اللە اکبر اللە اکبر اللە اکبر لاالەالااللە اللە اکبیر

تقبل اللە منا ومنکم
جەژنی هەموو موسڵمانێکی ئەهلی سوننە پیرۆزبێت

ئیمامی شافعی دەفەرمووێت:

پێمان گەیشتوە کە دوعا قبوڵ دەبیت لە پێنج شەودا : شەوی جومعە، شەوی جەژنی قوربان، وە شەوی جەژنی ڕەمەزان، وە یەکەم شەوی مانگی ڕەجەب، وە شەوی نیوەی شەعبان.

«الأم_١_٢٦٤»?

دوعا کردن لەشەوی جەژن

الشافعي دەفەرمووێت:
دوعا وەڵام دەدرێتەوە لە شەوی جەژن.

«الأم للشافعي ١٦٦/١.»?

#یەکەم (لە باسکردنی شرك)⬇

?دوو جۆر شیرک ـمان هەیە:

1] شرك أکبر (هاوبەشدانانی گەورە)
2] شرك أصغر (هاوبەشدانانی بچوک)

جۆری یەکەم/

⚪الشرك الأکبر: هاوبەشدانانی گەورە کە اللە لێی خۆش نابێت ئیلا بەتەوبە نەبێت وە ئەگەر تەوبەی لێ نەکات و بمرێت لەسەری ئەوا خاوەنەکەی لەدۆزەخ دەمێنێتەوە بە هەمیشەی

?قال اللە جل وعلا: { إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَكَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَ ٰ⁠لِكَ لِمَن یَشَاۤءُۚ } [سُورَةُ النِّسَاءِ: ٤٨]

?وقال تعالی: { وَمَن یُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ ٱلسَّمَاۤءِ فَتَخۡطَفُهُ ٱلطَّیۡرُ أَوۡ تَهۡوِی بِهِ ٱلرِّیحُ فِی مَكَانࣲ سَحِیقࣲ } [سُورَةُ الحَجِّ: ٣١]

واتە: وە هەر کەسێک شەریک بۆ خوای گەورە بڕیار بدات وەک ئەوە وایە لە ئاسمانەوە بەر بێتەوە سەر زەوی و پارچە  پارچە بێت و هەر باڵندەیەک پارچەیەکی بەرێت یاخود با فڕێی بداتە شوێنێکی دوور و قووڵ و نزمەوە.

اللە لەبارەی هاوبەشدانەرانەوە فەرموویەتی کە لە دۆزەخدا دەڵێن:

?{ تَٱللَّهِ إِن كُنَّا لَفِی ضَلَـٰلࣲ مُّبِینٍ (٩٧) إِذۡ نُسَوِّیكُم بِرَبِّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ (٩٨) } [سُورَةُ الشُّعَرَاءِ: ٩٧-٩٨]
واتە: سوێند بێت بە اللە ئێمە لە گومڕایەکی ڕون و ئاشکرادابوین کە ئێوەمان بەراورد ئەکرد بەخوای جیهانیان

وە ئەوان جگە لە اللە یان یەکسان نەکربوو بە اللە لە ڕزق و لە خلق و زیندووکردنەوە و مراندن بەڵکو جگە لە اللە یان یەکسان کردبوو بە اللە لەخۆشویستن و پەرستن و بەگەورە ڕاگرتن
بۆیە دەڵێین هەرچی خراپە هەیە دەگەڕێتەوە بۆ هاوبەشدانان بۆ اللە

?وە هاوبەشدانانی گەورە بۆ اللە جۆری زۆرە بەڵام هەمووی لەچوار شێوە شیرک خۆی دەبینێتەوە:

جۆری یەکەم لە شیرکی گەورە/

(أ) شرك الدعوە (شیرکی پاڕانەوە):
بەڵگەش وتەی اللە ـیە

?(فَإِذَا رَكِبُوا۟ فِی ٱلۡفُلۡكِ) هاوەڵبڕیاردەران کاتێک کە سواری کەشتیەکان ئەبن لەناو دەریادا  (دَعَوُا۟ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ) کاتێک شەپۆلی ئاوەکە زۆریان بۆ دێنێ نزیکە نقوم بن بەوپەڕی دڵسۆزی و ئیخلاصەوە لەخوای گەورە دەپاڕێنەوەو تەنها داوای فریاکەوتن لە خوای گەورە ئەکەن (فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ) وە کاتێک خوای گەورە دوعایان قەبوڵ دەکات و ڕزگاریان ئەکات بۆ وشکانی (إِذَا هُمۡ یُشۡرِكُونَ) دیسانەوە ئەوان شەریک بۆ خوای گەورە بڕیار ئەدەن. [سُورَةُ العَنكَبُوتِ: ٦٥]

?محمد بن عبدالوهاب لە قواعد الاربع دەڵێ:
بنچینەی چوارەم بریتیە لەوەی کە هاوبەشدانەرانی سەردەمی ئێمە شیرکەکەیان توندترە لە موشریکانی پێشوتر چونکە موشریکانی پێشوتر شەریکیان بۆ اللە بڕیارئەدا لە کاتی خۆشیدا و لەناخۆشیدا دەگەڕانەوە بۆلای اللە و بەتاکیان ڕادەگرت بەڵام موشریکانی سەردەمی ئێمە شیرکەکەیان هەمیشەییە لەخۆشی و ناخۆشیدا.

?لە پێشەکی القواعد الأربع دەڵێ:
ئەگەر زانیت هاوبەشدانان تێکەڵی پەرستن بوو ئەوا تێکی دەدات وەک چۆن ئەگەر شتێکت لێوە دەربچێت دەستنوێژەکەت دەشکێت بۆیە شیرک کردەوەکان پوچەڵ دەکاتەوە وە خاوەنەکەی بەهەمیشەی لە دۆزەخ ئەمێنێتەوە جا کە ئەمەت زانی ئەوکاتە دەزانی گرنگترین شت ئەوەیە شیرک بناسیت بۆ ئەوەی اللە ڕزگارت بکات لەو تۆڕە کە ئەویش هاوبەشدانانە بۆ اللە.

جۆری دووەم لە هاوبەشدانانی گەورە/

(ب) شیرکی نیەت و ویستن و مەبەستە:
بەڵگەش وتەی اللە ـیە

?(**مَن كَانَ یُرِیدُ ٱلۡحَیَوٰةَ ٱلدُّنۡیَا وَزِینَتَهَا) هەر کەسێک کە لە دونیادا ئەژی مەبەستی تەنها ڕازاوەیی و جوانی ژیانی دونیا بێت و بۆ دونیا بژی (نُوَفِّ إِلَیۡهِمۡ أَعۡمَـٰلَهُمۡ فِیهَا) ئەوا کردەوەکانیان بەتەواوی پێ ئەدەین و دونیایان بۆ ئەڕازێنینەوە و دەستیان ئەخەین (وَهُمۡ فِیهَا لَا یُبۡخَسُونَ) وە لە دونیادا وایان لێ ئەکەین کە هیچ شتێکیان کەم نەبێ لەڕزق و ڕۆزی و لەش ساغی و هێمنی و ئارامی[سُورَةُ هُودٍ: ١٥]

?ابن قیم دەڵێ:
هاوبەشدانان بۆ اللە لەنیەت و لەویستندا دەریایەکە سنوری نیە وە کەمن ئەوانەی لەم شیرکە ڕزگاریان بوە هەرکەسێک بەکردارەکەی مەبەستی جگە لە اللە بوو وە نیەتی شتێکی تربوو لەجیاتی نزیک بونەوە لە اللە وە چاوەڕێی پاداشت بێت لە جگە لە اللە ئەوا شیرکی کردوە لە نیەت و لەویستی دا هاوبەشدانان لەنیەتدا شیرکی گەورەیە ئەگەر هەموو کردەوەکانی مەبەستی پێی جگە لە اللە بێت
?**بەڵام کەسێک لە کردارێکدا توشی ڕیابێت و دواتر نیەتی خۆی پاکبکاتەوە بۆ اللە ئەوە شیرکی بچوکە پێی کافر نابێت بەو ڕییایەی.

#جۆرەکانی_شیرک

#بەشی_یەکەم/

?⚡چەند دەقێک لە یاسا کوفریەکانی دەستووری هەرێم کە لەپەرلەمانی دیموکراسی دەرئەکرێت بۆ هەموو ئەو کەسانەی کە بێ ئاگان لە ئاستی حیزبە بەناو ئیسلامیەکان و مەلا بانگخوازە خۆ فرۆشەکان و مەدخەلیەکان گومانم نیە کە سەرۆکی هەرێم و حوکمەت و پەرلەمانی هەرێمی کوردستان کافرن وە ئەو کەسەش پشتیوانیان بێت و پێیان ڕازی بێت یان دەنگیان پێ بدات یان تەکفیریان نەکات کافرە بۆچی؟

⚪وەڵام:

★★★★★★★★★★★★★★★★★

?یەک/ مادەی 18 هەموو هاوڵاتیان (یعنی موسڵمان و کافر) یەکسانن لەبەرامبەر یاسادا ئەمەش پێچەوانەی قورئانە وەک اللە تعالی ئەفەمووێت:

?{ قُلۡ هَلۡ یَسۡتَوِی ٱلَّذِینَ یَعۡلَمُونَ وَٱلَّذِینَ لَا یَعۡلَمُونَۗ } [سُورَةُ الزُّمَرِ: ٩]
واتە: ئایا ئەو کەسانەی کە دەزانن و شارەزان وەک ئەوانەن کە هیچ نازانن و شارەزایان نیە.

?( قُل لَّا يَسۡتَوِي ٱلۡخَبِيثُ وَٱلطَّيِّبُ وَلَوۡ أَعۡجَبَكَ كَثۡرَةُ ٱلۡخَبِيثِۚ ) [المَائدة :١٠٠]
واتە: ئەی پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم پێیان بڵێ: پیس و پاک یەکسان نین هەر چەندە زۆریەتی ئەو پیسە سەرنجی ڕاکێشا بیت.

★★★★★★★★★★★★★★★★★

?دوو/ مادەی 29 نە تاوان هەیە نەحەرام نەسزا و حدود ئیلا ئەوە نەبێت لەڕێگەی پەرلەمانەوە بکرێتە تاوان یان سزا

?{ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَعۡتَدُوهَاۚ وَمَن یَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَأُو۟لَـٰۤىِٕكَ هُمُ ٱلظَّـٰلِمُونَ } [سُورَةُ البَقَرَةِ: ٢٢٩]
واتە: دڵنیابن ئەو شتانەی کە باسکران سنورەکانی اللە ـن لێی مەترازێن و سنورشکێنی مەکەن ئەوەی دەستدرێژی بکاتە سەر سنورەکانی اللە ئا ئەو جۆرە کەسانە ستەمکارن.

★★★★★★★★★★★★★★★★★

? سێ/ مادەی 59 هەموو کەس مافی ئازادی و ڕادەربڕینی هەیە
یانی بێ ڕێزی کردن بە اللە و پێغەمبەران و قورئان و پیرۆزیەکانی ئیسلام ئازادی ڕادەربڕینە.

★★★★★★★★★★★★★★★★★

? چوار/ مادەی 71 کۆت دانان سنوردانان لەبەردەم ئازادیەکان قەدەغەیە مەگەر بەپێی یاسا بێت وە ئەو سنوردانانەش دەبێت لەچوارچێوەی یەکسانی و ئازادی دیموکراسیەتدا بێت.

★★★★★★★★★★★★★★★★★

?پێنج/ مادەی 72 خەبات و تێکۆشان لە پێناو دیموکراسی و پارێزگاری کردن لەدەستور

?{ ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ یُقَـٰتِلُونَ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِینَ كَفَرُوا۟ یُقَـٰتِلُونَ فِی سَبِیلِ ٱلطَّـٰغُوتِ فَقَـٰتِلُوۤا۟ أَوۡلِیَاۤءَ ٱلشَّیۡطَـٰنِۖ إِنَّ كَیۡدَ ٱلشَّیۡطَـٰنِ كَانَ ضَعِیفًا } [سُورَةُ النِّسَاءِ: ٧٦]
واتە: ئەوانەی ئیماندارن تەنها لە پێناوی اللە دەجەنگن بەڵام ئەوانەی بێ باوەڕن لە پێناوی ستەمکار و زۆردار و (طاغوت) دا دەجەنگن دە بجەنگن دژی یاوەرانی شەیتان چونکە بەڕاستی پیلان و تەڵەکەی شەیتان پووچ و لاوازە.

★★★★★★★★★★★★★★★★★

?شەش/ مادەی 76 دەسەڵاتەکانی حوکمەت پێکهاتوە لە:

?1) دەسەڵاتی یاسادانان (لێرەوە ڕوی ڕەشی حیزبە بەناو ئیسلامی و مەدخەلیەکان دەرکەوت تشریع دانان ئاسایی و حەڵاڵکراوە).

لەکاتێکدا ئەمە دژی ئایەتی قورئانە اللە تعالی ئەفەرمووێت:
?{ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعۡبُدُوۤا۟ إِلَّاۤ إِیَّاهُۚ ذَ ٰ⁠لِكَ ٱلدِّینُ ٱلۡقَیِّمُ وَلَـٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ } [سُورَةُ يُوسُفَ: ٤٠]
واتە: بەڕاستی حوکم و فەرمانڕەوایی جگە لە اللە شایستەی کەسی تر نیە فەرمانیشی داوە جگە لەخۆی کەسی تر نەپەرستن هەر ئەوەش ئایین و بەرنامەی پەسەند و ڕاست و دروست و بەنرخ بەڵام زۆربەی خەڵکی ئەم ڕاستیانە نازانن و لێی بێ ئاگان.

?2) دەسەڵاتی جێبەجێ کردن (حکم بەدەستور ڕێگەپێدراوی دەستورە).

★★★★★★★★★★★★★★★★★

?حەوت/ مادەی 116 دادگا سەربەخۆیە هیچ دەسەڵاتێک لەسەروی یاساوە نیە!!

?{ أَعۡلَمُ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَیۡءࣲ قَدِیرࣱ } [سُورَةُ البَقَرَةِ: ٢٥٩]
واتە: دەزانم بەڕاستی اللە توانای بەسەر هەموو شتێک هەیە.

#بیانووی_نەزانین ⬇

?ئیمامی شافعی دەفەرمووێت:
وە ئەگەر کەسێک بانگەوازی ئەوە بکات بڵێت نەزان بووم ئەوا هیچ بیانوویەک بە نەزانین بۆ هیچ کەسێک نیە ئیلا کەسێک نەبێت تازە موسڵمان بووبێت یاخود کەسێک بێت لە بیابانێکی دوور بێت یاخود لە جێگەیەکی دوور لە خەڵکی و ئاوەدانی یاخود هاوشێوەی ئەوە.

[الأم للشافعی ١٤٩/٣]?

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?

?ئیمام أبو عبید دەفەرمووێت:
بەڵکو بیانوو بە نەزانین بۆ کەسێکە کەوا تازە موسڵمان بوە کە بەجوانی ئیسلام و شەراعیئەکانی نەناسیوە وە لە وڵاتێکدا نەبووە کە موسڵمانی تێدا نیشتەجێ بووبن، بەڵام کەسێک لەسەر جگە لەم حاڵەتە بێت ئەوە لێی قەبوڵ ناکرێت و بیانوەکەی بە هیچ شێوازێک وەرناگیرێت وە حەددەکەی لەسەر جێبەجێ دەکرێت.

[غریب الحدیث لأبي عبید ٣٦٨/٣]?

#حوکمی_ئەو_کەسەی_نوێژ_ناکات

نوێژنەکەر کافرە بە بەڵگەی⬇

?قورئان
?سونەت
?ئیجماعی صەحابە
?قەولی صەحابە

????????????

? قورئان:
اللە تعالی دەفەرمووێت:
( ۞ وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَلَا تَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ) الرُّوم : ٣١

واتە: نوێژیش بەتەواویی و بەهەموو پایەكانی و پێویستیەكانی و مەرجەكانیەوە ئەنجام بدەن، لە ڕیزی ئەو كەسانە مەبن، كە لە پەرستندا هاوبەش بۆ خوا پەیدا دەكەن.

????????????

? سونەت:
پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم دەفەرمووێت:
(بین الکفر والإیمان ترک الصلاە)

واتە: لەبەینی باوەڕ و بێباوەڕدا نوێژ نەکردن هەیە ئەگەر کردی باواڕدارە ئەگەر نەیکرد کافر و بێباوەڕە.

[صحیح الجامع الصحیح سنن الترمذي برقم:٢٦١٨/١٣]?

????????????

? ئیجماعی صەحابەکان:
ئیمامی ترمذی لە تابعی بەڕێزەوە عبداللەی کوڕی شەقیقی عوقەیلی اللە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت:
(کان أصحاب محمد صلی اللە علیە وسلم لا یرون شیئا من الأعمال ترکە کفر غیر الصلاە)

واتە: هاوەڵانی محمد صلی اللە علیە وسلم وازهێنان و تەرک کردنی هیچ کردەوەیەک بەلایانەوە کوفر و بێ باوەڕی نەبوە بێجگە لە نوێژ.
[واتە:نوێژنەکەرەکان لەلای صەحابەکان بەبێ جیاوازی کافرن]

[سنن الترمذي]?

????????????

? قەولی صەحابەکان:
ئیمامی عومەر بەسەر میمبەرەوە بە ئادەبوونی هاوڵانی رسول اللە صلی اللە علیە وسلم فەرموویەتی:
(لا اسلام لمن لم یصلي)

واتە: ئیسلام نیە بۆ کەسێک کە نوێژ نەکات.

ابو درداء فەرموویەتی:
(لا ایمان لمن لا صلاە لە)

واتە: ئیمانی نیە ئەو کەسەی کە نوێژ ناکات.

(الصلاە وحکم تارکها/ابن قیم)

????????????
★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★
????????????

⚪محمد بن نصر المروزي(٢٩٤هـ) ڕیوایەتی کردووە ئەڵێ: بیستم
إسحاق بن راهويه ئەیوت :

جێگیربووە لەرسول️ اللّٰه کە "تارڪ الصلاة" کافرە ، وە هەروەها ئەوە ڕەئی ئەهلی علم بووە لە "رسول️ اللّٰە" وە تاوەکو ئەو ڕۆژەی ئێمە : کە نوێژنەکەر به ئەنقەست بەبێ عوزر تاوەکو کاتەکەی دەڕوات کافرە . [ئەمەش إجماعە]

تعظيم قدر الصلاة | ٩٩٠ |?

⚪الالکائی پاش ئەوەی دەیهێنێت کە نوێژنەکەر کافرە دەڵێت:

وە لە فوقەهایان ئەوانەی نوێژنەکەریان بەکافر زانیوە لەوانە:مالیک و ئەوزاعی و شافعی و شریکی کوڕی عبداللە و ئیمامی ئەحمەد و ئیسحاق و أبو ثور و أبو عبید القاسم بن سلام.

[شرح أصول اعتقاد: ٢٨٦/٢]?

⚪أبو داود دەڵێت: گوێم لە ئیمامی ئەحمەد بوو دەیوت: هەر کەس بڵێ نوێژ ناکەم کافرە.

[مسائل أبي داود/ ١٧٦١]?

#یەک_مەوقیف_بەسە_بۆ_گۆڕان_و_فێربوون

?فضیل بن عیاض: ڕێگرو چەتە بوو تەنها یەک ووتە گۆڕی و کردیە (عابد الحرمین).

?ئیبراهیمی کوڕی ئەدهەم: لەخۆشی و شادی و ڕاو بوو یەک ئایەت گۆڕی و کردیە (سید الزهاد).

?مسدد: مشروب خۆر بوو یەک ووتەی شوعبە کردیە شێخی بوخاری و ئەئمە.

دڵەکان مۆری تاوان و دونیا ویستی لێی داون پاکیان بکەنەوە ، گەرنا اللە بەو شێوە هەرچی شەیاتینی ئینس و جنە زاڵ دەکات بەسەرتان.