Эфектыўнасць рэкламных кампаній па барацьбе з хатнім гвалтам: кейс Аўстраліі
Хатні гвалт можа прывесці да смяротнага зыходу, яго наступствы могуць захоўвацца на працягу многіх гадоў, але менавіта хатні гвалт – адно з злачынстваў, маштабы якога больш за ўсё недаацэньваюцца на мясцовым і міжнародным узроўнях, і якое з найменшай імавернасцю можа скончыцца прысудам.

Гвалт у адносінах да жанчын аказвае глыбокі і доўгатэрміновы ўплыў на здароўе, дабрабыт і эканамічную бяспеку жанчын. На працягу апошніх 40 гадоў дзяржаўныя органы і грамадскія арганізацыі спрабавалі вырашыць гэтую праблему з дапамогай кампаній сацыяльнага маркетынгу па ўсім свеце.

У красавіку 2016 года ўрад Аўстраліі запусціў нацыянальную кампанію “Спыні гэта ў самым пачатку”. Мэтай гэтай прафілактычнай кампаніі было скарачэнне маштабаў гвалту ў адносінах да жанчын і дзяцей. Яна была накіравана на тое, каб дапамагчы разарваць заганны круг гвалту, заахвоціўшы дарослых задумацца над сваім стаўленнем да яго і пагаварыць з моладдзю пра павагу, патлумачыўшы, што гвалт у адносінах да жанчын пачынаецца з непавагі.

Наколькі эфектыўная гэтая кампанія?

Справаздачы аўстралійскага бюро статыстыкі, апублікаваныя ў 2012, 2016 і 2021 гадах, паказалі, што колькасць жанчын, якія падвергліся фізічнаму і/або сексуальнаму гвалту з боку сужыцеля ва ўзросце з 15 гадоў, павялічылася за гэты перыяд з 5% (467 300) да 23% (2,3 мільёна). Сярэдні пошук па словах “хатні гвалт” павялічыўся на 29,1% з 2012 па 2022 год.

Гэта можа сведчыць аб павышэнні дасведчанасці шырокіх слаёў насельніцтва аб хатнім гвалце ў сям'і. Але ўсё большая колькасць зарэгістраваных выпадкаў за той жа перыяд часу сведчыць, што кампаніі па барацьбе з хатнім гвалтам самі па сабе могуць быць неэфектыўнымі ў плане скарачэння або прадухілення гвалту ў адносінах да жанчын, хоць яны могуць спрыяць павышэнню дасведчанасці аб праблеме.

Старыя кампаніі супраць хатняга гвалту дэманструюць больш высокую ступень гвалту з боку злачынцаў, часам надзвычай наглядныя. Гэты тып “шокавай рэкламы” накіраваны на прыцягненне ўвагі, аднак даследаванні паказалі, што выкарыстанне гвалту ў рэкламе пераважвае ключавыя ідэі, і аўдыторыя можа стаць неўспрымальнай.

Пазнейшыя, але вельмі нешматлікія кампаніі перайшлі ад агрэсіўнай, шокавай рэкламы да паведамленняў, накіраваных на супольнасць у падтрымку ахвяр.

Крыніца: The Conversation. How effective are domestic violence advertising campaigns for preventing violence against women?

Што са мной не так?

Чэрвень – месяц вяселляў, і нават калі вы самі зараз [або наогул] не збіраецеся “схадзіць замуж”, хтосьці з вашых знаёмых абавязкова альбо ўжо там, альбо вось-вось будзе. Гісторыі адтуль расказваюць вельмі розныя, і я прынесла іх ажно тры.

Гісторыя першая. Дзяўчына, якой трохі за дваццаць, выйшла замуж тыдзень таму. Яна хацела пышнае вяселле, дзве сукенкі і сорак гасцей – і ў яе ўсё гэта было. Яна вельмі кахае чалавека, за якога выйшла замуж. Яны хутка плануюць стаць бацькамі. Але на сустрэчы з сяброўкамі, якія не змаглі прысутнічаць на вяселлі, любімы муж пры ўсіх паказаў на жывот сваёй любячай жонкі і сказаў: “Так, табе трэба пахудзець!”

Гісторыя другая. Дзяўчына, якой таксама трохі за дваццаць, у стасунках са сваім хлопцам больш за пяць гадоў. У іх узаемаразуменне, узаемапавага і іншыя “ўзаема”, якія патрэбны ў стасунках. Але яна нервуецца, ёй трывожна і страшна. Іх стасункі прайшлі ўсе ступені, якія павінны быць у нармальных стасунках. Трэба ісці далей! Але куды? Вядома, “у замуж”.

Гісторыя трэццяя. Зноў дзяўчына, якой трохі за дваццаць. Яна ўпэўненая, што яе малады чалавек – асаблівы. Ён – той самы. Яна плануе сваю будучыню на гады наперад у адпаведнасці з яго жаданнямі. Яна ўносіць карэктывы ў сваё сучаснае ў адпаведнасці з яго магчымасцямі. Яна не шкадуе аб сваім мінулым, бо цяпер ён з ёй. І на пытанне, чым ён так пакарыў яе сэрца, яна адказвае: “Ён не ўспрымае мяне як служанку. Уяўляеш, ён сам гатуе і прыбірае!”

Гэтыя дзяўчыны не знаёмыя паміж сабой, але ў іх шмат агульнага. Па-першае, яны ўсе шчаслівыя. Ну, яны лічаць сябе шчаслівымі, а гэта адзінае, што мае значэнне. І, па-другое, кожная з іх калісьці задавалася пытаннем: ну што са мной не так?

Будзе справядліва, калі я раскажу і сваю гісторыю. Яна вельмі кароткая: я не была ў стасунках апошнія 5 гадоў. Калі б манетызаваць людскі шок, здзіўленне, неразуменне і асуджэнне, якія ўзнікаюць пры агучванні гэтай інфармацыі, я б наогул не працавала. І гэта чартоўскі вялікая праблема, я вам скажу.

А чаму? Можа, з табой нешта не так? З табой безумоўна нешта не так! Недастаткова прыгожая? Недастаткова разумная? Недастаткова цікавая? Дык планку знізь! Патрабаванні ў яе якія, а! Можа наогул замуж не збіраешся? Ды што з табой не так?

Мой блог не пра жаночую энергію, не пра любоў да сябе, не пра здаровую самаацэнку. Ён пра жанчын. І чамусьці каштоўнасць жанчыны залежыць ад таго, ці ёсць у яе партнёр. Раздабыла мужчыну – здала тэст на жанчыну. Не? Бракаваная нейкая. [Для тых, хто прайшлі далей першага ўзроўню, ёсць наступные: а ажаніліся? а дзіцяці плануеце? а другога? і фінальнага боса ніхто не бачыла.]

Жанчыне не трэба мужчына побач, каб лічыцца – і быць! – паўнавартаснай і шчаслівай.

Вам добра адной? Цудоўна. Вы жадаеце ўступіць у стасункі? Таксама цудоўна. Хай толькі гэта будзе выключна ваша рашэнне, ваша сапраўднае жаданне. І хай гэта зробіць вас шчаслівай у вашых вачах, а не ў вачах вашай маці, сяброўкі ці начальніцы.

Мне таксама калісьці было 17. І я таксама пыталася: што са мной не так? На гэтае пытанне можа быць толькі адзін адказ: з вамі ўсё так. Вас дастаткова. Адзіны чалавек, чыя любоў вам сапраўды патрэбна – гэта вы сама.

Жаночая каштоўнасць – не калегіяльнае рашэнне і не вытворная ад яе сямейнага становішча.

#шэпт_вадзяніцы

Любы скептыцызм з нагоды гатоўнасці ўрада Шайнбаум рэалізаваць сапраўды фемінісцкую праграму быў бы апраўданы: тэмай яе перадвыбарнай кампаніі была пераемнасць, і яна не адхілялася моцна ад праграмы Лопеса Абрадора (свайго настаўніка і папярэдніка), калі наогул адхілялася.

Пры Лопесе Абрадора партыю Шайнбаум абвінавачвалі ў пераменшванні маштабаў крызісу феміцыду, і па меншай меры адна журналістка сцвярджала, што Лопес Абрадор быў “першым прэзідэнтам, які прама адмаўляў” гвалт.

Шайнбаум лічыцца пераемніцай Лопеса Абрадора: ён публічна падтрымаў яе, а яна паабяцала працягнуць яго рэформы і выканаць абяцанне пакончыць з карупцыяй ва ўрадзе і скараціць беднасць.

Паслужны спіс Шайнбаум на пасадзе мэра Мехіка таксама неадназначны. Яна публічна называла сябе феміністкай і крытыкавала дзяржаўную пракуратуру за ўтойванне забойства 27-гадовай Арыядны Лопес. У той жа час Шайнбаум паспрабавала прыцягнуць да крымінальнай адказнасці ўдзельніц масавага пратэсту ў сувязі са знікненнем тысяч жанчын за апошнія гады, сцвярджаючы, што гэтыя дэманстрацыі мелі гвалтоўны характар.

У ходзе выбарчай кампаніі Шайнбаум і яе саперніца Гальвез абаранялі жанчын і дзяліліся сваім жаночым вопытам, але на заключным этапе кампаніі ні Шайнбаум, ні Гальвез не прапанавалі выбаршчыцам нічога, акрамя “першага гістарычнага аргументу”.

Характэрна, што Вярхоўны суд Мексікі пры Луцыі Піна абвясціў усе федэральныя законы і законы штатаў, якія забараняюць аборты, неканстытуцыйнымі. Калі Піна заступіла на пасаду, яна паабяцала ўключыць правы жанчын у сваю праграм – і выканала гэтае абяцанне.

Жанчыны, магчыма, і набіраюць палітычную ўладу ў Мексіцы, але цяпер пытанне ў тым, ці будуць яны выкарыстоўваць яе для барацьбы за жанчын, якіх яны прадстаўляюць.

(2/2)

Крыніцы: The Conversation. Mexico has elected its first female president. Claudia Sheinbaum inherits a country ravaged by violence – and searching for hope.
The Conversation. Mexico elects first female president − but will that improve the lot of country’s women?

Мексіка абрала сваю першую прэзідэнтку, але ці палепшыць гэта становішча жанчын?

Клаўдыя Шайнбаум, былая мэр Мехіка з доктарскай ступенню ў галіне энергетыкі, таксама з'яўляецца першай габрэйкай, якая ўзначаліла Мексіку.

На выбарах у асноўным змагаліся дзве кандыдаткі: Клаўдыя Шайнбаум прадстаўляла левую кааліцыю, а яе галоўная саперніца, Ксачытль Гальвез, якая адстала амаль на 30%, прадстаўляла кааліцыю “Сіла і сэрца за Мексіку”.

17 кастрычніка 1953 г. канстытуцыйная рэформа дала жанчынам права голасу ў Мексіцы, а праз два гады жанчыны ўпершыню прагаласавалі на федэральных выбарах. Цяпер, амаль праз 70 гадоў, Мексіка ўпершыню абрала прэзідэнтку.

Жанчыны зараз складаюць палову Кангрэса пасля выбарчых рэформаў, якія былі праведзены амаль дзесяць гадоў таму і забяспечылі гендарны парытэт пры вылучэнні кандыдатаў у заканадаўчыя органы Мексікі. Дзве жанчыны, Ана Лілія Рывэра і Марсела Гуэра Касціла, займаюць вышэйшыя пасады ў абедзвюх палатах Кангрэса. Між тым, Норма Луцыя Піна стала першай жанчынай, якая заняла пасаду старшыні Вярхоўнага суда Мексікі. Такім чынам, Шайнбаум, хутчэй за ўсё, атрымае дастатковую падтрымку феміністычнай палітычнай праграмы, калі яна будзе яе прытрымлівацца.

Але абранне жанчын на высокія пасады не абавязкова прыводзіць да значнай змены ўлады. Гэта тое, што эксперткі па пытаннях жанчын у палітыцы называюць “апісальным прадстаўніцтвам” – калі палітычныя лідаркі прадстаўляюць групу выбаршчыц, але не могуць праводзіць палітыку, накіраваную на іх абарону. З іншага боку, “рэальнае прадстаўніцтва” адбываецца, калі чыноўніцы прымаюць законы, якія сапраўды прыносяць карысць групам, якія, як яны сцвярджаюць, яны прадстаўляюць.

Даследчыцы, якія вывучаюць розніцу паміж гэтымі двума паняццямі выявілі: перамогі ў грамадскіх сферах (права галасаваць ці займаць пасады) рэдка прыводзяць да паляпшэння прыватнага жыцця жанчын (права на рэпрадуктыўную свабоду або абароны ад хатняга гвалту).

Мексіка, магчыма, і перасягнула многія краіны ў прасоўванні жанчын на кіруючыя палітычныя пасады, але яна ўсё яшчэ не пазбавілася ад кляйма мачызму і гісторыі аўтарытарызму.

Мексіка –  краіна, у якой па-ранейшаму назіраецца высокі ўзровень забойстваў жанчын. Урадавыя даныя паказваюць, што ў сярэднім кожны дзень партнёры або члены сям'і забіваюць 10 жанчын і дзяўчынак.

(1/2)

Люблю выццё на балотах...

якое пачынаецца, як толькі заходзіць гаворка пра выключна жаночыя прасторы.

Выключна жаночыя спартыўныя спаборніцтвы — дык вы проста баіцеся змагацца з мужчынамі. Выключна жаночыя бары ці рэстараны — дыскрымінацыя і самадурства, вы ж згалееце без мужчынскай кліентуры. Нават выключна жаночае таксі — бязглуздзіца і недарэчнасць, усё фемкам-сектанткам не ймецца.

Затое выключна мужчынскія прасторы і заняткі — зусім іншае. Гэта прэстыжна і сур'ёзна. Гэтага дамагаюцца і гэта ахоўваюць. Гэта джэнтльменскі клуб, асобны пакой для більярду і паляванне. І ніякіх дыскрымінацыі ці страху, проста мужчыны створаны для такіх вось выключна мужчынскіх заняткаў, ім трэба адпачываць ад дурных і істэрычных жонак і дачок у мужчынскай кампаніі. Жанчыны жа іх мужчынскія інтарэсы ўсё роўна не разумеюць. Ды і якія ў тых жанчын інтарэсы — роды, кухня і вышыванне?

Аднак што мне ў гэтым ляманту не зразумела, дык гэта чаму ж мужчыны прыкладаюць столькі намаганняў, каб пранікнуць у жаночыя прасторы? Так, я пра тыя выпадкі, калі мужчыны ўрываюцца (інакш гэта не назваць) у выключна жаночы бар ці падманам рэгіструюцца ў мабільных дадатках выключна для жанчын.

Што яны там забылі? Сапраўды не могуць паверыць, што хоць штосьці ў гэтым жыцці можа быць не для іх задавальнення? Ці хвалююцца, каб жанчынам не было занадта весела і спакойна?

Магчыма, варта было напісаць гэты тэкст з больш “ваяўнічым” настроем, але сёння занадта добры дзень, каб лаяцца. Так, існуюць вельмі добрыя мужчыны (я сама бачыла), якім можна даверыць свой келіх і якія не глядзяць на кожную жанчыну як на кавалак мяса. Цудоўна. Але часам я, як і многія жанчыны, не жадаю бачыць нават такіх добрых мужчын. Жадаю добра пасядзець з іншымі жанчынамі, жадаю размаўляць на тэмы, цікавыя і зразумелыя толькі жанчынам, жадаю жартаваць і лаяцца без таго, каб той ці іншы разумнік улазіў мяне выпраўляць ці павучаць.

Я атрымліваю вялікую асалоду, калі баўлю час выключна з жанчынамі. Я адпачываю, калі сустракаюся са сваімі дзяўчынамі, і я гатовая плаціць за тое, каб нашы сустрэчы не псаваліся непажаданымі заляцаннямі ці чым-небудзь горш.

І пад плаціць я на маю на ўвазе і грошы — каб падтрымаць жаночы бар, таксі ці падкаст, і час — каб давесці мужчынам, што жанчыны збіраюцца разам не для таго, каб распрацаваць план па іх знішчэнню.

Жанчыны паміж сабой пра мужчын гавораць рэдка, шчыра кажучы.

Звычкі маці сядзець на дыетах і іх размовы пра саміх сябе аказваюць значны ўплыў на дачок

Зніжэнне вагі — адна з найбольш распаўсюджаных мэтаў, звязаных са здароўем і знешнім выглядам.

Жанчыны і дзяўчынкі-падлеткі асабліва схільныя прытрымлівацца дыеты для дасягнення жаданай вагі, хаця шматлікія даследаванні паказваюць, што дыеты не працуюць у доўгатэрміновай перспектыве.

Улічваючы моцны ўплыў сацыяльных сетак і іншых культурных фактараў на ідэалы фігуры, цалкам зразумела, чаму столькі жанчын прытрымліваюцца дыет, накіраваных на зніжэнне вагі. У TikTok, YouTube, Instagram і на сайтах знакамітасцяў можна знайсці інфармацыю пра тое, як схуднець, і “практычныя рэкамендацыі” па дасягненню тых жа рэзультатаў у самыя кароткія тэрміны. У апошні час жанчыны і падлеткі былі заваленыя паведамленнямі пра прэпараты для хуткага зніжэння вагі (з мноствам агаворак).

І хаця жанчыны могуць задавацца пытаннем, якую шкоду можа нанесці тое, што яны прытрымліваюцца найноўшых дыет, навука паказвае: прытрымліванне дыеты ўплывае не толькі на жанчыну, якая сядзіць на гэтай дыеце. Такія паводзіны жанчын, якія з'яўляюцца маці або якія прысутнічаюць у жыцці іншых дзяўчынак, уплываюць на вобраз цела, які толькі фарміруецца ў дзяўчынак, на іх здароўе і дабрабыт.

Магчымасць уплываць на вобраз цела дзяўчынак з'яўляецца значна раней падлеткавага ўзросту. Даследаванні паказваюць, што гэты ўплыў на вобраз цела пачынаецца вельмі рана – у дашкольным узросце.

Маці могуць лічыць, што яны паводзяць сябе стрымана і асцярожна ў дачыненні да сваёй дыеты, але маленькія дзяўчынкі назіраюць і слухаюць — і яны значна больш назіральныя, чым можна падумаць.

Адно даследаванне паказала, што ў параўнанні з дачкамі жанчын, якія не прытрымліваюцца дыеты, 5-гадовыя дзяўчынкі, чые маці сядзелі на дыетах, былі добра дасведчаныя аб сувязі паміж дыетай і худзізной.

Харчовыя паводзіны маці ўплываюць не толькі на тое, як іх дачкі ўспрымаюць дыеты, але і на іх харчовыя паводзіны таксама. Колькасць ежы, якую з'ядае маці, вызначае, колькі з'ядуць іх дачкі. Акрамя таго, дзяўчынкі, чые маці сядзяць на дыеце, з большай імавернасцю самі сядуць на дыету, а таксама з большай імавернасцю будуць мець негатыўны вобраз свайго цела.

І гэта не трывіяльнае пытанне. Негатыўны вобраз цела па-рознаму ўплывае на псіхічны і фізічны дабрабыт дзяўчынак і жанчын і можа прывесці да разладаў харчовых паводзінаў.

Што ж тады могуць зрабіць маці, каб палепшыць здароўе сваіх дачок і сваё ўласнае?

Яны могуць засяродзіцца на невялікіх кроках. І хаця лепш за ўсё пачынаць гэтыя намаганні ў раннім узросце, зрабіць гэта ніколі не позна.

Напрыклад, маці могуць задумацца пра тое, што яны думаюць пра сябе і кажуць пра сябе ў прысутнасці сваіх дачок. “Размовы аб тлушчу” могуць ненаўмысна даць зразумець дачкам, што вялікія памеры цела — гэта дрэнна, што спрыяе фарміраванню комплексаў адносна вагі і негатыўнай самаацэнкі.

У дыскусіях пра ежу і харчовыя паводзіны важна пазбягаць маралізатарства ў дачыненні да пэўных відаў ежы: не называць іх “добрымі” або “дрэннымі”, паколькі дзяўчынкі могуць перанесці гэтыя ярлыкі на сваю асабістую каштоўнасць. Маладая дзяўчына можа адчуваць, што яна паводзіць сябе “дрэнна”, калі з’ядае дэсерт, калі гэта тое, чаму яна навучылася, назіраючы за жанчынамі вакол яе. Наадварот, яна можа адчуваць, што павінна з'есці салату, каб быць “добрай”.

Нягледзячы на ўвесь шум, які ствараецца сродкамі масавай інфармацыі, і іншыя культурныя тэндэнцыі, маці могуць адчуваць сябе больш упэўнена, ведаючы, што яны аказваюць значны ўплыў на тое, як іх дачкі ставяцца да свайго цела і як адчуваюць сябе ў ім.

Крыніца: The Conversation. Mothers’ dieting habits and self-talk have profound impact on daughters − 2 psychologists explain how to cultivate healthy behaviors and body image.

#быць_жанчынай

Можа праблема ў тым, што гвалтаўнікі могуць пазбегнуць пакарання, калі возьмуць шлюб з ахвярай? Ці ў тым, што мужчыны разглядаюць дзяўчат-падлетак як сексуальны аб'ект?

Праблема — не дзяўчынкі, якія “паводзяць сябе не на свой узрост” ці “прыцягваюць увагу”. Праблема — мужчыны, якія карыстаюцца сваёй уладай/вопытам, каб гвалціць уразлівых дзяўчын.

“Неабыякавыя” людзі, якія шкадуюць бедных хлопцаў, якіх спакусіла і загубіла нейкая дрэнная распушчаная “лярва” — частка праблемы. Чаму дзяўчаты адразу перастаюць быць дзецьмі — глупымі, даверлівымі, нявопытнымі, непразорлівымі — калі нейкі мужчына знаходзіць іх прываблівымі?

Крыніца: статыстычны штогоднік Рэспублікі Беларусь, 2023 год.

У кожнай праблемы ёсць імя

Што агульнага паміж заклікамі некаторых палітыкаў змагацца з падлеткавай цяжарнасцю і шоу “Цяжарная ў 16”? У абодвух выпадках адказнасць скідаюць на дзяўчат-падлетак.

Праблему бачаць у “разбэшчаных дзяўчынках”, якія спакушаюць [сілай прымушаюць] бедных хлопцаў і нават дарослых мужчын заняцца сексам. Тое, што дарослыя мужчыны дамагаюцца непаўналетніх дзяўчат, праблемай не лічыцца. Як і тое, што секс-асветы не існуе, а ўрокаў палавой адукацыі няма ні для дзяўчат, ні для хлопцаў.

А навошта? Калі можна проста пажаніць гвалтаўніка з ахвярай ці двух дзяцей?

Хацелася б напісаць, што знікла таму, што ў Беларусі і ў свеце была дасягнута гендарная роўнасць, але пакуль няма такой магчымасці.

Як знікла, так і вярнулася. Вялікі дзякуй, што не разбегліся! Я сумавала, шчыра кажучы. Трохі страшна было вяртацца, бо так і не прыдумала, як бы так незаўважна ўварвацца.

Нажаль, прапусціла сезон гендарных святаў. На шчасце, “прапусціла” шмат чаго жудаснага, але не новага.

Канал зноў будзе працаваць у штатным рэжыме. Вельмі радая, што вы тут!

Многія жанчыны не лічаць сябе феміністкамі – і, напэўна, не з’яўляюцца імі – таму, што фемінізм быццам бы змагаецца супраць іх. Супраць іх каштоўнасцяў, жаданняў, планаў, пачуццяў, а часам і інтарэсаў. І, магчыма, часам гэта сапраўды выглядае так.

Калі ідзе гаворка пра свабодны і свядомы выбар, гэта – часцей за ўсё – выбар не быць маці. І ў рэальнасці, дзе нарадзіць цябе прымушае грамадства, муж і ўрад, здаецца лагічным і патрэбным абараняць менавіта свабоду не станавіцца маці.

Але існуе мноства жанчын, у якіх свабодны і свядомы выбар зусім іншы. У феміністычным асяроддзі сапраўды ўтульна, але некаторыя меркаванні тут сустракаюцца даволі рэдка. І вельмі проста забыцца на тое, што не хвалюе менавіта цябе і не знаходзіцца пад пагрозай?

Не ведаю. Проста разважаю.

Столькі жаночага болю замоўчваецца, столькі жанчын праходзяць праз трагічныя падзеі сам-насам з сабою, і потым усё роўна застаюцца вінаватымі. Не так пражывае страту, занадта плача, мала плача, не з тым дзеліцца — і так бясконца.

Таму — на мой погляд — такія пасведчанні хоць трохі палепшаць становішча жанчын, якія перажылі выкідыш.