​​Atom orbitallarining gibridlanishi

Gibridlanish – shakli va energiyasi bilan farq qiluvchi (s va p) orbitallarining o’zaro qo’shilib energiyasi va ko’rinishlari bi xil bo’lgan yangi elektron orbitallarining hosil bo’lishi gibridlanish deyiladi.

Gibridlanishda taqsimlanmagan juft elektronlar va sigma bog'lar qatnashadi.

Gibridlanishda s orbitaldan 1 ta, p orbitaldan 3 ta, d orbitaldan 5 ta gibrid orbitallar qatnashadi.

sp-gibridlanish - 1 ta s va 1 ta p orbitallarning o'zaro qo'shilishidan 2 ta sp (es-pe deb o'qiladi) gibrid orbitallar hosil qilishiga aytiladi.
Tarkibida 2 ta qo'sh bog' va uch bog ' tutgan moddalarning ko'pchiligi shu gibridlanishga kiradi
- Shakli chiziqli, valent burchagi 180° ga teng boladi.

sp2-gibridlanish - 1 ta s va 2 ta p orbitallarning o'zaro qo'shilishidan 3 ta sp2 (es-pe-2 deb oqiladi) gibrid orbitallar hosil qilishiga aytiladi.
Tarkibida 1 ta qo'sh bog' tutgan birikmalarda uchraydi.
- Shakli burchakli, uchburchak, teng tomonli uchburchak valent burchagi 120° ga teng

sp3-gibridlanish - 1 ta s va 3 ta p orbitallarning o'zaro qo'shilishidan 4 ta sp3 (es-pe-3 deb oqiladi) gibrid orbitallar hosil qilishiga aytiladi.
- Shakli tetraedr yoki trigonal piramida valent burchagi 109,28 va 104,5° ga teng.

sp3d-gibridlanish- 2 ta s, 3 ta p va 1 ta d orbitalla o'zaro qo'shilishidan 5 ta sp3d gibrid orbitallar hosil bo'lishi.
- Shakli uchburchakli bipiramida valent burchagi 120 va 90° ga teng

sp3d2-gibridlanish - 1 ta,3 ta p va 2 ta d orbitallar ozaro qo’shilib yangi 6 ta sp3d2 gibridlangan orbitallar hosil bo'lishi.
- Shakli oktaedr valent burchagi 90° ga teng.

➥Yaqinlarga ulashing
?@BiokimyoRepititor

? BIOLOGIYA QO‘LLANMA ?
Ayrim kasallik va belgilarning irsiylanish tiplari.!

Auotosoma dominant ( A-Ds )
● soch jingalagligi
● ko‘z qoraligi
● miopiya
● braxidaktiliya
● polidaktiliya
● rezus musbat (R➕)
● qon guruhlari
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
Auotosoma retsessiv ( A-R )
● albinizm
● chapaqaylik
● ko‘k ko‘z
● silliq soch
● fenilketonuriya
● rezus manfiy (Rh➖)
● I° qon guruhi
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
X- xromosomaga birikkan
dominant ( X-D )
● qandsiz diabet
● D vitamini bilan davolanmaydigan raxit
● ikkinchi kurak tishing yo‘qligi
● tish emali qo‘ng‘ir bo‘lishi
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
X-xromosomaga birikkan
retsessiv ( X-R )
● gemofiliya
● daltonizm
● namozshomko‘rlik
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
Y-xromosomaga birikkan genning irsiylanishi
● gipertrixoz
● ixtioz
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

➥Yaqinlarga ulashing
?@BiokimyoRepititor

​#malumot

KVANT SONLAR !

? Kvant sonlar elektronning fazodagi joyini belgilab beradi. Atomdagi har bir elektronning 4 ta kvant soni mavjud .

1⃣ -- Bosh kvant soni --  n-- elektronning yadrodan qanchalik uzoqda joylashganini bildiradi. Ya'ni elektron nechanchi pog'onada ekenligini .

2⃣ -- Orbital kvant soni-- l -- elektron bulutining shaklini bildiradi . Bu esa pog'onachasini aniqlaydi.
Hozirda 4 ta orbital mavjud bo'lib ular  quyidagicha raqamlangan :

s --  0  ,  p -- 1 ,  d -- 2 , f -- 3

3⃣ -- Magnit kvant soni-- m1 -- elektron bulutining fazodagi yo'nalishini bildiradi va elektron pog'onachaning qaysi yacheykasida (katakcha) joylashganligini bildiradi .

4⃣-- Spin kvant soni -- ms-- elektronning o'zi o'qi atrofida aylanish yo'nalishini bildiradi . Elektronning xususiy holatini belgilab beradi .

❗️ Pauli prinsipi -- bitta atom yoki ion tarkibida barcha to'rtala kvant sonlari ham bir xil bo'lgan ikkita elektron yo'q.

❗️ Hund qoidasi -- elektronlar spin kvant sonlari yig'indisi maksimal bo'lishiga intiladi.

❗️  Klechkovskiy qoidasi-- (minimal energiya prinsipi ) -- elektron orbitallarning elektronlar bilan to'lib borish ketma - ketligi ularning bosh va orbital kvang sonlari yig'indisi ( m + l) qiymati ortib borish tartibida bo'ladi. Agar bir nechta orbital uchun (n + l) qiymatlari yig'indisi bir xil bo'lsa , bunda elektronlar bosh kvant soni kichik bo'lgan orbitaldan boshlab to'la boshlaydi.

https://t.me/BiokimyoRepititor