**چۆنیەتی بەڕێوەبردنی فشاری دەروونی لە خوێندکارانی پزیشکی

بەڕێوەبردنی فشار: کلیلی سەرکەوتنە لە پیشەی پزیشکیدا.
خوێندنی پزیشکی چەندین تەحەدای ئەکادیمی و پراکتیکی لەگەڵدایە.  بەڕێوەبردنی کاریگەری فشار دەتوانێت ڕۆڵێکی گرنگ بگێڕێت لە ڕێگریکردن لە سووتانی جەستە و پاراستنی تەندروستی دەروونی.

1️⃣ هۆکارە باوەکانی فشاری دەروونی لە خوێندکارانی پزیشکی:
قەبارەی زۆری  وانە و کاتی زۆر بۆ  سەعیکردن  و بەرپرسیارێتی گەورە و قورس،وە هەروەها   کێبڕکێیەکی چڕ لە ژینگەی پەروەردە و فێرکردنی پزیشکی بۆ چونە سەرەوە .
فشارە خێزانی و کۆمەڵایەتییەکان،
کەمی خەوتن و کات بۆ کات بەسەربردن.

2️⃣ تەکنیکە زانستیەکان بۆ کەمکردنەوەی فشاری دەروونی:
وەرزشی بەردەوام: چالاکیی جەستەیی وەک یان پیاسەیەکی ڕۆژانە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ئاستی هۆرمۆنەکانی سترێس.
بەڕێوەبردنی کات: دانانی خشتەی ڕۆژانە و یەکەمایەتیدان بە ئەرکەکان.
ڕاهێنانی هەناسەدان: تەکنیکەکانی وەک هەناسەدانی قووڵ (Diaphragmatic Breathing) یارمەتی ئارامکردنەوەی دەروون و جەستە دەدەن.
ئەپەکانی بەڕێوەبردنی فشار بەکاربهێنە: وەکو Headspace یان Calm.

3️⃣ گرنگی پشتیوانی کۆمەڵایەتی:

1. قسەکردن لەگەڵ هاوڕێ و هاوپۆلەکان سەبارەت بە ئاڵۆزی وانەکان و ئاسنکردنیان .
   ئەگەر پێویست بوو ئامۆژگاری پیشەیی وەربگرە و لە کەسێکی ئاست بەرزتر لە خۆت لەهەمان پیشە .

4️⃣ ڕۆڵی خۆراک و خەوتن:

دوور بکەوەرەوە لە زیادەڕۆیی لە خواردنی کافاین.
خەوتنی پێویست (٧-٨ کاتژمێر لە ڕۆژێکدا).*🆔*https://t.me/lekolinaway_zanste_new

**پزیشکی لە ڕوانگەی فەیلەسوفە گەورەکانەوە؛  زانست، ئەخلاق یان هونەر؟
پزیشکی، وەک هونەرێک کە مامەڵە لەگەڵ جەستە و ڕۆحی مرۆڤدا دەکات، هەمیشە جێگەی سەرنجی فەیلەسوفەکان بووە.  سەیرکردنی پزیشکی لە ڕوانگەی فەلسەفیەوە ڕەهەندێکی قووڵتر ئاشکرا دەکات لە تەنها چارەسەرکردنی نەخۆشییەکە.  ئەمانەی خوارەوە بۆچوونی چەند فەیلەسوفێکی گەورە سەبارەت بە پزیشکییە:

📜 بوقرات
باوکی پزیشکی، بوقرات، پزیشکی هەم بە زانست و هەم بە هونەر دەزانی.  لە سوێندخواردنە بەناوبانگەکەیدا جەختی لە "هیچ زیانێک نەگەیاندن" و ڕەچاوکردنی ئەخلاق کردەوە لە کاری پزیشکیدا، پزیشکیشی بە ئەرکێکی پیرۆز بۆ پاراستنی کەرامەت و خۆشگوزەرانی مرۆڤ دەزانی.  🕊

📜 ئەفلاتون
ئەفلاتون پێی وابوو کە پزیشکی پێویستە گرنگی بە جەستە و دەروون بدات.  لە کتێبی سەرۆکەکاندا باس لەوە دەکات کە پزیشکی باش دەبێت "فەیلەسوفی پزیشک" بن، چونکە چارەسەرکردنی جەستە بەبێ ئەوەی ڕۆح بناسێت، ناتەواوە.

🔬 ئەرستۆ
ئەرستۆ لە چوارچێوەی چوار هۆکاردا هەڵسەنگاندنی بۆ  پزیشکی کردووە:

1️⃣ هۆکاری ماددی (جەستەی نەخۆش)
2️⃣ هۆکاری فەرمی (تەندروستی)
3️⃣ هۆکاری چالاک (پزیشک)
4️⃣ هۆکاری کۆتایی (ئامانجی چارەسەر: ژیانێکی باشتر)
پزیشکی بە هونەرێکی کردەیی بۆ گەیشتن بە تەندروستی دەزانی.  🎯

🌌 ئەبو عەلی سینا (ابن سینا)
فەیلەسوف و پزیشکی ئێرانی، ئەبو عەلی سینا، پزیشکی بە زانستێک دەزانی کە لە فەلسەفەوە وەرگیراوە.  لە کتێبی یاساکەیدا پەیوەندییەکی قووڵی لە نێوان جەستە و عەقڵدا دامەزراندووە و جەختی لەوە کردووەتەوە کە پزیشک پێویستە لە مێشکی نەخۆشەکە تێبگات هەروەک چۆن لە جەستەی خۆی تێدەگات. 

📖 نیچە
نیچە لە ڕوانگەی دەسەڵات و ئیرادە گرنگی بە پزیشکی دەدا.  ئەو پێی وابوو کە پزیشکان نابێت تەنها چارەسەری نەخۆشییەکە بکەن، بەڵکو دەبێت هانی نەخۆشەکە بدەن بۆ دووبارە بنیاتنانەوەی ئیرادەی ژیان.

🕊میشێل فۆکۆ
فۆکۆ باسی ڕۆڵی کۆمەڵایەتی و هێزی پزیشکی کرد و بە ئامرازێکی کۆنترۆڵکردنی کۆمەڵگا لە پاڵ چارەسەری تاکەکەسیدا زانی.  ئەو پێی وابوو کە پزیشکی پەیوەندییەک لە نێوان مەعریفە و دەسەڵاتدا دروست دەکات کە کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر ژیانی مرۆڤ هەیە.**

https://t.me/lekolinaway_zanste_new

**لە زۆربەی ئەو گەڕانانای لەم ماوەیەدا کردومە بۆ ڕێگریکردن لە نەخۆشیەکان یاخود کەمرکردنەوەی نەخۆشیەکە دوای توشبونیان هەر نەخۆشیەک بێ درێژخایەن یان نەخۆشیە دەماریەکان یاخود شێرپەنجەییەکان یان دەرونیەکان کە ئەمانە باوترین ئەو نەخۆشیانەن لەم ڕۆژگارەدا هەیە .

دووخاڵی زۆر گرنگ هەیە کە پێشتر و ئێستا و بۆ داهاتوش زانایان و دکتۆران پزیشکی زۆر جەختی لەسەر ئەکەنەوە بۆ پاراستن لە توشبون بە هەریەکێک لە نەخۆشیەکان ئەویش :چۆن خانەکانی جەستەو مێشکمان لە بەرکەوتنی زیان بپارێزین یان چیبکەین تاوەکو خانەی نوێ وچالاک دروست ببێت و کاربکەن.
کە بەم دوو ڕێگایە ئەتوانین ئەم دوو خاڵە جێبەجێ بکەین :

وەرزشکردن :وەرزشکردن چ هەوایی یان بێهەوایی زۆر جەختی لەسەر ئەکرێتەوە چ لە ڕابردو ئێستاش چونکە دەبێتەهۆی دروستبون و چالاکبونی خانەی زیاتر لە لەش و خانەی نوێ و چست و چالاک دروست دەبێت ئەمەش یارمەتیدەرێکی زۆرباشە بۆ،ڕێگریکردن لە تێکچونی خانە و دەمارەکان و تێکشکاندنیان چونکە لە ئەنجامدا بەهێزترن بۆ ڕوبەروبونەوەی هەر زیانێک کە ڕوبەروی خانەکان دەبێتەوە .

فێربونی لێهاتویی نوێ و نیورپلاستیسیتی:فێربونی هەر شتێکی نوێ کە وابکات خویەکی نوێ لە مرۆڤدا دروست بکات دەبێتە هۆی چالاکبونی خانەی زیاتر لە مێشکدا و وە قەرەبوی ئەو خانانەش دەکاتەوە کە ناچالاک بون بەهۆی ئەو ڕۆتینە زیانبەخشانەی ڕۆژانە ئەنجامی دەدەین ،بۆ ڕوبەڕوبونەوەی نەخۆشیە دەمارییەکان زۆر گرنگە کە وادەکات باشتر ببن یاخود ڕێگری دەکات لە دروستبونیان .**

هەتا زیاتر گرنگی بەو چالاکیانە بدەین کە هۆکارن بۆ دروستبونی خانەی نوێ و چالاک لەجەستە و مێشکماندا کەمە هەتاوەکو کاتی زیاتری بۆتەرخانبکەین زیاتر تەندروست دەبین وە لە زۆر لە گرفتە دەرونیەکان و جەنجاڵیەکانی ژیان دورت دەخاتەوە و دەتپارێزێت .

https://t.me/lekolinaway_zanste_new

dr. theresa macphail
**زانا و پڕۆفیسۆری بواری پزیشکی لێکۆڵینەوە و تێگەیشتن لە مرۆڤ و فیزیۆلۆژی کارکردنی مرۆڤ .وە نوسەری کتێبی بەناوبانگی هەستیاری کەلە ساڵی 2023 بڵاکراوەتەوە.

دەڵێت کە پەیوەندییەک هەیە لە نێوان نەخۆشی هەستیاری و توشبون بە نەخۆشی شێزپەنجە .

دەڵێت کە تا ئێستا نەمانتوانیوە بگەین بەوەی کە بە وردی و وردی پەیوەندییەکە بدۆزینەوە ، بەڵام گەیشتوین بەوەی کە ئەو کەسانەی کە نەخۆشی هەستیاریان هەیە کەمتر توشی نەخۆشی شێرپەنجە دەبن بەراورد بە کەسانی دیکە .

دەڵێت یەکێک لە تیۆریەکانی کە پێشبینیمان کردووە کە هۆکارەکە بۆ ئەوە بگەڕێتەوە ئەو کەسانەی نەخۆشی هەستیاریان هەیە سیستەمی بەرگری بەهێزتریان هەیە وە لەشی ئەم کەسانە زوتر وەڵامی هەر دژەپەیداکەرێک یان خانەیەکی نامۆ دەدەنەوە و هەوڵی لەناوبردنی دەدەن .

بۆیەش ئەم کەسانە گەر خانەیەکی شێرپەنجەیی لە لەشیان دروست ببێت سیستەمی بەرگری لەشی ئەم کەسانە زوتر دەتوانن دەستنیشانی ئەم خانە شێرپەنجەییانە بکەن وە دەست دەکەن بە وەڵامدانەوە و لەناوبردنی خانە نامۆیە شێرپەنجەییەکان .

یاخود ئەم کەسانە زوتر دەستنیشانی خانە شێرپەنجەییەکانی تێدا دەکرێت بەهۆی وەڵامدانەوەکانەو و هەر زوتر دەست بکرێت بە چارەسەرکردنی ئەم نەخۆشانە .**

? **(٢٢ی تەمموز) ڕۆژی جیهانی مێشکە

ئەم ڕۆژە تایبەتە بە بەرەوپێشبردنی تەندروستی مێشک و خۆپاراستن لە تێکچوونی دەمارەکان.

فیدراسیۆنی جیهانی نەخۆشی دەمار ساڵانە ئەم ڕۆژە بە ئامانجی هۆشیارکردنەوە و بەرەوپێشبردنی پەروەردە و کەمکردنەوەی جیاوازی لە دەستڕاگەیشتن بە چارەسەردا ئاهەنگ دەگێڕێت.

فیدراسیۆنی جیهانی دەمار (WFN) ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتییە و لە ساڵی ١٩٥٧ بۆ بەرەوپێشبردنی زانستی دەمار و باشترکردنی چاودێری پزیشکی لە بواری دەماردا دامەزراوە.

ئەم ڕێکخراوە وەک دامەزراوەیەکی پێشەنگ لە بواری توێژینەوە و پەروەردە لە بواری تێکچوونەکانی دەمار بە ئامانجی دروستکردنی هۆشیاری دەربارەی زانستی دەمار و تەندروستی مێشک و بە هاوکاری زیاتر لە ١٢٠ کۆمەڵەی نیشتمانیی دەمار و پسپۆڕ لە سەرانسەری جیهان، بۆ بەرەوپێشبردنی زانیاری زانستی، باشترکردنی پەروەردە و باشترکردنی دەستڕاگەیشتن بە چاودێری تەندروستی دەمار یارمەتیدەرە.

لە ساڵی ٢٠١٣ کۆنگرەی جیهانی دەمارەکان (WCN) بە سەرپەرشتی WFN بیرۆکەی ڕۆژی جیهانی مێشکی پێشنیار کرد. ئەم بیرۆکەیە پشتگیرییەکی زۆری لێکرا و دوای پەسەندکردنی دەستەی ئەمینداری کۆنگرەی جیهانی دەمار، هەموو ساڵێک لە ٢٢ی تەمموزدا ڕۆژی جیهانی مێشک بەڕێوەدەچێت.**

 2024 World Brain Day Dedicated to Brain Health and Prevention

https://t.me/lekolinaway_zanste_new

#WORLD
#BRAIN
#DAY

[دە سودی سەرسوڕهێنەری دەستنوس ✍

نوسین بە دەست بە پڕۆسەیەکی ڕۆحی دادەنرێت کە دەیسەلمێنێت چیرۆکگێڕانەوە چەندە بەهای هەیە لە ژیانی مرۆڤدا ، پەیوەندییەکی ژیانی لە نێوان نوسین  بنیاتنانی کەسیەتیەکی سەرکەوتودا هەیە .

پسپۆڕانی epica دە خاڵی جەوهەریان دۆزیوەتەوە کە دەیسەلمێنێت چەندە کاریگەری لەسەر لایەنەکانی مرۆڤ هەیە .

1_#دەستنوس یارمەتی بەهێزکردنی بیرەوەریمان دەدات .
لەکاتی نوسینی هەر شتێک لەسەر کاغەز پێویستی بە بەکارهێنانی %100 تەرکیز و سەرنج هەیە بۆ بیرهێنانەوە و بیرکردنەوە .

2_#دەستنوسی دەبێتە هۆی پاراستنی ئیلهام و بیرکردنەوە  نوێ و سەرنجڕاکێشانەی کە بە بیری مرۆڤدا دێت . بە نوسینەوە مێشک دەکەوێتە ناو بارێکی تایبەت  و بیرکردنەوەی قوڵ و ئیلهامەکان بەهێزتر دەبن .

3_دەستنوس بە چارەسەرێکی کاریگەر دادەنرێت.زانستی هاوچەرخ و نوسەرانی سەردەمی ئێستا پشگیری لە دەستنوس دەکەن  وە دەڵێن کە ڕێگە بە بیرکردنەوە  و پێشکەوتن دەدات چەندین جۆری جیاوازی نوسینی چارەسەری هەیە. وە مرۆڤ دەگاتە ئاستێکی بەرزی ئاگایی و ناسینی خۆی و قبوڵکردنی خود.

4_#دەستنوس  فێربون باشتردەکات. نوسینی تێبینی توانای باشترکردنی تێگەیشتنی هەیە .وە بە دوبارەکردنەوەی ئەم پڕۆسەیە دەگەینە باشترین توانای فێربون و ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن .

5_یارمەتی چارەسەرکردنی  ئەو کەسانە دەدات  کە توشی نەخۆشی دیسلێکسیا بون .

6_#دەستنوس فۆرمێکی فەرمی بیرکردنەوەیە ،یارمەتی مرۆڤەکان دەدات کە زانیاری لە ئەزمونەکانیان و ڕابردویان وەربگرن .

7_#دەستنوس بە پڕۆسەیەکی دەروونی دادەنرێت لەسەر ئارامکردنەوەی دەرون.
دکتور مارک سیڤەر زانای گراڤۆلۆجی و شارەزای نوسین دەڵێت گەر لە ڕۆێکدا 20 جار نوسینێکی ئارامکەرەوە بنوسیت و بەخۆتی بڵێیت و لە زەینتدا وێنای بکەیت چارەسەرێکی دەرونی کاریگەر کاردەکات .

8_#دەستنوس بیرکردنەوەی ڕەخنەیی بەهێزدەکات .

9_خەمۆکی و دڵەڕاوکێ کەمدەکاتەوە .

10_یارمەتیت دەدات ببیت بە نوسەرێکی لێهاتوو.](https://t.me/lekolinaway_zanste_new)#بەشی دووەمی سودەکانی #نوسین

?سەرچاوەی لێکۆڵینەوە

#writing
#learning