У трывожнасьці знайшлі ґенэтычную падставу

Навукоўцы Ельскага ўнівэрсытэту падчас вывучэнья ґенэтычных дадзеных звыш 1 млн чалавек знайшлі каля 100 ґенаў, зьвязаных з трывожнымі разладамі. Такія вынікі ня толькі даюць большае разуменьне ґенэтычнай схільнасьці да трывогі, але й дапамогуць распрацаваць эфэктыўныя мэтады лячэньня.

Абʼяднаўшы ґенэтычную інфармацыю зь іншымі малекулярнымі характарыстыкамі, аўтары атрымалі першыя зьвесткі наконт таго, якім чынам ґены ўплываюць на разнастайныя мазґавыя структуры, павышаючы тым самым рызыку разьвіцьця трывожннага разладу. Таксама навукоўцы заўважылі, што некаторыя выяўленыя ґены могуць быць датычнымі й да іншых псыхічных захворваньняў, такіх як дэпрэсыя, шызафрэнія й біпалярны разлад.

Прэміяй Ляскэра з 1946 году ўзнагароджваюць навукоўцаў за значныя дасьледаваньні ў мэдычнай сфэры. На гэтым тыдні сталі вядомыя сёлетнія ляўрэяты, сярод іх ёсьць навукоўцы, дзякуючы якім сёньня існуюць прэпараты ад атлусьценьня, кшталту, Ozempіc.

Джоэль Габэнэр упершыню адкрыў глюкагонпадобны пэптыд-1 (GLP-1), Сьвятлана Мойсаў сынтэзавала фізыялягічна актыўную форму рэчыва, Лётэ Кнудсэн кіравала распрацоўкай камэрцыйных прэпаратаў.

Асноўная праца адбывалася яшчэ ў 1980-х гадах.

У катоў выявілі частковае ўсьведамленьне ўласных памераў, але праблемы ў гэтым няма

Каты вядомыя сваёй здольнасьцю пралазіць у самыя вузкія шчыліны, залазіць у вазы й праціскацца пад дзьвярыма. Як высьветлілі навукоўцы, магчыма, гэта адбываецца таму, што яны часам проста ня думаюць пра памеры свайго цела.

У дасьледаваньні 30 катам прапанавалі праходзіць праз прастакутныя адтуліны, якія маглі звужацца па вышыні й шырыні. Калі праёмы станавіліся ніжэйшымі, гадаванцы пачыналі сумнявацца, ці варта спрабаваць пралезьці, што сьведчыць пра тое, што яны ўсьведамляюць свой рост — як сабакі й людзі. Гэта называецца "ўсьведамленьнем памераў цела".

Аднак калі праёмы звужаліся па шырыні, каты не праяўлялі ніякіх ваганьняў. Аўтары мяркуюць, што гэта можа быць зьвязана зь іхняй анатоміяй: у катоў маленькія ключыцы, не злучаныя з астатнім шкілетам, што дазваляе ім быць такімі гнуткімі й не задумвацца пра шырыню свайго цела.

Штодзённае спажываньне чарнасьліву захавала здароўе костак

Косьці ўяўляюць сабою дынамічныя структуры, якія паступова разбураюцца й замяняюцца новымі тканкамі. Але зь цягам часу балянс парушаецца, і яны ўжо ня могуць інтэнсыўна аднаўляцца. Усё гэта вядзе да разьвіцьця остэапарозу, эфэктыўных лекаў ад якога пакуль няма. Прытым найбольш уразьлівымі перад такім захворваньнем ёсьць старыя людзі, асабліва жанчыны ў постмэнапаўзе.

Навуковая група зладзіла дасьледаваньне з удзелам 235 жанчын у постмэнапаўзе. Удзельніц каманда разьмеркавала на тры групы паводле спажываньня чарнасьліву й сачыла (КТ) за станам іхных костак цягам 12 месяцаў.

У выніку ў жанчын, якія зусім не спажывалі чарнасьліву, шчыльнасьць касьцявой масы аказалася самай нізкай з усяе выбаркі. У «групах чарнасьліву» стан костак быў значна лепшым, але тыя жанчыны, якія штодзённа спажывалі 100 і болей грамаў часьцей кідалі дыету праз абрыдласьць. Таму аўтары называюць аптымальным варыянтам 50 гр прадукту (4-6 шт) на дзень.

? Касьмічны карабель Boeіng Satrlіner застанецца прыстыкаваным да МКС яшчэ некалькі тыдняў. За гэты час мусяць адбыцца дадатковыя правяраньні сыстэмы рухавікоў. Таксама NASA зладзіць наземныя выпрабаваньні аналягічнай сыстэмы. Праблемы ў Starlіner пачаліся акурат перад стыкаваньнем з МКС сёлета ў траўні: спачатку выцек гэлій з сыстэмы кіраваньня, а потым не спрацавала 5 з 28 рухавікоў.

? Сусьветная арганізацыя здароўя выдала глябальную справаздачу аб спажываньні алькаголю й лячэньні разладаў, зьвязаных з ужываньнем псыхаактыўных рэчываў. У ёй сьцьвярджаецца, што такія прадукты адказныя за сьмерць 3.2 млн чалавек за год (чвэрць зь іх – мужчыны).

? Тэхналягічны ўнівэрсытэт у Эйндговэне (Нідэрлянды) заявіў, што ягоная палітыка па ліквідацыі ґендэрнага прагалу аказалася пасьпяховай і прывяла да павелічэньня колькасьці дасьледніц за 5 гадоў. Ва ўнівэрсытэце на некаторыя пазыцыі пачала разглядаць толькі жанчын цягам першых 6 месяцаў пошуку. Гэта прывяло да таго, што колькасьць выкладчыц на інжынэрных спэцыяльнасьцях павялічылася з 22 да 29 адсоткаў. Цяперака агулам ва ўстанове працуе аднолькавая колькасьць жанчын і мужчын.

Нашыя мазґі па-рознаму рэагуюць на натуральныя й сынтэтычныя галасы

Людзі не надта добра адрозьніваюць чалавечыя галасы ад галасоў, створаных «штучным інтэлектам», але нашыя мазґі, відаць, па-рознаму рэагуюць на іх.

Навуковая каманда зладзіла досьлед з удзелам 43 чалавек, якіх папрасілі паслухаць запісы чалавечых галасоў і зґенэраваных «штучным інтэлектам». У абодвух наборах запісы адпавядалі 5 розным эмацыйным афарбоўкам: нэўтральныя, злосьць, страх, радасьць і задавальненьне. Пакуль паддосьледныя знаходзіліся ў апараце фМРТ і слухалі галасы, іх прасілі ня толькі вызначыць паходжаньне голасу, але й ацаніць іхнюю натуральнасьць і верагоднасьць.

У выніку людзі дакладна вызначалі чалавечыя галасы толькі ў 56% выпадкаў, а для зґенэраваных такі паказьнік склаў 50,5% (аднолькава кепска). Найлепш людзі ідэнтыфікавалі нэўтральныя галасы «штучнага інтэлекту» (75% дакладнасьці) і радасныя чалавечыя (78%). Адзначаецца, што «нэўтральныя чалавечыя галасы» ўдзельнікі й удзельніцы часьцяком пазначалі, як створаныя ШІ.

Вывучыўшы здымкі мазґоў, каманда заўважыла, што чалавечыя галасы выклікалі выразныя рэакцыі ў зонах, зьвязаных з памяцьцю й эмпатыяй. А вось сынтэтычныя галасы актывавалі вобласьці мазґоў, зьвязаныя з распазнаваньнем памылак і рэгуляваньнем увагі.

Навукоўцы спраўдзілі папулярныя міты, зьвязаныя зь інтэрвальным гадаваньнем

Чым большую папулярнасьць набірае інтэрвальнае гадаваньне ў якасьці спосабу кантролю вагі, тым больш вакол яго зьяўляецца мітаў (папужаць сябе можна й вынікамі некаторых навуковых дасьледаваньняў). Напрыклад, ёсьць меркаваньні, што інтэрвальнае гадаваньне можа стаць прычынай зьяўленьня праблем з харчовымі паводзінамі, скарачэньня цяглічнай масы й зьніжэньня лібіда.

Гэта й пастанавілі спраўдзіць амэрыканскія навукоўцы сваім мэтааналізам. У выбарку трапілі дасьледаваньні, дзе вывучалі ўплыў на здароўе 2 распаўсюджаных схем галадаваньня: 1/1 (галадаваньне праз дзень) і 16/8 (калі чалавек спажывае ежу цягам 8 гадзін на дзень + варыяцыі).

У выніку аніводны міт не сьцьвердзіўся.

? Было заўважана, што ўзроўні цукру, насычаных тлушчоў, халестэрыну, натрыю й г.д. не мяняюцца падчас інтэрвальнага галадаваньня, як і адсотак суткавай энэргіі зь бялкоў, тлучоў і вугляводаў. З гэтага каманда робіць выснову пра адсутнасьць сувязі між галадаваньнем і зьменамі ў харчовых звычках.

? Таксама не знайшлося сувязяў і з разладамі харчовых паводзінаў у выніку інтэрвальнага галадаваньня. Што праўда, у вывучаных дасьледаваньнях адсейваліся людзі, якія раней мелі падобныя праблемы. Таму аўтары аналізу раяць з асьцярогай ставіцца да інтэрвальнага галадаваньня, калі ў анамнэзе ёсьць харчовыя разлады.

? Падчас інтэрвальнага галадаваньня людзі гублялі такую ж колькасьць цяглічнай масы, як і тыя, хто прытрымліваўся іншых дыет. Але ў абодвух выпадках дапамогуць фізычныя практыкаваньні й большая колькасьць бялкоў у рацыёне.

? Уплыву галадаваньня на палавыя гармоны аналіз таксама не выявіў.

? У 2001 годзе ібэрыйскія рысі былі зусім блізка да зьнікненьня, бо ў прыродзе іх заставалася каля 62 асобінаў. Аднак разьвядзеньне ў няволі, аднаўленьне натуральнага асяродзьдзя й рэінтрадукцыя далі плён: колькасьць папуляцыі ўзрасла да 2000 жывёл. Таму Міжнародны зьвяз аховы прыроды зьмяніў статус ібэрыйскай рысі з «пад пагрозай выміраньня» на «ўразьлівы». Вядома, яшчэ шмат трэба намаганьняў, але прыклад матывуе.

? Бесьпілётныя аўтамабілі не саступаюць кіроўцам. Паводле вынікаў буйнога дасьледаваньня транспартных здарэньняў, бесьпілётныя аўтамабілі агулам уяўляюць менш небясьпекі, чымся кіроўцы-людзі. Што праўда, аналіз 2100 аварый зь бесьпілётнікамі й 35000 зь людзьмі выявіў і слабыя месцы сыстэм аўтаматычнага кіраваньня. Напрыклад, ва ўмовах кепскай асьветленасьці й на паваротах бесьпілётнікі паказалі сябе горш. Прытым аўтары зьвяртаюць увагу на тое, што кампаніі, якія займаюцца распрацоўваньнем і тэставаньнем такіх аўто, быццам бы не вельмі ахвотна дзеляцца зьвесткамі пра колькасьць здарэньняў.

?Спажывальнікі марыхуаны часьцей хварэлі на цяжкі covid-19. Навукоўцы вывучылі мэдычныя зьвесткі 72501 чалавека, за якімі назіралі з нагоды цяжкага ковіду. Нечакана высьветлілася, што людзі, якія паведамлялі пра спажываньне наркатычнага сродку цягам году перад хваробай, значна часьцей траплялі ў аддзяленьні інтэнсыўнай тэрапіі. Прытым высокая рызыка цяжкай хваробы была на адным узроўні з курэньнем.

Спадчыннасьць можа павысіць рызыку разьвіцьця хваробы Альцгаймэра

Дасьледчая каманда з Mass General Brіgham прааналізавала дадзеныя 4 400 чалавек у веку 65-85 гадоў з пэўнымі кагнітыўнымі парушэньнямі й выявіла некаторыя спадчынныя рызыкі разьвіцьця хваробы Альцгаймэра:

?Высокі ўзровень біямаркэру хваробы Альцгаймэра (ХА) назіраўся ў людзей, маці якіх мелі сымптомы нэўрадэгенэратыўнай хваробы.

?Наяўнасьць у бацькі сымптомаў позьніх сымптомаў ХА не паўплывала на ўзроўні амілёіду ў дзяцей.

?Кагнітыўныя парушэньні з боку абодвух бацькоў (толькі раньнія праблемы з памяцьцю ў бацькі) таксама вяло да высокага ўзроўню амілёіду ў нашчадкаў незалежна ад полу.