«…Јанар эдим јаскы јааш јааганда»

«Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ кычыраачыларын Кан-Оозы јуртта јаткан Владимир (Молойт) Туткушевтиҥ ӱлгерлериле таныштырадыс.
Владимирдиҥ кӧп тоолу ӱлгерлери кожоҥдор болуп, эл-јон ортодо јайылып-таркап, јарлу болуп калган деп айдарга јараар. Анчада ла јииттер оныҥ чӱмдеген кожоҥдорын энчикпей сакыйдылар. Айса болзо, јада-тура ол јайаан ижин чуктай јуунадып, јуунтызын белетеп, кепке базып чыгарар деп иженедис.
Владимирдиҥ чыккан-ӧскӧн јер-алтайы Оҥдой аймактыҥ Алтыгы Талду јурты. Адазы тодош сӧӧктӱ Солун Кокпоевич ле энези майман сӧӧктӱ Ыйлабас Казаковна (Енчинова) Туткушевтер эр јажына колхозтыҥ кату-кабыр ижин ак-чек бӱдӱрген. Јаан ла нак биледе алты бала чыккан-ӧскӧн. Энези Ыйлабас Казаковна балдарына «ууры этпегер, тӧгӱнденип, шок кылык кылынбагар, јаанды јаан деп тооп, јашты јаш деп кичееп јӱрӱгер» деп оогоштоҥ ала јакыйтан. «Бир тилим калашты, чайнам этти бойым јигенчем, кара кӧстӱ кайран уулым, кызым јизин. Эне кижи бӱдерде ле, буурзак, јалакай болуп бӱткен.
"АЧ" №15

«Ӧткӧн јӱрӱмимде индеец болгом…»

Јердиҥ ӱстинде кандый ла улус бар. Шабалин аймактыҥ Камлак јуртынаҥ Ботанический садтӧӧн ууланган јолло барзаар, сол јанында бийик агаштардыҥ ортозында чеденниҥ ичинде тоолу туралар, индеецтердиҥ вигвамына тӱҥей тудум турар. Бу јерде бойын индеец деп чотоп турган Сергей РОЖКОВ деген кижи јуртайт.
Ол бойы Вологодский областьта чыккан эмтир. Јӱрӱминиҥ кӧп сабазы Тӱндӱкте, Сибирьде ӧткӧн. Тӧрӧӧн-туугандары артпаган. Школдыҥ кийнинеҥ техникумды ӱренип божодоло, Заполярьеде иштеген. Туулу Алтайга 1990-чы јылдарда, качан ороондо јайрадылыш-неме болуп турган ӧйлӧрдӧ келген. «Бери келгенимнеҥ 33 јыл ӧдӧ берген эмтир» — деп, ол айдат. Мында башка-башка иш бӱдӱрген.

Сергей Васильевичтиҥ айтканыла, ого оору-јоболду улус келип турган. Оогошто адазы оны «малохольный» деп айдатан. Не дезе, ол бойына кураа балдардаҥ аҥыланатан. Јааназы улус эмдеген. Рожков бойын ӧткӧн јӱрӱминде индеец болгон деп айдат. Не дезе, ого бастыра јӱрӱмине индеецтер, олордыҥ ортозында јӱргени тӱжелет.

"АЧ" №15

Россияныҥ Геройы Амыр Аргамаков тӧрӧл Алтайында!

Јаш ӱйе билип јӱрзин

Ӧрӧ турган Јайааныс бисти мал-аш азырап, азыранып јӱрзин деп јайаган эди. Сӱдин ичип, эдин јип, тӱктеҥ-таакыдаҥ, терелердеҥ эдимди-тудумды јазап, кеп-кийимисти кӧктӧп јӱредис.
Алтай кижи азыраган ак малын сойгондо, байланып јӱрет. Мал сойоры учурлу ла темдектӱ. Койдыҥ сӧӧгин малтала кезе чабарга јарабас, оны јӱк ле ӱйелеп бӧлиир јаҥду.

Малды сойып јатканда, алканып айдынар јаҥду: «Кинчегимди таштагар, ак малымды бала-баркамды азырап, азык-тӱлӱк эдерге малданып јӱргем. Каргыш болбозын, быйаныгар јетирер, беригер».

АЧ №7