Bu va boshqa parchalardan ko‘rinib turibdiki, faqat O‘zbekxonning avlodlarini emas, balki unga tobe bo‘lgan kishilarni ham “o‘zbeklar” deb ataganlar. Ularning bir qismi O‘zbekxon davrida, yana bir qismi Shayboniyxon davrida Movarounnahrga kirib kelgan. Keyinchalik, mamlakatimiz hududidagi xonliklarda ham asosan ana shu Dashti Qipchoq xonlarining avlodlari hukmdorlik qilishgani uchun mahalliy aholiga nisbatan ham “o‘zbek” atamasi qo‘llangan. Ammo, unutmaslik lozimki, Dashti Qipchoq o‘zbeklaridan avval ham Movarounnahr aholisining katta qismini turkiy tilli xalqlar tashkil qilgan. Vatanimiz hududida bugungi ona tilimizga yaqin tilda so‘zlashilgan va u shartli ravishda ilmiy istilohda “eski o‘zbek tili” deb nomlanadi. Xalqaro miqyosda Markaziy Osiyo turkchasi asosan “Chig‘atoy tili”, “Chig‘atoy turkchasi” deb ham yuritilgan.

@tarix_asl1

O‘zbek so'zining millat nomiga aylanishi.

Mirzo Ulug‘bek “To‘rt ulus tarixi” asarida shunday yozadi: “Hazrati Sayid Ota, – unga Allohning rahmati va rizoligi bo‘lsin, – hamda Sulton Muhammad O‘zbekxon bilan hamrohlikda Movarounnahrga kelgan kishilardan: “Bu kelgan kim?” – deb so‘rardilar. Ularning sardori va podshohi O‘zbekxon bo‘lgani uchun ularni “o‘zbek” deb atadilar. Shu sababdan o‘sha zamondan boshlab Movarounnahrga kelgan kishilar “o‘zbek” deb atala boshlandi. Dashti qipchoqda qolib ketgan kishilar esa “qalmoq” bo‘ldilar”.

@tarix_asl1

Shayboniylar sulolasining atoqli vakili Shayboniyxon ilm-fan, sanʼat va adabiyot rivojiga alohida eʼtibor qaratgan hukmdorlardan biri sanaladi. Uning oʻzi xam turkiy tilda sheʼrlar yozgan, sheʼr majlislarini xush koʻrgan. Kamoliddin Behzodni saroyga taklif qilib, unga izzat-ikrom koʻrsatgan. Uning bir qator miniatyuralari bizgacha yetib kelgan. Ushbu miniatyuralarda hukmdor chordana qurgan holatda, bir qoʻlida roʻmolcha bilan tasvirlangan. Britaniya kutubxonasida saqlanayotgan mazkur miniatyurada ham Shayboniyxonni anʼanaviy uslubda tasvirlanganini koʻramiz. Bunda ham Behzodning bizga maʼlum boʻlgan avvalgi miniatyurasidagi singari musavvir va hukmdorning ismlari suratning yuqori burchaklarida yozib qoʻyilgan.

*👉***@tarix_asl1

**Turkiy xalqlar uchun umumiy obraz bo'lgan Ŏğuzxon haqida.

?Abulğoziy Bahodirxonning "Șajarayi tarokima" kitobidan**

@SanjarBuxoriy