"Yashirin o'quvchi" usuli

Bu usul dars davomida o‘quvchilarning diqqat-e’tiborini oshirish va intizomni mustahkamlashga qaratilgan qiziqarli usul hisoblanadi.

Boshlanishi: Yashirin o‘quvchini tanlash

Dars boshlanishidan oldin sinfdagi bir o‘quvchini o'qituvchi sifati da maxfiy ravishda tanlaysiz. Bu o‘quvchining kimligini faqat siz bilasiz.

Tanlangan o‘quvchi dars davomida o‘zini yaxshi tutishi, faol bo‘lishi, dars qoidalariga rioya qilishi kerak bo‘ladi.

E’lon qilish: Hammaga qoidalarni tushuntirish

Dars boshida barcha o‘quvchilarga "Bugun bir yashirin o‘quvchi tanladim. U o‘zini dars davomida yaxshi tutsa va barcha qoidalarga amal qilsa, dars oxirida mukofot oladi," deb e’lon qilasiz.

Lekin tanlangan o‘quvchining ismini aytmaysiz, bu hammaga sir bo‘lib qoladi.

Kuzatish: O‘quvchilarni baholash

Dars davomida o‘quvchilarning faoliyati va intizomini kuzatasiz. Yashirin o‘quvchini tanlab, uning o‘zini qanday tutayotganini baholaysiz. Agar tanlangan o‘quvchi o‘zini yaxshi tutmasa, unga mukofot bermaslik haqida qaror qilishingiz mumkin. (Bu holda buni odob bilan tushuntirish kerak.)

Yakun: Natijani e’lon qilish

Dars oxirida "Bugungi yashirin o‘quvchi falonchi edi!" deb tanlagan o‘quvchingizning ismini e’lon qilasiz.

Agar o‘quvchi qoidalarga rioya qilgan bo‘lsa, unga kichik sovg‘a yoki rag‘batlantirish (ball, yulduzcha, qarsaklar, maxsus maqtab yozilgan sticker) berasiz.

Qoidalar:

Yashirin o‘quvchini tanlash har safar adolatli va barcha o‘quvchilar ishtirok etadigan tarzda bo‘lishi kerak.

Mukofot kichik, lekin motivatsion bo‘lishi kerak (masalan, shirinlik, rag‘bat yozuvi yoki maxsus ruxsatnoma).

O‘quvchilarni tanlashda bir necha marta bitta o‘quvchini qayta-qayta tanlamaslik muhim.

Bu usul bolalarning intizomini saqlash va darsga faol qatnashishlarini oshirishda samarali yordam beradi.

O‘quvchi qoidalarga rioya qilmasa

Agar tanlangan o‘quvchi qoidalarga rioya qilmagan bo‘lsa, o‘quvchilarga bu haqida yumshoq qilib aytasiz. Masalan: "Bugungi yashirin o‘quvchi intizom qoidalariga to‘liq rioya qilmadi, keyingi safar yaxshiroq harakat qilamiz!"

@didaktik_jurnal

Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun eng zarur ko'nikmalar

1. Ijtimoiy va emotsional ko'nikmalar:
   ?Boshqalar bilan muloqot qilish: Bolalar o'z his-tuyg'ularini ifodalash, boshqa bolalar va kattalar bilan samarali muloqot qilishni o'rganishlari kerak. Bu, ularning o'z fikrlarini aytish, so'zlashuvni boshlash va davom ettirish, va muloqotda ishtirok etish kabi ko'nikmalarni o'z ichiga oladi.
   ?Do'stlikni rivojlantirish: Bolalar o'zaro hurmatni, yordam berishni va o'zaro munosabatlarni qanday boshqarishni o'rganishlari kerak?His-tuyg'ularni boshqarish: Bolalar o'z hissiyotlarini anglash va boshqarish, shuningdek, boshqalar bilan munosabatlarda hissiy mas'uliyatni o'zlashtirishlari muhimdir (masalan, g'azabni yoki tushkunlikni boshqarish).

2. Kognitiv (aqliy) ko'nikmalar:
   ?Tushunish va o'zlashtirish: Maktabgacha yoshdagi bolalar o'rgatish orqali obyektlar, ranglar, shakllar va sonlarni tanib olishni boshlashadi. Shuningdek, bolalar rasmlar yoki hikoyalar yordamida ma'lumotlarni eslab qolish va tushunish ko'nikmalarini rivojlantiradilar.
   ?Muammolarni hal qilish: Bolalar oddiy muammolarni hal qilishni o'rganishadi (masalan, pushtini to'g'ri joyiga qo'yish yoki shakllarni moslashtirish).
   ? Eslab qolish: Bolalar o'qilgan hikoyalarni eslab qolish, so'zlarni tushunish, va ularni tartibga solish kabi ko'nikmalarni o'rganadilar.

3. Jismoniy ko'nikmalar:
   ✂️Mayda motorika (nozik harakatlar): Bu ko'nikmalar qalamni to'g'ri tutish, rangli kartochkalarni kesish, tasvir chizish, shakllarni joyiga qo'yish kabi mashqlarni o'z ichiga oladi. Bu ko'nikmalar bolalar uchun o'qish va yozish tayyorgarligini rivojlantiradi.
   ⛹️‍♀️Yirik motorika (keng harakatlar): Katta mushaklar yordamida bajariladigan harakatlar, masalan, yugurish, sakrash, qo'l va oyoqlarni sinxron ravishda ishlatish (masalan, futbol o'ynash yoki velosiped haydash) jismoniy rivojlanish uchun muhimdir.
   ?‍♂️Koordinatsiya va balans: Bolalar turli xil jismoniy faoliyatlar orqali muvozanatni saqlashni, turli jismlarga tegish va ulardan foydalanishni o'rganishadi.

4. O'z-o'zini parvarishlash ko'nikmalari:
   ?Gigiyena ko'nikmalari: Yuvinish, tishlarni tozalash, kiyim kiyganda o'zini tartibga solish kabi oddiy kundalik ko'nikmalarni rivojlantirish.
   ?Oziqlanish odatlari: Bolalar o'zlariga ovqat tayyorlashda yoki ovqatlanishda yordam berishni o'rganadilar, bu ularning mustaqilliklarini oshiradi.
   ?‍♀️Xotirjamlik va tartibni saqlash: Uyda yoki maktabda o'z xonasini tozalash, o'yinchoqlarni joyiga qo'yish kabi tartibni saqlash ko'nikmalari muhimdir.

5. Til va kommunikatsiya ko'nikmalari:
   ?So'z boyligini rivojlantirish: Maktabgacha yoshdagi bolalar yangi so'zlarni o'rganish va ularni amalda ishlatishni o'rganadilar. Ularning so'zlashuv mahoratini oshirish uchun kitoblar o'qish, hikoyalar aytish, o'yinlar o'ynash juda muhimdir.
   ?Tushunish va ifodalash: Bolalar o'z fikrlarini va hissiyotlarini ifodalashda yordam beruvchi til ko'nikmalarini rivojlantiradilar. Bu shuningdek, bolalarga boshqalarni tushunish va ularga samarali javob berish imkonini beradi.

6. Ijodiy ko'nikmalar:
   ?Tasavvur va ijodkorlik: Bolalar rassomlik, musiqiy o'yinlar, dramalarda ishtirok etish orqali ijodiy qobiliyatlarini rivojlantiradilar. Bu ko'nikmalar ularning tasavvurlari va kreativ fikrlashlarini oshiradi.
   ?O'yinlar va rolli o'yinlar: O'yinlar bolalarga ijtimoiy va hissiy ko'nikmalarni rivojlantirish imkonini beradi. Masalan, o'ynash orqali ular turli rollarni (doktor, o'qituvchi, o'zi sevadigan boshqa personajlar) bajarish orqali yangi ko'nikmalarni o'rganadilar.

7. Xulq-atvor va o'zini tutish ko'nikmalari:
   ☺️O'zini tuta bilish: Bolalar o'z his-tuyg'ularini va xarakatlarini boshqarishni o'rganishadi, bu ularni ijtimoiy jihatdan muvaffaqiyatli qilishga yordam beradi.
   ?Hurmat va mehr-muhabbat ko'nikmalari: Bolalar o'z atrofidagilarga nisbatan mehr va hurmatni o'rganadilar. Bu ijtimoiy o'zaro munosabatlar va empatiya (boshqalar his-tuyg'ularini tushunish) rivojlanishiga yordam beradi.

@didaktik_jurnal

O‘yin o‘ynang

Bolaning tili o‘yindir. Garri Lendrenx bola va o‘yin bir-biridan ajralmas, bir butun deya ta’rif beradi va uni shunday izohlaydi:
«Qushlar uchadi, baliqlar suzadi, bolalar esa o‘yin o‘ynaydi».

Ya’ni bolaning o‘yin o‘ynashi qushning uchishi va baliqning suzishi kabi tabiiy va muhimdir. Rivojlanishi va sog‘lig‘i uchun bo‘lishi lozim bo‘lgan shartlardan biridir. Mana shu joyda bir ona farzandi bilan o‘zaro munosabatga kirishishining eng maroqli va ta’sirli yo‘li ham o‘yin o‘ynashdir.

Yana gap intizomga borib taqaladigan bo‘lsa, o‘yinning ahamiyati yaxshiroq anglashiladi. Biz intizom degan narsa bir narsani qilishni o‘rgatish, farzandimizning tuyg‘u va xatti-harakati nazoratini ta’minlashiga yordam berish, o‘zini o‘zi ta’minlashini o‘rgatishdir. Mana shularning hammasini bolalar bilan o‘yin o‘ynab qo‘lga kiritish mumkin.

Bola boshqaradigan ota-ona «jalb qilingan» emas, «qatnashchi» bo‘lgan bir o‘yin paytida bola faollashadi, tili rivojlanadi, o‘ziga ishonchi ortadi, onasi bilan munosabatlari mustahkamlanadi, muammolarni hal qilish qobiliyati rivojlanadi, navbatda turish, sabr qilish, g‘alabaga erishish, yutqazish kabi vaziyat va mahoratlarga ega bo‘ladi. Mana shu yo‘l bilan ota-ona «tushuntirib», majburan o‘rgatishi mumkin bo‘lgan xislatlar bir o‘yin ichida ko‘ngilxushlik, «boshdan kechirish» orqali o‘rganiladi.

"Baqirmaydigan onalar" kitobidan