ТАЪЗИМ
Осонмас, фароғат, роҳатдан кечиб,
Чангларга беланиб ўзга элларда;
Осонмас, саҳрода самумлар ичиб,
Умрни ўтказмоқ тақир чўлларда.
Кезиб қорақалпоқ заминин бот –бот,
Ғойибдан яратиб тенгсиз мўъжиза;
Савицкий деган ул кибриё зот,
Ҳайкал қўйиб кетди ўзи - ўзига.
Шу камтар сиймони ўйласам, гоҳо
Тўплар ўкириги келар шимолдан.
Қабридан чиққандек бўлади даҳо,
Кўксини тутганча қонли шамолга.
Қоплаб бораётир оламни тутун,
Азага айлангай қайдадир тўйлар.
Рост айтсам бу телба оламга бу кун,
Етишмай турибди Савицскийлар.
Нафасинг бўғилиб аччиқ тутундан,
Ҳайқиргинг келади, ҳей сиз, нокаслар;
Искандар не топди босқин, зулмдан,
Не топди Чингизхон деган чапдастлар?
Сен ҳам, ариқларга зардоб тўлдириб,
Минг-минг гўдакларни қилгунча сағир;
Ичингдаги ёвуз қуртни ўлдириб,
Зиёга интилсанг бўлмасми, ахир?!
Оқпадар, деганди Гитлерни, Ғафур.
Наҳот, дарс бўлмади бу одамкушлар?
Сенлар на мажусий, сенлар на кофир,
Сендан орлангайдир ҳатто қарғишлар.
Қандай разолат бу, қандай кулфат бу,
Кеча баҳам кўриб тишлам нонини;
Бугун тупроғига ёғдириб оғу,
Қондош – қондошининг ичса қонини...
Тўлиб бораётир дунё ғамларга,
Ғазабинг қайнайди зикри ётларга.
Таъзим қилмоқ керак шундай дамларда,
Савицский каби оддий зотларга.
2.12. 24 йил.
------
Игорь Витальевич Савицский - Қорақалпоғистон давлат санъат музейи асосчиси.
Ғафур - Ўзбекистон халқ шоири Ғафур Ғулом.

АЙҚУЛАШ
Қорақалпоқ санъатин сайқалидир, Айқулаш,
Шу мўътабар оламнинг ҳайкалидир, Айқулаш.
Унда ўғуз, бижанақ, қора буркли сози бор,
Унда қўбиз, ғижжак, дап, чиндовулнинг нози бор.
Унда бордир Қизилқум, Оролқумлар армони,
Тупроққалъа, Ойбўғир, Аёзқалъа карвони.
Бадайтўқай, Устюртнинг салобати ундадир,
Султон Увайс тоғининг аломати ундадир.
Унда жўшиб мастона рақс тушар балиқлар,
Битиб кетар бир зумда дилингдаги ёриқлар.
Бургутларнинг шиддати, йўлбарс шашти бор унда,
Алпомиш Бойчиборин қанотлари ёр унга.
Унда бордир саксовул, юлғунларнинг алёри,
Бордир қорақалпоқнинг ёзи, кузи, баҳори.
Тенг келолмас булбуллар, Жиен жиров созина,
Ибройимбей оғамнинг ўзи улкан хазина.
Кумуш каби ялтирар тонгги оппоқ қировлар,
Қировларни куйлатар Бердақ айтган жировлар.
Қизғалдоқзор далалар гулхан ёқиб туради,
Тўлқин-тўлқин туйғулар дилга оқиб киради.
Раққосалар хироми хаёлларми, тушларми,
Ё осмонни тўлдириб учаётган қушларми?
Булутлардан ошгайдир чавандозлар тулпори,
Булут каби тошгайдир қорақалпоқ шунқори...
Қорақалпоқ санъатин сайқалидир Айқулаш,
Шу мўътабар оламнинг ҳайкалидир, Айқулаш.
3.12. 24 й

@abdusaidkuchimov

Қорақалпоқ йўлларида
--------------------------------

ҚОРАҚАЛПОҒИМ
Гоҳ бахтдан энтикиб, балқди қуёшинг,
Гоҳ сиғмай Жайхунга оқди кўзёшинг,
Эҳ, не-не ғамларни кўрмади бошинг,
Бирда шам, бирда чўғ, бирда чақмоғим -
Қорақалпоғим.
Балки, Авестодан қадимдир шонинг,
Номинг - қорақалпоқ, туркийдир қонинг,
Тошдан-да қаттиқдир ҳар тишлам нонинг,
Қурдошим, элдошим, улуғ аймоғим -
Қорақалпоғим.
Кимлардир қашқирдек таладилар хўп,
Кимлардир тавонинг яладилар хўп,
Курашдинг гоҳ ёлғиз, гоҳида тўп-тўп,
Гоҳ айни баҳорда қувради боғинг -
Қорақалпоғим.
Кезиндинг гоҳ Эдил, гоҳо Ёйиқда,
Ёғийлар даф қилди гоҳо айиқдай,
Кунларинг тўфонда қолган қайиқдай,
Бўронда, довулда тобланган тоғим -
Қорақалпоғим.
Ул қора кунларинг армондир бу кун,
Сену мен - улуғвор карвонмиз бу кун,
Жасур Юртбошимиз сарбондир бу кун,
Овулим, бовурим, кўзим, қароғим -
Қорақалпоғим.
Оролга қайтмоқда эрка чорлоқлар,
Мўйноқ даштларида оҳу, сайғоқлар,
Усюртда юлдуздек ёнган чироқлар,
Қуёшдек порлагай - мангу порлоғим -
Қорақалпоғим.
Райҳонга кўмилгай, чўлларинг энди,
Бургутдек кўкка шай, қўлларинг энди,
Зиёга чўмилгай йўлларинг энди,
Эй, меҳри булоғим, қалби қайноғим -
Қорақалпоғим,
Қорақалпоғим.

ИККИМИЗ БИТТА ЖОН -
ЎЗБЕКИСТОНМИЗ!
(1-декабрь - қорақалпоқ тилига
давлат тили мақоми берилган кун)
Жайхундай жўшмоқда ғурурдан элинг,
Қайтадан туғилди бугун жон - тилинг,
Қушдай қанот ёзди очиб қулф-дилинг,
Сенинг она тилинг - менинг ҳам тилим,
Менинг ҳам дилимдир, сенинг ҳам дилинг,
Сен қорақалпоқсан, мен эса ўзбек,
Мен қорақалпоқман, ўзбексан сен ҳам.
Иккимиз битта жон, битта виждонмиз –
Ўзбекистонмиз!

Илло, осмонимиз, юлдузимиз бир,
Азамат чинормиз -- илдизимиз бир,
Сокин кечамиз бир, кундузимиз бир,
Дастурхонимиз бир, нон-тузимиз бир,
Байраму тантана, наврўзимиз бир,
Сен қорақалпоқсан, мен эса ўзбек,
Мен қорақалпоқман, ўзбексан сен ҳам,
Иккимиз битта жон, битта қўрғонмиз –
Ўзбекистонмиз!

Бу тилда жировлар ёр-ёр айтдилар,
Бахшилар тақдирга аҳрор айтдилар,
Қирққизлар оҳуга асрор айтдилар,
Қўбизлар гулларга изҳор айтдилар,
Кунхўжа, Бердақлар ашъор айтдилар,
Ибройим Юсуфлар такрор айтдилар,
Сен қорақалпоқсан, мен эса ўзбек,
Мен қорақалпоқман, ўзбексан сен ҳам,
Иккимиз бир ғазал, битта достонмиз -
Ўзбекистонмиз!

Менинг ҳам дардимдир Оролнинг дарди,
Кўзимга тўтиё ғубори, гарди,
Асл қорақалпоқ - мардларнинг марди,
Тоғларни титратгай муштининг зарби,
Достонга лойиқдир ҳар шеър, ҳар фарди,
Азалдан эгиздир қалбимга қалби,
Сен қорақалпоқсан, мен эса ўзбек,
Мен қорақалпоқман, ўзбексан сен ҳам,
Иккимиз битта ер, битта осмонмиз -
Ўзбекистонмиз.
Ўзбекистонмиз!
1-12. 24 йил

ЭНГ КАТТА БОЙЛИГИНГ...
Бепоён қучоғинг осмондек кенгдир,
Ҳар сиқим тупроғинг олтинга тенгдир.

Юлдузлар рақс тушар дала-даштингда,
Бургутлар ҳавас-ла боқар шаштингга.

Туганмас хазина саҳро, чўлларинг,
Хазина Хўжакўл, Довудкўлларинг.

Қоражар сингари кўл йўқ дунёда,
Ер ости зарларинг ундан зиёда.

Сен яна оламни Шарққа қаратдинг,
Заминда тенги йўқ ўтов* яратдинг.

Зангори либослар киймиш қирғоқлар.
Юртига қайтмоқда, ана, сайғоқлар,

Қадим Оқшоқхон*ни ёритгандек шам,
Қаддин тиклаётир кекса Орол ҳам.

Эй, менинг кўрклигим, қора бўрклигим,
Бижанақ, ўғузим, асл турклигим.

Бу қадим ҳақиқат, қадим талқиндир:
Энг катта бойлигинг улуғ халқингдир.
30.11. 24 йил
-------
Нукусда яратилган улкан ўтов Геннеслар китобига киритилди.
Оқшоқхон - қадимги қалъа.

ҚАЙТА ТУҒИЛГАН БОЛА
(ёки Илҳомнинг “Хотира” дафтаридан)

10 март, 197 ... йил
Юлдузларни ҳеч ким менчалик яхши кўрмас. Осмондаги юлдузларга ном қўйиб олганман. Томимизнинг шундоққина тепасидаги ялтироқ юлдуз - Шердор, ёнидагиси Искандар ака, кейингилари - Аҳмад, Кенжа, Гулнора... Ҳулкардан пастроқда сўнаётган шамдай милтиллаб турган иккитаси - Ҳиммат билан Холмат. Олисроқда турсин, деб осмоннинг бир четига суриб қўйганман уларни. Осмонда мен учун азиз бўлган яна битта юлдуз бор. Оппоқ, машъалдай ловиллаб турувчи бу юлдуз - Олтин қозиқ. “Олтин қозиқ“ - одамнинг дўсти, - дердилар раҳматлик бобом. - Кечаси адашиб қолган йўловчилар қадимда шу юлдузга қараб йўл топишган. Юлдуз қозиқ ҳеч кимни алдамайди”.
Шу юлдузга қарасам, бобомнинг сўзларини эслайман. Унга қарасам... Санамгулнинг кўзлари ёдимга тушади. Юлдуз - Санамгулнинг кўзларига ўхшайди! Санамгулнинг чақноқ кўзларига. Доимо кулиб турадиган, кулгиси вужудингга ширин азоб берадиган ... кўзларига.

1 қисм

2 қисм

3 қисм

4 қисм

5 қисм

6 қисм

@abdusaidkuchimov

ТЕЛЕФОН ЖИМ ЭДИ...
− Қизишманг-қизишманг. - Келинг, қизишмай, ёшимизга муносиб ҳолатда гаплашиб олайлик. Кучингиз борми, иродангиз етадими шунга? Ўн саккиз ёшли келин-куёв ёки томирида қон кўпирган ошиқ-маъшуқлар бўлсак-ки... Ёшимиз бир жойга борай, деб турибди. Бу ёғи қанча қолди, яна қанча яшаймиз - ёлғиз Яратганнинг ўзига аён. Шундоқ экан, биргаликда ўтказган яхши кунларимизни нафратланмай эслаб юришимиз, келажакда душман бўлиб қолмаслигимиз учун ҳамма нарсаларни ўзимизга ярашган вазиятда муҳокама қилиб олмасак бўлмайди. Узоқ ўйладим. Гуноҳ ўзимда экан.

Ҳеч қачон сиз орзу қилган эркак бўлолмас эканман. Бу ёғи энди сизга ҳавола. Танлаш ҳуқуқи ўзингизда.

− Жуда соз. - Ичимдаги гапни айтдингиз. Гапиринг, нимадан бошлайсиз?

Давоми...

@abdusaidkuchimov

**ДУНЁ ТАШВИШЛАРИ

Уммонлар тақдири елканда эмас,
Оқ-қора бир сенинг ўлкангда эмас.
Ҳуда-беҳудага чекаверма ғам,
Дунё юки фақат елкангда эмас.**

@abdusaidkuchimov

БУГУННИНГ РАҲБАРЛАРИ

Кўз ташласанг мозийнинг бепоён даштларига,

Саробдек жимирлагай замонлар карвонлари.

Саҳройи қирлар каби саҳро оташларида

Чарчаган карвонларнинг серташвиш сарбонлари.

Ярадор шердек ваҳший тўфонлар чангалида,

Ожиз капалак мисол титранганда кемалар;

Дарғалар бўлмасайди уммонлар жангларида,

Кемани бир пашшадек ютарди ваҳималар.

Панипатда бир ҳовуч шерюрак лашкар билан

Бобуршоҳ қучмасайди ғолибона талъатни;

Ботирларнинг пойига тўшалмасди пат гилам,

Замин асло кўрмасди муҳташам салтанатни.

Ҳа, тарих чархпалаги айланмоқда бемалол,

Асрларни дон каби янчар тегирмонтоши.

Сергак турмасанг аммо тоғлар ҳам топгай завол,

Илло, тегирмонга ҳам шартдир тегирмонбоши.

Юз қўшчига бир бошчи, дейилмиш ота мақол,

Қуёш каби мангудир, барҳаётдир ғазалдай.

Ҳар гузарга бир пешво, маҳаллага оқсоқол,

Ҳар туманга доруға лозим эрур азалдан.

Кун чиқиб, ботса ҳам ой, билмай ором, ҳаловат,

Элбошилар, элларга мулки чироқ бўлганлар.

Нуҳ тўфони сингари қутурганда қабоҳат,

Бири Рустами достон, бири Широқ бўлганлар.

Эслар бўлсак бийларнинг забаржад довларига,

Адолатли кўзгудир ўтмишнинг дафтарлари.

Хўш, сиз-чи, сиз тайёрми даврон синовларига,

Талотўп асримизнинг иззатли раҳбарлари?

Давоми...

@abdusaidkuchimov

ЕТМИШДАН СЎНГ

Эл ичра топай деб обру,эътибор,
Етмиш йил яшадим тоза, беғубор.
Бахтимни авайлаб яшайман энди
Муҳташам боғимга ёғмасин, деб қор.

@abdusaidkuchimov

ОҚИБАТЛИ ОДАМ “Ўзбек тилининг изоҳли луғати” китобида изоҳланишига кўра, “оқибат” деган сўзнинг асл наслу насаби арабий бўлиб, натижа, якун, самара; из, асар, эргашиш, таъқиб қилиш каби маъноларга эга. Оқибати бор, меҳр-мурувватли, қадрдонлик, дўстлик туйғуларини қадрловчи кишилар эса оқибатли одамлар, дейилади.

Имон-эътиқод бутлиги, виждон софлиги оқибатли одамлар чеҳрасида жилоланувчи серҳавас фазилатларнинг энг биринчисидир. Ор-номусни дуру жавоҳиротлардан аъло суядиган бундай инсонлар дўстларга садоқати, меҳру оқибати билан ажралиб туради. Улар фисқу фасод, бахиллик, қитмирлик каби иллатлардан узоқ бўладилар. Безбет ва мижғов кимсаларга ўхшаб бекордан-бекорга бировларни ранжитмайдилар, туҳмат-маломат қилмайдилар, рост гапирадилар, алдамчилик, тилёғламалик, хушомадгўйлик, суллоҳликдан эҳтиёт бўладилар. Бахил кимсалар сингари таниш-билишларининг ютуғини кўрганда ичини ит тирнаб, ҳасаддан куймайдилар, кўкраги тўлиб қувонадилар! Чақимчилик қилиб, бировни-бировга тезлаб, жамоани чалғитиб, жамиятнинг оёғига тушов бўлишдан орланадилар. Гапни ўйлаб, мулоҳаза қилиб айтадилар. Оғирнинг усти, енгилнинг остини кўзламайдилар. Чигитдай мукофот учун тоғдай таянчини алдамайдилар, сухсурдай биродарининг кўзига чўп суқмайдилар, суяк ташлаганга суйкалиб, суянчини сотмайдилар. Улар...

Давоми...

@abdusaidkuchimov

ТОМЧИ

Ҳавасинг келмасин тоғлар қорига,
Дарё бўлмоғинг ҳам унча шарт эмас.
Элнинг юмушига, юртнинг корига,
Бир томчи сувчалик нафинг тегса, бас.

@abdusaidkuchimov

ЮКСАКЛИК

Тоғларга чиқмоқни ким қилмас ҳавас,
Чўққига интилмоқ инсонга хосдир.
Аммо қор, бўронга чидаб ҳар нафас,
Юксакда турмоқ ҳам осон эмасдир.

@abdusaidkuchimov