala-çiy
    2.  açıq: açıq-qırmızı, açıq-sarı
13. təhər: sarıtəhər, qırmızıtəhər
14. kəm: kəmşirin, kəmturş

https://t.me/Hesret_yayar/2999

Mürəkkəb sifətlərin əmələ gəlmə yolları

1. İki sadə sözün birləşməsi ilə: şirindil, göygöz, bəstəboy, ağsaç
2. Sadə və düzəlltmə sözün birləşməsi ilə: üçtelli, istiqanlı, beşguşəli, üçbucaqlı, ağsaçlı, qaragözlü
3. Hər iki tərəfi düzəltmə söz vasitəsilə: açıqürəkli, soyuqqanlı
4. Mənsubiyyət şəkilçili sözün iştirakı ilə: stolüstü, şəhərlərarası, qitələrarası, bayramqabağı, alnıaçıq, üzügülər, qəlbisınıq
5. Eyni sifətin təkrarı ilə: gözəl-gözəl, şirin-şirin, dadlı-dadlı
6. Yaxınmənalı sifətlərin birləşməsi ilə: güllü-çiçəkli, gözəl-göyçək , boylu-buxunlu
7. Əksmənalı sifətlərin birləşməsi ilə: böyüklü-kiçikli, irili-xırdalı, acılı-şirinli, ağlı-qaralı və s.
8. Biri və ya hər ikisi təklikdə işlənə bilməyən sözlərin birləşməsi ilə: kələ-kötür, balaca-malaca, qara-qura
9. "Qeyri" sözü ilə sifətin birləşməsi: qeyri-,qəti, qeyri-qanuni, qeyri-əxlaqi, qeyri-müəyyən, qeyri-adi
10. ba² — ünsürü vasitəsilə eyni sözün təkrarı: növbənöv, cürbəcür
    Qeyd: 5, 6, 7, 8, 9-cu bəndlərdə verilən mürəkkəb sifətlər defislə yazılır.

https://t.me/Hesret_yayar/2999

Dərs: Qrammatika

Qonu: İsmi birləşmələrin növləri

Öyrədici: İlduzə xanım🌹

https://t.me/Hesret_yayar/3000

# Bazar günü oxusu

Nizamülmülk - zalımların ən yaxşısı
# Şərq tarixində müdrik, uzaqgörən vəzir deyəndə iki şəxs ağıla gəlirsə, biri Nizamülmülkdür. Məşhur Səlcuqi sultanları Alparslan va Məlikşahın vəziri olmuş bu şəxs dövlətin iqtisadi qüdrətinin artmasında, qoşunun möhkəmlənməsində, ölkənin mədəni həyatında çox mühüm rol oynayıb.
# Eyni zamanda o, diribaş korrupsioner, rəqiblərini məhv etmək üçün istənilən üsula əl atan sərvaxt məmur, proteksionist.,. olub. Nizamülmülkün bu xüsusda «ilk kövrək addımları» barədə «Vəzirin tərcümeyi-halı» adlı bir kitabda yazılır: «Bir ara Xacə (Nizamülmülk) Bəlx əmiri ibn Şadanın yanında katiblik edirdi. Vaxtaşırı ibn Şadan Xacəyə deyirdi: «Ey Həsən, yaman kökəlibsən». Sonra nəyi varsa, əlindən alıb deyərdi: «Sən katibsən, qələmin sənə bəsdir». Bir qədər işləyəndən sonra əmlakı müsadirə edildi, özü isə tutulmamaq üçün qaçıb aradan çıxdı». Amma bütün bunlar onun üçün bir məktəb olur. O, saray sirlərini, yaltaqlıq, nifaq salmaq, ürəyə girmək, kiçik və böyük məmurlarla necə davranmaq və s. dərindən öyrənmişdi. Dövlət işləri üçün önəmli fəaliyyətləri olsa da, öz məqsədinə çatmaq üçün heç bir tədbirdən, yeri gələndə xəyanət və cinayətlərdən də çəkinmirdi. Nəhayət, öz rəqiblərini bir-bir vuraraq vəzirliyə kimi yüksəldi.

Vasif Sadiqli

https://t.me/Hesret_yayar/2953