#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
NASAF FIQH MAKTABI VA BAZDAVIY ALLOMALAR FIQHIY MEROSI (IX – XII ASRLAR)Islom dini tarqalishi jarayonida turli din va mahalliy urf-odatlarga duch kelishi natijasida VIII – IX asrlarda islom huquqshunosligi – fiqh maktablari yuzaga keldi. Fiqh ilmi musulmon huquqshunosligi va shariat qonun-qoidalarini ishlab chiqish bilan shugʻullanuvchi soha boʻlgani uchun diniy ilmlar qatoriga kiritilgan. Fiqh atamasi arab tilida “bilmoq”, “tushunmoq” yoki “topmoq” degan maʼnoni anglatadi. Fiqh – islomiy ilmlarning bir qismi boʻlib, shariat qonun – qoidalarini ishlab chiquvchi musulmon huquqshunosligi hisoblanadi. Sharʼiy qonun – qoida va huquqlarni biluvchi olim “faqih” deb ataladi [17].

Fiqh diniy huquqshunoslik sifatida ikki soha – shariat manbalarini ishlab chiqish (“usul al-fiqh”) [26] va shariatni maʼlum bir sohalarga tatbiq qilish (“furuʼ al-fiqh”)dan iborat [25]. VIII asr oʻrtalaridan fiqh mustaqil ilm sifatida rivojlana boshladi. Bu davr islom huquqshunosligi shakllanishida “oltin asr” deb nomlanadi [23]. X asrga kelib, musulmon olimlari tomonidan sunniylikdagi eng yirik fiqhiy mazhablar sifatida shofeʼiy, molikiy, hanafiy va dovudiylik qayd etilgan. Hanbaliy mazhabiga mansub faqihlar faqat XII asr boshlariga kelib, eʼtirof etila boshlangan [3]...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=36188&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
MAVLAVIY CHOʻBIN QISMATIJahonda qaysi mamlakatda intellektual salohiyatli insonlar, yaʼni daholar koʻp boʻlsa, shu mamlakat boshqalarga nisbatan yuksalib boradi. Kishilik tarixida har bir zamon va jamiyat salohiyati va ravnaqi uning ilmga munosabati bilan oʻlchanadi. Musulmon dunyosi ham ilm maʼrifatga intilgan davrlarda martaba va maqomi baland boʻlgan. Aksincha, ilm-fandan yuz oʻgirganida qoʻllaridan nusrat, saltanat, savlat ketgan, xoʻrlangan va xorlangan [1:69].

Tarixda aynan johillar qoʻlida halok boʻlgan allomalardan biri Mavlaviy Choʻbindir. Qoʻqon xonligining mashhur Zodiyon qishlogʻida tavallud topgan va tarixda Mavlaviy Choʻbin nomi bilan mashhur boʻlgan mutafakkir Mullo Asrorqul Toʻychi mirzo oʻgʻli – Xudoyorxonning uchinchi xonligi davrida (1865–75) Qoʻqonda yashagan. U 1875-yili olomonni oʻrda talon-torojidan toʻxtatmoqchi boʻlganda oʻldirilgan. Bu haqda manbalarda quyidagi maʼlumotlar uchraydi: “Xoʻqanddagi maqbuli omma, ustozi ulamoi Xoʻqand boʻlgan Mavlavi Chubin domulloni noinsof fuqarolar bosib borib, xoʻb kaltaklab oʻldirib qoʻydilar”...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=36157&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
MASHRAB SHEʼRIYATIDA ALLOH TAOLO VA QURʼONI KARIMDA ZIKR ETILGAN PAYGʻAMBARLAR TAVSIFIAlloh (arabcha “al-Iloh” – Ilohiy kuch, turkiy xalqlarda, xususan, oʻzbeklarda-Tangri, fors-tojik tilida Xudo, Yazid), Alloh-islom dinida butun mavjudotni yaratgan oliy Ilohiy kuch, Xudoning nomi. Odatda Allohga taolo (ulugʻ, oliy), Taboraka va taolo, Jalla jalalahu, karim, buzurg, parvardigori olam kabi sifatlar qoʻshib aytiladi. Islom diniga binoan Alloh-yakkayu-yagona Xudo, olamning yaratuvchisi va qiyomat kunining egasi. U Muhammad (s.a.v.)ni paygʻambar sifatida insoniyatga oʻzining soʻnggi elchisi sifatida yuborgan. Islomning eng asosiy talabi hisoblangan kalimai shahodat “La ilaha illallohu Muhammadur rasululloh” (“Allohdan boshqa Iloh yoʻq, Muhammad-Allohning paygʻambari”), deb uqtiradi...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=36112&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
YOSHLARDA VATANPARVARLIK TUYGʻUSINI RIVOJLANTIRISHDA DINSHUNOSLIKKA OID FANLARNI OʻQITISHNING AHAMIYATI
Jahonda sodir boʻlayotgan globallashuv jarayonlari­da din omilining oʻrni tobora ortib bormoqda. Dunyoga xavf solayotgan ekstremistik va xalqaro terroristik faoliyatning aksar holatlarda din niqobi ostida harakatlanayotgani masalaga jiddiy yondashuvni talab qiladi. Shu bois ham bugun din va uning insonparvarlik, ezgulik, tinchlik gʻoyalarini dunyoga yetkazish muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Har bir mamlakatda yashovchi xalq muayyan dinga eʼtiqod qiladi, uning oʻz urf-odat va anʼanalari mavjud. Dunyo xalqlari tarixini oʻrganishda ularning diniy qarashlari, eʼtiqodi va diniy amaliyotlarini eʼtibordan chetda qoldirish mumkin emas. Din jamiyatda insonlar dunyoqarashini shakllantirish, tasalli berish, birlashtirish, boshqarish, ruhiy-maʼnaviy tarbiyalash kabi bir qator vazifalarni bajarib kelgan [1: 32-39].

Dinning insonparvarlik falsafasi, ezgu gʻoyalari yoshlar qalbidan joy olishi uchun turli jamiyatlarda taʼlim tizimi sohasida koʻplab ishlar amalga oshirilmoqda...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=35065&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
OʻZBEKISTONDA DINIY-MAʼRIFIY SOHADA XAYRIYA VA HOMIYLIK FAZILATLARI: “VAQF” XAYRIYA JAMOAT FONDI FAOLIYATI MISOLIDA
Maʼlumki, xayriya va homiylik qadriyatlari Oʻzbekiston tarixining turli davrlarida turli koʻrinishlarda aks etib, har xil yondashuvlar asosida shakllanib kelgan. Homiylik va saxovat kishilararo munosabatda birdaniga paydo boʻlib qolmagan. Ular inson paydo boʻlganidan buyon asta-sekin, dialektik tarzda rivojlanib, muhim insoniy qadriyat darajasiga koʻtarilib borgan. Homiylik va saxiylik oʻzbek mentalitetining tarkibiy qismi boʻlib, ajdodlarimizning feʼl-atvori, xatti-harakati, xulq-odobiga singib ketgan. U juda keng maʼnoli, eng umumiy tushunchani aks ettiruvchi falsafiy-axloqiy kategoriya sifatida talqin etilgan [1:157]...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=35055&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
MUSTAQILLIK YILLARIDA TASAVVUF TAʼLIMOTINING TADQIQ ETILISHI
Mustaqillikning ilk yillarida islom diniga qoʻyilgan bir asrlik cheklov [4:252] barham topib, eʼtiqod erkinligi uchun imkoniyat kengaydi[32:176-177]. Islom arkonlari jamiyatimiz kundalik hayotida tatbiq etila boshlandi va ilmiy-maʼrifiy yoʻnalishda ham koʻplab tadqiqotlar amalga oshirildi.

Islom dini zamirida vujudga kelgan tasavvuf taʼlimoti, asrlar davomida shakllandi va taraqqiyot bosqichlaridan oʻtdi [20:3]. Tasavvuf taʼlimotiga oid kitoblar shu darajada koʻp yozildiki, endilikda uni birgina shayx yoki olim tomonidan sharhlanishi yetarli boʻlmay qoldi. Natijada ziyolilar, tadqiqotchilar, tasavvuf muxlislari tomonidan taʼlimotni oʻrganish jarayoni boshlandi. Mustaqillik yillarida Oʻzbekistonda tasavvuf taʼlimotining maʼnosini ochib berishga bagʻishlangan ilmiy tadqiqotlar olib borildi. Jumladan, 1991-2022-yillarda tasavvuf taʼlimotiga oid 50 dan ortiq dissertatsiya himoya qilindi. Ularni yillar kesimida uch davrga boʻlib tadqiq etish maqsadga muvofiq:
Birinchi davr – 1991-2000-yillar;
Ikkinchi davr – 2001-2016-yillar;
Uchinchi davr – 2017-2022-yillar...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=35060&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
OʻZBEK DAVLATCHILIGI TARIXINI OʻRGANISHDA “NIZOM AT-TAVORIX”NING AHAMIYATI
Oʻzbek davlatchiligini boshqargan somoniylar, saljuqiylar, anushteginiylar hamda moʻgʻullarga qaramlik davri (1220–1370) tarixiga oid manbalardan biri Bayzoviyning umumiy tarix yoʻnalishida yozilgan “Tarixlar tizmasi” (نظام التواریخ) asaridir.

Asar muallifining toʻliq oti Nosiriddin Abu Saʼid (yoki Abulxayr) Abdulloh ibn Abu Qosim Umar ibn Muhammad ibn Abu Hasan Ali Bayzoviy Sheroziy Shofeʼiy boʻlib, Sheroz yaqinidagi Bayzo[1] shahrida tugʻilgan. Shu sabab Bayzoviy va Sheroziy taxalluslari bilan tanilib ketgan [20:67]. Koʻrinib turganidek, u shofeʼiy mazhabida edi.

Yurtimizda hukm surgan sulolalar hamda moʻgʻullarga qaramlik davri tarixini atroflicha oʻrganish birlamchi manbalar bilan bir qatorda, yondosh manbalarni tadqiq etishni taqozo etadi. Xususan, qoʻlyozma manbalarga asoslangan holda ilmiy tadqiqotlarni olib borish jahon standartlariga mosdir. Ushbu maqolada tarixiylik, xolislik tamoyillari kabi tarixiy tadqiqot usullaridan foydalanildi...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=35012&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot #Raddiya
AHLI SUNNANING IKKI BUYUK IMOMI
Soxta shayxlarning Islom olamining buyuk namoyandalarini, ayniqsa, ahli sunna val jamoa imomlari boʻlmish Imom Moturidiy va Imom Ashʼariyni adashganlikda ayblashi kundan-kunga avj olmoqda. Ular musulmonlarning sof eʼtiqodiga rahna solish, oʻzaro ixtilof chiqarish orqali oʻziga tobe qilishni maqsad qilgan. Ushbu maqolada soxta shayxlarning gaplari asossiz ekanini isbotlash koʻzda tutilgan.

Vatandoshimiz Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Al-Moturidiy As-Samarqandiy yashagan davr, Janob Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning: “Odamlarning eng yaxshilari mening zamondoshlarimdir, soʻngra ulardan keyin kelganlar, soʻngra ulardan keyin kelganlar”[2], deb bashorat berganlaridek, sahoba, tobein va tabaa tobeinlar yashagan saodat asri tugab, turli xil adashgan firqalar yuzaga chiqqan paytlarga toʻgʻri keladi. Ayniqsa, moʻtazila firqasining tarafdorlari koʻpayib, ularning xato qarashlari odamlar orasida keng tarqalgan davrlar edi.

Moʻtazila firqasi Qurʼon oyatlari va hadislarga zid boʻlgan qoidalarga asos solgan eng birinchi toifadir. Ularning xato qarashlaridan biri: “Katta gunoh qilgan kishi moʻmin ham, kofir ham emas”, deb imon va kufr orasida yana bir oʻrin paydo qilishdir...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=34991&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐 Taplink ✅***@buxoriysaboqlari

#СТАТЬИ

**КОММЕНТАРИИ К ПРОИЗВЕДЕНИЮ ТАХАВИ «АКИДА» И ИХ ЗНАЧЕНИЯ

По** мнению ученых и улемов, статус любого произведения, его научную и практическую значимость определяют высказанные соображения или письменные комментарии ученых к этой книге. Ясно, что такие деятели, как Матуриди и Ашари оставили после себя имеющие большое научное значение собственные школы и направления по трактовке основ веры. Однако и труд «Акида» Абу Джафара Тахави также является важным источником, по уровню не уступающим книгам первых двух мыслителей. Это связано с тем, что не только представители «ахлус сунна валь джамаа» и ученые школ Матуриди и Аш`ари, но также члены других направлений «мубтади» и групп пытались изучить и прокомментировать его работу.

Говоря о произведении «Акида» Тахави, в дополнение к известным поэтическим комментариям к на нему, необходимо представить комментарии, написанные первыми и современными учеными, которые считают себя членами «ахлуль хадис»...

📝 ПодробнееПоделитесь информацией!
🌐* bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK 🌐*** Taplink

#Maqolalar #ilmiy_tadqiqot
BUJAYRIY NISBALI ROVIYLAR SILSILASI
IX-XII asrlar islom olamida ilm-fan rivojining oltin davri sifatida eʼtirof etilgan. Koʻplab manbalarda ayni oʻsha davrda Bujayriy nisbasi bilan tanilib, samarali ijod qilgan allomalarning hayoti va ilmiy merosi haqidagi maʼlumotlarni uchratish mumkin.

Tadqiqotlar natijasi shuni koʻrsatadiki, Bujayriy nisbasi biror joy yoki kasbga emas, Bujayr ismli shaxslarga nisbatan qoʻllangan. U Bujayr ibn Hozimning ismidir. Misrlik olim Abdulloh Abdulhamid Saʼd tuzgan “Oʻrta Osiyo olimlari qomusi”da: “Bujayr” soʻzi “qorinchali bobo” maʼnosini bildiradi” [2:53], deyilgan. Aslida ham arab tilida “Bujayr” soʻzi “qorincha” degan maʼnoni anglatadi.

Bujayrning avlodlari, yaʼni farzandu nabiralari ham oʻz zamonasining olimlari, mashhur roviylari boʻlgan. Ularga Bujayr nisbasi berilgan. Bu silsila vakillari nasabda ham, roviylar silsilasiga oid tarix sahifalarida ham Bujayriy nisbasi bilan oʻrin olgan.

Quyida ushbu silsila haqida qisqacha toʻxtalib oʻtamiz...

Batafsil: *👉*** bukhari.uz/?p=34958&lang=oz

📝 Кирилл алифбосида ўқинг
Yaqinlaringizga ulashing!🌐 bukhari.uz 💬 Telegram 📱 Facebook 📹 Instagram 💬Twitter 📹 YouTube 📹 TikTok 💬 OK *🌐*** Taplink