التابعي العلاء بن زياد رحمه الله دەڵێت : بە چاوەکانت شوێن پۆشاکی ئافرەت مەکەوە (واتە: سەیری مەکە)، چونکە سەیر کردن شەهوەت دەخاتە دڵەوە .

﴿ هَمَّازࣲ مَّشَّاۤءِۭ بِنَمِیمࣲ ﴾ [ القلم ١١ ]
﴿هَمَّازࣲ﴾ - تفسير

ئیبن عەباسە دەفەرمووێت : [ هَمَّازٖ ] غەیبەتكردنە .
٧٨٠٩٥- عن عبد الله بن عباس -من طريق عطية العَوفيّ- في قوله: ﴿ هَمّازٍ ﴾: يعني: الاغتياب .

الحسن البصري دەفەرمووێت : [ هَمَّازٖ ] ئەو كەسەیە تانە و تەشەر لە براكەى دەدات لە دانیشتنەكەیدا .
٧٨٠٩٦- قال الحسن البصري: ﴿ هَمّازٍ ﴾ هو الذي يَغمز بأخيه في المجلس .

قەتادە دەڵێت : [ هَمَّازٖ ] ئەو كەسەیە گۆشتى خەڵك دەخوات .
٧٨٠٩٧- عن قتادة بن دعامة -من طريق سعيد- ﴿ هَمّازٍ ﴾، قال: يأكل لحوم الناس .

[ موسوعة التفسير المأثور ]

زۆرینەی ئەو وانە پەروەردەییانەی لەم سوڕەتە هەیە کاری پێناکرێت . . .

٥٣٩٥٣- عن عامر الشعبي -من طريق موسى بن أبي عائشة- في قوله: ﴿ليستأذنكم الذين ملكت أيمانكم﴾ [ سورة النور : ٥٨ ] ، قال: ليست منسوخة. قيل: فإنّ الناس لا يعملون بها. قال: الله المستعان .

موسى بن أبي عائشة پرسیاری لە شەعبی کرد دەربارەی ئەم ئایەتە ﴿ليستأذنكم الذين ملكت أيمانكم﴾، وتی : نەسخ نەبۆتەوە ،
وتم : خەڵکی کاری پێناکەن
ئەویش وتی : هاوار بۆ اللە تعالی (واللە المستعان) .

[ موسوعة التفسير المأثور ٫ تفسیر الطبري ]

٨٢٧٠١- عن قتادة بن دعامة -من طريق سعيد- في قوله: ﴿سَيَذَّكَّرُ مَن يَخْشى * ويَتَجَنَّبُها الأَشْقى﴾، قال: واللهِ، ما خشي اللهَ عبدٌ قطّ إلا ذَكَّره، ولا يتنكّب عبدٌ هذا الذِّكْر زُهدًا فيه وبُغضًا لأهله إلا شَقيٌّ بَيِّنُ الشقاء.

تەبەرى لە قەتادەوە ڕیوایەتی كردووە دەڵێت: [سَيَذَّكَّرُ مَن يَخۡشَىٰ ١٠ وَيَتَجَنَّبُهَا ٱلۡأَشۡقَى ١١] سوێند بە اللە تعالی هیچ بەندەیەك نییە لە اللە تعالی بترسێت ئیللا سود لە ئامۆژگارى وەردەگرێت ، هیچ بەندەیەكیش نییە خۆى لێ لابدات و نەیەوێت و ڕقى لە هەڵگرانى بێت ئیللا كەسێكى بەدفەڕى خراپەكارە ، بە ئاشكرا خراپییەكەى دیارە .

[ موسوعة التفسير المأثور ٫ تفسیر الطبري ]

٨٠٠٠١- عن سعيد بن جُبَير -من طريق الحسن بن مسلم- في قوله: ﴿ ولا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَةِ ﴾، قال: تلوم على الخير والشرِّ .
سعيد بن جُبَير لە تەفسیری ئەم ئایەتەدا فەرموویەتی: سەرزەنشتی خۆی دەکات لەسەر چاکە و خراپە .

٨٠٠٠٢- عن مجاهد بن جبر -من طريق ابن أبي نجيح- ﴿ ولا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَةِ ﴾، قال: تَندم على ما فاتَ، وتلوم عليه .
لە تەفسیرەکەی لە موجاهیدەوە هاتووە کە فەرموویەتی : پەشیمانە لەوەی لە ڕابردووە و لەدەستی چووە وە خۆی سەرزەنشت دەکات .

[ موسوعة التفسير المأثور ]

پێش ئەوەی هەوڵی گۆڕانی خەڵك بدەی نەفسی خۆت بگۆڕە چونکە سیفەتی جوولەکەیە

﴿ أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ .. ﴾