Товламачиликда айбланиб, 8 йилга озодликдан маҳрум этилган Olimjon Xaydarov иши бўйича  навбатдаги апелляция суди эртага, 2023 йил 28 декабр, пайшанба куни, соат 14:00 да бўлади.

Суд очиқ бўлади. Унда исталган киши қатнашиши мумкин.

Манзил: Жиноят ишлари бўйича Фарғона вилоят суди, Фарғона шаҳри, Соҳибқирон Темур кўчаси, "Дўстлик" меҳмонхонаси ва Texnopark олдида

Товламачиликда айбланиб, 8 йилга озодликдан маҳрум этилган Olimjon Xaydarov иши бўйича апелляция суди эртага, 2023 йил 27 декабр, чоршанба куни, соат 10:00 да бўлади.

Суд очиқ бўлади. Унда исталган киши қатнашиши мумкин.

Манзил: Жиноят ишлари бўйича Фарғона вилоят суди, Фарғона шаҳри, Соҳибқирон Темур кўчаси, "Дўстлик" меҳмонхонаси ва Texnomart олдида

Musannif Adham

Qurolsiz Abduqodir va Olimjon ga kuchi yetgan hukumatdagi ayrim amaldorlar, Oʻzbekistonni bosib olishga da'vat qilgan oʻris bosqinchilariga qarshi biror chora koʻra oladimi yoki yana chmoga oʻxshab jim oʻtiradimi?

Asliddin Kamol

Nafaqadagi muxbir va muharrir Ubaydullayev O‘zbekiston media hamjamiyati xalqaro standartlar va ilg‘or tajribalarni o‘zlashtira boshlaydi, deb umid qiladi.
"Ularga yordam kerak, - dedi u. - Ularni qamoqqa tashlash o'rniga, bu odamlarni o'rgating.  Ularni professionallarga aylantiring”.
Bu voqea “Amerika Ovozi”ning oʻzbek xizmatida paydo boʻlgan.

Kirish mumkin bo'lgan sinov
Media faollariga nisbatan ilgari qo'yilgan ayblovlardan farqli o'laroq, Haydarovning mahkamasi ochiqroq bo'lgan.
O‘zbekiston Oliy sudi matbuot kotibining “Amerika Ovozi”ga aytishicha, Haydarov ustidan sud jarayoni ochiq o‘tgan.
Ammo yozda blogger Abduqodir Mo'minov tovlamachilik va tuhmatda ayblanganida, u asosan yopiq jarayonda edi.  Endi u yetti yillik qamoq jazosini o‘tamoqda.
Kuzda jurnalist-blogger Xurshid Daliyev va hukumat matbuot xizmatining sobiq rahbarlari Mavjuda Mirzayeva va Siyovush Hoshimov ham xuddi shunday ayblovlar bo‘yicha aybdor deb topilgan edi.
Daliyev va Hoshimovning har biri 7 yilga qamalgan, Mirzayeva esa kasallik tufayli shartli qamoq jazosi bilan uyiga ketgan.
Hukumatda ham ishlagan faxriy jurnalist Sharof Ubaydullayev bloggerlarni “xalqning haqiqiy ovozi va ishonchli mahalliy manbalar” sifatida himoya qiladi.
“Bloggerlarni tekin ishlashini talab qiladigan qonun yoʻq”, - deydi Ubaydullayev “Amerika Ovozi” bilan suhbatda.
Uning fikricha, Prezident Mirziyoyev o‘zining samarali boshqaruv dasturini qo‘llab-quvvatlashda blogerlarga tayanadi.  Biroq, Ubaydullayev ularning faolligi tabiati ularni zaif qilib qo‘yishidan xavotirda.
“Bloggerlar jamiyatimiz haqiqatini biladi, ommani ma’rifat qiladi.  Biz ularni hozir bloggerlar deb ataymiz, lekin bu segment har doim bizning OAVning o‘zagini tashkil etgan”, — dedi Ubaydullayev.
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev mamlakat ommaviy axborot vositalarini qadrlashini, uning muhim qismi bloggerlar ekanini aytdi.  (president.uz)
Ko‘pgina o‘zbek blogerlari singari Zominiy ham o‘z postlarida yoshlar tashkiloti himoyasi, mahsulotlarni reklama qilish kabi boshqa ishlarni o‘z zimmasiga olgani uchun kechirim so‘ramaydi.
"Oilalarimizni boqishimiz va to'lashimiz kerak bo'lgan to'lovlarimiz bor", dedi u "Amerika Ovozi" bilan suhbatda.  "Biz ish joyidagi menejerlarimizning ogohlantirishlariga qaramay, blog yozishda davom etamiz."
Shunga qaramay, Zominiy optimist bo'lib, “Bugungi sharoit yaxshiroq.  Endi biz hokimiyatni javobgarlikka tortishga va qonun ustuvorligini ta'minlashga majbur qila olamiz."
Hukumat qonun ustuvorligini qo'llab-quvvatlaydi
O‘zbekiston ommaviy axborot vositalarini tartibga soluvchi organ, Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi (AIMC) “Amerika Ovozi”ga yozma javobida hukumat qonun ustuvorligini qo‘llab-quvvatlashda “sobit” ekanini aytdi.
Ommaviy axborot vositalari erkinligi majburiyatini ta'kidlab, tartibga soluvchi organ bloggerlarga qarshi harakatlar so'z erkinligi bilan bog'liqligini rad etdi.
Agentlik ma'lumotlariga ko'ra, "bu ishlar butunlay tekshirilgan jinoiy harakatlar bilan bog'liq", masalan, shantaj va tovlamachilik.
“Blogger yoki jurnalist, hech kim qonundan ustun emas”, deyiladi bayonotda. “Biz yana bir bor takrorlaymizki, hech bir jurnalist yoki blogger so‘z va fikr erkinligi uchun qamalmasligi kerak”.
Agentlik joriy yilning oʻtgan davrida Oʻzbekiston boʻylab 8844 ta firibgarlik holatini qayd etib, sudyalar, huquq-tartibot idoralari xodimlari, hokimlar, pedagoglar va boshqalarga nisbatan ayblovlar qoʻyilgan.  Bu yilgi bloggerlarning ta'qib qilinishiga ishora qilib, bu ishlar ishonchli dalillarga asoslanganligini aytdi.
O‘zbekiston Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi rahbari o‘ngda Asadjon Xo‘jaev va uning o‘rinbosari Dilshod Saidjonov chap tomonda agentlik bosh qarorgohida jurnalist va blogerlar bilan suhbatlashmoqda, Toshkent, O‘zbekiston, 2023-yil 7-dekabr. (AIMC)
Huquqiy choralar O‘zbekistonning islohotlar haqidagi da‘volariga shubha tug‘diradimi, degan savolga AIMC inson huquqlari guruhlari tomonidan bildirilgan xavotirlarni inkor etib, mamlakatda ommaviy axborot vositalari, jurnalistlar va bloggerlar soni ortib borayotganiga ishora qildi.
"Sektorda ko'proq odamlar ko'proq muammolarni anglatadi", deyiladi u, ammo hozirgi media muhiti jonli va rivojlanayotganini qo'shimcha qildi.

Америка овози ёзаяпти

Farg‘ona jinoyat ishlari bo‘yicha sud hukmidan so‘ng o‘zbek blogger Olimjon Haydarov, o‘ngda onasini quchoqlab oldi, O‘zbekiston, 1-dekabr, 2023-yil.
Bloggerlarning hibsga olinishi tanqid qilindi, O‘zbekiston bu so‘z erkinligi muammosini inkor etadi
2023 yil 9 dekabr Navbahor Imamova tomonidan
Vashington — 2017-yilda, Oʻzbekistonning yangi lavozimga tayinlangan Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tizimli islohotlar oʻtkazishga vaʼda berganida, uning fuqarolar bilan muloqoti mamlakatdagi internetni yaxshi biladigan yoshlarning yangi segmenti — bloggerlarning mashhur boʻlishiga yordam berdi.
Siyosiy va ijtimoiy tanqidchilar, qisman ta'sir o'tkazuvchilar, ular tez-tez bostirilgan shikoyatlarni efirga uzatib, xalq va hukumat o'rtasida ko'prik bo'lib xizmat qilgan.
Ular orasida farg'onalik Olimjon Haydarov ham bor.
Mirziyoyevning demokratik va’dasiga ishonib, olti yil avval Janubiy Koreyadagi mehnat muhojirligidan qaytgan Haydarov.  U siyosatdan qishloq xo‘jaligigacha bo‘lgan mavzularni yorituvchi ijtimoiy media kanallarini ishga tushirishga vaqtini behuda sarfladi.
Biroq shu oy boshida 34 yoshli shaxs tovlamachilik va tuhmatda ayblanib, sakkiz yillik qamoq jazosiga hukm qilindi.
Haydarov ishi bu yil sudlangan kamida besh nafar a’zoni kuzatgan o‘zbek ommaviy axborot vositalari jamoasiga zarba sifatida ko‘rilmoqda.
Haydarovning hukmiga munosabat bildirgan mustaqil muxbir Sharifa Murod “Biz hech narsa qila olmadik.  "Jamoatchilik fikri muhim emas edi."
Bloggerlar erkinlik zaiflashayotganidan xavotirda
Har bir holat bo'yicha da'volar bo'yicha bahs-munozaralar davom etar ekan, ko'plab o'zbek jurnalistlari va blogerlari Mirziyoyev taklif qilgan oddiy erkinlik tezda yo'q bo'lib ketayotganidan xavotirda.
Toshkentdagi “Ezgulik” inson huquqlari jamiyati joriy yilning o‘zida blogerlarga nisbatan 20 dan ortiq jinoiy ish qo‘zg‘atilganini ma’lum qildi.
O‘zbekistonda ochiq ovozlar himoyaga ega emas, deb yozdi samarqandlik muxbir Shuhrat Shokirjonov Facebook’da.  Hamkasblarini o'zlarining onlayn mashhurligi tufayli o'zlarini himoyalangan his qilmaslikka chaqirib, u qo'shimcha qildi: "Eng yaxshilari qamab qo'yilgan.  Qolganlari og'zini yumadi."
Politsiya blogger pora olayotganini aytdi
Haydarov ishida Farg‘ona militsiyasi blogerni mahalliy bozor haqida chop etish bilan tahdid qilgan tanqidiy maqolasi evaziga 2500 dollar pora olayotgan paytda hibsga olinganini aytdi.
Rasmiylar iddao qilishlaricha, 2023-yil 29-iyun kuni hibsga olinganida Haydarov himoyani yashirgani uchun 7500 dollar undirgan.  Rasmiylar uning gumon qilinayotgan sxema haqidagi suhbatlari video va audio yozuvlariga ishora qildi, mudofaa buni uyushtirilgan va uydirma deb ko'rsatdi.
Haydarov ustidan 10 dan ortiq tinglov davom etgan sud jarayoni davomida blogger o‘zining aybsizligiga norozilik bildirdi.
Boshqa blogerlarning fikricha, Haydrarovning keskin ijtimoiy sharhi uni nishonga olgan.
“Bu asossiz sud, faqat qoʻrquvni tarqatish uchun boʻlgan, shuning uchun biz hammamiz sukut qilamiz”, dedi Farux Samarqandiy “Amerika Ovozi” bilan suhbatda.
Blogger Olimjon Haydarov ustidan sud jarayoni ochiq o‘tdi, biroq sudya go‘yoki da’vogarning iltimosiga ko‘ra kameralarni sud zalidan chiqarib tashladi.  (O‘zbekiston Oliy sudi)
Yana bir blogger Xudoyberdi Zominiy Haydarovning muhokamalarini diqqat bilan kuzatib bordi.  "Hammasi u ko'targan murakkab masalalar uchun o'ch olishdek tuyuldi", dedi Zominiy "Amerika Ovozi" bilan suhbatda.
Haydarov O‘zbekistonda davom etayotgan energiya tanqisligi, sog‘liqni saqlash tizimining yomon ahvoli va huquqlarning poymol etilishiga tez-tez oydinlik kiritadi.  Ammo boshqa bloggerlar singari, u biznesni ilgari surish uchun ular bilan shaxsiy kelishuvlarga erishdi.
O‘zbekistonda bunday haq to‘lanadigan reklama ko‘pincha manfaatlar to‘qnashuviga, ba’zi hollarda esa tovlamachilik va poraxo‘rlikda ayblanishga olib keladi, lekin bloggerlar daromad halol mehnatdan keladi, degan bahsga qaramay.

2023 -yil 27- noyabr Dushanba kuni soat 10:00 da Olimjon Haydarovning navbatdagi 9 - sud majlisi bo'lib o'tadi. Sud tergovi nihoyasiga yetib Navbat Muzokaralarga keldi. Sud xar doimgidek  Farg'ona viloyati Farg'ona tumani  Jinoiy ishlar sudida ( Vodil shaxarchasi) da bo'ladi

©

Товламачиликда айбланаётган Olimjon Xaydarov иши бўйича кеча навбатдаги, 8-суд мажлиси бўлиб ўтди. Ўзбекистон тарихида судялар бирон товламачининг айбини исботлашга бунчалик кўп уринмагандир.

Судда қатнашганлардан бири айтади:

"Олимжон Ҳайдаров суд бошланганидан бери "Махсус кукунни қўлимга қасддан суркашди, пулни ушлаганим ҳам йўқ", деб айтиб келади. Барча "холис" гувоҳлар ҳам "Айбланувчи пулни олганини кўзимиз билан кўрмадик. Биз борган пайтимизда унинг қўлига кишан тақилган экан", деб гувоҳлик бериб, терговга бошчилик қилган Аббосхон Қўқонбоев машина "бардачок"идан пулни олган ҳолатнигина кўришганини таъкидлашди. Уларга ўша ҳолатда расмиятчилик учун имзо қўйдириб олинган.

Кечаги судда ниҳоят Олимжон ҳибсга олинган 2023 йил 29 июлдаги тадбир видеосини оммага қўйиб беришди (бир кун олдин у видеони фақат айбланувчи, судя ва адвокатларгина кўрган эди). Видеода аниқ бўлган холат: Олимжон Ҳайдаров қайта-қайта айтиб келаётганидек ўша куни ҳеч қандай пулни кўрмаган ҳам, ушламаган ҳам.

Қизиқ томони, терговчи пулни машинадан олиши тасвирланган кадр йўқ ва унинг пул олиш жараёнини "холис" гувоҳлар ҳам кўрмагани маълум бўлди.

Шунда Олимжон Ҳайдаров қўлга олиш тадбирида унинг пул олгани ҳам, унинг машинасидан пулни топиб олиш ҳам тасвирга тушмагани, яъни, мантиқан қараганда бундай иш бўлмагани юзага чиқяпти..."

Олимжон Ҳайдаров суддан ўзининг терговини ўтказган Фарғона вилоят ИИБ тергов бошқармасидан Аҳмаджонов Ҳожиакбар ва Қўқонбоев Аббосхонни чақиртиришни сўраганида судя ҳам, прокурор ҳам бу талабни рад этган. Шунда Олимжоннинг ота-онасининг жаҳли чиқиб кетиб, судяга "Нега ўғлимизнинг талабларини қайта-қайта рад этяпсиз? Бунга асосингиз борми?" – деб гапиришганида индамай суд залидан қочиб чиқиб кетган. Кейин прокурор ҳам саволларга жавоб бермай, судянинг орқасидан шошиб-пишиб чиқиб кетган.

Охири кўринмаётган ва Олимжоннинг айбдорлигини исботлай олмаётган суднинг навбатдаги, ҳисоб бўйича 9-мажлиси душанба куни, 2023 йил 27 ноябр, соат 11:00 га белгиланган.

Musannif Adham

Товламачиликда айбланаётган Olimjon Xaydarov иши бўйича кеча 7-суд мажлиси ўтди.

Судда қатнашганлардан бири айтади:

"Бу мажлисда Олимжон ҳибсга олинган "тадбир" бўйича видео ва аудиолар кўриб, эшитилди. Ёзиб олинган аудиоларнинг биронтаси ҳам далилликка ярамайди, буни ҳимоячи ва Олимжон ўз сўзида таъкидлаб ўтди.

Кейин навбат "тадбир"даги видеога келди. Бунда ҳам хато ва камчиликлар очиқ-равшан кўриниб турарди. Видеоларни фақат судя, адвокатлар ва Олимжон ноутбук экрани орқали кўрди, катта мониторга улашнинг имкони бўлмади, залдагилар фақат овозларни эшитиб туришди: видеода Олимжон Ҳайдаров пулни қўли билан ушламагани, унга бу тадбирни уюштиришганини айтди. Олимжон доим таъкидлаб келганидек кимёвий модда Олимжоннинг қўлига суртиб қўйилган, буни Олимжон ўша видео давомида ҳам айтган экан, лекин уни қўлга олган ходимлар бу гапларга эътибор бермай, видеога олаверган. Натижада ўзларининг шармандалигини фош этувчи гаплар видеога тушиб қолган.

Олимжонни ҳибсга олиш учун махсус ниқобли ходимлар жалб қилинган. Бундан ташқари, терговчи Қўқонбоев Аббосхон ишни олиб бораётган бўлса ҳам уни Фарғона вилоят тергов бошқармаси ёрдамчиси Аҳмаджонов Ҳожиакбар деган киши назорат қилган. Айнан шу Аҳмаджонов терговнинг биринчи кунидаёқ Олимжонга таҳдид қилган ва бу ҳолат ҳам видеога тушган.

Кейин Олимжонга адвокат тақдим қилишмаган, уни ҳибсга олинган жойидан тўғри ички ишлар идорасигача олиб боришган. Олимжон ўзининг ҳуқуқлари таъминланишини талаб қилган вақтида Аҳмаджонов ва Қўқонбоев унга руҳий босим ўтказишган. Бу ҳолат ҳам ўша видеода мавжуд".

Хуллас, ҳаммаси видеода яққол кўриниб турибди: сохта товламачилик иши ўта нўноқ ва болаларча уюштирилган. Аммо судя қандай қарор қабул қилади, гап шунда...

Суднинг навбатдаги 8-мажлиси бугун, жума куни, 2023 йил 24 ноябр, соат 11:00 га белгиланган. Манзил: Водил шаҳарчасидаги Фарғона вилоят Фарғона туманидаги Жиноий ишлар суди.

Судя шу кунларда судни тезроқ тугатиб, ҳукмни ўқишга ҳаракат қиляпти.

Мусаннаф Адхам

Жаҳонгир Улуғмуродовнинг иши тизимли ва ҳуқуқий доирада эмас, механик ва сиёсий шаклда нисбий ечим топти. Ҳуқуқий тизимда ўзгариш бўлмади. Жамоатчилик билмаган шу каби ишлар, олдинги шаклда – репрессив қамоқ шаклида ҳал қилинаверади. Ёшларнинг онги, уларнинг нашидни тушуниш даражаси, ва бу нашидларнинг жамият хавфсизлигига реал таҳдиди инобатга олинмаганидек, ҳозир ҳам инобатга олинмай қолаверади.
*
Ҳуқуқий прецидент бўлмади. Қонунчилик ва суд амалиёти ҳуқуқий шаклда ўзгармади. Фақат масалага сиёсий аралашув бўлди, ва шундай қарорга келинди. Қолаверса, шу сиёсий аралашув ҳам жуда кеч бўлди. Жамиятдаги маълум зўриқиш, норозиликдан кейин аралашув бўлди. Қонунчилик ташаббуси ва сиёсий масъулияти бўлган институтлар, шу масалага тизимли ва ҳуқуқий ечим берса – яхши бўларди. Келажакда бу каби холатлар кўп бўлади. Вазмин, совуққон ва ҳуқуқий ечим бўлмас экан, бу вазиятга ўта салби таъсир қилаверади.

©️ Камолиддин Раббимов

👉 @OlimjonHaydarov 👈