Koʻpchilik Isroil-Falastin masalasi boʻyicha Kamala Harris pozitsiyasi Baydennikidan farq qilmaydi deyapti. Umuman olganda, bu tabiiy, ular partiyadosh, qolaversa Harris Baydenning jamoasi vakilasi.

Albatta, Harris Falastin haqida Baydendan koʻproq gapiryapti. U bir necha bor falastinlik bolalarni himoyasi haqida gapirdi. Ammo iyuldagi Netanyahu bilan uchrashuvi yetarlicha keskin boʻlmadi. Harris saylovda yahudiy lobbisi qoʻlloviga umid qilmoqda, shuning uchun hozircha keskin qadam tashlagani yoʻq.

Isroilni qoʻllash — bu bir insonning emas, AQSHning siyosati. Xuddi Rossiya Kuba va Shimoliy Koreyaga doim enagalik qilgani kabi AQSH ham Isroilni dastaklashni toʻxtatmaydi. Chunki bu davlatlarni ular yaratgan.

Tramp yutgan taqdirda ham AQSHning Tel-Avivga munosabati 90 darajaga oʻzgarmaydi. Quddusni Isroil poytaxti deb tan olgan odamdan Falastinni himoya qilishni kutish bemaʼnilik. AQSH qoʻllovi davom etar ekan Isroilning toʻxtatish qiyin boʻladi. Bu yerda yagona chora — kelishuv.

@pan_diplomat

SSSR’da Stalin shaxsiga sig‘inish nafaqat oddiy aholi o‘rtasida, balki yuqori elita orasida ham keng tarqalgandi. Bir respublika taqdiri qo‘lida bo‘lgan shaxslar “dohiy”ha shunchalik bog‘langandiki, o‘zlarida fikrlash qobiliyati bo‘lsa ham undan foydalanmagan.

Shundaylardan biri O‘zSSR birinchi kotibi Amin Niyozov edi. U haqiqiy Stalin gvardiyachisi bo‘lib, “xalqlar qotili” aytgan har qanday vazifani ortig‘i bilan bajargan.

Aynan u 1950-yillarda O‘zbekistonda ikkinchi qatag‘on to‘lqinini olib borgandi. Uning rahbarligida qator oʻzbek yozuvchi va shoirlari, jumladan, Said Ahmad, Shukrullo, Mirzakalon Ismoiliy, Maqsud Shayxzoda, Hamid Sulaymon, Shuhrat va boshqalar “millatchilik”, “aksilsovet harakati olib borgani” uchun qamoqqa olinadi va uzoq muddatlarga kesiladi.

Niyozovning Stalinga sodiqligi shu darajada ediki, u “dohiy” o‘lganidan so‘ng Xrushchyov tomonidan shaxsga sig‘inish qoralanib, Stalinga qarshi kampaniya boshlanganda ham “dohiy”ga vafodorlikni to‘xtatmaydi. O‘z lavozimi va hayotini xavf ostida qoldirib, Xrushchyovning qarorlariga qarshi chiqadi.

Masalan, Niyozov Moskvaning O‘zSSRda Stalin portretlarini kamaytirish haqidagi buyrug‘ini bajarishdan bosh tortadi. Stalin murdasi Lenin mavzoleyidan ko‘chirilishini tandiq qiladi. Oxir-oqibat stalinsevar bu kadr barcha mansablaridan bo‘shatiladi va partiyadan uzoqlashtiriladi.

@pan_diplomat

“Vatanni kattaligi yoki buyukligi uchun sevishmaydi. Uni o‘z yurti bo‘lgani uchun sevishadi”.

Mustaqilligimiz abadiy bo‘lsin!

Rasmda ovqatlanayotganlar yo‘qsillarmi yo qurultoy delegatlarimi aniq emas. Lekin dasturxon o‘sha davrga xosligi aniq. Non va osh — bo‘ldi.

Bir asr oldingi o‘zbek ziyofatlari ruhini hozir Shimoliy Afg‘onistonda ko‘rish mumkin. Afg‘oniston turkiylari hozir ham marakalarda dasturxonga asosan osh, non va suv qo‘yadi.

O‘zbeklar esa bugun oshning o‘ziga bir bozorlik mahsulot qo‘shadi.

@pan_diplomat

Telegram

Tarixiy rasmlar

Buxorodagi Xalq uyi hovlisida osh ziyofati 1924-1925-yillar Kanalga ulanish: @tarixiy\_nigoh

Eron-Iroq urushi hozirgi Rossiya-Ukraina urushining analogi edi
Putin Ukrainadagi Maydon inqilobi va uning Rossiyaga yoyilishidan qoʻrqqan boʻlsa, Saddam Husayn Erondagi Islom inqilobi va uning Arabiston yarimorolida boshqa monarxiyalarga tarqalishidan qoʻrqqandi.

Eron va Iroq ham hududiy nizolarga ega edi. Ikki davlat chegarasida ham yirik neft konlari joylashgandi.

Iroq uchun Erondagi “Donbass” — Huziston viloyati edi. Bu viloyat XV-XVI asrlardagi yirik arab migratsiyasidan keyin eronliklar tomonidan “Arabiston” deb nomlangan. Aholining 40 foizini arablar tashkil qilgan. Iroq ushbu hududdagi qardoshlari Eronning yangi hukumati tomonidan ham diniy, ham milliy kamsitilmoqda deya eʼlon qilgan (xuddi Rossiya Qrim va Donbass haqida shunday daʼvo qilgani kabi) va ularni ozod qilishga bel bogʻlagan.

Iroq Eronni toʻliq bosib olishni reja qilmagan. Saddam Husayn Putin kabi “Huziston va Eron xalqi yangi hukumatdan norozi, Iroq armiyasi bostirib kirishi bilan, ular ham koʻtariladi hamda Oyatullohni qulatadi”, deb oʻylagan va yaxshi tayyorgarliksiz hujum boshlagan. Amalda esa bu urush Eron xalqini jipslashtirib, Humayniy hokimiyatini mustahkamlagan.

Urushning dastlabki bir yarim yiligina faol fazada boʻlgan, keyinchalik hozirgi Rossiya-Ukraina urushi singari asosan pozitsion janglar ketgan.

Iroq-Eron urushi Iroqdagi Saddam Husayn hukmronligini yanada kuchaytirgan. Birinchi hujum boshlab, sharmandali magʻlubiyatga uchragan, yuz minglab qurbon bergan boʻlsa-da, Iroq OAVʼlari Bagʻdod aslida Iroq va Arabiston yarimorolini “islom inqilobi shamolida qutqarib qolganini” taʼkidlagan. Bu Putin postsovet mintaqasini aslida yoʻq, xayoliy tahdidlardan himoya qilish uchun Ukrainaga bostirib kirdi degan ertakning iroqcha varianti edi.

@pan_diplomat

Barcha muslimlarga Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!

@pan_diplomat

Kecha muhokama guruhida (yoki internetdagi izohlardami) kimdir dunyoda qulchilik oxirgi bo‘lib Rossiydaa bekor qilingan deb yozgandi. Rostan ham, Rossiya qulchilik ko‘rinishlaridan biri bo‘lgan krespostnoylik huquqi anchagacha saqlanib qolgandi, biroq o‘rislar qulchilik so‘nggi bo‘lib tugatgan davlat emas. Bu – Mavritaniya.

Lekin post boshqa qiziq fakt haqida: Mavritaniyadan oldin qulchilikni bekor qilgan va jahon urushlari orasida dunyo qul markazi bo‘lgan davlat bu — Saudiya Arabistoni. Qulchilik taqiqlangan islom dini tug‘ilgan o‘lka 1962-yilda, xalqaro bosim ostidagina qulchilikni bekor qilgan.

Va yanada muhimi, aslida hozir ham Saudiyada qulchilikning boshqa ko‘rinishi mavjud — bu kafala yoxud kefala. 1969-yilda qabul qilingan ushbu tizim bugungi kunda mamlakatga kelgan xorijiy migrantni ish beruvchi(zamonaviy quldor)ga bog‘lab qo‘yadi. Ish beruvchi xorijiy ishchilar uchun javobgar bo‘ladi va ko‘p hollarda migrantlarning shaxsiy hujjatlarini olib qo‘yadi hamda uning qachon vataniga ketishini ham hal qiladi.

Yana bir ironiya, hozir Saudiya Arabistoniga eng ko‘p ishchi yetkazib berayotgan davlatlar (Hindiston, Indoneziya, Bangladesh, Sharqiy Afrika) bir paytlar bu yerga eng ko‘p qul jo‘natgan.

@pan_diplomat

Qariyb bir asrdan beri o‘zbeklarga ular davlat tuzish tajribasiga ega emasligi uqtiriladi. Ya’ni, o‘zbeklar hech qachon muvaffaqiyatli, uzoq vaqt hukmronlik qilgan davlat qura olmagan degan qarash sovetlar tomonidan propaganda qilingan. Hozirgi O‘zbekiston davlat sturukturasi ham Rossiya va SSSR merosi ekanligi aytiladi (qaysidir ma’noda bu gap to‘g‘ri).

Aslida, tarixda slavyanlar hech qachon yirik, kuchli, uzoq yashagan davlatga asos solmagan. Xayolga birinchi keluvchi slavyan davlati — Kiyev Rusga skandinaviyalik aka-ukalar asos solgan. Ikkinchi yirik slavyan davlati: Polshaga ham skandinav (yoxud german) urug‘i poydevor qo‘ygan. Slavyanlar davlat boshiga kelishi bilan (shlyaxt erkinligi) Buyuk Polsha qulagan.

Janubiy slavyanlar esa bir necha asrlik, yirik davlat qura olmagan.

Rossiyada ajoyib tendensiya hukm surgan. Bu yerda hukmron elita kim kamroq rus ekanligi bo‘yicha bahs olib borgan (usmoniylarda ham “turk” deb yovvoyi odamlarni aytishgani kabi, ular o‘zini turkman deb bilgan). Buyuk Moskva knyazi, Rossiya bunyodkori Ivan Grozniy ota tomondan skandinav Ryurikovich, ona tarafdan litvalik Glinsklar avlodi bo‘lgan. Romanovlar esa Rusga Prussiyadan kelgan.

1762-yildan so‘ng esa Rossiyani to‘liq nemislar boshqargan.

Monarxiya tugaganidan so‘ng ham bu an’ana davom etgan. Lenin qalmoq, yahudiy va nemis, Trotskiy yahudiy, Stalin esa gruzin qoniga ega edi. Ya’ni, SSSR’ning uch asoschisi ham rus bo‘lmagan.

Shunday qilib, turkiylarni yovvoyilik va aqli pastlikda ayblovchi ruslar (umuman slavyanlar) tarixda hech qachon o‘zlari katta, uzoq umr ko‘rgan, mustahkam davlat qurmagan. Ularni doim boshqa xalq vakillari boshqarib turgan.

Bu paytda esa turkiylar o‘nlab imperiyalar qurgandi (eng oddiy misol turkman qayilar qurgan, 6 asr yashagan Usmoniylar, o‘zbeklarning Buxoro davlati ham 4 asrdan ko‘proq umr ko‘rgan).

@pan_diplomat

Kurdlar haqida — https://oyina.uz/uz/article/2780

Oyina.uz

Toʻrtga boʻlingan Kurdiston. Oʻz davlatiga ega boʻlmagan dunyodagi eng yirik xalq tarixi va buguni

1930-yilda Boku rahbariyati kelajakdagi Ozarboyjon va Armaniston qonli toʻqnashuvining oldini olishi mumkin edi.

Gap shundaki, Janubiy Kavkazdagi arman maliklari kuchini boʻlish, Togʻli Qorabogʻdagi armanlarni asosiy Armaniston hududidan uzib qoʻyish uchun Qojarlar sulolasi Qorabogʻ va Zangezur oraligʻidagi hududlarga jangovar xalq – kurdlarni joylashtiradi.

Birinchi jahon urushidan keyin Turkiya hududdan qochgan uyezd-kurdlarning bir qismi ham shu yerga kelib oʻrnashadi va ancha mustahkam kurd diasporasini yaratadi. Chunonchi, 1923-yilda Lenin topshirigʻi asosida Ozarboyjon SSR tarkibida Kurdiston uyezdi tashkil etiladi. Bu uyezd Togʻli Qorabogʻni toʻliq Armanistonda ajratib turadi. 1930-yilda Qizil Kurdiston uyezdi Kurdiston okrugiga aylantiriladi. Biroq, oradan 75 kun oʻtib, ushbu okrug tugatiladi. Kurdlarning katta qismi oʻn yildan keyin Qozogʻiston va Sibirga majburan deportatsiya qilinadi.

Shunday qilib, Ozarboyjon va Armaniston oʻrtasidagi bufer zona yoʻqotiladi va bu armanlarga Qorabogʻga migratsiya qilish imonini beradi. Qolaversa, endi armanlar va ozarboyjonlar oʻrtasidagi eski ziddiyatni yanada alangalatish mumkin edi.

Oʻzining jangovarligi bilan ajralib turuvchi kurd xalqi bu ikki davlat oʻrtasida har qanday xorijiy tinchlikparvar kuchlardan yaxshiroq kafolat boʻla olardi, agar ularning oʻzi keskinlik markaziga aylanmasa.

@pan_diplomat