*🟧تەواوکاریی وانەی پێشوو. ⬇️*

*🟦دیارکردنی ئامرازەکان لە زمانی کوردیدا.*

*6️⃣ئامرازی بێجگە: ئەو ئامرازانەن ناو و جێناو لە ڕوودان و ڕوونەدانی ناو ڕستەدا دادەبڕن، واتا لە بەشداربوون و بەشدارنەبوون...(جگە، بێجگە لە، بێ، بەبێ، وێڕای، بەس، تەنیا... هتد*)

نموونە: بێجگە لە ئاکۆ کەس نەهات.

تێبینی/ ئامرازی بێجگە لەگەڵ زۆربەی فرمانەکان بەکار دەهێندرێن، لە ڕستەی نەرێشدا بەکار دێت، لە ڕووی واتاوە سەربەخۆ و واتادارن.

*7️⃣ئامرازی لێکچوندن: ئەو ئامرازانەن  بۆ لێکچواندنی ناو و جێناو و کردەوە بەکار دەهێندرێن، کە لە سیفەت و کردەوەدا لێک دەچوێندرێن نزیکیایەتی پیشان دەدەن یان وەکوو یەکن.
(وەک، وەک یەک، ئەڵێی، ئەڵەی عەینەن، کتومت، هەروەکوو... هتد)
نموونە: چرۆ کتومت* دایکییەتی.

*8️⃣ئامرازی نەرێ: سادە (هەرگیز، قەت)
ناسادە (هەرگیزاوهەرگیز)
نموونە: هەرگیز* ناتبەخشم.

*9️⃣ئامرازی دڵنیایی: سادە (کە، دە، هەر، جا)
ناسادە ( دەی، دەسا، سا، دەبا) دوو لایەنە بۆ گومانیش بەکار دێت، واتای ئەگەر دەبەخشێت.
نموونە: دەبا بڕۆین..
هەر* هاتووە فشە دەکات.

*0️⃣*1️⃣ئامرازی مەرج: (هەتا، تا، مەرجە، شەرت بێ، مەرج بێ، ئەگەر... هتد)
نموونە: شەرت بێ** لە داخت تەرکی دنیا کەم.

1️⃣1️⃣ئامرازی وریاکردنەوە: (ئەهـ، ئەها، ئادەی، هێی، وا)
نموونە: ئەها لە ترسا ڕای کرد.

*2️⃣*1️⃣ئامرازی گاڵتەپێکردن و سەرزەنشتکردن: ( شیڕ، جڕت، تڕحێو، زەڕ، چش، پف، هەی هەی، هۆیها، دەیهۆ،... هتد)
نموونە: شیڕ** تۆ شەڕ بکەی.

ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری

@Fergyrezmanikurdi63

ئامراز: لە زماندا لە ڕووی کارکردن بەکارهێنانەوە، وەکوو ئامێریک وایە، کە بە هۆیەوە شتی جۆربەجۆری پێ دەکرێ و بۆ مەبەستی جیاجیاکانی قسەکردن بەکار دەهێندرێت. هەندێک جۆری بەشداریی داڕشتن و پێکهاتنی وشە دەکەن و لە ڕستەشدا دەوریان چالاکە و بە بەشێکی ئاخاوتن دادەنرێن و واتادار و بێواتان.

🟨ئامرازەکان بەگشتی دابەش دەبن بۆ دوو جۆر.
*1️⃣ئامرازی بەستنەوە. ⬇️
🔶ئامرازی پەیوەندی.
◾ئامرازی لێکدەر.
🔷*ئامرازی دانەپاڵ.

*2️⃣ئامرازی نیاز و مەبەست. ⬇️
◾ئامرازی سەرسوڕمان⬅️ادوات التعجب.
◾ئامرازی بانگکردن⬅️ادوات الندا.
◾ئامرازی وەڵام بۆ ئەرێ و نەرێ⬅️ادوات الاستجواب.
◾ئامرازی خۆزگە⬅️ادوات التمني.
◾ئامرازی گومان⬅️ادوات الشك.
◾ئامرازی بێجگە⬅️ الاستثناء.
◾ئامرازی لێکچواندن⬅️ ادوات التشبیە.
◾ئامرازی دڵنیایی⬅️ادوات التاءكيد.
◾ئامرازی مەرج⬅️ ادوات الشرط.
◾ئامرازی وریاکردنەوە⬅️ادوات التنبيه.
◾ئامرازی نەرێ⬅️ادوات النفي.
◾ئامرازی گاڵتەپێکردن و سەرزەنشتکردن⬅️*اداوت الاستهزات والسخرية.

*1️⃣ئامرازی سەرسوڕمان: (پەکوو، پەح تەح، ئاخ، ئۆف، وای، ئای، ئۆی ئۆی، ئۆخەی، ئۆخەیش، ئافەرین، هەیهۆ، دەیهۆ، هەی، هەو، ئەیڕۆ)
نموونە: پەکوو* لەو درۆزنە!

*2️⃣ئامرازی بانگکردن: بۆ مرۆڤ (هۆ، هۆو، ئەی، هێی، وەی، یا، ئەی، ئەرێ، ە، ۆ)
نموونە: یا* خودا بمپارێزە.

بۆ ئاژەڵ: (هۆش، هەچە، چغە، پش پش، جوو جوو، کس کس، کوچ کوچ، ئۆحە، وەحێ، هڕە، تەس، گدی گدی.. هتد)
نموونە: هەچە کەرە.

*3️⃣ئامرازی وەڵام: بۆ ئەرێ( ئا، بەڵێ، بەدی، ئێ، ها، هۆی، ئەدی)
نموونە: بەدی* نانم خوارد.

بۆ نەرێ (نا، نەخێر، نە)
نا نان ناخۆم.

*4️⃣ئامرازی خۆزگە: (خۆزیا، بریا، کاشکی، ئاوات، خۆزگە)
نموونە: بریا* کۆماری کوردستان نەڕووخایە.

خۆزگە و ئاوات: وەکوو ناویش بەکار دێن.

5️⃣ئامرازی گومان: (بەشکو، لەوانەیە، ئەبێ، ئەگونجێ، پێدەچێت، ڕەنگە، بەڵکوو، سا، بشێ)
نموونە: سا وەرە لام خوا کەریمە.

ئەم بابەته درێژەی هەیە.
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63

🔲 سڵاو و ڕێز هاونیشتمانیان، خەمخۆرانی زمانی کوردی و هاوڕێیانی هەمیشەییی ئێمە.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
دوای زۆرتر لە دوو ساڵ ماندوونەبوونی و چالاکیی بەردەوام، توانیمان پەڕتووکی "فێرکاریی ڕێزمانی کوردی" بە نووسینی "ئازاد هەولێری" و پێداچوونەوەی "سینا ڕەحیمپوور"، بە کۆتاییی بگەیەنین و بچێتە قۆناغی چاپکردنەوە. بەهۆی کێشەی ئابووری، چاپکردن و بڵاوکردنەوەی ئەم پەڕتووکە نادیارە و ناتوانین چاپی بکەیەنەوە. ئێمە وەکوو چالاکانی زمانی کوردی کە چەندین ساڵە خۆبەخشانە بە شێوەی سەرهێڵ خەریکی خزمەت بە زمانی کوردین، لە هاونیشتمانیانی خۆشەویست و ئازیز داواکارین کە لە چاپکردنەوەی ئەم پەڕتووکەدا یارمەتیدەر بن.
داواکارین کە لە ئەم ڕێگە پیرۆزەدا یارمەتیدەر بن و یارمەتییەکانتان بۆ ئەم ژمارەکارتەی خوارەوە بنێرن.

6104337748102918
سینا ڕەحیمپوور، بانکی میللەت.

زۆر سپاس، هەر بژین و بێوەی بن.
@fergeyhema

🟦جۆرەکانی بکەر
بکەر: بریتییە لە کەرستەیەکی سەرەکیی ڕستە، ئەو ناوەی بە کاری ڕستەکە هەڵدەستێت، هەندێک جار جێناو شوێنی بکەر لە ڕستەدا دەگرێتەوە، یاخود بکەر دەبێت کەسێک یان شتێک بێت، ئەنجامدان یان ئەنجامنەدانی بکەوێتە ئەستۆ لە ڕستەدا.
نموونە👇
١- نەشمیل خەوت.
٢- ئەو دەنووسێت.
٣- ماڵەکە سووتا.

1️⃣بکەر دیار: بە پێچەوانەوەی خاڵی پێشووتر ناوەکەی دیارە، کە هەمیشە بکەرێکی ئاشکرا و ڕوون لە ڕستەکە بەدی دەکرێت.
نموونە 👇
‌‌‌١- ئارام پیاوەکەی کوشت.
٢- پۆلیس دزەکەی گرت.

2️⃣بکەر نادیار: هەمیشە ئەوەی کارەکەی بەسەر دەسەپێندرێت ئەرکی جێگری بکەر وەردەگرێت، لە ڕاستیدا بکەرێک هەبووە لە ڕستەکەدا، بەڵام دیار نییە و ئاماژەی پێ نەکراوە.
نموونە👇
١- پیاوەکە کوژرا.
‌‌٢- دزەکە گیرا.

3️⃣بکەری لۆجیکی: بریتییە لەو بکەرەی کە ڕاستەوخۆ کەسەکە یان جێناوەکە هەڵساوە بە ئەنجامدانی کارەکە.
نموونە👇
١- دارا کتێبەکەی برد.
٢- نازێ سێوەکەی خوارد.

4️⃣بکەری ڕێزمانی: لەم شێوازە لە ڕووی یاسای ڕێزمانەوە بکەرە، بەڵام لە ژیانی ڕاستی نابێتە بکەر، چونکە کارەکان لەخۆوە ئەنجام نادرێن، بەڵکوو هێزێکیان لەپشتە.
نموونە 👇
١- ئاوەکە ڕژا.
٢- باخەکە سووتا.

5️⃣بکەر نادیاری ئاماژەپێکراو: بەو بکەرانە دەگوترێت، کە لە ڕووی ڕوخسارەوە ڕستەکان بکەریان نادیارە، بەڵام لە ڕووی ناوەڕۆکەوە بکەریان لە شوێنێکی دیکەی ڕەستەکەدا دەرکەوتووە.
نموونە👇
١- ئارام بە دەستی نەسرین نێژرا.
٢- دلژین بەهۆی داراوە ناسێندرا.

ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63

*🟡چوارەم ناوی جێگا.
ناوی جێگا*: بریتییە لەو ناوانەی لە چاوگەوە وەردەگیرێن و شوێنی ڕوودانی فرمان لە ئیش و کارێکی تایبەتیدا بە ئیشێکی دیارکراوەوە نەک بۆ زۆر شت.

ناوی جێگا لە زمانی کوردیدا بەهۆی پاشگری(گە، گا، ە ن) دروست دەبێت، بەڵام (گە) لەهەموویان چالاکترە، جگە لەوەی (گە، گا) لە ڕووی بەکارهێنانەوە جیاوازیان هەیە (گە) زیاتر گونجاوە و لەبار و مۆسیقیترە بۆ پێکهێنانی ناوی جێگا لە چاوگەوە، چونکە لە دەربڕینیدا سووکترە، وەک (جمگە، ڕوانگە، فڕگە... هتد)، کەچی (گا) لەگەڵ ناوی جێگا کە لە ناوەوە پێک دەهێندرێت گونجاو و سووکترە وەکوو (سەیرانگا، ئوردووگا، لەشکرگا.. هتد)
کەچی (فڕگا، پرسگا، ڕوانگا) لەسەر زمان ناڕێک و قورسن.

1️⃣لە ڕەگی چاوگی تێپەڕ و تێنەپەڕ بە پێوەلکانی پاشگری(گە) دروست دەبێت.
وەکوو👇
پرسین.⬅️پرس⬅️پرسگە.
کێڵان. ⬅️کێڵ⬅️کێڵگە.
فڕۆشتن⬅️فرۆش⬅️فرۆشگە.
پاراستن⬅️پارێز⬅️پارێزگە.

2️⃣ڕێژەیەکی کەمبەکارهێنراو هەیە، کە لە قەدی چاوگەوە بە یارمەتیی پاشگری (گە، گا، مان، خانە) ناوی جێگە پێک دەهێنێت وەکوو(پەرستگا)
خوێندن⬅️خوێند⬅️خوێندگە.
نیشتن⬅️نیشت⬅️نیشتمان.
گرتن.. گرتوو ناوی بەرکاری+خانە.
گرتووخانە.

ناوی جێگا: وەکوو ناوێکی ئاسایی وایە، بەڵام بەوە جیا دەکرێتەوە کە شوێنی ڕوودانی فرمان پیشان دەدات بۆ کار و کردەوەیەک.
"لە کۆشک و گرتووخانە دەرکەبەستە.
یەکێک مەستە، هەزاران زار و خەستە"
تێبینی/ نیشانەی ناسراو و نەناسراوی وەردەگرێت.
وەکوو.. فرۆشگە⬅️فرۆشگەیەک.
جمگە.. جمگەیەک.
یاریزانەکە جمگەکەی شکاوە.
*️⃣هەروەها کۆش دەکرێتەوە.. فرۆشگەکان، ڕوانگایان، ڕوانگەکان.
*️⃣هەروەها ناوی جێگایی وەکوو زاراوەی زانستییش بەکار دێت.
وەکوو.. خولگە، زانستگا، سازگە.
نەخوێندەواری نەمابێ لەناو دانیشتوان.
دەیا زانستگا دروست کرابێ لە کوردستان.
ئامادەکردن و ڕێکخستنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63

⚫سێیەم: ناوی چاوگ، اسم المصدر.
ناوی چاوگ: بەو ناوانە دەگوترێت کە لە چاوگەوە وەرگیراون و واتای تەواوی چاوگەکەنیان هەڵدەگرن، بەڵام وەکوو چاوگ ڕوودان و کردنیان تێدا نییە. بەهۆی واتاوە دەزانرێ ناون و بوونی سەربەخۆیان نییە و لە شتی تردا هەن.

1️⃣هەندێ ناوی چاوگ لە قەدی چاوگ و پاشگری(ار) لە چاوگی(تائی، دالی، واوی، یائی، ئەلفییش بەکەمی) پێک دێن.
بەزۆرییش ئەم(ار) لەگەڵ چاوگی تێپەڕدا دێت، پاشگری(ار) لە تێپەڕەوە ناوی چاوگ و لە تێنەپەڕەوە هاوەڵناو دروست دەکات وەکوو(مردار).

نموونە:⬇️
1️⃣پرسین⬅️پرسی⬅️ار⬅️پرسیار.
2️⃣کوشتن⬅️کوشت⬅️ار*⬅️کوشتار.
3️⃣کردن⬅️کرد⬅️ار⬅️کردار*.
4️⃣دزین⬅️دزی⬅️ار⬅️**دزیار.

2️⃣ناوی چاوگ جۆرێکی تری هەیە، کە لە ڕەگی تێپەڕ و تێنەپەڕ و پاشگری(ە)ەوە دروزت دەبێت.
نموونە:⬇️
1️⃣کۆکین⬅️کۆک⬅️ە⬅️کۆکە.
2️⃣پرسین⬅️پرس⬅️ە*⬅️پرسە.
3️⃣ناڵین⬅️ناڵ⬅️ە*⬅️ناڵە**.

تێبینی/ ئەم جۆرە ناوە لە دەنگە سروشتییەکانیش دروست دەبێت.
وەکوو(حیلاندن، گرماندن، قێژاندن..هتد) بە یارمەتیی پاشگری(ە) (حیلە، گرمە، قیژە)

3️⃣لە ڕەگی چاوگی تێپەڕ و تێنەپەڕی(تائی، ئەلفی، یائی)یشەوە، بە لابردنی نیشانەی چاوگ دروست دەبێت وەکوو⬇️
1️⃣خەوتن⬅️تن*⬅️خەو.
2️⃣دزین⬅️ین*⬅️دز.
3️⃣ترشان⬅️ان⬅️ترش**.

4️⃣هەندێک ناوی چاوگ هەیە لە ڕەگی چەند چاوگێکی تێپەڕ و تێنەپەڕ بە یارمەتیی پاشگری(شت، ش، ست) دروست دەبێت وەکوو⬇️
1️⃣زانین⬅️زان⬅️ست*⬅️زانست.
2️⃣کۆشین⬅️کۆش⬅️ش*⬅️کۆشش.
3️⃣بڕین⬅️بڕ⬅️شت⬅️بڕشت**.

تێبینی/ *️⃣ناوی چاوگ وەکوو ناوێکی ئاسایی بەکار دەهێنرێت، نیشانەی ناسراو و نەناسراو وەردەگرێت. بەڵام(ان)ی کۆ وەرناگرێت.
نموونە: کوشتارەکە لە مۆسکۆ بوو.
بەڵام ناتوانین بڵێن کۆشتاران.
*️⃣ناوی چاوگ دەبێتە زاراوە، وەکوو(بڕیار، زانست، وتار)
*️⃣ناوی چاوگ ڕێژەکەی لە تێنەپەڕەوە وەردەگیرێت دەبێتە هاوەڵناو، وەکوو مردار، بە یارمەتیی پاشگری(ی) دەبێتە ناوی واتایی(مرداری).
*️⃣ناوی چاوگ پاشگری (ی) ناوی واتایی وەرناگرێت، چونکە خۆی چەمکی واتایی دەبینێت، بەپێچەوانەی ناوی بکەرییە کە دەبێتە واتای.
وەکوو: بۆنفرۆش.. بۆنفرۆشی.
بەڵام ناتوانین.. بڵێن (خەوی، کوشتاری)
*️⃣هەندێک ناوی چاوگ ئەگەرچی لە بنەڕەتدا لە چاوگەوە وەرگیراون، بەڵام لە ڕووی پێکهاتەوە هەر بە سادە دادەندرێن.
وەکوو(خەو، ترس، پرس)
ڕێکخستن و ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63

⬛ئەرکی جێناوی سەربەخۆ لە ڕستەدا وەکوو دیارخەری ناو.
پێناسە: بریتییە لەوەی جێناوێکی سەربەخۆ لەدوای ناوێکەوە بێت، ببێتە دیارخەری، هەروەها پێویستە ئامرازی دانەپاڵی(ی) بچێتە نێوانیان.
وەکوو: کتێبەکەی تۆ نایابە.
کتێبەکە.... دیارخراو.
ی... دانەپاڵ.
تۆ... جێناوە، دیارخەری ناوە.
?دەکرێت ناوە دیارخراوەکانیش بەپێی شوێن و مەبەست ئەگەر لەگەڵ ڕاستیدا بگونجێن لە شێوەی ناسراو و نەناسراوە و تاک و کۆ بەکار بهێندرێن.
نموونە: بۆ تاکی نەناسراو⬇️
1️⃣کچی خۆتانم پێ بدەن.
بۆ تاکی ناسراو.⬇️
2️⃣کچەکەی خۆتانم پێ بدەن.
بۆ کۆی نەناسراو⬇️
3️⃣مامۆستایانی ئەوان بەڕێزن.
بۆ کۆی ناسراو⬇️
مامۆستاکانی ئێوە بەڕێزن.
تێبینی/ جێناوەکان دەکرێن بە دوو بەش.
1️⃣جێناوی سەربەخۆ(جیا)
2️⃣جێناوی کەسیی لکاو(ناجیا)
ئەو جێناوە سەربەخۆیانەی دەبنە دیارخەری ناو ئەمانەن. ⬇️
1️⃣جێناوی کەسیی سەربەخۆ(من، تۆ، ئەو، ئێمە، ئێوە، ئەوان)
2️⃣جێناوی نادیار(هین، کابرا، کەس، فیسار، فڵان... هتد)
3️⃣جێناوی نیشانە(ئەمە، ئەمانە، ئەوە، ئەوانە)
4️⃣جێناوی خۆیی(خۆم، خۆت، خۆی، خۆمان، خۆتان، خۆیان)
5️⃣جێناوی پرس(کێ، چ، چی، کامتان... هتد)

تێبینی/جێناوە سەربەخۆکان هەموویان یەک ئەرکیان هەیە ئەویش(دیارخەری ناو)ە.
تێبینییەکی تر/ناو بە هەموو جێناوەکان تەواو دەکرێت، تەنیا جێناوی هەیی نەبێت، (هی، ئی).
جێناوەکانی نیشانە⬇️
1️⃣ئەمە⬅️جێناوی نیشانەیە بۆ تاکی نزیک.
2️⃣ئەمانە⬅️جێناوی نیشانەیە بۆ کۆی نزیک..
3️⃣ئەوە⬅️جێناوی نیشانەیە بۆ تاکی دوور.
4️⃣ئەوانە⬅️جێناوی نیشانەیە بۆ کۆی دوور.
?هەندێک لە نموونەکان⬇️
1️⃣جێناوی خۆیی ببێتە دیارخەری ناوە: پێنووسەکەی خۆتم پێ ببخشە.
2️⃣جێناوی نیشانە ببێتە دیارخەری ناو: دەسەڵاتی ئەوانە بەسەر چووە.
3️⃣جێناوی کەسیی سەربەخۆ ببێتە دیارخەری ناو: باوکی تۆ پێشمەرگەیە.
4️⃣جێناوی پرس ببێتە دیارخەری ناو: کوڕی کێ کوژراوە؟
5️⃣جێناوی نادیار ببێتە دیارخەری ناو: فڵچەی کابرا فڕێ بدە.
تێبینی/ ئەگەر جێناوەکانی(ئەوە، ئەوانە) لە کۆتاییی ڕستەدا هاتن، یەک بزوێنی(ە) هەبوو، جێناوی کەسیی سەربەخۆن، نەک نیشانە.
وەکوو: دەرچوونی تۆ بە یارمەتیی ئەوە.
وەکوو دەبینن جێناوی کەسیی سەربەخۆ تەواوکەری کاری ناتەواوە.
بەڵام ئەگەر جێناوی نیشانە هات، ئەوا ناوبەندی(ی) دەکەوێتە نێوان هەردوو بزوێنەکانی(ە).
وەکوو:دەرچوونی تۆ بە یارمەتیی ئەوەیە.
وەکوو دەبینن جێناوی نیشانە تەواوکەری کاری ناتەواوە.
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63

?ئەرکی ناو لە ڕستەدا وەکوو دیارخەری ناو.
پێناسە: بریتییە لەوەی ناوێک لەدوای ناوێکەوە بێت، ئامرازی دانەپاڵی(ی) بکەوێتە نێوان ناوەکان، ناوی یەکەم دەبێتە(دیارخراو) ناوی دووەمیش دەبێتە(دیارخەر).
⬅️یاسا/ ناو+ی+ناو.
نموونە: قەڵای هەولێر دێرینە.
1️⃣ناوی تاک: هیچ کاتێک نیشانەی(ان)ی پێوە نییە(پیاو، منداڵ، خانم)
2️⃣ناوی کۆ: هەمیشە نیشانەی(ان)ی پێوەیە(پیاوان، منداڵان، خانمان)
3️⃣ناوی ناسراو: هەمیشە نیشانەی(ەکە) پێوەیە(پیاوەکە، منداڵەکە، خانمەکە)
4️⃣ناوی نەناسراو: نیشانەی(ەکە) پێوە نییە، هەندێک کات نیشانەی(ێک، ەک)ی پێوەیە(پیاوێک، منداڵێک، خانمێک)
5️⃣ناوی تایبەتی: بریتییە لەو ناوەی تایبەتە بە ناوی کەسێک یان شوێنێک یان وڵاتێک... هتد،(کوردستان، سلێمانی، ئەڤین، زۆزک... هتد)
6️⃣ناوی گشتی: بریتییە لەو ناوەی گشتییە واتا تایبەت نییە بە هیچ شوێن و کەسێکی دیاریکراو(پێنووس، شاخ، نەخۆشخانە)
7️⃣ناوی تاکی ناسراو: نیشانەی(ەکە) پێوەیە(کچەکە، گوڵەکە، منداڵەکە)
8️⃣ناوی تاکی نەناسراو: هیچ نیشانەیەکی پێوە نییە(کچ، گوڵ، منداڵ)
9️⃣ناوی کۆی ناسراو: نیشانەی(ەکان)ی پێوەیە (کچەکان، گوڵەکان، منداڵەکان)
?ناوی کۆی نەناسراو: نیشانەی(ان)ی پێوەیە (کچان، منداڵان، ژنان)
1️⃣1️⃣ناوی دەستنیشان کراو بە هاوەڵناوی نیشانە: دەبێت بچێتە نێوان(ئەم... ە)تاکی نزیک.
(ئەو... ە)تاکی دوور.
ئەم دکتۆرە لێزانە.
ئەو دکتۆرە لێزانە.
چەند نموونەیەک.. ⬇️
1️⃣ناوێکی تایبەتی ببێتە دیارخەری ناوێکی کۆی ناسراو.
شاعیرەکانی سلێمانی خۆشەویستن.
2️⃣ناوێکی تاکی ناسراو ببێتە دیارخەری ناوێکی کۆی ناسراو.
ئاڵتوونەکانی ژنەکە فرۆشرا.
3️⃣*ناوێکی تاکی نەناسراوی گشتی ببێتە دیارخەری ناوێکی تاکی نەناسراوی گشتی.
*قوتابیی شار دەرنەچوو.
4️⃣ناوێکی تاکی ناسراو ببێتە دیارخەری ناوێکی کۆی نەناسراو.
پارەکانم بە پیاوانی گوندەکە دا.
5️⃣ناوێکی تاکی ناسراو ببێتە دیارخەری ناوێکی تاکی نەناسراو.
منداڵی ژنەکە نەخۆشە.
6️⃣ناوێکی تاکی دەستنیشان کراو بە هاوەڵناوی نیشانە ببێتە دیارخەری ناوێکی تاکی نەناسراو.
ژیانی کچی ئەم شارە ناخۆشە.
7️⃣ناوێکی تاکی گشتی ببێتە دیارخەری ناوێکی کۆی نەناسراو.
ئەمانە کوڕانی شار بوون.
تێبینی/ هەر ناوێک لە بنەڕەتدا تاک بێت کۆ ناکرێت وەکوو(جەرگ، سەر، لووت)
تێبینی/ دەبێت هەر یەکە لە ناوی(دیارخراو و دیارخەر) کە دەدرێنە پاڵ یەکتری لەگەڵ ڕاستی و زانستی و ڕستەسازیدا بگونجێن.. بەتایبەتی ئەگەر ناوە(دیارخراو)ەکە کۆ بێت (دیارخەر)یش تاک بێت، چونکە ناتوانین بلێین(لووتەکانی ژنەکە، سەرەکانی پیاوەکە، دڵەکانی منداڵەکە)
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63

?هاوەڵکار لە ڕووی پێکهاتەوە.
هاوەڵکار: هاوەڵکار وەسفی کارێک دەکات و دەبێتە تەواوکەری کارەکە یان تەواوکەری هاوەڵکارێکی تر.
چۆن هاوەڵکار بناسمەوە؟
وەڵام/هەرکات باسی کاتی کرد دەبێتە هاوەڵکاری کاتی(دوێنێ، ئەمڕۆ، بەیانی، درەنگ، زوو)
هاوەڵکاری شوێنی(تەنیشت، ژێر، بن)
هاوەڵکاری چەندی(قیچەک، تۆزەک، زۆر)
هاوەڵکاری چۆنیەتی(بەخێرایی، بەئارامی، بەهێواشی)
هاوەڵکاری ڕێکخستن(نم نم، چین چین، دوو دوو)
تێبینی/وشەکانی(ڕۆژ، شەو، مانگ، بەهار، هاوین، پاییز، زستان)ناون.
وشەی ئەمڕۆ، نیوەڕۆ، ئەوسا.
ئەم+ڕۆ... . ڕۆ کورتکراوەی(ڕۆژە)
کەواتا... هاوەڵناوی نیشانە+ناو.
نیوە+ڕۆ... هاوەڵناو+ناو.
ئەو+سا...هاوەڵناوی نیشانە+ناو.
هاوەڵکار دەکرێت بە دوو جۆر.
1️⃣هاوەڵکاری سادە.
2️⃣هاوەڵکاری ناسادە.
?هاوەڵکاری سادە: ئەو جۆرەیە کە لە وشەیەکی واتاداری سەربەخۆ پێک هاتووە.
وەکوو(دوور، نزیک، زۆر... هتد)
⬛هاوەڵکاری ناسادە، دەبێتە دوو جۆر.
?هاوەڵکاری داڕێژراو.
1️⃣پێشگر+ناو
وەکوو(بەناز، بەدڵ، بەگیان، بەزستان، بەشەو)
2️⃣هاوەڵناو+پاشگری(انە)
وەکوو(ئازایانە، چالاکانە، مەردانە)
3️⃣ناو+پاشگر(ێ).
وەکوو(ڕۆژێ، زستانێ، شەوێ)
4️⃣پێشگر(بە)+ناو+پاشگر.
وەکوو(بەبرایەتی، بێشەرمانە، بێباکانە)
5️⃣ناو+پاشگری(انە)
وەکوو(شەوانە، ڕۆژانە، شێرانە)
?هاوەڵکار لێکدراو: ئەو جۆرەیە کە لە دوو وشەی واتاردار یان زیاتر پێک دێت.
1️⃣ناو+ئامراز(بە)+ناو.
وەکوو(ڕووبەڕوو، ساڵ بە ساڵ، شار بە شار)
2️⃣ناو+ئامراز(او)+ناو.
وەکوو(پشتاوپشت، سەراوسەر، دۆڵاودۆڵ)
3️⃣دووبارەبوونەوەی ناو
وەکوو(پۆل پۆل، چین چین، نم نم)
4️⃣دووبارەبوونەوەی هاوەڵناو
وەکوو(دوو دوو، جوان جوان، خێرا خێرا)
5️⃣هاوەڵناو+(و)+هاوەڵناو.
وەکوو(پاکوخاوێن، تێروپڕ، کزومات)
6️⃣پێشگر+هاوەڵناو+پاشگر.
وەکوو(بەدڵشکاوی، بەسەربەرزی، بەڕووخۆشی)
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63

?ڕادە
دەبێتە دوو بەش.
1️⃣ڕادەی هاوەڵناوی.
2️⃣ڕادەی هاوەڵکاری.
سەرەتا بزانین هاوەڵناو چییە؟
هاوەڵناوی: وەسفی ناو یان جێناو دەکات.
وەکوو: دارا جوان بوو.
?ڕادەی هاوەڵناوی: دەبێتە دوو وشە وەسفی ناوەکە یان جێناوەکە دەکەن و مەرجە وشەی یەکەم یەکێک بێت لەمانەی خوارەوە.
(کەم، پیچەک، هەندەک، زۆر، گەلێک، تۆزێک، نەختێک، تۆزێک، فرە... هتد)
ئینجا ئەم وشانە دەبنە ڕادەی هاوەڵناو.
نموونە: دارا زۆر جوان بوو.
سەرنج بدەنە ئەم ڕستەیە بە دوو وشە وەسفی دارا کراوە، کە جوانە.
⬅️زۆر.... ڕادەی هاوەڵناوە، دیارخەری هاوەڵناوی چۆنیەتییە.
⬅️جوان... هاوەڵناوی چۆنیەتییە، دیارخراوە.
(زۆر جوان) گرێی هاوەڵناوییە. تەواوکەری کاری ناتەواوە.
نموویەکی تر: کچە زۆر باشەکە هات.
⬅️زۆر.. ڕادەی هاوەڵناوی.
⬅️باشەکە... هاوەڵناوی چۆنیەتییە.
⬅️زۆر باشەکە.. گرێی هاوەڵناوی، دیارخەری ناوی کچە.
نموونەی تر.. خانوویەکی گەلێک سەختی دروست کرد. خۆتان شرۆڤەی بکەن.
تێبینی/ ئەگەر وشەکانی(زۆر، گەلێک، کەم... هتد) بەتەنیا هاتن وەسفی ناویان کرد نابنە ڕادە، دەبنە هاوەڵناوی نادیار، ڕادە دەبێت دوو وشە بێت.
نموونە: پارەکە کەم بوو. لێرە هاوەڵناوی نادیارە.
?ڕادەی هاوەڵکار: دەبێت بە دوو وشە وسفی کارەکە بکەن، مەرجە وشەی یەکەم یەکێک بێت لەمانە(کەم، زۆر، گەلێک، هەندێک، کەمێک، تۆزێک، نەختێک، بڕێک... هتد) ئینجا ئەم وشانە دەبنە ڕادەی هاوەڵکاری
نموونە: نانەکەم زۆر بەباشی خوارد.
⬅️زۆر... ڕادەی هاوەڵکارییە، دیارخەرە.
بۆچی؟ چونکە ڕادەی هاوەڵکاری(ە، ی)لەپێش نایە، (ە، بوو، دەبێت) ناکەوێتە پاشی.
⬅️جوان هاوەڵکاری چۆنیەتییە، دیارخراوە.
⬅️زۆر بەباشی: گرێی هاوەڵکارییە، تەواوکەری کاری تەواوە.
نموونەی تر: گوڵەکە گەلێک زوو ژاکا.
⬅️گەلێک... ڕادەی هاوەڵکارییە.
⬅️زوو.. هاوەڵکاری کاتییە.
⬅️گەلێک زوو.. گرێی هاوەڵکارییە، تەواوکەری کاری تەواوە.
نموونەیەکی تر: پیاوەکە کەمێک دوور ڕۆیشت.
⬅️کەمێک... ڕادەی هاوەڵکارییە.
⬅️دوور.. هاوەڵکاری شوێنییە.
⬅️کەمێک دوور.. گرێی هاوەڵکارییە.
تێبینی/ ئەگەر وشەکانی(کەمێک، هەندێک، زۆر.. هتد) بەتەنیا هاتن و وەسفی کاریان کرد، نابنە ڕادە، بەڵکوو دەبنە هاوەڵکاری چەندی، ڕادە دەبێت دوو وشە بێت.
نموونە: ئەو زۆر دەخوات.
لێرە زۆر... هاوەڵکاری چەندییە
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63.