Nitrit kislota (HNO₂)

Kimyoviy xususiyatlari va asosiy ma'lumotlar:
Nitrit kislota — kimyoviy formulasi HNO₂ bo‘lgan noorganik birikma. U kuchsiz va beqaror kislota bo‘lib, suvli eritmada nitrit ionlarini (NO₂⁻) hosil qiladi. Nitrit kislota asosan kimyoviy reaktsiyalarda va nitrit tuzlarining tarkibida uchraydi.

Tabiatda uchrashi va ahamiyati:
Tabiatda nitritlar shaklida, ayniqsa azot aylanishi jarayonida uchraydi.
Nitrit kislota o‘simliklarning o‘sishida muhim bo‘lgan azot birikmalarining aylanish jarayonida hosil bo‘ladi.
Fizik xossalari va tashqi ko‘rinishi:
Molekulyar formula: HNO₂
Rangi: Sof holda mavjud emas, faqat eritma shaklida uchraydi.
Barqarorligi: Nitrit kislota o‘z-o‘zidan parchalanib, azot oksidlarini hosil qiladi:
2HNO₂ → NO₂ + NO + H₂O
Kimyoviy xossalari:
Nitrit kislota kuchsiz kislota bo‘lib, suvda yaxshi eriydi va quyidagi dissotsiatsiya reaksiyasini hosil qiladi:
HNO₂ ⇌ H⁺ + NO₂⁻
Oksidlovchi yoki qaytaruvchi sifatida harakat qiladi, reaktsiya sharoitiga qarab:
Oksidlovchi sifatida nitrat (NO₃⁻) hosil qiladi.
Qaytaruvchi sifatida azot oksidlarini (NO yoki NO₂) hosil qiladi.
Qo‘llanilish sohalari:
Kimyo sanoati:
Nitrit kislota azo bo‘yoqlarni sintez qilishda muhim o‘rin tutadi.
Turli organik birikmalarning nitratsiya jarayonida ishtirok etadi.
Tibbiyot:
Antiseptik vositalar va dorivor preparatlar tarkibida ishlatiladi.
Atrof-muhit:
Azot aylanishining muhim qismi sifatida, tuproq va suv muhitida nitrit va nitratlarning o‘zgarish jarayonida ishtirok etadi.
Qiziqarli faktlar:
Nitrit kislota faqat eritmada mavjud bo‘lib, uni sof holda olishning iloji yo‘q.
Nitritlarning ortiqcha miqdori tuproq va suv muhitida ekologik muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

Nitrit kislota va uning tuzlari odamlar uchun xavfli bo‘lishi mumkin, chunki ular metgemoglobinemiya (qonning kislorod tashish qobiliyatining pasayishi) ga sabab bo‘ladi.

Kimyoviy bilimlaringizni oshirishni davom ettiring! Bizni kuzatishda davom eting! 🔬****

@kimyoBM

📂 Yangi kitobimizdan namunalar (2-qism)

Sianid kislota (HCN)

Kimyoviy xususiyatlari va asosiy ma'lumotlar:
Sianid kislota yoki shunchaki HCN – bu rangsiz, uchuvchi va o‘tkir hidga ega suyuqlik. U kuchli zaharli birikma bo‘lib, sanoatda va tabiiy jarayonlarda muhim rol o‘ynaydi. Sianid kislotasi o‘zining yuqori reaktivligi tufayli turli xil kimyoviy sintezlarda qo‘llaniladi.

Tabiatda uchrashi va ahamiyati:
Sianid kislotasi tabiiy ravishda ba'zi o‘simliklarning tarkibida uchraydi (masalan, bodom va shaftoli urug‘lari).
Vulkanlar va o‘rmon yong‘inlari kabi tabiiy jarayonlarda atmosfera gazlari tarkibida hosil bo‘ladi.
Organik moddalar parchalanishi natijasida hosil bo‘lishi mumkin.
Fizik xossalari va tashqi ko‘rinishi:
Molekulyar formula: HCN
Qaynash harorati: 25,6 °C
Rangi: Rangsiz suyuqlik yoki gaz.
Hidi: Achchiq bodomni eslatadigan o‘tkir hidga ega.
Kimyoviy xossalari:
Sianid kislota kuchsiz kislota hisoblanadi va suvda yaxshi eriydi.
Suvli eritmada sianid ionlarini (CN⁻) hosil qiladi:
HCN ⇌ H⁺ + CN⁻
CN⁻ ioni kuchli nukleofil bo‘lib, ko‘plab organik va noorganik reaksiyalarda ishtirok etadi.
Qo‘llanilish sohalari:
Kimyo sanoati:
HCN turli xil polimerlar va organik birikmalar sintezida asosiy xomashyo sifatida ishlatiladi.
Konchilikda:
Oltin va kumush qazib olish jarayonida sianid ionlarining erituvchi xususiyatlari qo‘llaniladi.
Tibbiyot va biologiyada:
Sianid kislota va uning birikmalari laboratoriya tajribalarida qo‘llaniladi, ammo xavfsizlik choralari qat'iy kuzatiladi.

Qiziqarli faktlar:
Sianidning kichik miqdorlari ba'zi mevalarning (bodom, olxo‘ri va shaftoli) urug‘larida tabiiy ravishda uchraydi.
HCN koinotda, masalan, yulduzlararo bulutlarda aniqlangan, bu esa uning primordial molekulalar orasida ekanligini ko‘rsatadi.
Sianid kislota birinchi marta 1782-yilda shved kimyogari Karl Vilgelm Sheele tomonidan kashf qilingan.

Diqqat!
Sianid kislota va uning birikmalari kuchli zaharli hisoblanadi! U bilan ishlashda maxsus xavfsizlik choralari ko‘rilishi shart.

Kimyo dunyosidagi qiziqarli ma’lumotlarni o‘rganishda davom eting! Bizni kuzatib boring! 🔬****

@kimyoBM

2023 ni savollarini taxlil qilgandan ko'ra shu yaxshi

Jonli efirni o'zim o'tkazaman. Savollarni o'zingiz uchun taxlil qilib turing.

https://t.me/attestatsiyakimyogar2021

4444 bo'lsak ushbu masala yechimi kanalga joylayman...

Assalomu alaykum hammaga. Yuqorida 2021 va 2022 yil olimpiada savollar video yechimlari bilan berilgan. O'zizga kerak bolgani ustiga bosing topasiz. Ko'pchilik topolmay lichkamga yozishyapti. Bular pullik emas bepul test va videoyechimlar. 2023 viloyat savollari…

Assalomu alaykum hammaga.
Yuqorida 2021 va 2022 yil olimpiada savollar video yechimlari bilan berilgan. O'zizga kerak bolgani ustiga bosing topasiz.
Ko'pchilik topolmay lichkamga yozishyapti. Bular pullik emas bepul test va videoyechimlar.
2023 viloyat savollari yaxshi chiqmagani va hatosi ko'p bo'lgani uchun taxlil qilganim yo'q.

Assalomu alaykum hammaga. Kanalda jonli efir o'tkazamizmi? Olimpiada savollarini kanalga tashlayman keyin uni jonli efirda taxlil qilamiz.