Рапухі, гадзюкі, нацыянальныя нарратывыВось вы, мае мілыя падпішчыцы ды падпішчыкі, прыйдзеце ў панядзелак на працу, і магчыма там будзеце з калегамі абмяркоўваць канфлікт паміж ~~рапухамі і гадзюкам~~і «інфаказачкай» Бондаравай, і якімісь іншымі прарасійскімі актывістамі з аднаго боку і намесніцай кіраўніка гродзенскай ~~КПСС~~ Белай Русі, Святланай Вараніцай і іншымі наменклатуршчыкамі з другога боку. “Іншыя наменклатуршчыкі” там таксама не тое каб зусім ноўнэймы – раней канфлікт у Бондаравай быў з Ігарам Марзалюком, а цяпер вось яна напала на міністра адукацыі Андрэя Іванца.

Усё гэта, канешне, весела назіраць ~~з-за мяжы~~, аднак, тут ёсць пра што паразмаўляць. Зараз паспрабую падкінуць вам крыху цікавостак, каб вам было лягчэй уразіць калегаў каля кулера.
На маю думку, ідзе сутыкненне вялікіх наратываў розных нацыянальных праектаў у Беларусі. У нашым даследаванні 2022 года, мы вылучылі тры галоўных аформленых нацыянальных праекты:

• Нацыянальна-рамантычны. Умоўна бела-чырвона-белы праект, арыентаваны на Еўропу, больш адкрыты, амаль не звязаны пазітыўна з савецкімі часамі, ну вы разумееце пра што гаворка
• Беларуска-савецкі праект. Умоўна чырвона-зялёны, гэты - крыху складаней. Ён будуецца на “савецкім” падмурку беларускай гісторыі, тлумачыць сваё існаванне больш з савецкіх часоў і больш інэртна-прыязны да Расіі.
• Сучасны расійскі праект. Гэты пабудаваны на адмаўленні беларускай самастойнасці, такі больш прымітыўны каланіяльны праект еднасці з Расіяй.

Ну і вось першы праект быў ядром ядра пратэста 2020 года (ды і цяпер ім застаецца), з яго носьбітамі і выразнікамі змагаецца беларуская дзяржава. Мне здаецца, што функцыянеры беларускай дзяржавы з большага з’яўляюцца носьбітамі другога праекту (я маю data-driven падставы так думаць, раскажу, чаму менавіта, калі з’явіцца магчымасць зрабіць гэта, нікога не падставіўшы). А трэці праект да апошняга часу быў даволі маргінальным – у маім даследаванні мы вылучылі ўсяго 4% выбаркі “русіфікаваных”.

Наконт канфлікта нацыянальна-рамантычнага праекта з іншымі, усё зразумела – а вось Беларуска-савецкі праект разам з Сучасным расійскім праектам, на першы погляд, могуць суіснаваць амаль безканфліктна, бо і той, і гэты з’яўляюцца прадуктам рускага каланіялізма. Але ж гэта не так – Беларуска-савецкі праект, у першую чаргу, беларускі, і толькі ў другую – савецкі. Разуменне сабе як беларуса для носьбіта савецкага праекта важнае, гэтак жа важныя і атрыбуты беларускасці, напрыклад, беларуская мова. Расійскі жа праект гэтай беларускасці не прыймае і лічыць гэта ў лепшым выпадку лішнім ці нават варожым.

Дык вось я да чаго гэта ўсё вяду – Бондарава з’яўляецца тыповым выразнікам сучаснага расійскага праекта і ў яе твары вялікі нарратыў гэтага праекта сутыкаецца з вялікім нарратывам савецкага праекта. Чыноўнікі, якія распрацоўваюць школьную праграму, не хочуць быць проста yet another Russians, яны хочуць быць беларусамі. Так, беларусамі, якія стаяць побач з братамі-расейцамі, але беларусамі. А каллектыўныя бондаравы бачаць у любой праяве любові да беларускага, фактычна любоў да “не-рускага”. А гэта ж немагчыма, вайна на двары, калі ты любіш беларускае, палюбіш і украінскае, а там і да распятых рускамоўных хлопчыкаў у трусіках ужо два крокі!

Персанальна я сказаў бы што шанцаў на перамогу ў гэтых калектыўных бондаравых няма, бо рэсурс на баку савецкага наратыва. Можна, з аднаго боку, было б прыпусціць, што беларуская дзяржава можа спужацца выдаць пендзель асабліва актыўным прарасійскім спікерам, бо расіянам у крамлі гэта ўсё можа не спадабацца. З іншага боку, расіяне ў крамлі там зараз са сваімі ўласнымі прарасійскімі спікерамі разбіраюцца метадамі, цалкам зразумелымі беларускай дзяржаве.
Я мяркую, што рапухам давядзецца, у лепшых традыцыях перайманага чэчэнскага вопыту, выбачыцца перад гадзюкамі. Ці наадварот.

Пра тое, як цяжка быць сацыёлагам і любіць РасіюЁсць такі не іранічна выбітны філосаф і сацыёлаг Грыгорый Юдзін. У яго ёсць вельмі важныя і слушныя думкі пра прыроду даследаванняў грамадскай думкі. У час цяперашні ён з'яўляецца такім go-to person, калі камусьці хочацца пакрытыкаваць ідэю праводзіць апытанні ў Расіі.

Ну вось пэўны час таму ён даў каментар выданню The insider, дзе апроч іншага, даводзіць, што en masse расіяне не маюць нейкага стаўлення да вайны, што ім хутчэй ўсё адно, і што яны даюць чаканыя адказы, а на самой справе яны індыфферентныя ці апалітычныя. Іллюструе сваю пазіцыю Юдзін прыкладам:

«Я очень люблю схему, которую ввели Russian Field [прым Ф.Б - у наступнай серыі пабудуем мадэль на іх даных, раз яны усім так падабаюцца]: они стали задавать батарею из двух вопросов, каждый из которых начинается с того, что „если завтра Владимир Путин решит, что...“ — и дальше следуют два противоречащих друг другу решения, например, продолжить СВО или завершить СВО. И в обоих случаях подавляющее большинство поддерживает эти решения с разницей в несколько процентов, хотя они вроде бы должны исключать друг друга. Почему? Потому что вопрос не в том, какое решение вы поддерживаете. Вопрос, который люди слышат, — это „поддерживаете ли вы Владимира Путина?“ — „Ну конечно, поддерживаем“.Дык вось, паглядзеў я на апытанне праекта Хронікі. Яны задаюць расіянам падобнае пытанне: калі б Уладзімір Пуцін прыняў рашэнне вывесці расійскія войскі з тэрыторыі Украіны, ці вы падтрымалі бы ці не такое рашэнне? Праўда, ёсць нюанс - яны дадаюць удакладненне "вывесці войскі з Украіны НЕ дасягнуўшы першапачатковых мэтаў СВА"

Размеркаванне на рысунку.

Як мы бачым, калі трэба, то людзі вельмі жвава адказваюць страшным інтэрв'юерам па тэлефоне, што яны не падтрымаюць рашэнне самога страшэннага імператара ўсея русі Пуціна! Што гэта значыць? Людзі падтрымліваюць не толькі Пуціна, але й вайну.

Soundtrack: Directed by Robert B. Weide