چیرۆکێک لە جوبران خەلیل جوبران

لە باخچەی نەخۆشخانەیەکی دەروونیدا پیاسەم دەکرد، لاوێکم بینی خەریکی خوێندنەوەی کتێبێکی فەلسەفە بوو. هەڵسوکەوت و ڕەفتاری لەگەڵ نەخۆشەکانی دیکە جیاواز بوو. لای دانیشتم و پرسیم:
"لێرە چی دەکەیت؟"
بە سەرسوڕمانەوە سەیرێکی کردم، بەڵام کاتێک زانی من لە پزیشکەکانی ئەوێ نیم، وەڵامی دایەوە:
"زۆر سادەیە. باوکم کە پارێزەرێکی ناسراو بوو، دەیویست بە شوێن ڕێچکەی ئەودا بڕۆم. مامم کە خاوەنی کۆمپانیایەک بوو، هەوڵی دەدا وەک ئەو ببمە بازرگان. دایکم زۆری پێ خۆش بوو ڕێک وێنەیەک بم لە باپیری ڕەحمەتیم. خوشکەکەم هەمیشە مێردەکەی وەک نموونەی کەسێکی سەرکەوتوو دەهێنایەوە. براکەشم هەموو هەوڵی ئەوە بوو من وا پەروەردە بکرێم کە وەک خۆی ببمە وەرزشوانێکی سەرکەوتوو."
هەڵوێستەیکی کرد و پاشان درێژەی پێدا:
"مامۆستاکانم لە قوتابخانە، مامۆستای پیانۆ و مامۆستای ئینگلیزیش بە هەمان شێوە، هەموویان پێیان وابوو کە خۆیان باشترین نموونەن. هیچ کامیان وەک مرۆڤێک سەیریان نەدەکردم... وایان دەزانی وەک ئەوە وایە سەیری ئاوێنە بکەن. هەر بۆیە بڕیارم دا بێمە ئەم نەخۆشخانە دەروونییە، بەڵکو لانی کەم لێرە بتوانم خۆم بم."

پاولۆ کۆیلۆ

وەرگێڕانی: سەلیم حەقیقی
.

https://t.me/Mangashav3

دەنگی ڕەسەن
دەنگێکی کەمتر بیستراو
مامۆستای گەورە محمد گۆمانی
هۆنراوەی گۆرانیەکەش مامۆستا هەژار موکریانی

https://t.me/Mangashav3

تایبەت بۆ منداڵان

https://t.me/Mangashav3

تاهیر قاسمی
وێبڵاگی تایبەتی
داخودا

پەرستگەی داخودا ئاناهیتا لە کەنگاوەر
 لێکۆڵینەوە لە مێژووی کەونار و باوەڕ و ئایینی کۆنی کورد ئەوەمان بۆ ڕوون دەکاتەوە کە ئەم گەلەش وەک زۆرێک لە گەلانی دیکە لە کۆندا باوەڕی بە فرەخودایی هەبووە. ئەم خودایانەش وەک پێکهاتەی کۆمەڵگە بڕوادارەکە، بەسەر دوو بەشی نێر و مێدا دابەش بوون. دواتر کە ئایینی تاکخودایی باڵی بەسەر ناوچەکە و کوردستانیشدا کێشاوە، خودا بوو بە تاک. ئەو تاکەش زیاتر وەک خودایەکی نێر لە هزری زۆربەی مرۆڤەکاندا وێنا کرا. بەو پێیە کورد ئەگەر وشەیەکی بۆ خودا مێییەنەکانی خۆی هەبووبێ، بە درێژایی سەدان ساڵ ڕاستەوخۆ کاری بە وشەکە و خوداکە نەبووە. لەبەر ئەوە ئەو ناوەی بۆ خودای مێیینە بەکار هاتووە، بەرەبەرە لەبیر چۆتەوە.
لەکاتی لێکۆڵینەوە لە ئایینی میترایی زۆر پێویستیم بە وشەیەکی گونجاو بۆ خودا مێینەکان هەبوو بەڵام نەمتوانی وشەیەکی پڕ بە پێستی بۆ ببینمەوە. کەسانێ وشەی لێکدراوی "ژن-خودا"یان بەکار هێناوە. هەروەها وشە لێکدراوەکانی "خانمە خودا" و "خاتوون خودا"ش بەکار هاتوون بەڵام هەمووی ئەوانە دواتر و لە ڕووی هاوتای وشەکە لە زمانە دەر و جیرانەکان ساز کراون و بەڵگەیەک نییە کە کورد لە بنەڕەتدا کەلکی لە یەکێک لەو وشانە وەرگرتبێ. لە بەیت و چیڕۆکە فۆلکلۆرییەکانیشدا ئاسەوارێکی ڕاستەوخۆ لە ناوی خودایەکی ئەوتۆ نییە بەڵام لە ئەنجامی گەڕان بە دوای ناوێکی گونجاودا تووشی وشەیەک بووم کە پێم وایە وشەی پڕ بە پێستی ناوەکەیە. ئەویش وشەی "داخودا"یە. 
داخودا زیاتر لە موکریان و زۆربەی جار وەک ئامرازی ناڕاستەوخۆی پرسیار لەسەرەتای ڕستەدا دێ. کاتێ کە بەردەنگی پرسیار کەسێکی نادیار بێ. بۆ وێنە مرۆڤ پرسیار لە خۆی یان لە کەسێکی نادیار بکا یان چاوەڕوانی وڵام لە بەرامبەرەکەی نەکا؛ داخودا ئەو کار بۆ ئاوای لێ هات؟ تەنانەت هێندێک جار بۆ بێ وڵام هێشتنەوە و لە کۆڵ خۆ کردنەوەی پرسیار یان حەواڵە کردنی وڵام بۆ لای کەسێکی نادیار، دەگوترێ؛
: داخودا فڵانی بۆ نەهات؟
- داخودا بۆ.. 
هەر ئەم وشەی داخودایە بۆتە داخوا و داخۆ و داخۆم. بە گۆڕانی پیتی "د" بە "ئـ" لە سەرەتای وشەدا کە لە شێوەزاری سلێمانی و ناوچەکانی خوارتری کوردستانا گۆڕانێکی باوە، داخۆ بووە بە ئاخۆ کە ئاخۆ ئێستا ئامرازێکی باو و ناسراوی پرسیارکردنە. 
پرسیار بە هۆی ئامرازی "داخودا" لە بنەڕەتدا بە ئامانجی بەشاهید گرتن و یارمەتی وەرگرتن لە خودا یان داخودا بەکار هاتووە. واتە وڵامی پرسیارەکە لای خودایە و هەر ئەو وڵامەکە دەزانێ. 
داخودا لە دوو بەشی "دا" و "خودا" چێ بووە. وشەی دا بنەمای ناوی دایکە. بەو پێیە داخودا کورتکراوەی "دایکە خودا" یان "دایک خودا"یە و سرووشتییە ئەگەر خودای مێیینە وەک دایک و دایکە خودا چاوی لێ کرابێ. ئەم وشەی "دا"یە لە زاراوەی هەورامیدا بووە بە "ئا" و "ئایە" کە وەک دەزانین "ئایە" بە شێوەی "ئایا"ش هەر ئامرازی پرسیار کردنە؛ 
گوتم "ئایا" بە زاری خۆت دەپرسی حاڵی زاری من                 برۆی هێنایە یەک وەک شکڵی لا، یەعنی کە بێزارم 
                                                                                                                                                "نالی"
 پرسیار کردن نەک هەر بە "داخودا" بەڵکو زۆر جار بە هۆی "خودا"ش دەکرێ: 
گوتی: نالی! ئەتۆ بمرە، ئەمن دێم             خودا کەی بێ؟ خودا کەی بێ؟ خودا کەی؟
 دەبینین لێرەش "خودا" لە پرسیارەکەدا هەمان دەوری هەیە کە داخودا و داخوا و داخۆ و ئاخۆ هەیانە. 
بە کورتی داخودا هەمان خودای مێیینەیە کە لە ئینگلیزیدا بووە بە لەیدی گاد، لە عەرەبیدا بە ئیلاهە و لە فارسیدا بە "ئیزەد بانوو". 

https://t.me/Mangashav3

بەیتی مەم و زین
مامۆستا خدر قادری ناسراو بە خلەدەرزی

https://t.me/Mangashav3