Meni samo tushungaydir, 
Sen, ey inson, tushunmaysan...

Masalan, Dostoyevskiyning sog'inch so'ziga ajoyib bir tarifi bor:

Sog'inch – ruh bora oladigan joyga tananing bor olmasligidir.

O'tmish go'zal, chunki inson hissiyotlarni o'z vaqtida anglolmaydi. Uning ko'zi kech ochiladi. Shu sabab biz bugungi kunimizga emas, balki o'tmishimizga nisbatan laziz hislarni tuyamiz.

Virjinya Vulf

"Biz qayerga ketyapmiz o'zi? Nega ketyapmiz? Qayerga ketyotganimiz-u nega ketayotganimizdan ham ko'ra qayerdan kelyapmiz degan savol muhimroq, chunki shu savolga javob topsak, qayerga borayotganimiz ham ayon bo'larmish"

"Bularning hammasi bema'ni gap-so'zlar! Bunday tortishuvlardan naf yo'q, yaxshisi, qanday ketyapmiz degan savolga javob topaylik. Shunday qilinganda yo'ldagi holimiz yaxshilanib, manzilga ko'tarinki ruhda kirib borar ekanmiz. Kelish ham, ketish ham insonning qo'lida emas, yo'lni qanday bosishgina uning o'z ixtiyorida. Shunday bo'lgach, biz ixtiyorimizdagi narsalar haqida qayg'urishimiz kerak"

"Yo'l"
Ulug'bek Hamdam

@hasanboyeva_blogi

Ulug'bek Hamdam – "Yo'l"

"Men bir ojiz tomchiman, ammo yuragimda ummon sog'inchi yashaydi."

Rumiy.

Asar haqida gapirishdan avval uning epigrafi ,ya'ni Rumiyning yuqoridagi misralari haqida chuqurroq fikr yuritsak...

Hammamiz, siz-u men ham ojiz tomchimiz va bir kun ummonimizga , O'ziga, qaytmog'imiz ayon.Chunki asl makonimiz o'sha yer.

"Yo'l" romani ham aynan shu mavzuni bosh masala sifatida qo'yib, o'quvchiga  kunlik maishiy hayot bilan band bo'lib o'ziga juda kam beradigan jiddiy va muhim savollarni beradi. Biz kimmiz? Qayerdan kelyapmiz? Qayerga ketyapmiz? Nega keldik?
Ibtido ne, Intiho ne? Yozuvchi bu savolni o'ziga va insoniyatga berar ekan, o'ylab javob topolmay ich-etini yeydi. Shu bilan birga kitobxonni ham anchagina o'yga toldirib qo'yadi. Beixtiyor Umar Xayyomning misralari yodimizga keladi:

Biz kelib-ketguvchi to'garak jahon,
Na boshi ma'lum-u na so'nggi ayon.
Hech kimsa rostini aytib berolmas–
Biz qaydan keldig-u keturmiz qayon?..

Asar  insonning hayotga kelishi-yu , qanday qilib bu hayotda o'z sayohatini boshlashi sahnalari bilan boshlanadi. Yozuvchi tushi davomida butun insoniyat-u koinotning ibtidosini ko'radi va uni go'zal  tashbehlar ila tasvirlaydi.
Hayot bu – Yo'l, insonlar– yo'lovchi sayyoh. Dunyo bu bozor, har kim bozorga kirar ekan o'z rastasini tanlab shu bo'yicha harakatlanadi. Kimdir dehqonlar rastasida, kim shifokorlar, kim o'qituvchi, yoki yana kimdir qahramonimizdek yozuvchilar rastasida.
Bozorga kirar ekanmiz, uning ostonasida kavushimizni kiyamizda , ichkari tomon harakatlanamiz.Yozuvchi kavushni kiyish haqida gapirar ekan "Faqat shundagina bu yerdagi hayotim boshlanar edi, yo'qsa, yo'q... " deydi. Ya'ni kavush bu bizga berilajak jonimiz, boshqa so'z bilan aytganda jasadimizni harakatlantiruvchi Ruhimizdir.

Asar tasavvufiy ruhda  bo'lib, mutolaa davomida Rumiy, Umar Xayyom,Mashrabdan keltirilgan misralar o'quvchiga qandaydir sokinlik,  Haqqa  g'oyibona ish bag'ishlaydi, odamni sel qilib yuboradi.

Qahramonimiz bozor ichra sayr qilar ekan ko'p narsaga guvoh bo'ladi, turli yo'ldoshlar bilan tanishadi , falsafiy qarashlari  o'zgaradi, sevadi umuman olganda bir inson  hayotda qanday yashashi mumkin bo'lsa barini boshdan kechiradi. Bozor esa oxiriga yetib borar, u ham asl haqiqatga yanada yaqinlashar edi. Asar so'ngidagi "Mendan rozi bo'l ,kavushim!" bobi esa , mening nazdimda kitobxonga yakuniy xulosa olishi uchun  juda muhim nuqtadir.

"Timning ichiga birrov kirdim, xolos. Bu yer mening mangu maskanim bo'lolmasligi ayon. Endi... yo'limda davom etishim kerak. Buning uchun esa kavushdan qutilmog'im shart! U esa menga mahkam yopishib olgan, qo'yvoray demaydi, voz kechmoqni bilmaydi. Nafaqat u, ayni damda, men ham unga bog'lanib qolganman!..Biz bir-birimizga suyanib qancha yo'l bosib o'tdik axir!.. Uning meni tark etishini o'ylasam, yuragim orqaga tortib ketadi. Lekin baribir ketish kerakligini, tim ostidagi –yer yuzidagi safar nihoyasiga yetganini ko'pdan bilib bo'lganman.Bas, ey kavushim, o'tinib so'rayman–mendan rozi bo'l-da, meni tark et!.. "

Hammamiz uchun ham bir kun kelib kavushimizni yechadigan vaqt keladi, va o'sha onda u bizdan rozi bo'lishi, ya'ni mazmunli hayot kechirganimiz juda muhim ahamiyat kasb etadi. Hayot oqshomiga borib, ortga bir qaraymizda, umrimizni sarhisob qilamiz.
Romanni tugatgach tomog'imga nimadir tiqilib, ancha payt ketmadi. Ulugʻbek Hamdamni qiynagan savollar mening ham o'ylarimni chalkashtirib, o'zimga hech bermagan savollarni berishga undadi. Mutolaa jarayonida Boborahim Mashrabdagi ishqqa ega bo'lishni, Umar Xayyom mayidan totishni va Rumiy bilan suhbat qilishni juda istadim. Tuyg'u so'zga ko'chsa siyqa bo'ladi, yaxshisi albatta o'zingiz o'qib ko'ring, va balki nima tuyganimni o'zingiz his qiling...

Fotima Hasanboyeva

@hasanboyeva_blogi

Bookinistlardan bugun bir kitob olgan edim. Boshini ozroq o'qidim, nomi qiziqtirdi )

Bu kitobni o'qiganlar bormi?

#todays_insight

O'zimiz uchun nima ahamiyatliligini aniq bilsak, nima ahamiyatsizligini ham bilamiz!

Bir kelmading bahor kelguncha...

@hasanboyeva_blogi

Hozir borliq va undagi o‘rnim nimada ekanligini anglash bilan bandman...