Adabiyot bo'yicha Nobel olgan birinchi Janubiy Koreyalik va birinchi Osiyolik ayol

Adabiyot bo‘yicha 2024-yilgi Nobel mukofoti janubiy koreyalik yozuvchi Xan Kangga (1970-yilda tug‘ilgan)
“tarixiy jarohatlarga qarshi turadigan va inson hayotining mo‘rtligini fosh etuvchi shiddatli she’riy nasri uchun” berildi.
Ijodiy faoliyatini 1993 yilda "Adabiyot va jamiyat" adabiy jurnalida she'rlari nashr etilishi bilan boshlagan va ilk debyut nasrini 1995 yilda " Yeosu sevgisi " hikoyalar to'plami bilan boshlagan. Uning asosiy yutug‘i 2007-yilda chop etilgan “Vegeterian" romani bilan sodir bo‘ldi , unda uning qahramoni to‘satdan go‘sht iste’mol qilishdan bosh tortganida yuzaga keladigan zo‘ravon oqibatlar tasvirlangan.
Yozuvchi 2016-yilda “Vegetarian” romani uchun Xalqaro Buker mukofotini qo‘lga kiritgan.
Uning boshqa mashhur asarlari qatoriga:
“Inson Amallari ”, “Oq kitob”, “Yunon saboqlari” va “Biz boʻlmaymiz” kiradi .

@Buyuk_ayollar

Karla Leanne Homolka
(1970-yil 4-mayda tugʻilgan), shuningdek, Karla Lin Teale, Leanne Teale va Leanne Bordelais nomi bilan tanilgan kanadalik seriali qotil boʻlib, 1990- va 1992-yillar oraligʻida Ontarioda kamida uchta voyaga etmagan bolalarni zoʻrlash va oʻldirishda eri Pol Bernardoga sherik boʻlgan. Homolka qotillikda ayblanib, Ontario prokurorlari bilan munozarali kelishuv bitimi natijasida ikki oʻspirin qiz Leslie Mahaffy va Kristen Frenchni oʻldirishda ayblanib, bor-yoʻgʻi oʻn ikki yil qamoq jazosiga hukm qilinganida butun dunyo ommaviy axborot vositalarining eʼtiborini tortdi.
Qiziǵi shundaki, qizlardan biri Karlaning singlisi bo‘lgan. Erkak umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan, Xomolka esa 2005-yilda ozod qilingan.
2006-yili amerikalik rejissyor Joel Benner Karla va Pol haqida "Karla" filmni xalqqa taqdim etgan.

@Buyuk_ayollar

"Ólsam janozamni bulbul óqisin" sheri muallifi
Bibisora Turobova
1952-yil 1-sentabrda Samarqand (hozirgi Navoiy) viloyati Xatirchi tumanida tug‘ilgan. O‘rta maktabdan keyin Maktabgacha ta’lim texnikumida o‘qib, so‘ng Samarqand davlat pedagokogika institutida ta’lim olgan.
U Samarqand viloyati hokimi o‘rinbosari, mehribonlik uyi direktori lavozimlarida ham faoliyat yuritgan.
1990-yillarda Yozuvchilar uyushmasiga a’zo bo‘lgan. 10 ga yaqin she’riy kitoblari nashr etilgan. Ayniqsa, “Kelin salom” va “Men izlagan quvonch” she’riy kitoblari katta e’tibor topgan. Xususan, uning 2011-yilda yozilgan “O‘lsam, janozamni bulbul o‘qisin” she’ri mashhur.Shoira 2024-yili 13-sentabr kuni vafot etdi. 😔😔

@Buyuk_ayollar

Qurbonjon dodxoh

( 1811-yil 22-may, Oʻsh yaqinidagi Modi qishlogʻi — 1907-yil 1-fevral, Oʻsh uyezdi) — „Oloy malikasi“, „Janubiy malika“ va „Xalq onasi“ nomi bilan ham tanilgan, Chor Rossiyasi mustamlakachiligiga qarshi koʻtarilgan qoʻzgʻolon rahbari.
Qurbonjon dodxoh 5 oʻgʻil va 2 qizning onasi boʻlgan.
Oloy hukmdorini Buxoro amiri Muzaffarxon jasur va dovyurakligi bois Qurbonjonga dodxoh unvonini bergan va unga „Dodxoh“ unvonini bergan ikkinchi hukmdor boʻlgan.
Qurbonjon dodxohning bosh qarorgohi Gulcha qishlogʻida joylashgan edi. Turkistonni kezib, Oloyga qirgʻiz chavandozlari hamrohligida borgan rus olimi A. P. Fedchenko taʼkidlaganidek,
" Qurmanjon juda katta obroʻga ega, bizning chavandozlar Uni hurmat bilan tilga olishadi “.

P. S:
📌 "Qurbonjon dodxoh" haqida qirg'iz filmi inglizcha sub titrda
📝📝"Qurbonjon dodxoh" filmi haqida daryo.uz maqolasi

@Buyuk_ayollar

Aziza Begmatova.

Azza (Aziza) Begmatova 1943-yil 7-sentyabrda Surxondaryo viloyatida tugʻilgan. 
   Aktrisaning bolaligi urush yillariga toʻgʻri kelgani uchun u bolalar uyida katta boʻlgan. Maktabni tamomlagach Toshkent teatr va rassomchilik san’ati institutida tahsil olgan. Professional faoliyatini Abror Xidoyatov nomidagi Oʻzbek davlat drama tearida boshlagan.
Aktrisa oʻzbek tomoshabinlariga „Checha“ nomli spektaklidagi Checha obrazi orqali tanilgani sababli koʻpchilik oʻzbek tomoshabinlariga „Checha“ nomi bilan tanilgan. Uning ishtirokida 50 dan ortiq kinofilmlar va spektakllar qoʻyilgan. Aziza Begmatova oʻzbek onalari va buvilari rollarini katta mahorat bilan ijro etadi.
  Azza Bekmatova 1998-yil Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan artist, 2006-yil
Oʻzbekiston xalq artisti va shu yili Mehnat shuhrati ordeni ,
Yilning eng yaxshi ijodkori, Ofarin mukofotlari hamda Madaniyat va sanʼat fidokori koʻkrak nishoni bilan tag'dirlangan.

@Buyuk_ayollar

Nodira, ( ismi Mohlaroyim)
(1792, Andijon — 1842, Qoʻqon)
"Komila" va "Maknuna" taxalluslari bilan ham sheʼrlar yozgan. Shoira Uvaysiy bilan tanishadi, uni muallima sifatida saroyga taklif etadi. Nodiraning turmush yoʻldoshi Amir Umarxon ham Amiriy taxallusida ijod qilgan. 1842-yil Buxoro amirligi hukmdori Amir Nasrulloh tomonidan qatl etiladi.
Shoiraning "Nodira" taxallusi bilan yozgan 180 sheʼri (shulardan 136 tasi oʻzbek tilida, 44 tasi tojik tilida). Jumladan, 11 muhammas, 2 musaddas, 1 musamman, 1 tarjiʼband, 1 tarkibband va 1 firoqnoma ham bor. Oʻzbekiston fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti fondida Nodiraning "Maknuna" taxallusi bilan yozilgan, 333 gʻazaldan iborat bir devoni mavjud. Bugungi kunda biz Nodiraning oʻzbek va fors-tojik tillarida yaratgan 10 ming misraga yaqin lirik merosiga egamiz.
H. Razzoqovning „Nodira“, Turob Toʻlaning „Nodirabegim“ musiqali dramalari sahnalashtirildi. Komil Yormatov va M. Melkumovlarning ssenariysi asosida „Nodirabegim“ filmi yaratildi.

@Buyuk_ayollar